Zawód nauczyciel- pedagog specjalny

Ślubowanie nauczyciela podczas nadania stopnia nauczyciela mianowanego

,, Ślubuję rzetelnie pełnić mą powinność nauczyciela wychowawcy i opiekuna młodzieży, dążyć do pełni rozwoju osobowości ucznia i własnej, kształcić i wychowywać młode pokolenie w duchu umiłowania Ojczyzny, tradycji narodowych, poszanowania Konstytucji RP
- Tak mi dopomóż Bóg.”

(Karta Nauczyciela art. 15)

Obowiązki nauczyciela

• Rzetelna realizacja zadań związanych z powierzonym stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę.

• Wspieranie każdego ucznia w jego rozwoju.

• Dążenie do pełni własnego rozwoju osobowego

• Kształcenie i wychowywanie młodzieży w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji RP, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka

• Kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi

Obowiązki nauczyciela pedagoga specjalnego szkoły integracyjnej

• Otoczenie opieką dydaktyczną, wychowawczą i terapeutyczną ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi

• Udzielanie pomocy nauczycielom przedmiotu w prowadzeniu lekcji i organizacji procesu nauczania integracyjnego

• Diagnozowanie potrzeb, zdolności i ocena tempa przyswajania wiedzy przez ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi

• Właściwy dobór treści nauczania i metod pracy do możliwości rozwojowych ucznia

• Prowadzenie zindywidualizowanych zajęć dydaktycznych, wsparcia psychologiczno- pedagogicznego oraz zajęć rewalidacyjnych

• Opracowuje indywidualny program edukacyjny, który przedstawia wszystkie działania szkoły wobec ucznia

Kwalifikacje do wykonywania zawodu

Stanowisko nauczyciela może zajmować osoba, która:

• Posiada wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyła zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do którego są to wystarczające kwalifikacje

• Przestrzega podstawowych zasad moralnych

• Spełnia warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania zawodu

Kompetencje zawodowe pedagoga specjalnego wg W. Okonia

Kompetencje- kwalifikacje zawodowe nauczyciela to zbiór zawodowych umiejętności i dyspozycji, w jakie powinien być wyposażony pedagog, aby mógł skutecznie wykonywać swoją pracę

Kompetencje osobowościowe- są właściwością przyrodzoną człowieka, kształtowaną w ciągu lat jego życia. Stanowią rdzeń, w oparciu o który można stwierdzić, że ktoś ,,nauczycielem po prostu się urodził”, jest nim z powołania.

Kompetencje osobowościowe nauczyciela

• Umiłowanie innych ludzi

• Potrzeba doskonałości

• Poczucie odpowiedzialności i obowiązku

• Wewnętrzna prawidłowość

• Moralna odwaga

• Łatwość nawiązywania kontaktów

• Żywa, twórcza wyobraźnia

• Zdolność wyrażania uczuć

• Empatia

• Instynkt rodzicielski

• Bogactwo własnej osobowości i dyspozycja do dzielenia się nią z innymi

• Umiejętność wywierania wpływu na innych ludzi

• Pewność siebie, spokój, odwaga działania i bezkompromisowość

Jakich nauczycieli szanują uczniowie?

• Zawsze sympatyczny

• Perfekcyjnie zorganizowanych

• Opanowanych i sprawiedliwych

• Skrupulatnych

• Kompetentnych

• Ciągle poszerzających swoją wiedzę

• Zafascynowanych dziedziną zawodową, którą się zajmują

• Bardzo wymagających

• Konsekwentnych

• Dających się poznać również jako ludzi, którzy nie są bez was

Cechy dobrego nauczyciela- pedagoga specjalnego

• Prawy i stały charakter

• Konsekwencja i wytrwałość w działaniu

• Wysoki poziom intelektualno- kulturalny

• Umiłowanie prawdy i świadczenie o niej swoim życiem

• Bycie obrońcą osób z niepełnosprawnością

• Zapewnienie im poczucia bezpieczeństwa

• Kształtowanie właściwej kultury społecznej wobec tych osób

• Racjonalne kształtowanie procesu dydaktycznego, rewalidacyjnego, który pozwoli osobom niepełnosprawnym zmienić z czasem rolę z podopiecznych na ludzi odpowiedzialnych za życie własne i innych osób

