Myślenie lub rozumowanie to złożony ciągły proces zachodzący w mózgu, polegający na asocjacjach i wnioskowaniu i operujący elementami ludzkiej pamięci jak symbole/pojęcia/frazy lub obrazy i dźwięki. Myślenie może być też realizowanie sztucznie np. u robota.

Miarą efektywności myślenia jest inteligencja.

Ludzkie myślenie jest realizowane przez procesy psychiczne/kognitywne opierające się na systemie pojęć o różnym stopniu konkretności łączone w mniej lub bardziej świadomy sposób.

W komputerowej symulacji myślenia w celu rozwiązania danego zadania tworzy się program operacji oraz w trakcie wykonywania konfrontuje się go z oczekiwanym wynikiem.

Spis treści [ukryj] 1 Proces myślenia można omawiać w różnych aspektach 1.1 Aspekt operacyjny 1.2 Aspekt dynamiczny 1.3 Aspekt motywacyjny 2 Zobacz też

[edytuj] Proces myślenia można omawiać w różnych aspektach

[edytuj] Aspekt operacyjny

W tym aspekcie myślenie to ciąg pojęć. Pojęcia te wchodzą ze sobą w złożone relacje (powiązania). Myślenie umożliwia wyodrębnianie różnych cech danego pojęcia, zauważanie podobieństw pomiędzy różnymi pojęciami, abstrahowanie od cech różniących pojęcia, uogólnianie i uszczególowianie, czego efektem jest też tworzenie nowych pojęć.

Operacyjne własności myślenia to np.: abstrahowanie, uogólnianie, uściślanie, kojarzenie, zapamiętywanie.

Myślenie o myśleniu to meta-myślenie, jest ono podstawą ludzkiej samoświadomości.

Przykładami objawów zaburzeń myślowych są:

• myślenie nadmiernie konkretne - osoba nie potrafi wyjść poza obserwowalne właściwości danego przedmiotu lub jednoznaczne skojarzenia wobec pojęcia. Nie potrafi określić cech łączących pewną klasę pojęć (np. "Co mają wspólnego rower i motocykl?" Odp.: "Nic nie mają wspólnego rower jest na pedały a motocykl na silnik".)

• myślenie nadmiernie abstrakcyjne - osoba wychodzi poza konkretne znaczenie pojęć, ale operacje abstrahowania i uogólniania są wykonywane na tak wysokim poziomie, że efekt jest nieprzydatny do wykonania jakiegokolwiek działania. (np. "Co mają wspólnego rower i motocykl?" Odp.: "Oba zbudowane są z materii".)

• myślenie oparte na subiektywnych związkach między pojęciami - osoba wykonująca operacje abstrahowania i uogólniania opiera się na subiektywnych związkach między pojęciami, związkach które istnieją tylko dla niej (np. "Co mają wspólnego rower i motocykl?" Odp.: "Oba sa ładne.")

[edytuj] Aspekt dynamiczny

W tym aspekcie myślenie to proces, który wymaga odpowiedniego tempa i selektywności. Ta strona myślenia ma wiele wspólnego z uwagą.

Objawami zaburzeń są:

• nadmierna dynamika - labilność myślenia. W czasie wykonywania operacji pojawiają się uboczne wątki, skojarzenia, których osoba nie potrafi wytłumić. (np. "Co mają wspólnego rower i motocykl?" Odp.: "Bo mają koła takie jak mój rower jaki dostałam w dzieciństwie - żółty tak jak samochód mojego kolegi ze szkoły podstawowej - tam był bardzo groźny dyrektor...")

• osłabiona dynamika - inercja myślenia. Charakterystyczna jest tutaj "lepkość" myślenia. Jeżeli chory raz wykonał zadanie w określony sposób, to kurczowo trzyma się tego sposobu, nawet jeżeli w kolejnych zadaniach nie daje odpowiedniego wyniku. (np. Pyt 1. "Co mają wspólnego rower i motocykl?" Odp.: "Mają koła." Pyt 2. "Co wspólnego mają dzbanek i filiżanka?" Odp: "Mają takie koła u góry (okrągłą górę)."

[edytuj] Aspekt motywacyjny

Ta strona myślenia zajmuje się ukierunkowaniem tego procesu na konkretny cel.

