Istota i funkcje rachunkowości
26.09.2009
Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości Dz. U. nr 121 poz. 591 nowela 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późniejszymi zmianami.
Definicja klasyczna
Rachunkowość obejmuje wszystkie zdarzenia gospodarcze występujące w jednostce gospodarczej oraz środki biorące w nich udział. A Także konsekwencje zachodzących zmian. Przeprowadza więc badania nad zasobami majątku rzeczowego, finansowego, kosztami i przychodami oraz wynikami działalności.
Definicja „na XXI wiek”
Rachunkowość jest to elastyczny, zdeterminowany metodą bilansową – a z orientowany na potrzeby racjonalnego zarządzania i rozrachunku odpowiedzialności – system informacyjno kontrolny, którego przedmiotem są identyfikacja, pomiar, analiza zjawisk gospodarczych i komunikowanie o tych, zjawiskach oraz występujące między nimi relacje, w zakresie całokształtu wymiernej wartościowo działalności podmiotu – w powiązaniu z otoczeniem – procesów obejmujących powstawanie, przypływ i podział wartości materialnych oraz wynikające stąd rozrachunki z innymi podmiotami gospodarczymi.
Nadrzędnym celem rachunkowości jest opracowanie informacji związanych z prowadzoną przez przedsiębiorstwo działalnością.
Kierownik jednostki ponosi odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości określonych ustawą, w tym z tytułu nadzoru, również w przypadku, gdy określone obowiązki w zakresie rachunkowości – z wyłączenie odpowiedzialności za przeprowadzanie inwentaryzacji w formie spisu z natury zostaną powierzone innej osobie za jej zgodą.
Rachunkowość musi się charakteryzować następującymi cechami:
Wyrażanie wszystkich procesów i operacji gospodarczych w mierniku pieniężnym,
Dokonywanie zapisów księgowych wyłącznie na podstawie dokumentów, potwierdzających wystąpienie operacji gospodarczej,
Stosowanie do zapisów bieżących specyficznych urządzeń księgowych (konta),
Realizacja zasady podwójnego zapisu,
Zachowanie ciągłości ewidencji księgowej,
Systematyczne przeprowadzanie inwentaryzacji.
| SPRAWOZDAWCZA – przejawia się w okresowym sporządzaniu sprawozdań finansowych obrazujących całokształt działalności jednostki za określony czas | ANALITYCZNA- umożliwia badanie i interpretację osiągniętych wyników finansowych |
|---|---|
| KONTROLNA- przejawia się w umożliwieniu dokonywania kontroli wykonania planów np. kosztów , zakupów , sprzedaży itp. . pozwala także na kontrolę merytoryczną zapisów księgowych | OPTYMALIZACYJNA- związana jest z dostarczeniem informacji finansowych służących do podejmowania decyzji gospodarczych zgodnie z rachunkiem ekonomicznym |
Jednostki obowiązane są stosować przyjęte zasady (politykę) rachunkowości, rzetelnie i jasno przedstawiając sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy.
Zdarzenia, w tym operacje gospodarcze, ujmuje się w księgach rachunkowych i wykazuje w sprawozdaniu finansowym zgodnie z ich treścią ekonomiczną.W księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty.
Przyjęte zasady (politykę) rachunkowości,
Prowadzenie, na podstawie dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych, ujmujących zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym i systematycznym,
Okresowe ustalanie lub sprawdzanie drogową inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów,
Wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego,
Sporządzanie sprawozdań finansowych,
Gromadzenie i przechowywanie dowodów księgowych oraz pozostałej dokumentacji przewidzianej ustawą,
Poddanie badaniu i ogłoszenie sprawozdań finansowych w przypadkach przewidzianych ustawą.
Określając zasady (politykę) rachunkowości należy zapewnić , wyodrębnienie w rachunkowości wszystkich zdarzeń istotnych do oceny sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki.
Zasada podmiotowości
Zasada periodyzacji- ważne może być na egzaminie
Zasada kontynuacji działania
Zasada memoriałowa – przyporządkowanie kosztów i przychodów do okresu kiedy naprawdę wystąpiły. Mówimy tu o momencie płatności.
Zasada współmierności kosztów i przychodów
Zasada ostrożności – wyceniając majątek ostrożnie do tego podchodzimy ( patrz jakie poniosłeś koszty ale sprawdź cenę rynkową – samochód zamortyzowany do 0 zł nie ma wartości księgowej ale ma rynkową.
Zasada ciągłości stosowanych metod rachunkowości
Zasada istotności
Zasada bilansowa – równoważenie tego co mamy w firmie
Zasada kosztu historycznego
W niektórych publikacjach wyróżnia się trzy podstawowe elementy rachunkowości:
Księgowość
Kalkulacja kosztów
Sprawozdawczość
W innych publikacjach mówi się, że rachunkowość składa się z 3 elementów:
Księgowość
Analiza sprawozdań finansowych
Sprawozdawczości finansowej
Gromadzenie danych:
Obserwacja,
Pomiar,
Dokumentacja.
Prezentacja informacji:
Sprawozdawczość,
Analiza,
Planowanie.
Przetwarzanie zgromadzonych danych:
Ewidencja,
Kalkulacja (wstępna i wynikowa),
Rozliczenie,
Weryfikacja.
Majątek jednostki i źródła jego pochodzenia
26.09.2009
Majątek własny
Majątek powierzony w zarząd
Majątek powierzony innym jednostkom
Majątek czasowo użytkowany
Majątek leasingowany
Majątek firmy -stanowi zbiór różnorodnych elementów, tworzących materialną bazę funkcjonowania jednostki oraz dających możliwość wykonywania przez tą jednostkę gospodarczą zadań.
Ze względu na różnorodność, związaną z wartością i trwałością czy przeznaczeniem środków gospodarczych jednostki, dokonujemy klasyfikacji określającej strukturę majątkową podmiotu gospodarczego.
Taka klasyfikacja jest dokonywana w oparciu o kryteria ujednolicające zakres przedstawianej struktury poszczególnych grup majątku w dowolnym podmiocie gospodarczym.
AKTYWA (środki gospodarcze) = PASYWA (źródła pochodzenia majątku)
Suma aktywów musi być równa sumie pasywów, czyli musi zajść zasada równowagi finansowej.
Aktywa
Rozumie się przez to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych.
Pod pojęciem aktywów trwałych rozumie się aktywa jednostki, które nie są zaliczane do aktywów obrotowych.
