AFRYKA W EPOCE KOLONIALNEJ

Opanowanie Konga i Afryki Zachodniej:

Kongo:

W sposób zupełnie nietypowy jak na tę epokę doszedł do panowania nad Kongiem król Belgów Leopold II. Od młodości myślał o uzyskaniu jakiejś kolonii ale w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XIX w. , kiedy podziału pozaeuropejskiego świata dokonywały wielkie mocarstwa, amatorskie poczynania Leopolda wydawały się pozbawione szans. Początkowo Leopold myślał o nabyciu Filipin od Hiszpanii, ale kiedy okazało się to niemożliwe, zwrócił uwagę na Afrykę, zwłaszcza na dorzecze Konga, które na mapach było jeszcze białą plamą. W 1876 r. Leopold założył Międzynarodowe Stowarzyszenie Afrykańskie . W 1877 r.. król zamierzał ustanowić stację handlową w Kamerunie, ale doszły go słuchy o odkryciach Stanleya. W sierpniu 1879 r. Stanley poprowadził pierwszą ekspedycję do Konga już jako wysłannik Komitetu Studiów Górnego Dorzecza Konga. W 1880 r. doprowadził do zawarcia z lokalnymi wodzami w Kongu pierwszego układu, zbieżnego z początkową koncepcją króla Leopolda. Polecił on Stanleyowi zawieranie wyłącznie takich umów, które ustanawiały monopol handlowy Komitetu na danym terenie i wykluczały dostęp przedstawicieli innych państw. Od końca 1882 r. Międzynarodowe Stowarzyszenie Konga deklarowało wprowadzenie zasad wolnego handlu dla wszystkich państw. Międzynarodowe Stowarzyszenie Konga jest zgromadzeniem bogatych filantropów i ludzi nauki, dążą też do udostępnienia basenu Konga. Zabiegając o wpływy w Kongu, każde z wielkich mocarstw zważało przede wszystkim na to, aby uniemożliwić sukces swemu rywalowi. Najbardziej zaawansowana w eksploracji zachodniej części dorzecza Konga była Francja, której przedstawiciel Pierre Savorgnan de Brazza zawarł z wodzem wielkiego plemienia Makoko traktat, ustanawiający protektorat nad tym obszarem. W 1882 r. rozpoczęto negocjacje brytyjsko-portugalskie, zaś 26 lutego 1884 r. podpisano traktat w którym Wielka Brytania uznawała prawa Portugalii do Dolnego Konga. Porozumienie brytyjsko-portugalskie wywołało protesty Francji i Niemiec. Inicjatywę przejął kanclerz Bismarck, który zaproponował zwołanie do Berlina międzynarodowej konferencji w sprawie Konga. Delegacja brytyjska głosiła, że kompetencje międzynarodowej komisji mogą dotyczyć tylko rzeki Kongo, rzeka Niger jest w wyłącznej gestii Anglii. Berlińska konferencja usankcjonowała istnienie Wolnego Państwa Konga. Brytyjskie uznanie Wolnego Państwa Konga przekreślało porozumienie z Portugalią, choć nie do końca. Granice tego państwa były nieokreślone, a Francja i Portugalia wysuwały wobec tego obszaru wielkie roszczenia terytorialne. Pod względem prawnym sytuacja Wolnego Państwa Konga przez pewien czas była niejasna. Dopiero w kwietniu 1885 r. parlament Belgii uznał, że Wolne Państwo Konga jest posiadłością króla Leopolda II. 15 listopada 1908r. Wolne Państwo Konga zostało zaanektowane przez Belgię i przekształcone w kolonię tego państwa. W końcowych latach rządów Leopolda Kongo przeżywało głęboki kryzys. Rząd belgijski uznał, że jedynym sposobem utrzymania Konga w sowich rękach jest ustanowienie tam formalnej kolonii państwowej.

Afryka Zachodnia:

Największe zdobycze terytorialne w tej części Afryki stały się udziałem Francji. Ekspansja Francji w latach 1854-1865, została na niemal 15 lat zahamowana po znacznym rozszerzeniu posiadłości w Senegalu. Dwa lata po umowie de Brazzy z wodzem Makoko w 1882 r. ustanowiona została kolonia, zwana Kongiem Francuskim. W 1886 r. Francja opanowała część Gwinei tzw. Gwineę Francuską a w 1891 r. zajęła ostatecznie Wybrzeże Kości Słoniowej. Najpierw Francuzi zaanektowali w 1882 r. obszar wokół nadmorskiego Porto Novo. Drugim co do wielkości potentatem kolonialnym w Afryce Zachodniej stała się na przełomie wieków Anglia. W 1900 r. wybuchło w kraju Ashanti wielkie powstanie ludowe przeciw Brytyjczykom, które dopiero po 9 miesiącach ciężkich walk udało się stłumić. Kolejnym obszarem ekspansji brytyjskiej były ziemie dzisiejszej Nigerii. Wielkie zasługi dla kolonizacji brytyjskiej w dolnym biegu rzeki Nigier miał były oficer, a później kupiec Georgie Goldie. Doszedł do wniosku że firmy brytyjskie nie wygrają konkurencji z Francuzami i Niemcami. Doprowadził do ich połączenia powodując w 1879 r. Zjednoczoną Kompanię Afrykańską. Mimo długich tradycji związków handlowych z Afryką, Nimecy do wyścigu kolonialnego przystąpiły późno bo dopiero w 1884 r. Był to czas, gdy w Afryce zaczynało się już robić ciasno dla rywalizujących mocarstw, a nowe posiadłości niemieckie znalazły się w rejonach zarezerwowanych już, wydawałoby się , dla Francji lub Anglii. Za oficjalny początek utworzenia Niemieckiej Afryki Południowo-Zachodniej uważa się telegram Bismarcka z 1884 r. do niemieckiego konsula , ogłaszający objęcie protektoratem Rzeszy obszarów zwanych wówczas Angra Pequena. 21 października 1885 r. zawarto układ, który mówiło opiece i pomocy Niemców w walce Maherewo z plemieniem Nama. 24 grudnia 1885 r. Niemcy zawarły z Francją, a 28 lipca 1886r. z Anglią traktaty uznające ich protektorat początkowo nad basen wybrzeża o długości 52km. 10 dni po ogłoszeniu protektoratu nad Togo zdołał on dotrzeć do Kamerunu i 14 lipca 1884 r. podpisać traktat na mocy którego miejscowi władcy przekazywli Niemcom swe suwerenne prawa. Na początku XX w. cała Afryka Zachodnia poza Liberią była już podzielona między mocarstwa europejskie.