Kompetencje praktyczne nauczyciela

Kompetencje praktyczne pedagoga specjalnego dotyczyć będą jego nabytych umiejętności warsztatowych. Teoretyczne i praktyczne podstawy tego warsztatu kształtowane są podczas edukacji zawodowej.

• Wiedzę teoretyczną z zakresu takich zaburzeń rozwojowych u dzieci jak: niepełnosprawność intelektualna, autyzm, zespół Aspergera, niewidzenie i słabo wzroczność, niesłyszenie i słabo słyszenie, nadpobudliwość psychoruchowa, różne przyczyny niepełnosprawności ruchowej, specyficzne trudności w uczeniu się, różne postaci niepełnosprawności sprzężonej

• Umiejętności diagnostyczne względem wychowanka (kwalifikacje pozwalające na trafny wybór gotowych narzędzi diagnostycznych, umiejętne posługiwanie się tymi narzędziami, zdolność do konstruowania własnych narzędzi diagnostycznych)

• Dyspozycja do opracowania indywidualnego programu postępowania dydaktyczno- wychowawczo- terapeutycznego względem ucznia

Kompetencje praktyczne nauczyciela pedagoga specjalnego

• Umiejętność dostosowania wymagań dydaktycznych objętych podstawą programową do indywidualnych możliwości i predyspozycji ucznia

• Umiejętność opracowania skutecznej ewaluacji w zakresie stosowanego postępowania dydaktycznego, wychowawczego i terapeutycznego oraz wypracowanie skutecznej oceny postępów ucznia z niepełnosprawnością

• Umiejętność wyboru, dostosowania lub samodzielnego przygotowania pomocy dydaktycznych dla podopiecznych

• Znajomość i zdolność adekwatnego, indywidualnego wyboru metod dydaktycznych, wychowawczych i terapeutycznych względem każdego ucznia z niepełnosprawnością

• Rozeznanie w zakresie najnowszych rozwiązań technicznych ułatwiających naukę i zdobywanie informacji

• Znajomość alternatywnych metod komunikowania się, umiejętność posługiwania się nimi

• Kwalifikacje w zakresie kształcenia zintegrowanego lub przedmiotowego

• Zdolność do otwartej, zgodnej współpracy z nauczycielem prowadzącym, rodzicami uczniów niepełnosprawnych ( powinni być traktowani jak partnerzy), personelem szkoły świadczącym pomoc rewalidacyjną podopiecznym oraz społecznością lokalną w postaci władz oświatowych organizacji pozarządowych oraz przedsiębiorców, jako potencjalnych mecenasów palcówek oświatowych

• Kompetencje emocjonalne (umiejętność radzenia sobie ze swoimi emocjami, samoakceptacja i samoocena)

Zasady pracy pedagoga specjalnego wg Jana Pańczyka

• Zasada budzenia potrzeby poznawczej u uczniów

• Zasada racjonalnego doboru treści programowych do możliwości psychofizycznych uczniów

• Zasada wielozmysłowego poznania

• Zasada kompensowania brakujących (zaburzonych) zmysłów (organów) ewentualnie powstałych lub w zakresie wiedzy uczniów

• Zasada maksymalnego aktywizowania uczniów (stosowanie do ich możliwości psychofizycznych)

Kwalifikacje do wykonywania zawodu w placówkach specjalnych

• Kwalifikacje do pracy z dziećmi i młodzieżą z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym, a także do prowadzenia zajęć rewalidacyjno- wychowawczych z dziećmi i młodzieżą z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim posiada osoba, która ukończyła studia ( magisterskie, zawodowe, podyplomowe) na kierunku pedagogika lub pedagogika specjalna w zakresie oligofrenopedagogiki

• Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela przedmiotu lub prowadzącego zajęcia w przedszkolach specjalnych, szkołach specjalnych, ośrodkach szkolno- wychowawczych i specjalnych ośrodkach wychowawczych dla dzieci i młodzieży z niepełno sprawnościami posiada osoba, która ma kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły lub rodzaju placówki, a ponadto ukończyła studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie pedagogiki specjalnej odpowiedniej do niepełnosprawności uczniów ( ma studia magisterskie/ zawodowe w zakresie pedagogiki lub pedagogiki specjalnej w zakresie niepełnosprawności uczniów)

Ocena pracy nauczyciela

• Praca nauczyciela z wyjątkiem prac y nauczyciela stażysty podlega ocenie

• Ocena pracy nauczyciela może być dokonana w każdym czasie, nie wcześniej jednak niż po upływie roku od dokonania oceny poprzedniej

• Ocena pracy nauczyciela ma charakter opisowy i jest zakończona stwierdzeniem uogólniającym: ocena wyróżniająca

• Ocena dobra, ocena negatywna

• Oceny pracy nauczyciela dokonuje dyrektor szkoły, który przy jej dokonywaniu może zasięgnąć opinii samorządu uczniowskiego

Ocena pracy nauczyciela- awans zawodowy

• Obowiązują następujące stopnie awansu zawodowego nauczycieli:
  - nauczyciel stażysta
  - nauczyciel kontraktowy
  - nauczycie mianowany
  - nauczyciel dyplomowany

• Osoba nie posiadająca stopnia awansu zawodowego z dniem nawiązania stosunku pracy w szkole uzyskuje stopień nauczyciela stażysty

• Warunkiem nadania nauczycielowi kolejnego stopnia awansu zawodowego jest spełnienie wymagań kwalifikacyjnych oraz odbycie stażu zakończonego pozytywną oceną dorobku zawodowego nauczyciela

• Staż trwa w przypadku ubiegania się o awans na stopień:
  - nauczyciela kontraktowego: 9miesięcy
  - nauczyciela mianowanego i dyplomowanego : 2lata i 9 miesięcy

• W okresie stażu nauczyciel realizuje własny plan rozwoju zawodowego zatwierdzony przez dyrektora szkoły; po zakończeniu stażu nauczyciel składa dyrektorowi szkoły sprawozdanie z realizacji tego pionu

• Nauczycielowi stażyście i kontraktowemu odbywającemu staż dyrektor szkoły przydziela spośród nauczycieli mianowanych lub dyplomowanych opiekuna ( opiekunem nauczyciela stażysty i kontraktowego może być również nauczyciel zajmujący stanowisko kierownicze)

• Zadaniem opiekuna stażu jest udzielenie nauczycielowi pomocy, w szczególności w przygotowaniu i realizacji w okresie stażu planu rozwoju zawodowego nauczyciela oraz opracowanie projektu oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu

• W przypadku, gdy ostateczna ocena dorobku zawodowego nauczyciela jest negatywna, ponowna ocena dorobku może być dokonana po odbyciu na wniosek nauczyciela i za zgodą dyrektora szkoły, jednego dodatkowego stażu w wymiarze 9 miesięcy

• Nauczyciel kontraktowy może rozpocząć staż na stopień nauczyciela mianowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej 2 lat

• Nauczyciel mianowany może rozpocząć staż na stopień nauczyciela dyplomowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej 1 roku od dnia nadania poprzedniego stopnia awansu zawodowego

• Nauczyciel kontraktowy i mianowany mogą przerwać staż na swój wniosek w każdym czasie; w przypadku ponownego rozpoczęcia stażu odbywają staż w pełnym wymiarze