Aktywa trwałe dzielą się na 4 podstawowe grupy:
Wartości niematerialne i prawne. Np.:
Koszty zakończonych prac rozwojowych
Wartość firmy czyli nadwyżka nad rzeczywistą wartością księgową.
Inne wartości niematerialne i prawne (autorskie prawa majątkowe i prawa pokrewne, licencje, patenty, prawa do projektów, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych, koncesji itp.) czyli myśl ludzka ubrana w pieniądz.
Zaliczki na wartość niematerialne i prawne.
Wartości niematerialne i prawne są kosztotwórcze (czyli są amortyzowane, czyli podlega rozliczaniu w czasie).
Rzeczowe aktywa trwałe to:
Środki trwałe (kompletne, zdatne do użytkowania, zainstalowane):
Grunty (w tym prawo użytkowania wieczystego gruntu)
Budynki lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej
Urządzenia techniczne i maszyny
Środki transportu
Inne środki trwałe
Środki trwałe w budowie
Zaliczki na środki trwałe w budowie.
Rzeczowe aktywa trwałe są kosztotwórcze (czyli podlega rozliczaniu w czasie).
Niezależności długoterminowe to należności, których okres spłaty na dzień bilansowy jest dłuższy niż jeden rok (oprócz należności z dostaw, robot i usług). Mają one charakter obojętny, NIE są kosztotwórcze.
Inwestycje długoterminowe oznacza zaangażowane pieniądze na okres dłuższy niż jeden rok. Wyróżniamy:
Nieruchomości
Wartości niematerialne i prawne
Długoterminowe aktywa finansowe
W jednostkach powiązanych:
Udziały lub akcje
Inne papiery wartościowe
Udzielone pożyczki
Inne długoterminowe aktywa finansowe
W pozostałych jednostkach:
Udziały lub akcje
Inne papiery wartościowe
Udzielone pożyczki
Inne długoterminowe aktywa finansowe
Inne inwestycje długoterminowe
Aktywa długoterminowe dzielimy na:
Udziałowe – udziały (od udziału jest udział w zysku) i akcje (od akcji jest dywidenda)
Wierzytelnościowe – obligacje i pożyczki (procenty od zainwestowanego kapitału)
Inwestycje długoterminowe są przychodotwórcze.
Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe (jest to koszt rozliczanie w czasie)
Aktywa obrotowe
Przez aktywa obrotowe rozumie się tę część aktywów jednostki, które w przypadku:
Aktywów rzeczowych są przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego la danej działalności, jeżeli trwa on dłużej niż 12 miesięcy,
Aktywów finansowych są płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia lub nabycia albo stanowią aktywa pieniężne,
Należności krótkoterminowych – obejmują ogół należności z tytułu dostaw i usługo raz całości lub część należności z innych tytułów nie zaliczonych do aktywów finansowych, a które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego.
Do rzeczowych aktywów obrotowych (zapasów) zaliczamy materiały nabyte w celu zużycia na własne potrzeby, wytworzone lub przetworzone przez jednostkę produkty gotowe (wyroby i usługi) zdatne do sprzedaży lub w toku produkcji, półprodukty oraz towary nabyte w celu odsprzedaży w stanie nieprzetworzonym.
Materiały księgujemy na podstawie odpowiedniego podziału:
Materiały podstawowe
Materiały pomocnicze
Części zamienne do maszyn i urządzeń
Opakowania
Odpadki
Paliwa
Należności krótkoterminowe dzielimy na:
Należności od jednostek powiązanych
Z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty:
Do 12 miesięcy
Powyżej 12 miesięcy
Inne
Należności od pozostałych jednostek
Z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty:
Do 12 miesięcy
Powyżej 12 miesięcy
Z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych świadczeń
Inne
Dochodzenie na drodze sądowej
Inwestycje krótkoterminowe to:
Krótkoterminowe aktywa finansowe
W jednostkach powiązanych:
Udziały lub akcje
Inne papiery wartościowe
Udzielone pożyczki
Inne krótkotrwałe aktywa finansowe
W pozostałych jednostkach:
Udziały lub akcje
Inne papiery wartościowe
Udzielone pożyczki
Inne krótkoterminowe aktywa finansowe
Środki pieniężne i inne aktywa pieniężne:
Środki pieniężne w kasie i na rachunku
Inne środki pieniężne
Inne aktywa pieniężne (np. kruszec cechowany
Inne inwestycje krótkoterminowe
Pasywa
Pasywa to ogół źródeł finansowania składników majątkowych, wyrażony w formie wartościowej (jest to bilansowanie majątku).
Kapitał (fundusz) własny:
Kapitał (fundusz) podstawowy
Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna)
Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna)
Kapitał (fundusz) zapasowy
Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny
Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe
Zysk (strata) z lat ubiegłych
Zysk (strata) z roku bieżącego
Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)
Kapitał obcy (czyli „nie moje pieniądze które trzeba oddać”):
Rezerwy na zobowiązania
Zobowiązania długoterminowe
Wobec jednostek powiązanych
Wobec pozostałych jednostek
Kredyty i pożyczki zaciągnięte
Zobowiązana z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
Inne zobowiązania finansowe np. zaksięgowane zobowiązania leasingowe
Inne
Zobowiązania krótkoterminowe
Wobec jednostek powiązanych
Z tytułu dostaw i usług o okresie wymagalności
Do 12 miesięcy
Powyżej 12 miesięcy
Inne
Wobec pozostałych jednostek
Kredyty i pożyczki
Z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
Inne zobowiązania finansowe
Z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności:
Do 12 miesięcy
Powyżej 12 miesięcy
Zaliczki otrzymane na dostawy,
Zobowiązania wekslowe,
Z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń,
Z tytułu wynagrodzeń,
Inne
Fundusze specjalne
Operacje gospodarcze i ich wpływ na bilans
27.09.2009
Rachunkowość pełni w praktyce gospodarczej bardzo ważne funkcje:
Informacyjną
Kontrolną-- kontrola majątku
Analityczną – poddajemy analizie np. śr. trwałe ( rozmieniamy na drobne)
Sprawozdawczą – aby podejmować decyzję trzeba posiadać informacje. przedstawienie sprawozdań ( np. Urząd skarbowy, Gus, Kierownik działu czym dysponujemy ) ułatwia podjęcie decyzji pod warunkiem rzetelnej informacji
Dowodową – „nic na buźkę”, wszystko musi być pisemnie potwierdzone
Inwentaryzacja to szereg czynności, których celem jest ustalenie rzeczywistego stanu aktywów i pasywów jednostki na określony moment (dzień) i porównanie tego stanu ze stanem księgowym oraz ustalenie i wyjaśnienie różnic ujawnionych w czasie porównania, a także rozliczenie osób odpowiedzialnych za powierzone im mienie.
