Ceny w handlu międzynarodowym

Cena:

• w ujęciu teoretycznym – wyrażona w pieniądzu światowym międzynarodowa wartość towaru na rynku światowym;

• w ujęciu praktycznym – cena, która w sposób najbardziej reprezentatywny odzwierciedla koniunkturę panującą na danym rynku.

Cena taka musi spełniać warunki:

• cena normalnych transakcji handlu zagranicznego;

• nieuwarunkowanych;

• realizowanych na odpowiednio dużych rynkach międzynarodowych;

• obejmujących większą część ogółu operacji, odbywanych regularnie;

• rozliczanych w walutach wymienialnych;

O istnieniu jednolitych cen światowych można mówić w przypadku towarów wystandaryzowanych (surowcowo-rolnych). Doskonała substytucyjność tych towarów sprawia, ze ceny na międzynarodowych rynkach nie różnią się w ramach tego samego gatunku.

• ceny towarów zindywidualizowanych nie są jednolite ze względu na ograniczoną substytucyjność (różnice w jakości towarów w ramach tego samego gatunku).

Swobodny przepływ towarów w skali międzynarodowej powinien skutkować procesem wyrównania się cen identycznych towarów w ramach danego obszaru (prawo jednej ceny).

W praktyce na rynku światowym pojawiają się czynniki, które zakłócają działanie konkurencji i utrudniają sprowadzenie cen do wartości międzynarodowej:

• wysoki stopień zindywidualizowania wyrobów przemysłowych;

• protekcyjna polityka handlowa;

• polityka wielkich producentów (monopolizacja produkcji i zbytu przez korporacje międzynarodowe).

Tendencje krótkookresowe kształtowania się cen:

• ceny na rynku światowym podlegają wahaniom w zależności od kształtowania się relacji popytu i podaży;

• ponieważ odmienne czynniki określają fluktuacje popytu i podaży na poszczególne towary, występują znaczne różnice w stabilności cen.

Tendencje krótkookresowe

W krótkich okresach ceny dóbr podstawowych (żywność i surowce) odznaczają się względną niestabilnością – wiąże się to m.in. z niską elastycznością podaży i popytu względem ceny.

Czynniki kształtujące cenową elastyczność podaży surowców i artykułów rolnych:

• relatywnie długie cykl produkcyjny i wysokie koszty produkcji;

• ograniczone możliwości zmian struktury produkcji;

• nietrwałość artykułów żywnościowych i wysokie koszty ich składowania;

• rozdrobnienie producentów i ograniczony dostęp do informacji rynkowej;

• rozbudowany system pośrednictwa (głównie w produkcji rolnej);

Czynniki kształtujące poziom cenowej elastyczności popytu

• stałość historycznie ukształtowanej struktury popytu;

• uzupełniający charakter importu niektórych dóbr;

• przenoszenie przez producentów wyrobów finalnych podwyżek cen surowców na konsumentów;

O poziomie cen światowych artykułów surowcowo-rolnych w krótkim okresie decydują przede wszystkim czynniki określające rozmiary popytu na te towary. Potwierdzają to przyczyny wahań cen surowców i żywności na rynku światowym, do których można zaliczyć niestabilność produkcji rolnej (ze względu na zmienne warunki atmosferyczne) oraz zmiany popytu na surowce ze względu na zmiany aktywności gospodarczej.

W krótkim okresie ceny dóbr przetwarzanych wykazują relatywną stabilność. Dzieje się tak głównie za sprawą znacznie większej elastyczności ich podaży.

Przyczyny względnej stabilności cen wyrobów przemysłu przetwórczego:

• relatywnie krótki cykl produkcyjny i możliwość szybkiego dostosowywania się do zmian w popycie;

• niski udział kosztów stałych w kosztach ogółem;

• duże możliwości dywersyfikacji produkcji;

• elastyczne wykorzystywanie rezerw mocy produkcyjnej

• duże możliwości składowania towarów i relatywnie niskie koszty tego procesu;

Wysokość elastyczności podaży wyrobów przemysłu przetwórczego i stabilny popyt na te towary powodują, że w krótkim czasie ich ceny są względnie stabilne i zależą przede wszystkim od kosztów wytwarzania, a w mniejszym stopniu od zmian po stronie popytu.

Problem długookresowych relacji cen:

• w okresie powojennym, obserwowano zjawisko spadku cen surowców i żywności w relacji do cen wyrobów przemysły przetwórczego.

Prawidłowość ta była przerywana czasowo i w wyjątkowych sytuacjach (np. w okresach wojen światowych, również w latach 70. ubiegłego wieku)

• spada też poziom relanych cen surowców i żywności w relacji do nakładów pracy i płac godzinowych;

• pogarszało się tym samym terms of trade krajów rozwijających się o surowcowo-rolnej orientacji wywozu.

