Glikozydy

Grupa związków organicznych składających się z jednostek powiązanych wiązaniami glikozydowymi. Glikozydami są wszystkie cukry złożone (oligosacharydy i polisacharydy) a także związki zbudowane z części cukrowej i części niecukrowej (aglikonu) połączonej wiązaniem glikozydowym. W potocznym brzmieniu nazwą glikozydy określa się tylko tę drugą grupę związków. Są one pochodnymi o dużym znaczeniu biologicznym, występującymi najczęściej w roślinach.

Są to pochodne cyklicznych monosacharydów. Glikozydy roślin mają charakterystyczny zapach i smak (np. amigdalina), barwę (flawony, antocyjany). Wytwarzane są głównie w liściach, natomiast magazynowane są w korze, kłączach, owocach i nasionach. Liczne z nich mają działanie np. bakteriostatyczne (chrzan - synigryna, streptomycyna) i nasercowe (glikozydy nasercowe).

Pod względem chemicznym wyróżniamy następujące typy glikozydów:
O-glikozydy (najbardziej rozpowszechnione), w których z cukrem łączy się grupa hydroksylowa aglikonu

R-C-OH + H-O-R1

N-glikozydy, w których z cukrem łączy się grupa aminowa aglikonu, np. w nukleozydach wchodzących w skład kwasów nukleinowych.

R1
R-C-OH + H--N
R2

S-glikozydy, w których wiązanie glikozydowe powstaje między grupą tiolową aglikonu a cukrem.

R-C-OH + H-S-R1

C-glikozydy (najrzadziej występujące), w których wiązanie glikozydowe łączy ze sobą dwa atomy węgla.

R1
R-C-OH + H-C--R2
R3