Obowiązek przeprowadzania inwentaryzacji przez jednostki prowadzące księgi rachunkowe nakłada ustawa o rachunkowości.
W świetle przepisów ustawy o finansach publicznych zaniechanie przeprowadzanie i rozliczenie inwentaryzacji lub dokonanie inwentaryzacji w sposób niezgodny ze stanem rzeczywistym jest naruszeniem dyscypliny finansów publicznych.
Wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz), potwierdzony ich inwentaryzacją, sporządzają jednostki, które uprzednio nie prowadziły ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą.
AT + AO – ZOB = KW
AT- aktywa trwałe
AO- aktywa obrotowe
ZOB- zobowiązania
KW- kapitał własny
W pozostałych jednostkach rolę inwentarza spełnia zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej oraz zestawienie sald kont ksiąg pomocniczych sporządzone na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych.
Inwentarz jest przejściem z księgi przychodów i rozchodów na pełny bilans.
Bilans jest to syntetyczne zestawienie sporządzone na określony dzien np. koniec okresu sprawozdawczego (obrachunkowego) ujmujące po lewej stronie majątek (aktywa), a po prawej stronie kapitał (pasywa), czyli źródła finansowania majątku. Suma bilansowa po stronie aktywów jak i suma pasywów zawsze są równe.
| Aktywa – środki gospodarcze = | Pasywa – źródła gospodarcze |
|---|---|
| AT | KW (kapitał własny) |
| AO | KO (kapitał obrotowy) |
Czytanie bilansu
Ocena jednostki gospodarczej na podstawie bilansu jest określana jako czytanie bilansu. Odbywa się ono w dwóch płaszczyznach:
Pionowe, które polega na badaniu struktury aktywów (sytuacja majątkowa) i struktura pasywów (sytuacja finansowa)
Poziome, które obejmuje ustalenie relacji między składnikami majątku, a źródłami ich finansowania
Nie można ocenić firmy przez pryzmat jednej informacji.
Elementem bilansu jest wynik finansowy, który jest końcowym rozliczeniem kosztów i przychodów prowadzonej działalności.
Przychody i zyski
Przychody i zyski rozumie się jako uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zwiększenia wartości aktywów, albo zmniejszenia wartości zobowiązań które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenie jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli.
Koszty i straty
Koszty i straty rozumie się jako uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości aktywów, albo zwiększenie wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli.
Rodzaje kosztów
Koszty działalności operacyjnej (koszty rodzajowe):
Amortyzacja (zużycie materiałów trwałych)
Zużycie materiałów i energii
Usługi obce
Podatki i opłaty
Wynagrodzenie
Ubezpieczenie społeczne i inne świadczenia
Pozostałe koszty rodzajowe
Koszty działalności operacyjnej (koszty funkcjonalne)
Koszty działalności podstawowej
Koszty działalności i pomocnicze
Koszty ogólnego zarządu
Koszty sprzedaży
Koszty zakupu
Rachunek kosztów i strat
| RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT |
|---|
| Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów. |
| ZYSK (strata) NA SPRZEDAŻY |
| Pozostałe koszty operacyjne |
| ZYSK (strata) Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ |
| Koszty finansowe |
| ZYSK (strata) Z DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ |
| Straty nadzwyczajne |
| ZYSK (strata) BRUTTO |
| Podatek dochodowy |
| Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenie straty) |
| ZYSK (strata) NETTO |
Koszty i przychody operacyjne dotyczą rzeczowych składników majątku
Koszty i przychody finansowe dotyczą majątku finansowego( inwestycje długoterminowe)
Od ujemnego wyniku finansowego nie płacimy podatku.
Pyt. Kiedy wynik finansowy brutto jest równy wynikowi finansowi netto? Kiedy wynik finansowy jest równy 0 lub wynik jest ujemny.
Wyrażone wartościowo, udokumentowane, podlegające ewidencji księgowej zdarzenia gospodarcze, które powodują zmiany w majątku firmy i źródłach jego finansowania.
Cechy charakterystyczne operacji gospodarczych
Dotyczą konkretnego podmiotu
Są wyrażone w mierniku pieniężnym
Są udokumentowane
Są określone, co do daty ich zaistnienia
Wywierają wpływ na co najmniej dwa składniki bilansu, przy czym zmiany te są kwotowo jednakowe
Nie powodują naruszenia równowagi bilansowej
Typy operacji finansowych
Mamy dwa typy operacji finansowych: bilansowe i wynikowe.
| BILANSOWE | WYNIKOWE |
|---|---|
| Aktywne | Przychodów |
| Pasywne | Kosztów |
| Aktywno-pasywne zwiększające | Zysków nadzwyczajnych |
| Aktywno-pasywne zmniejszające | Strat nadzwyczajnych |
Operacje bilansowe aktywne - zmiany dotyczące tylko składników aktywów:
Jeden składnik aktywów zwiększa się, a inny maleje o kwotę operacji
Suma bilansowa nie ulega zmianie
Równowaga bilansowa zostaje zachowana
Np. zakupiono krzesła płacąc gotówką
(+)(-) A = P
Operacje bilansowe pasywne – zmiany dotyczące tylko składników pasywów:
Jeden składnik pasywów zwiększa się, a inny maleje o kwotę operacji
Suma bilansowa nie ulega zmianie
Równowaga bilansowa zostaje zachowana
Np. zaciągnięto kredyt bankowy, którym spłacono zobowiązania wobec dostawców w kwocie 70zł.
A = P(+)(-)
Operacje bilansowe aktywno – pasywne zwiększające:
Powodują zwiększenie zarówno składnika aktywów , jak i składnika pasywów o kwotę operacji
Suma bilansowa zwiększaj się również o tę samą kwotę
Równowaga bilansowa jest zachowana ponieważ wzrost nastąpił po obu stronach bilansu
Np. przyjęto do magazynu materiały o wartości 40zł, zapłata nastąpi w terminie późniejszym
(+) A = P (+)
Operacje bilansowe aktywno-pasywne zmniejszające:
Powodują zmniejszenie zarówno składnika aktywów, jak i składnika pasywów o kwotę operacji
Suma bilansowa zmniejsza się również o tę samą kwotę
Równowaga bilansowa jest zachowana ponieważ spadek nastąpił po obu stronach bilansu
Np. poleceniem przelewu z rachunku bankowego uregulowana zobowiązania wobec dostawców na kwotę 50zł.
