Wstęp do filozofii.
Prowadzący: prof. dr hab. Marek Szulakiewicz.
Temat: Pytania i problemy filozofii. Filozofia, a religia.
I – Co to jest religia? Definicje:
T. Hobbes: Są dwa elementy składowe religii: jednym jest wiara, to znaczy wierzenie, że istnieje Bóg i że wszystkim rządzi, drugim zaś jest kult.
Najczęściej przyjmowana definicja.
Jeśli Boga nie ma lub nie czcimy go w danej religii, to już nie jest religia.
M. Scheler: Religia jest religijnym poznaniem i myśleniem, jak też szczególnym rodzajem czucia (wartości), wyrazu oraz religijnego chcenia i działania.
Religia sposobem życia, oglądania rzeczywistości i odczuwania wartości.
Jeśli religia kłóci się z kulturą, jest to spór o wartości.
I. Kant: Wiara w obrębie jedynie rozumu. Religia polega na tym, że uważamy Boga za godnego powszechnej czci, prawodawcę wszystkich naszych obowiązków.
Ograniczamy miejsce rozumu w naszych myślach dla religii.
Wszystko, co jest poza granicami rozumu, wyjaśnia religia.
Ojciec I. M. Bocheński – Sto zabobonów.
Religii jak jarzyny zdefiniować nie można.
Nie istnieje religia, istnieją tylko religie.
Sposób przezwyciężania ludzkiej przygodności. – Przekroczenie rzeczywistości, przemijania ludzkiego życia.
Wariabilizm – pogląd filozoficzny, według którego rzeczywistość jest zmienna. (Z tego co się zmienia – życie doczesne, w to co się nie zmienia – życie nieśmiertelne. Filozofia myśli podobnie).
Czym religia jest i co religia czyni.
II – Kim jest człowiek religijny?
Niekoniecznie ten, kto jest związany z religijną instytucją.
Prywatyzacja religii – bycie badaczem rzeczywistości nie jest prywatną rzeczą, jednak wiara wg niektórych już tak.
Wierzący, lecz nie praktykujący. – Samotny religijnie.
Niekoniecznie ten, kto jest dobry.
Każda religia ingeruje w świat moralny. Dziwnym tajemniczy związek dobra z Bogiem.
Ludzie religijni nie muszą być dobrzy (np. dewotka).
Religia z dobrem nie musi iść w parze.
Niekoniecznie ten, kto wierzy w Boga.
Tendencja poglądu, że Bóg jest energią, a nie osobą. Mieszka w świecie, a nie poza nim.
Era Wodnika, świat dominacji kobiety.
Niekoniecznie ten, kto się modli.
Są religie, odłamy, gdzie modlitwa jest czymś powszechnym, stałym.
Chasydyzm – wszystko co czynisz, jest modlitwą.
III – Najważniejsze obszary w rozumieniu religii:
Wiara w nadprzyrodzone istoty.
Człowiek religijny zna fundament rzeczywistości. Filozofia natomiast zadaje na jego temat pytania, nie wie.
Rozdzielenie sfery sakralnej od świeckiej.
Sacrum i profanum – życie dualistyczne.
Oddzielenie czasu zwykłego od świętego.
Kościoły budowane w miejscach wyjątkowych (czakram rzeczywistości – miejsce, do którego ciągnie ludzi. W Polsce: Wawel, Jasna Góra).
Wyróżnienie przedmiotów świętych i zwykłych.
Czynności rytualne skierowane na święte przedmioty.
Moralny kodeks sankcjonowany przez bogów.
Kodeksy moralne, religijne zwiążą się z dobrem.
Uczucia religijne.
Modlitwa i inne formy komunikacji z bogami.
Pogląd na świat.
IV – Religia, człowiek – sposoby interpretacji faktu religii.
Inne patrzenie na świat.
Wyraz ludzkiej subiektywności.
Są pewni ludzie, którzy mają zdolność patrzenia na świat przez pryzmat piątego wymiaru. Religia związana jest z danym człowiekiem.
Zjawiska patologiczne w kulturze.
Pogląd, że kultura powinna usunąć religię, wówczas ludzie byliby szczęśliwi.
Karol Marks: Opium dla ludu.
Pogląd, że religia fałszuje rzeczywistość.
Zjawisko chwilowe i zanikające.
Pogląd, że kiedy ludzie staną się mądrzejsi, religia zniknie, zastąpiona przez naukę.
Nie warto walczyć z religią, gdyż sama umrze.
Trwałe zjawisko w naszej kulturze i ogólnej – w ludzkim istnieniu.
Człowiek bardzo potrzebuje religii, jest to byt wykraczający.
Człowiek potrzebuje Boga. Jeśli go usunie, na jego miejscu pojawi się nowy.
Coś stałego, trwałego.