Objawami zaburzeń są:

• wielowątkowość myślenia - osoba w akcie myślenia dąży do różnych, czasami sprzecznych ze sobą celów gubiąc po drodze to, co istotne. Motywacji jest zbyt dużo i poszczególne motywy są sprzeczne. (np. Pyt 1. "Co mają wspólnego rower i motor?" Odp.: "Rower i motor mają koła. Ale też mają kierownicę. To jest najistotniejsza cecha, która je łączy..." itd.)

• rezonerstwo - to myślenie, które utraciło ukierunkowanie na cel i do niczego nie prowadzi. (np. Pyt 1. "Co mają wspólnego rower i motor?" Odp.: "Wiele mają wspólnego i też wiele różni je. Czy naprawdę to co jest między nimi wspólnego jest ważniejsze od tego co je różni. Podkreślając podobieństwa nie można zapominać o różnicach.")

[edytuj] Zobacz też

• Podejmowanie decyzji

• Myślenie systemowe

• Myślenie strategiczne

• Myślenie twórcze

• Intuicja

• Myślenie, decyzje i wysoka-inteligencja (Adam Maria Gadomski)- Strony Włoskiej Agencji Badawczej ENEA.

• Google: myslenie i sieci neuronowe

Źródło: "http://pl.wikipedia.org/wiki/My%C5%9Blenie"

Proces decyzyjny lub podjęcie decyzji to pojęcie występujące we wszystkich dziedzinach działalności ludzkiej, jego podstawowe składowe to kryteria wyboru i alternatywy.

W klasycznej teorii decyzji, oznacza grupę logicznie powiązanych ze sobą operacji myślowych lub obliczeniowych, prowadzących do rozwiązania problemu decyzyjnego poprzez wybranie jednego z możliwych wariantów działania (decyzji).

W procesie decyzyjnym możemy wyróżnić umownie kilka kolejnych faz:

1. identyfikacja sytuacji decyzyjnej

2. sformułowanie problemu decyzyjnego

3. zbudowanie modelu decyzyjnego

4. wyznaczenie decyzji dopuszczalnych i decyzji wystarczających lub decyzji optymalnych

5. podjęcie ostatecznej decyzji

Podjęta decyzja jest zwykle realizowana.

Zobacz też: teoria decyzji

Źródło: "http://pl.wikipedia.org/wiki/Proces_decyzyjny"

Myślenie systemowe - termin zapropnowany przez Petera M.Senge w książce "Piąta Dyscyplina". Autor w swojej książce proponuje pięć dyscyplin mających na celu wprowadzanie do przedsiębiorstw zasad organizacji uczącej się. Myślenie systemowe jest tytułową piątą, najważniejszą, integrującą wszystkie pozostałe dyscypliną. Jej głównym założeniem jest umiejętność postrzegania organizacji jako całości, przy równoczesnym uwzględnianiu poszczególnych elementów składowych oaz interakcji zachodzących pomiędzy tymi elementami.

Pozostałe dyscypliny proponowane przez P.M.Senge, to: mistrzostwo osobiste; modele myślowe; wspólna wizja; zespołowe uczenie się.

Myślenie strategiczne to umiejętność i gotowość do pozyskania i praktycznego spożytkowania wglądu społecznego (tj. wiedzy o sytuacji społecznej, interlokutorach oraz własnych możliwościach) w celu zmaksymalizowania szans realizacji własnych zamierzeń (lub zleconych zadań) oraz sprawnego wykorzystania nadarzających się okazji.

Budowanie umiejętności i zdobywanie wprawy w obszarze myślenia strategicznego daje w efekcie takie korzyści, jak:

• Spostrzegawczość i zmysł strategiczny w kontaktach interpersonalnych, czyli wysoka inteligencja społeczna

• Pewność co do własnych, rzeczywistych mocnych stron

• Pomysły na najbardziej słuszne i skuteczne spożytkowanie własnego potencjału skrystalizowane w postaci konkretnych celów oraz strategii działania

Bez umiejętności strategicznego myślenia nie ma co marzyć o rozwoju ponadprzeciętnych kompetencji z zakresu zarządzania sobą oraz skuteczności interpersonalnej. Jego synonimem jest tzw. inteligencja praktyczna (zwana także społeczną lub wręcz makiaweliczną).

Kluczowe obszary myślenia strategicznego to rozszyfrowywanie intencji innych ludzi, antycypacja rozwoju sytuacji, planowanie adekwatnych strategii działania, monitorowanie postępów i opracowywanie koniecznych modyfikacji w sposobie działania (tj. "pragmatyczna kreatywność").