(-A) = P (-)
Typy operacji wynikowych
Operacje wynikowe to zdarzenia gospodarcze, które powodują zmianę wyniku finansowego, a bezpośrednio powodują powstanie:
Przychodów
Kosztów
Zysków nadzwyczajnych
Strat nadzwyczajnych
Zwiększenie przychodów i zysków spowodowane zwiększeniem aktywów, np. otrzymanie odsetek od udzielonych pożyczek, otrzymanie kar.
(+) A = P (+)
Zwiększenie przychodów i zysków spowodowane zmniejszenie pasywów, np. odpisanie przedawnionych zobowiązań.
A = P(+)(-)
Zwiększenie kosztów i strat spowodowane zmniejszeniem aktywów, np. wszelkie poniesiony koszty, zapłacone odsetki od zaciągniętych pożyczek:
(-) A = P (-)
Zwiększenie kosztów i strat spowodowane zwiększeniem pasywów , np. należne pracownikom wynagrodzenia, faktury za usługi obce.
A = P(+)(-)
Ruch okrężny środków obrotowych
EWENTUALNE PYTANIA NA TEST:
Na jakich kontach księgujemy przy zasadzie podwójnego zapisu ? odp. Na syntetycznych
Jakiego zapisu dokonujemy na koncie pozabilansowym ? odp. Zapisu tylko pojedynczego
W obecności jakiego konta istnieje konto korygujące ? odp. W obecności konta zasadniczego
Jakiego zapisu dokonujemy na koncie korygującym ? odp. Zapisu Podwójnego
Jakiego zapisu dokonujemy na koncie analitycznym ? odp. Zapisu Powtórzonego
Czym jest zestawienie obrotów i sald ? odp. Urządzeniem kontrolno-informacyjnym
Co to jest storno ? odp. Korekta błędu księgowego
Storno czerwone – ujemny zapis na koncie
Storno czarne – dodatni zapis na koncie
Zasady funkcjonowania kont księgowych
27.09.2009
Proces przetwarzania informacji w rachunkowości polega, przede wszystkim, na grupowaniu danych w różnych konfiguracjach w drodze zapisów na kontach.
Do ksiąg rachunkowych okresu sprawozdawczego należy wprowadzić, w postaci zapisu, każde zdarzenie, które nastąpiło w tym okresie sprawozdawczym.
Księga rachunkowa to zbiór kont dotyczących poszczególnych składników majątku i źródeł ich pochodzenia.
Konto księgowe to podstawowe urządzenie księgowe służące do rejestrowania operacji gospodarczych.
Konto księgowe to zbiór danych liczbowych o określonej treści ekonomicznej. Jest to urządzenie ewidencyjne, służące do grupowania jednorodnych operacji gospodarczych w celu odzwierciedlenia stanu i zmian określonych składnika aktywów, pasywów lub wyników działalności jednostki (kosztów, przychodów, strat i zysków nadzwyczajnych).
Elementy zapisu na koncie
Numer operacji
Data dokonania operacji
Rodzaj i numer dowodu księgowego stanowiącego podstawę zapisu
Krótka treść operacji
Oznaczenie kont, których dotyczy operacja
Kwota operacji
Zapis na koncie
Dt (debet) Wn (winny) |
Ct (kredyt) Ma |
|---|---|
| Obciążenie konta | Uznanie konta |
| Zapisanie w ciężar konta | Zapisanie na dobro konta |
| Księgowanie po stronie Wn | Księgowanie po stronie Ma |
| Debetowanie konta | Kredytowanie konta |
(Strona debet i kredyt to nazwy własne. Tak już jest. )
Konto aktywne
Konto aktywne należy do aktywów.
Wn Dt |
Ma Ct |
|---|---|
| Stan początkowy zwiększenia | Zmniejszenie Stan końcowy |
| Suma obrotów | Suma obrotów |
Konto pasywne
Konto pasywne należy do pasywów.
Wn Dt |
Ma Ct |
|---|---|
| Zmniejszenie | Stan początkowy zwiększenia |
| Stan końcowy | |
| Suma obrotów | Suma obrotów |
Konto
Nazwa konta jest dostosowana do istoty ujmowanych w nim składników lub zjawisk gospodarczych np. środki trwałe, kasa, materiały itp.
W praktyce każde konto jest opatrzone symbolem cyfrowym ułatwiającym jego identyfikację.
Symbol konta wynika z planu konta.
Plan kont
0 – aktywa trwałe
1 – środki pieniężne, rachunki bankowe oraz inne krótkoterminowe aktywa finansowe
2 – rozrachunki i roszczenia
3 – materiały i towary
4 – koszty wg rodzajów
5 – koszty wg typów działalności
6 – produkty i rozliczenia między okresowe
7 – przychody i koszty związane z ich osiąganiem
8 – kapitał, rezerwy i wynik finansowy
Definicje
Bilans otwarcia to zestawienie aktywów i pasywów na dzień rozpoczęcia działalności
Założenie konta to wpisanie jego nazwy, która określa jego treść ekonomiczną oraz symbolu cyfrowego nadanego w planie kont.
Otwarcie konta to zaksięgowanie stanu początkowego z bilansu otwarcia, a jeżeli dany składnik nie występuje w bilansie otwarcia, to zaksięgowania pierwszego związanej z nim operacji gospodarczej.
Stan początkowy (saldo początkowe) to kwota przeniesiona z bilansu otwarcia.
Obroty konta to zwiększenie lub zmniejszenie konta zapisane po jednej lub drugiej stronie konta.
Stan końcowy (saldo końcowe) to różnica zapisów na stronach konta.
Suma bilansowa to stan początkowy plus zwiększenie lub zmniejszenie i stan końcowy.
Zamknięcie konta jest to podsumowanie i uzgodnienie obrotów stanu końcowego oraz sum bilansowych.
Bilans zamknięcia jest to zestawienie aktywów i pasywów na dzień zakończenia działalności
Zasada podwójnego zapisu oznacza księgowanie na co najmniej dwóch kontach, po ich przeciwstawnych stronach i w tych samych kwotach.
Pyt. Na jakich kontach stosujemy zasadę podwójnego zapisu ? Na kontach syntetycznych.
Dekretacja operacji to wskazanie kierunku księgowania operacji.
Korespondencja kont – współzależność zapisu księgowego.