• Nauczycielowi dyplomowanemu posiadającymi co najmniej 20letni okres pracy w zawodzie nauczyciela, w tym co najmniej 10letni okres pracy jako nauczyciel dyplomowany oraz znaczący i uznany dorobek zawodowy, na wniosek Kapituły do Spraw Profesorów Oświaty może być nadany przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania tytuł honorowy profesora oświaty

Warunki pracy na stanowisku nauczyciela

• Z osobą posiadającą wymagane kwalifikacje i rozpoczynającą pracę w szkole, stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony na 1 rok szkolny w celu odbycia stażu wymaganego do uzyskania awansu na stopień nauczyciela kontraktowego

• W szczególnych przypadkach uzasadnionych potrzebami szkoły z osobą legitymującą się wymaganym poziomem wykształcenia, lecz nie posiadającą przygotowania pedagogicznego, dopuszczalne jest nawiązanie stosunku pracy, o ile osoba ta zobowiąże się do uzyskania przygotowania pedagogicznego w trakcie odbywania stażu

• Stosunek pracy z nauczycielem kontraktowym nawiązuje się na podstawie umowy o pracę zawieranej na czas nieokreślony

• Stosunek pracy z nauczycielem mianowanym i dyplomowanym nawiązuje się na podstawie mianowania

• Nauczyciel w realizacji programu nauczania ma prawo do swobody stosowania takich metod nauczania i wychowania, jakie uważa za najwłaściwsze spośród uznanych przez współczesne nauki pedagogiczne oraz do wyboru spośród zatwierdzonych do użytku szkolnego podręczników i innych pomocy naukowych

• Nauczyciel powinien podnosić swoją wiedzę ogólną i zawodową, korzystając z prawa pierwszeństwa do uczestnictwa we wszelkich formach doskonalenia zawodowego na najwyższym poziomie

• Nauczycielowi przysługuje wyposażenie jego stanowiska pracy umożliwiające realizację dydaktyczno- wychowawczego programu nauczania

• Wynagrodzenie nauczycieli składa się z:
  - wynagrodzenia zasadniczego
  - dodatków: za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego oraz za warunki pracy
  - wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw
  - nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, z wyłączeniem świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i dodatków socjalnych określonych

• Wysokość wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela uzależniona jest od:
  - stopnia awansu zawodowego i posiadanych kwalifikacji
  - wymiaru zajęć obowiązkowych

• Wysokość dodatków odpowiednio od:
  - okresu zatrudnienia i jakości świadczonej pracy
  - wykonywania dodatkowych zadań lub zajęć
  - powierzonego stanowiska lub sprawowanej funkcji
  - trudnych lub uciążliwych warunków pracy

• Średnie wynagrodzenie nauczycieli stanowi dla
  - nauczyciela stażysty: 100%
  - nauczyciela kontraktowego: 111%
  - nauczyciela mianowanego: 144%
  - nauczyciela dyplomowanego: 184%
  - kwoty bazowej, określonej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej

Czas pracy nauczycieli

Czas pracy nauczyciela, zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć, nie może przekraczać 40godzin/ tydzień

W ramach ustalonego czasu pracy i wynagrodzenia nauczyciel zobowiązany jest realizować:

• Zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami

• Inne czynności i zajęcia wynikające z zadań statutowych szkoły ( szczególnie: zajęcia opiekuńcze i wychowawcze wynikające z potrzeb i zainteresowań uczniów)

• Zajęcia i czynności związane z przygotowaniem do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym

Nauczyciele wg typów szkół	Tygodniowy wymiar godzin dydaktycznych (pensum)
Nauczyciel przedszkola	25
Nauczyciel przedszkola pracujący z dziećmi 6-letnimi	22
Nauczyciel szkoły specjalnej, integracyjnej i masowej (podstawowej, gimnazjum, liceum, technikum, zawodowej)	18
Wychowawcy (świetlic)	26
Nauczyciel poradni psychologiczno- pedagogicznej	20
Wychowawcy w zakładach opiekuńczo- leczniczych dla dzieci	26
Nauczyciel w SOSW, zakładzie poprawczym, schronisku dla nieletnich, MOW, świetlicy szkoły specjalnej	24
Wychowawcy młodzieżowych ośrodków socjoterapii	26

