Etapy integracji gospodarczej

Proces integracji gospodarczej obejmuje kilka następujących po sobie faz. Każda z faz obejmuje inne środki i metody integracji, a jednocześnie jest kontynuacją poprzedniej. Do czynników sprzyjających rozwojowi tego procesu można zaliczyć m.in.: bliskość geograficzną, podobny poziom infrastruktury gospodarczej, komplementarność (wzajemne dopasowanie) gospodarek narodowych oraz przychylne nastawienie władz państwowych.

Obszar wolnego handlu charakteryzuje się usunięciem wszelkich ceł i ograniczeń ilościowych w handlu pomiędzy państwami objętymi jego zasięgiem. Państwa uczestniczące w nim nie prowadzą jednak wspólnej polityki handlowej, tj. W szczególności nie stosuja jednolitych stawek celnych, kontyngentów i plafonów wobec państw nie uczestniczących w obszarze wolnego handlu (państw trzecich). Unia celna charakteryzuje się nie tylko usunięciem wszelkich ceł i ograniczeń ilościowych w handlu pomiędzy państwami w niej uczestniczącymi, ale również tym, iż stosują one wspólną politykę handlową (celną) wobec państw trzecich. Wspólny rynek oznacza jeszcze wyższy poziom integracji- funcjonuje w nim nie tylko unia celna, ale, co ważniejsze, państwa uczestniczące w tym przedsięwzięciu przyjmują wiele wspólnych polityk: w dziedzinie rolnictwa, transportu, prawa konkurencji, opodatkowania i polityki regionalnej. Unia ekonomiczna (gospodarcza) to forma integracji, w której zapewniony jest swobodny przepływ kapitału, zniesione są wszelkie bariery w świadczeniu w którymkolwiek z państw uczestniczącym w niej usług (bez wzgędu na kraj pochodzenia usługodawcy i usługobiorcy), jak również może występować pewna, niekiedy daleko idąca, koordynacja polityk makroekonomicznych państw członkowskich. W europejskiej wersji unii gospodarczej obejmuje ona: jednolity rynek (charakteryzujący się czterama swobodami- przepływu osób, usług, towarów i kapitału), wspólne polityki w dziedzinie konkurencji oraz stymulowania rozwoju strukturalnego i regionalnego, jak również koordynacji polityk makroekonomicznych (także w ich komponencie budżetowo-fiskalnym). Unia pieniężna charakteryzuje się pełną liberalizacją przepływu kapitału pomiędzy państwami członkowskimi, pełną integracją rynków usług bankowych i finansowych, nieodwołalnym zamrożeniem kursów walutowych tych państw, prowadzeniem jednolitej polityki kursowej i pieniężnej (powołanie ponadnarodowego organu decyzyjnego, którego decyzje są wiążące dla całego ugrupowania), wprowadzeniem jednej waluty.