Konta bilansowe tworzą zasadniczą grupę kont stosowanych w rachunkowości, salda tych kont umieszcza się w bilansie. Mówią one o wartości przedsiębiorstwa oraz o źródle pochodzenia majątku. Dzielą się na konta:
Aktywne, które występując wyłącznie w aktywach bilansu,
Pasywne, które występują wyłącznie w pasywnych bilansu,
Aktywno-pasywne, które mogą występować zarówno w aktywach, jak i pasywach bilansu (nawet jednocześnie po obu stronach, jeżeli występują dwa salda)
Konta wynikowe służą do ewidencji operacji związanych z kategoriami kosztów/strat nadzwyczajnych, przychodów/zysków nadzwyczajnych oraz wyniku finansowego. Konta wynikowe nie ukazują salda początkowego ani końcowego wyniku finansowego, który jest również. Istnieją jedynie na czas okresu obrachunkowego, na koniec roku są likwidowane, a środki trafiają na konto główne.
Konta pozabilansowe służą do ewidencji składników nie będących naszą własnością np. zapasy obce, środki trwałe dzierżawione, depozyty, środki trwałe w likwidacji itp. zapis na kontach ma charakter pojedynczy.
Pyt. Na jakich kontach zapisujemy pojedynczo? Na kontach pozabilansowych.
Konta korygujące służą do ewidencji informacji wydzielonych z konta zasadniczego, istnieją tylko w obecności kont zasadniczych, mają charakter pozabilansowy (zapis pojedynczy) np. umorzenie środków trwałych, odchylenie od cen itp.
Konta analityczne służą do ewidencji szczegółowej składników stopień rozwinięcia analityki zależy od potrzeb informacyjnych użytkownika, zapis na kontach ma charakter powtórzony, przyjmuje się zasadę księgowania od syntetyki do najgłębszej analityki, a zamykanie kont od najgłębszej analityk do syntetyki, suma sald kont analitycznych daje saldo konta syntetycznego.
Konta rozliczeniowe są syntetyczne, służą do ewidencji operacji rozciągniętych w czasie, mogą być bilansowe lub niebilansowe, np. rozliczenie zakupu, rozliczenie kosztów rodzajowych, rozliczenie międzyokresowe kosztów, rozliczenie wyniku finansowego. Konto rozliczeniowe jest typu aktywno-pasywnego i wymaga dwóch kont analitycznych.
Zestawienie obrotów i sald
Zestawienie obrotów i sald jest to uporządkowany wykaz kont wraz z ich stanami początkowymi, obrotami oraz stanami końcowymi. Jest ono urządzeniem kontrolno-informacyjnym. Zestawienie zawiera wykaz wszystkich kont syntetycznych.
Pyt. Jakim urządzeniem jest zestawienie obrotów i sald? Jest urządzeniem kontrolno-informacyjnym.
Sporządzając zestawienie obrotów i sald należy:
Wypisać nazwy i symbole kont oraz ich salda początkowe,
Ustalić obroty na kontach i wpisać je do zestawienie obrotów i sald,
Zsumować i uzgodnić łączne sumy sald debetowych i kredytowych,
Obliczyć i wpisać salda końcowe poszczególnych kont,
Zsumować i uzgodnić łączne sumy sald debetowych i kredytowych.
Jeżeli suma obrotów debetowych równa się sumie obrotów kredytowych oraz suma sald debetowych równa się sumie sald kredytowych to oznacza, że:
Wszystkie księgowania zostały dokonane zgodnie z zasadą podwójnego zapisu,
Księgowanie są kompletne.
Błędy księgowe mogą powstawać z następujących powodów:
Niewłaściwie dokonanego zapisu księgowego
Pominięcia operacji gospodarczych w księgach rachunkowych
Opóźnienie zapisu księgowego
Zestawienie obrotów i sald ujawnia następujące błędy księgowe:
Zaksięgowane operacje tylko na jednym koncie,
Zaksięgowanie operacji na dwóch kontach lecz po tych samych stronach,
Zaksięgowanie operacji na dwóch kontach, po przeciwstawnych stronach lecz w różnych kwotach.
Zestawienie obrotów i sald nie ujawnia następujących błędów księgowych:
Pominięcie operacji gospodarczej,
Dwukrotnego zaksięgowania tej samej operacji,
Zaksięgowania operacji w kwocie innej niż w dokumencie,
Zaksięgowanie operacji na dwóch kontach, w poprawnej kwocie lecz dokładnie odwrotnych stronach.
Korekta błędnego zapisu
Usunięcie błędu musi być dokonane bez naruszenia mocy dowodowej ksiąg rachunkowych. Niedopuszczalne jest wymazywanie wyskrobywanie czy wywabianie błędów księgowych lub dokonywanie przeróbek. Podczas usuwania błędów księgowych należy przestrzegać obowiązujących zasad ich poprawiania.
Błędy ujawnione przed zamknięciem miesiąca poprawia się poprzez skreślenie błędnego zapisu, zamieszczenie zapisu prawidłowego, opatrując go podpisem osoby upoważnionej oraz datę dokonania poprawki. Błędy księgowe ujawnione po sporządzeniu zestawie kontrolnych poprawiane są za pomocą storna. Zapis stornujący to zapis korygujący.
Pod pojęciem storna rozumie się sposób poprawiania błędów księgowych polegający na usunięciu ich wpływu na saldo końcowe konta, a w niektórych przypadkach także obroty konta.
Rozróżniamy storno czarne oraz storno czerwone. Storno czarne jest to korekta błędu księgowego kwotą dodatnią zapisaną po przeciwnych stronach konta w stosunku do zapisu błędnego. Storno czarne sztucznie zwiększa obroty na koncie i nie powinno być stosowane dla kont których obowiązuje zasada czystości obrotów.
Storno czerwone jest to korekta błędnego zapisu kwotą ujemną zapisaną po tych samych stronach co i zapis błędny. Nie wolno mieszać storn.
EWENTUALNE PYTANIA NA TEST:
Na jakich kontach księgujemy przy zasadzie podwójnego zapisu ? odp. Na syntetycznych
Jakiego zapisu dokonujemy na koncie pozabilansowym ? odp. Zapisu tylko pojedynczego
W obecności jakiego konta istnieje konto korygujące ? odp. W obecności konta zasadniczego
Jakiego zapisu dokonujemy na koncie korygującym ? odp. Zapisu Podwójnego
Jakiego zapisu dokonujemy na koncie analitycznym ? odp. Zapisu Powtórzonego
Czym jest zestawienie obrotów i sald ? odp. Urządzeniem kontrolno-informacyjnym
Co to jest storno ? odp. Korekta błędu księgowego
Storno czerwone – ujemny zapis na koncie
Storno czarne – dodatni zapis na koncie
Rozrachunki
03.10.2009
Rozrachunki to kwoty bezspornych należności i zobowiązań, które są pisemnie potwierdzone co do gotowości spłaty lub oparte na prawomocnym wyroku sądowym. Rozrachunki mają charakter bezsporny.