Źródło: "http://pl.wikipedia.org/wiki/My%C5%9Blenie_strategiczne"

Myślenie twórcze - jedna z pochodnych myślenia produktywnego. Wynik tego myślenia jest nowy nie tylko dla podmiotu, ale wzbogaca dotychczasową wiedzę nagromadzoną przez pokolenia, np. myślenie, którego celem jest wykrycie przyczyny raka. Dzięki temu rodzajowi myślenia ludzie poznają prawa przyrody, odkrywają nowe technologie oraz tworzą nowe systemy społeczne.

Źródło: "http://pl.wikipedia.org/wiki/My%C5%9Blenie_tw%C3%B3rcze"

Intuicja - proces myślowy polegający na szybkim dopasowaniu danej sytuacji, problemu, zagadnienia do znanych już szablonów i zależności. Objawia się w postaci nagłego przebłysku myślowego, w którym dostrzega się myśl, rozwiązanie problemu lub odpowiedź na nurtujące pytanie. Często mylona jest z przeczuciem o podłożu emocjonalnym. Natura intuicji wynika z tego, że jest ona procesem podświadomym, którego nie można kontorlować, można jedynie dopuszczac lub odrzucać narzucane przez intuicję rozwiązania. Jest ona procesem bardziej kreatywnym i działającym na wyższym poziomie abstrakcji w porównaniu do myślenia logicznego.

1. Poziomy intuicji:

• fizyczny

• emocjonalny

• intelektualny

• duchowy

2.Typy funkcjonalne:

• intuicja odkrywcza (myślenie logiczne przerywane intuicją)

• intuicja twórcza (generatywna)

• intuicja watrościująca (podświadome ostrzeżenia dotyczące wyborów - podobne do emocjonalnych przczuć, lęków i często z nimi mylone)

• intuicja operacyjna

• intuicja przewidywawcza

Intuicję jak i inne procesy myślowe można ćwiczyć. Jedną z metod jest metoda dziennika intuicji.

Istnieje także pojęcie kobieca intuicja. Jedną z teori jest, że obie płci mają taką samą zdolność do rozwijania intuicji ale, że w przypadku płci męskiej, ze względów kulturowych, promowane jest myślenie logiczne nad intuicję. Stąd też intuicja przypisywana jest stereotypowo tylko kobietom.

Misja naukowo-badawcza Grupy HID dotyczy systemow bazujacych na inteligencji naturalnej i sztucznej. Praca badawcza (dlugo-terminowa) skoncentrowana jest na budowie jednolitej teorii, modelowaniu komputerowym i na sukcesywnym zastosowaniu otrzymanych rezultatow w konkretnych problemach naukowych i inzynieryjno-technologicznych w ramach

7 linii strategicznych ENEA.

W sensie systemowym, misja ta integruje :

• identyfikacje atrybutow i procesow uwazanych za inteligentne w konkretnych dziedzinach badawczych i technologicznych,

• budowe podstaw teoretycznych do badania, symulacji komputerowej i do projektowania systemow inteligentnych (autonomicznych i wsparcia decyzyjnego).

• wspolprace miedzynarodowa w ramach Projektow Europejskich i formulowanie propozycji nowych dziedzin i kierunkow badawczych (emergent domains).

• uczestnictwo w procesie ksztalcenia mlodych pracownikow naukowych - prace dyplomowe kierowane i wykonywane w Grupie HID (Wspolpraca z Uniwersytetami ).

Podstawowe slowa kluczowe: inteligencja, decyzja, meta-wiedza, inzynieria socio- kogniwistyczna.

Inteligencja (hipoteza/ propozycja (meta-) teorii TOGA, Gadomski,90):

Inteligencja (jej wskaznik) jest miara skutecznosci wykorzystania posiadanej wiedzy i informacji przy ustalonych: racjonalnych preferencjach i nie racjonalnych emocjach.

Zgodnie z powyzsza definicja, badanie socjo-kognitywistyczne i inzynieria systemow bazujacych na intelligencji wymagaja ustalenia scislych definicji i badan relacji pomiedzy takimi pojeciami podstawowymi jak: informacja, preferencje, wiedza i emocje.
W konsekwencji, takie podejscie zmusza nas do rewizji naszej wiedzy o Wiedzy, czyli naszej meta-wiedzy (meta-knowledge). Z kolei meta-wiedza byla przez wieki "rozmyta" dziedzina filozofii. - W tym sensie dochodzimy do potrzeby wprowadzenia takich nowych pojec jak:
filozofia eksperymentalna/komputacjonalna, etyka/aksjologia komputacjonalna
i wielu innych.