• Dyrektor szkoły za zgodą organu prowadzącego, może obniżyć tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć ( na czas określony lub do odwołania) ze względu na: doskonalenie się, wykonywanie pracy naukowej, wykonywanie prac zleconych na rzecz placówki lub organu ją prowadzącego

• Nauczyciela obowiązuje pięciodniowy tydzień pracy ( w szczególnych przypadkach czterodniowy)

• Czas trwania jednostki lekcyjnej to 45 minut

• Podczas przerw pomiędzy lekcjami nauczyciel zapewnia uczniowi bezpieczne warunki odpoczynku i opiekę pedagogiczną

• Nauczycielowi zatrudnionemu w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie letnie i zimowe, przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii i w czasie ich trwania

• Nauczyciel może być zobowiązany przez dyrektora do wykonywania w czasie tych ferii następujących czynności:
  - przeprowadzenia egzaminów
  - prac związanych z zakończeniem roku szkolnego i przygotowaniem nowego roku szkolnego
  - opracowywania szkolnego zestawu programów oraz uczestniczenia w doskonaleniu zawodowym w określonej formie ( czynności te nie mogą łącznie zająć nauczycielowi więcej niż 7 dni)

• Nauczycielom zatrudnionym w szkołach, w których nie są przewidziane ferie szkolne, przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 35 dni roboczych

• W ramach urlopu wypoczynkowego nauczyciel ma prawo do nieprzerwanego co najmniej czterotygodniowego urlopu wypoczynkowego

• W budżetach organów prowadzących szkoły wyodrębnia się środki na dofinansowanie doskonalenia zawodowego nauczycieli z uwzględnieniem doradztwa metodycznego

Odpowiedzialność dyscyplinarna nauczyciela

• Nauczyciele podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za uchybienie godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom

• Karami dyscyplinarnymi dla nauczycieli są:
  - nagana z ostrzeżeniem
  - zwolnienie z pracy
  - zwolnienie z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczycielskim w okresie 3 lat od ukarania
  - wydalenie z zawodu nauczycielskiego

Pedagog specjalny a zapotrzebowanie rynku pracy

• W Polsce nie prowadzi się badań nad zapotrzebowaniem rynku pracy na usługi specjalistów z obszaru pedagogiki specjalnej

• Wg danych Międzynarodowego Zespołu do Prognozowania Popytu na Pracę przy Rządowym Centrum Studiów Strategicznych ( XII 2003r.) wynika, że w latach 2001- 2010 potrzeba było 1800 nauczycieli szkół specjalnych (tj. zaledwie 1,97% zapotrzebowania na nauczycieli w ogóle)

• Z tej prognozy wynika, że średnio co roku w szkołach specjalnych, znalazło pracę 180 absolwentów kierunku pedagogika specjalna

• Poprawa sytuacji na rynku pracy będzie zależna od: liczby uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, prowadzenia polityki niesegregacyjnej w edukacji tendencji odchodzenia pedagogów specjalnych na emeryturę

Pedagog specjalny a zapotrzebowanie rynku pracy ( źródło: J. Pańczyk 2008r.)

Zapotrzebowanie na specjalistów
1
2
3
4-6
4-6
4-6
7
8
9

Pytania egzaminacyjne:

1. Czym są ,,kompetencje osobowościowe” i ,,kompetencje praktyczne” nauczyciela? Wymień kompetencje praktyczne nauczyciela wspomagającego- pedagoga specjalnego.

2. Jakie znasz zasady pracy pedagoga specjalnego?

3. Które rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej informuje o szczegółowych kwalifikacjach wymaganych od nauczycieli?