Ustawa o rachunkowości mówi o tym, że rozrachunki muszą być prowadzone w walucie polskiej i po polsku. Mogą one dotyczyć różnych kontrahentów oraz tytułów i być wyrażane w walucie polskiej jak i obcej.
Prowadzenie działalności gospodarczej nierozerwalnie wiąże się z dokonywaniem wielostronnych i różnorodnych rozrachunków z konkretnymi grupami podmiotów.
…transakcja kupna sprzedaży
Najczęściej są to rozrachunki z odbiorcami i dostawcami z tytułu realizacji transakcji kupna sprzedaży. Występuje konieczność księgowania rozrachunków ze względu na rozbieżność w czasie między momentem sprzedaży (i tutaj powstaje należność), a otrzymaniem zapłaty.
Czas w jakim należność winny być uregulowane, wyznacza termin zapłaty. W obecnej rzeczywistości gospodarczej terminy zapłaty wyznaczone na fakturze bardzo rzadko są przestrzegane.
…w momencie zakupu
To samo przedstawia się sytuacja w przypadku dokonania zakupu, moment ten powoduje powstanie zobowiązania, które zostanie uregulowane dopiero w momencie wpływu środków pieniężnych na konto, czy też do kasy dostawcy.
Powyższe rozważania nie dotyczą sytuacji w której należności i zobowiązania regulowane są gotówkowo i transakcje zostają rozliczone (choć ewidencja jest prowadzona).
„Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami”
„Rozrachunki publiczno-prawne”
„Rozrachunki z pracownikami”
„Pozostałe rozrachunki”
„Odpisy aktualizujące rozrachunki”
Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami
Służą do ewidencji wszelkich rozrachunków krajowych i zagranicznych z tytułu dostaw materiałów, towarów, produktów, dóbr inwestycyjnych oraz usług w tym również zaliczek otrzymanych lub udzielonych.
Są to rozrachunki o charakterze operacyjnym (powstają należności i zobowiązania).
Konto rozrachunki z odbiorcami i dostawcami najczęściej zastępowane jest dwoma kontami ujmującymi odrębnie „Rachunki z odbiorcami” (Należności) i „Rozrachunki z dostawcami” (Zobowiązania). Możemy również w wielu firmach spotkać podział rozliczeń z kontrahentami krajowymi i zagranicznymi.
Należność („jest to pieniądz mój; należący do mnie”) to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, które powstały w efekcie zdarzeń przeszłych i spowodują wpływ korzyści ekonomicznych. Zatem są to środki pieniężne firmy znajdujące się czasowo w dyspozycji kontrahentów do momentu ich spłaty.
Ogół należność dzielimy na:
Należności krótkoterminowe – stanowią one element aktywów obrotowych jednostki, kwalifikuje się ogół należności z tytułu dostaw i usług z tym, że w bilansie należy wykazać je z podziałem na okres spłaty: do 12 miesięcy lub powyżej 12 miesięcy.
Należności długoterminowe – są płatne w okresie dłuższym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego. Stanowią składnik aktywów trwałych.
Zobowiązanie („nie mój pieniądz, ja korzystam z kredytu kupieckiego”) – stanowią wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek wykonania świadczeń, o wiarygodnie określonej wartości, które spowodują wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki.
Ogól zobowiązań dzielimy na:
Zobowiązania krótkoterminowe – do których w całości należą zobowiązania z tytułu dostaw i usług, niezależnie od terminu ich zapłaty oraz pozostałe zobowiązania wymagające zapłaty w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego.
Zobowiązania długoterminowe – to te które nie są zobowiązaniami z tytułu dostaw i usług, ani nie spełniające kryteriów zaliczania do krótkoterminowych.
Funkcjonowanie konta należności i zobowiązań
| Dt Rozrachunki Ct |
|---|
(Sp) należności zwiększenie należności, zmniejszenie zobowiązań (Sk) zobowiązania |
| Należności |
|---|
BO zwiększenie |
| Zobowiązania |
|---|
Zmniejszenie BZ |
Rozrachunki publiczno-prawne
Mianem tym określa się całość należności i zobowiązań z tytułu opłat, podatków, ceł, ubezpieczeń społecznych oraz innych rozrachunków.
Do w/w konta niezbędne jest prowadzenie kont analitycznych, gdyż każdy typ rozrachunku odbywa się z innym podmiotem, w innych terminach i innych zasadach.
Rodzaje rozrachunków publiczno prawnych:
Rozrachunki z Urzędem Skarbowym z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych
Rozrachunków z tytułu VAT – naliczony
Rozrachunki z tytułu – należny
Rozliczenie z US z tytułu VAT
Rozrachunki z US z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych
Rozrachunki z ZUS
Pozostałe rozrachunki
Rozrachunki z Urzędem Skarbowym z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych:
Księgujemy kwotę podatku dochodowego od osób prawnych (strona Ma)
Spłata zobowiązania wobec budżetu (strona Wn)
Rozrachunki z tytułu VAT – naliczony
Podstawą zapisów na tym koncie są oryginał faktur VAT oraz oryginały faktur korygujących, które otrzymuje jednostka od swoich dostawców.
Zapisy na tym koncie muszą być zgodne z rejestrem VAT, który jednostka będąca podatnikiem VAT jest zobowiązana prowadzić.
Rozrachunki z tytułu VAT – należny
Podstawą zapisów na tym koncie są oryginały faktur VAT oraz oryginały faktur korygujących, które jednostka wystawiona swoim odbiorcom.
Zapisy na tym koncie muszą być zgodne z rejestrem VAT, który jednostka będąca podatnikiem VAT jest zobowiązana prowadzić
Rozliczenie z Urzędem Skarbowym z tytułu VAT
Konto wskazuje saldo zgodne z deklaracją VAT składaną przez dany podmiot gospodarczy. Może to być kwota VAT do zapłaty (w sytuacji gdy kwota podatku należnego jest wyższa niż naliczonego), lub kwota do zwrotu przez US (gdy kwota podatku naliczonego jest wyższa od należnego).