Wspolna wlasnoscia tej nowej ontologii meta-wiedzy jest wymaganie aby wprowadzane
definicje spelnialy dwa podstawowe warunki:

- byly logiczno-formalnie polaczone z pojeciem inteligencji (goal-oriented) bazujac na jawnych pojeciach aksjomatycznych, - byly takze "zrozumiale" dla komputera.

Meta-Teoria TOGA

Powyzsze warunki stara sie spelnic wlasnie meta-teoria uporzadkowania wiedzy TOGA (Top-down Object-based Goal-oriented Approach) [Gadomski,1993]. Co, upraszczajac, znaczy, ze proponuje ona nowe aksjomaty dla paradygmatow specyfikacji (i zrozumienia) problemow zlozonych z tzw. "rzeczywistego swiata" (real-world problems).

Object-based - znaczy ze kazdy problem mozna przedstawic/skonceptualizowac w terminach relacji i zmian jakichs objektow abstrakcyjnych.
W tym sensie, np: pies, idea i plywanie mozna widziec jako objekty abstrakcyjne, oczywiscie w odpowiednich dla nich "swiecie objektow abstrakcyjnych" (world-of objects).

Top-down - jest propozycja metodologii rozpoczynania analizy problemu/zadania od jego lokalizacji w jak najbardziej ogolnym kontekscie, a nastepnie jego dekompozycji (analogia do obserwacji fizycznej najpierw z daleka a nastepnie z coraz to blizszego dystansu) - w ten sposob zaczynamy od widzenia "wszystkiego".

Podejscie top-down i object-based nie jest jeszcze wystarczajace bo nie uwzglednia ono
atrybutow "postrzegania" uzytych przez "obserwatora" a zwiazanych scisle z jego zainteresowaniem/(celem obserwacji). Dlatego tez TOGA jest goal-oriented (lub goal-driven).

Goal-oriented zaweza proces top-down do wyboru atrybutow/wlasnosci problemu tylko tych ktore mozemy logicznie polaczyc z atrybutami/wlasnosciami naszego celu.

Uzywajac przyjetej Obserwacyjnej Metafory TOGA, wspolne wzorce (patterns) obserwacyjne, akceptowalne przez wielu obserwatorow, tworza baze do definicji aksjomatow i podstawowych modeli, ktore to w zaleznosci od przyjetego celu beda specjalizowane (zgodnie z definicja tego terminu przez R.Michalskiego).

W konsekwencji, TOGA sklada sie z trzech teorii: TAO, KNOCS, MRUS, gdzie KNOCS zawiera miedzy innymi podstawowa architekture Abstrakcyjnego Inteligentnego Agenta (AIA). Zobacz tez Gadomski,2002 TOGA Systemic Approach to the Global Specification.

Motywacja przedstawionych tu zalozen (ktora to sama w sobie bazuje na meta-zalozeniach TOGA) przekracza znacznie cel tej strony.

Uzycie terminu Wysoka Inteligencja (High-intelligence) podkresla zdolnosc agenta do myslenia o wlasnym mysleniu (meta-reasoning) czyli tez samo-swiadomosci, umiejetnosci zmieniania wlasnych preferencji - a wiec i celow, planowania akcji oraz uczenia sie.

Podejmowanie Decyzji (Decision-making)

Zdolnosc do/(mechanizm) podejmowanie decyzji jest tu uwazana za kluczowa wlasnosc i funkcje jakiegokolwiek systemu inteligentnego, jak tez samo podejmowanie decyzji jako podstawowa (i moze jedyna?) dziedzina zastosowania inteligencji (na poziomie symbolicznej reprezentacji naszej swiadomosci) .

Uwaga: W teorii TOGA, podejmowanie decyzji jest zdefiniowane jako proces mogacy byc realizowany wylacznie przez system inteligentny, oraz nie kazdy wybor (choice) jest
podjeciem decyzji.

Wspolpraca miedzynarodowa
Miedzy innymi osrodkami, HID wspolpracuje od wielu lat z IBS-PAN:
Projekt CIMA (.Computer Intelligent Managerial Advisors: Inteligentni
Komputerowi Doradcy Menadzerow) w dziedzinie decyzji o wysokim ryzyku,

---