Wykład 14

Elastyczność stosowana technika:

• Użycie nieostrych zwrotów językowych:

  • „przymusowe położenie”

  • „niedołęstwo”

  • „niedoświadczenie”

  • „ważne przyczyny”

  • „rzeczowa potrzeba”

  • „uzasadniona obawa”

  • „znaczna szkoda”

  • „należyta staranność”

• Użycie klauzul generalnych:

1. I typu – zwroty zawarte w przepisach prawnych upoważniające organ do podejmowania w sprawach pewnego typu, decyzji w oparciu o oceny indywidualnych sytuacji występujących w danym przypadku, np. dobro małoletniego dziecka, dobro rodziny, np. art. 18 $1 ustawy radiofonii i telewizji

2. II typu – zwroty zawarte w przepisach prawnych upoważniające organ do podejmowania w sprawach pewnego typu, decyzji w oparciu o pozaprawne zasady postępowania mające uzasadnienie aksjologiczne w ocenach ogólnych, np. zasady współżycia społecznego, np. art. 8 kodeksu pracy

• Wskazanie granic swobody podejmowania decyzji przez organ stosujący prawo:

  • Np. przez tzw. widełki przy sankcjach karnych

  • Ar. 278. $ 1 kk: kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Komunikatywność:

Środki służące osiąganiu komunikatywności:

• Adekwatnie do treści formułowanie tytułów aktów normatywnych

• Podział tekstu na mniejsze części i opatrywanie każdej z części śródtytułem

• Konsekwentne stosowanie kolejności zamieszczanych w tekstach prawnych przepisów (od ogółu do szczegółu)

• Staranne formułowanie przepisów uchylających

• Posługiwanie się zdaniami prostymi (unikanie zdań wieloczłonowych)

• Posługiwanie się słownictwem języka ogólnego (unikanie zwrotów specjalistycznych, obcojęzycznych i neologizmów)

Zwięzłość:

Środki służące osiąganiu zwięzłości:

• Odesłania wewnętrzne i zewnętrzne (a także wewnątrzsystemowe i pozasystemowe)

• Spójniki: „i” („oraz”), „lub”, „albo”

Odesłania zewnętrzne i pozasystemowe:

• Przepisy odsyłające do reguł organizacji niepaństwowych (np. do norm organizacji międzynarodowych, stowarzyszeń, związków zawodowych)

• Przepisy odsyłające do reguł technicznych, takich jak np. „zasady techniki górniczej”

• Przepisy odsyłające do niepisanych ustalonych zasad zwyczajowych, np. do „zasady zwykłej praktyki morskiej”

• Przepisy odsyłające do rozmaitych regulaminów, taryf, np. tworzonych przez różne organizacje dla potrzeb szerszego, niż jej członkowie kręgu adresatów, itp.

  • Np. Art. 215 Kodeksu pracy

Wykładnia:

Rozumienie i zrozumienie a wykładnia

Prosty schemat przekazywania komunikatu językowego:

Nadawca komunikat nadany wyrażenie komunikat odebrany odbiorca

Wykładnia a interpretacja tekstu prawnego:

Terminy „wykładnia” i „interpretacja tekstów prawnych” używane są przeważnie zamiennie. Ale!!! Termin wykładnia może mieć szczersze znaczenie niż termin interpretacja. natomiast wykładnią obejmuje się nie tylko interpretację, ale również coś więcej – mianowicie wnioskowania z norm o normach.

Termin interpretacja wiązany jest wyłącznie z problematyką ustalania sensu przepisów prawnych.

Przykład: Przepis prawny P (nie przechodzi przez posesję) interpretacja norma prawna 1 (każdemu w każdych okolicznościach zakazane jest przechodzenie przez posesję) wykładnia norma prawna 2 (każdemu w każdych okolicznościach zakazuje się przejeżdżania przez posesję)

Dwa znaczenia terminu „wykładnia prawa”:

1. Pragmatyczne – zespół czynności odnoszących się do jakichś wyrażeń – to znaczenie będzie nas interesować

2. Apragmatyczne – rezultat czynności dokonywanych w stosunku do jakichś wyrażeń, polegający na jakichś treściach przypisywanych tym wyrażeniom

Rodzaje wykładni prawa:

1. Wykładnia merytoryczna

   • W ujęciu pragmatycznym – to zespół czynności interpretacyjnych zrealizowany zgodnie z przyjętymi w naszej kulturze prawnej regułami

   • W ujęciu apragmatycznym – otrzymany rezultat jest wynikiem rzeczywiście poprawnego zestawienia kulturowo zaakceptowanych reguł.

2. Wykładnia formalna

   • W ujęciu pragmatycznym – zespół czynności interpretacyjnych realizowanych przez jakiś wyróżniony prawnie podmiot – np. sąd

   • W ujęciu apragmatycznym – rezultat interpretacji zrealizowanej przez ten podmiot w procesie stosowania prawa

3. Wykładnia autentyczna

   • Dokonywana przez ten podmiot, który ustanowił dany przepis

   • W obrębie tego rodzaju wykładni można wyodrębnić wykładnie równoległą – ustawodawca stanowiąc dany akt prawny w jego tekście zawiera definicje legalne, z których odtwarza się normy nakazujące używania zwrotu w takim a takim znaczeniu

4. Wykładnia doktrynalna

   • Dokonywana przez przedstawicieli doktryny prawniczej

5. Wykładnia subiektywna

   • Odtworzenie intencji znaczeniowej prawodawcy

6. Wykładnia obiektywna

   • Odtworzenie znaczenia na gruncie reguł języka, niezależnie od intencji znaczeniowych twórcy

7. Wykładnia statyczna

   • Tekst prawny ma tylko jedno znaczenie

8. Wykładnia dynamiczna

   • Tekst prawny może zmieniać swoje znaczenie zależnie od zmian w języku albo zmian w systemie wartości

9. Wykładnia abstrakcyjna

   • Dokonywana w oderwaniu od konkretnej sprawy

10. Wykładnia operatywna

    • Dokonywana przy rozpatrywaniu konkretnej sprawy