Rozrachunki z Urzędem Skarbowym z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych
Księgujemy kwotę podatku dochodowego od osób fizycznych, która obciąża wynagrodzenie każdego pracownika (strona Ma)
Spłata zobowiązania wobec budżetu (strona Wn)
Rozrachunki z ZUS
Księgujemy zobowiązanie wobec ZUS z tytułu składek emerytalnej, rentowej, chorobowej, wypadkowej i zdrowotnej. Również składkę na Fundusz Pracy i FGŚP (strona Ma)
Rozliczenie i przelew składek na rzecz ZUS zgodnie z danymi zawartymi w deklaracji DRA (strona Wn)
Pozostałe rozrachunki
Na tym koncie rejestrujemy rozrachunki z tytułu opłat skarbowych, opłaty z tytułu wieczystego użytkowania gruntów, opłaty za ochronę środowiska, opłaty sądowe.
W taki sposób skonstruowany plan kont w danej jednostce, pozwala na wnikliwą analizę poszczególnych rachunków.
Rozrachunki z pracownikami
Obejmują należności i zobowiązania z tytułu wynagrodzeń za pracę (w tym również świadczenia urlopowe), oraz zmniejszenia w postaci opłaconych przez pracowników składek ZUS, składek zdrowotnych, podatku dochodowego.
Dla ułatwienia orientacji w rozrachunkach z tytułu wynagrodzeń prowadzi się ewidencję analityczną umożliwiającą ustalenie należności i zobowiązań w odniesieniu do każdego pracownika. Ważną rolę pełnią imienne karty wynagrodzeń (obecnie nowoczesne systemy informatyczne pozwalają na wygenerowanie takiej karty w każdym momencie), dzięki temu znamy kwoty wynagrodzenia za czas pracy, za czas nieobecności w pracy, przysługujące zasiłki narzuty na wynagrodzenia.
Do innych rozrachunków z pracownikami zaliczamy:
Rozrachunki z tytułu podróży służbowych
Rozrachunki z tytułu zaliczek na wykonanie czynności formalno prawnych na rzecz firmy
Rozrachunki z tytułu otrzymanych pożyczek z firmy
Rozrachunki z tytułu niedoborów i szkód spowodowanych przez pracownika.
Pozostałe rozrachunki
Do ewidencji innych – niże omówione wcześniej – rozrachunków z prowadzoną działalnością służy to konto.
Na tym koncie księgujemy w szczególności rozrachunki z tytułu:
Dywidendy, udziału z zysku procentów od zaangażowanego kapitału
Ubezpieczeń majątkowych
Z bankiem w związku z błędami w wyciągach bankowych
Niedoborów, szkód, nadwyżek,
Rozrachunków i rozliczeń z tytułu sprzedaży wierzytelności,
Uzyskanych lub udzielonych przez jednostkę pożyczek i innego rodzaju rozliczeń
Wynagrodzenia
03.10.2009
Wynagrodzenie to pewien stosunek prawny między pracodawcą a pracownikiem. Stosunek pracy to każde zatrudnienie, bez względu na nazwę zawartej przez pracodawcę i pracownika umowy.
Każdy stosunek prawny zawarty między pracownikiem (osoba fizyczną) a pracodawcą (osobą fizyczną, prawną lub jednostką organizacyjną nie mającą osobowości prawnej), którego istotą jest wykonywanie przez zatrudnionego na rzecz zatrudniającego pracy pod kierownictwem tego ostatniego, miejscu i czasie przez niego wyznaczonym oraz za stosowanym wynagrodzeniem.
Wynagrodzenia za pracę to wszystkie wypłaty pieniężne brutto, a także świadczenie na naturze, które przysługują osobom fizycznym za wykonanie określonej pracy lub należne z tytułu stosunku pracy. Wynagrodzenia stanowią pieniężny ekwiwalent za zużytą przez pracownika pracę własną wykonywaną na rzecz danego podmiotu.
Wynagrodzenia osobowe wypłacane są:
Pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, nominacji lub mianowania,
Osobom, które wykonują prace nakładczą z tytułu umowy o prace nakładczą,
Zasiłki chorobowe wypłacane ze środków pracodawcy w czasie trwania stosunku pracy.
Wynagrodzenie bezosobowe wypłacane są:
Wypłacane na podstawie umowy zlecenia lub o dzieło,
Wypłacane na podstawie odrębnych przepisów (np. biegłym w postępowaniu sądowym, administracyjnym czy dochodzeniowym),
Wypłacane osobom fizycznym za udział w radach naukowych, komisjach.
Honoraria czyli wynagrodzenia za prace twórcze, autorskie i racjonalizatorskie, wykonane na podstawie umowy zlecenia lub o dzieło i dotyczące statutowej działalności podmiotu.
Wynagrodzenia agencyjno-prowizyjne należne osobom fizycznym za wykonanie czynności zleconych w ramach umowy agencyjnej.
Wynagrodzenie z zysku do podziału np. premie i nagrody wypacane z funduszu nagród. Jeżeli nie opisze się precyzyjnie premii i nagrody to można mieć problem podatkowy (kwota ta nie stanowi kosztu uzyskania przychodu, czyli nie wynika z mocy prawa). Regulamin premiowania który jest integralną częścią aparatu wynagrodzeniowego.
Do wynagrodzeń nie zaliczamy miedzy innymi:
Świadczeń finansowanych przez ZUS (np. zasiłki macierzyńskie, wychowawcze, opieka nad chorym itp.)
Ekwiwalentu pieniężnego za zużyte przy pracy narzędzia, materiały lub sprzęt stanowiący własność wykonawcy,
Wypłat z tytułu podróży służbowych,
Ryczałtów i ekwiwalentów za używanie do celów służbowych prywatnych samochodów.
Rezultaty pracy mogą być ewidencjonowane przy pomocy następujących dokumentów:
Karty pracy
Karty zleceń
Karty zarobkowych
A czas pracy:
Lista obecności
Wynagrodzenie za pracę powinno być ustalone w taki sposób, aby odpowiadało w szczególności:
Rodzajowi wykonywanej pracy,
Kwalifikacją wymaganym przy jej wykonaniu,
Uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy,
Było wynagrodzeniem godziwym.
Funkcja kosztowa (wynagrodzenie stanowi koszt uzyskania przychodu jeżeli jest odpowiednio opisana w regulaminie wynagrodzeń)
Funkcja dochodowa (oznacza dochód pracownika)
Funkcja motywacyjna
Funkcja społeczna (wynagrodzenie utrzymuje podstawowa komórkę społeczną -> rodzinę)
Funkcja rynkowa (oznacza to iż im więcej zarabiamy tym więcej wydajemy; napędzamy rynek)
Podstawowymi formami wynagrodzeń są:
Czasowo
Czasowo-premiowa
Akordowa
Akordowa-premiowa
Premiowa
Czasowo-prowizyjna
Bonusowa
Zadaniowa
Kafeteryjna
Wynagrodzenie zasadnicze
Wynagrodzenie zasadnicze jest podstawowym i koniecznym składnikiem wynagrodzenia. Powinno ono być stałym elementem i występować w każdym wynagrodzeniu za pracę. Może ono również występować samodzielnie, tzn. Stanowic jedyny, obligatoryjny składnik wynagrodzenia.
Wysokość wynagrodzenia zasadniczego zależna jest od stawek rynkowych, czynników ekonomicznych, a także negocjacji (np. ze związkami zawodowymi). Poziom płacy można ustalać przez negocjacje lub indywidualne porozumienia. Płaca zasadnicza może być ustalona w formie stawki rocznej, miesięcznej lub godzinowej.
Wynagrodzenie zasadnicze stanowi często podstawę obliczenia wysokości innych świadczeń i dodatków przysługujących pracownikowi z tytułu zatrudnienia lub zależnych od efektów, kompetencji czy umiejętności. Może też wypływać na uprawnienia emerytalne oraz ubezpieczenia.
Wynagrodzenie pracy w godzinach nadliczbowych i nocnych
Pracą w godzinach nadliczbowych jest wykonywanie pracy ponad ustalone normy czasu. W przepisach Kodeksu pracy obowiązuję dwie podstawowe normy: dobowa i średnio tygodniowa, więc praca zarówno ponad normę dobową, jak i ponad normę tygodniową jest pracą w godzinach nadliczbowych.
Wynagrodzenie za urlop
Pracownikowi, które przebywa na urlopie wypoczynkowym przysługuje takie wynagrodzenie zasadnicze i jego stałe dodatki, jak w czasie, gdy normalnie pracuje. Zmienne składniki jego wynagrodzenia mogą być obliczane na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z trzech poprzedzających urlop miesięczny.
Wynagrodzenie za czas choroby
Pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy na skutek:
Choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną stanowiącej łącznie do 33 dni w roku kalendarzowym – pracownikowi należy się wtedy 80% wynagrodzenia,
W przypadku w drodze do pracy albo choroby przypadającej w czasie ciąży – pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia.
Premie i nagrody
Premia stanowi uzupełniający, niesamodzielny składnik wynagrodzenia za pracę – jest wypłacana obok wynagrodzenia podstawowego. Jest też elementem niestałym – należy się pracownikowi tylko wtedy, gdy na nią zasłużył – gdy wystąpiły okoliczności uzasadniające wypłacanie pracownikowi premii. Premia musi być zawarta w regulaminie wynagrodzeń aby mogła stać się kosztem uzyskania przychodu dla przedsiębiorstwa.
Odprawy pieniężne
Odprawy pieniężne stanowią znaczący element uzupełniający problematykę wynagrodzeń za pracę oraz innych świadczeń pieniężnych wynikających ze stosunku pracy. W tym są:
Odprawy emerytalno –rentowa
Odprawy śmiertelne,
Odprawy dla pracownika powołanego do czynnej służby wojskowej,
Odprawa przysługująca pracownikowi, z którym umowa o pracę uległa rozwiązaniu z przyczyn dotyczących pracodawcy.
Nagroda jubileuszowe
Nagroda jubileuszowa jest świadczeniem związanym z praca. Prawo do niej nie wynika jednak bezpośrednio z kodeksu pracy, ale z aktów prawnych niższych rang. Nagrody jubileuszowe nie są więc świadczeniem powszechnym i przysługują pracownikom tylko wówczas, gdy u danego pracodawcy przepisy płacowe (regulamin wynagrodzenia albo układ zbiorowy pracy) przewidują ich wypłacenie.
Stanowią one swoisty dodatek do wynagrodzenia za wieloletnią pracę. Okresy zatrudnienia uprawniające do nagród i ich wysokości są zróżnicowane i zależą od rozwiązań przyjętych w poszczególnych branżach, grupach zawodowych lub przez konkretnych pracodawców. Przeważnie nagrody jubileuszowe są wypłacane co pięć lat i obliczane jako procent od wynagrodzenia najniższego wynagrodzenia danego pracownika.
Dodatki
Dodatki przyznaje się, gdy wynagrodzenie zasadnicze nie odzwierciedla w pełni wkładu oraz warunków pracy. W szczególności celem dodatków jest wynagrodzenie:
Wkładu pracownika włożonego w wykonanie zadania,
Uzyskanych szczególnie wysokich kwalifikacji,
Odpowiedzialności (dodatki funkcyjne),
Pracy w określonych warunkach
Oprócz wynagrodzenia, pracodawca ponosi koszty zatrudnienia pracownika możemy zaliczyć:
Składki na ubezpieczenie społeczne,
Składki na Fundusz Pracy,
Składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
Składki na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych.
Ubezpieczenia społeczne
Ubezpieczenia społeczne obejmują:
Ubezpieczenia emerytalne – w zamian za opłacaną składkę ubezpieczeni po osiągnięciu odpowiedniego wieku otrzymywać będą świadczenia pieniężne, czyli emeryturę,
Ubezpieczenia rentowe – w przypadku utraty zdolności do wykonywania pracy zarobkowej wskutek choroby ubezpieczony ma prawo do renty
Ubezpieczenia chorobowe – ubezpieczeni w zamian za opłacaną składkę otrzymują zasiłki pieniężne na wypadek choroby lub macierzyństwa (np. zasiłek chorobowy, wyrównawczy, porodowy, macierzyński, opiekuńczy, świadczenie rehabilitacyjne). Płaci je zatrudniony.
Ubezpieczenia wypadkowe – świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Płaci je pracodawca.
Obliczanie podatku
Konstrukcja obliczania podstawy opodatkowania jest następująca:
[Przychody opodatkowane] – [koszty uzyskania przychodu] = [DOCHÓD]
[DOCHÓD] – [Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe potrącone przez płatnika] =[Podstawa obliczania podatku.]
Kolejność obliczania podatku dochodowego jest, zatem następująca:
Podstawa opodatkowania * stawka podatku = podatek
Podatek – kwota zmniejszająca podatek = zaliczka na podatek
Zaliczka na podatek – składka na ubezpieczenie zdrowotne (maksymalnie do 7.75% podstawy) = zaliczka do przekazania urzędowi skarbowemu.