Przyczyny pogarszania się relacji cen na niekorzyść dóbr podstawowych w długim okresie:

Niska dochodowa elastyczność popytu surowców i artykułów rolnych wynikająca z:

• wysokiej dynamiki postępu naukowo-technicznego, prowadzącej do oszczędności surowców i co raz szerszego stosowania substytutów;

• działania prawa Engla i relatywnego spadku popytu na żywność;

• prowadzoną przez kraje wysokorozwinięte politykę samowystarczalności żywnościowej i bezpieczeństwa narodowego;

Wysoka dochodowa elastyczność popytu na artykuły przemysłu przetwórczego

• wraz ze wzrostem dochodów ludności zwiększa się popyt na dobra wyższego rzędu;

• zachodzą zmiany w strukturze konsumpcji na skutek przenikania wzorców spożycia;

• szybko przenikają zmiany do struktury konsumpcji dzięki postępującej globalizacji i liberalizacji;

• producenci i eksporterzy dóbr przetworzonych mają dużo większe możliwości wykorzystania zmian cen światowych, m.in. przez elastyczne przystosowanie się do kierunku ich ruchu oraz przez oddziaływanie na popyt;

• wysoka dochodowa elastyczność popytu na artykuły przemysłu przetwórczego;

Rozwieranie się nożyc cenowych polegało na szybszym wzroście cen produktów przemysłowych niż surowcowo-rolnych.

Charakterystyka ruchu cen w handlu międzynarodowym w XX wieku

• Proces ten można określić mianem „zwierania się nożyc cen”;

• W obecnej dekadzie obserwuje się zjawisko relatywnego wzrostu cen surowców i żywności w stosunku do cen dóbr przetworzonych.

Przyczyny poprawy relacji cen na korzyść surowców i żywności

1. Wysoki popyt na dobra podstawowe, a zwłaszcza surowce mineralne, wywołany dobrą koniunkturą światową w tym przede wszystkim w Chinach. Istniejąca podaż – szczególnie w krótszych okresach – okazuje się niewystarczająca.

2. Stosowana przez tygrysy azjatyckie strategia niskich cen w eksporcie, w połączeniu z ich rosnącym (bezwzględnie i relatywnie) eksportem wyrobów przetworzonych coraz silniej oddziałuj na relatywną obniżkę łącznego światowego wskaźnika cen wyrobów przemysłu przetwórczego (tzw. nowa geografia handlu).

3. Wzmożona aktywność inwestorów finansowych na rynkach towarowych.

W latach 2002-2008

• ceny (Monika)

W latach 2001-2008 wartość obrotów instrumentami pochodnymi na surowce i żywność na rynku OTC wzrosła 20x.

Wskaźnik terms of trade

Jest to wskaźnik umożliwiający syntetyczną ocenę efektywności handlu zagranicznego. Służy do analizy długookresowych tendencji cenowych.

Wyróżniamy:

• cenowe terms of trade – relacja zmiany cen dóbr eksportowanych do zmiany dóbr importowanych. Wskaźnik ten wykazuje zmiany siły nabywczej eksportu danego kraju wyrażonej w wartości importu

$$\text{Totp} = \frac{\text{Cex}1}{\text{Cex}0} \div \frac{\text{Cimp}1}{\text{Cimp}0} \times 100$$

Gdy wskaźnik >100 oznacza poprawę terms of trade danego kraju, która wynika z szybszego tempa wzrostu cen w eksporcie niż w imporcie lub też z wolniejszego spadku cen w eksporcie niż w imporcie.

Gdy terms of trade <100 wówczas ceny kształtują się niekorzystnie dla kraju, trzeba wówczas zwiększyć wolumen eksportu, aby zrealizować zakładaną wielkość importu.

• towarowe terms of trade – wskaźnik ten określa relację zmiany cen grup towarowych – najczęściej zmian cen surowców i żywności do cen artykułów przemysłowych.

Koło: Migracje – pojęcie, przyczyny, kierunki, skutki, bariery

MTT – pojęcie, cechy rynku, formy TT (umowy licencyjne itp.)

Bilans – struktura, pojęcie równowagi, przyczyny naruszania równowagi, sposoby przywracania równowagi;

Pojęcie ceny światowej, krótko-długookresowe kształtowanie się cen Tot;

WTO – działalność, obowiązujące zasady;

Światowa Organizacja Handlu (ang. World Trade Organization, WTO) – organizacja międzynarodowa z siedzibą w Genewie. WTO stanowi kontynuację Układu Ogólnego w Sprawie Taryf Celnych i Handlu (GATT), została powołana w 1994 w Marrakeszu (Maroko), w ramach tzw. rundy urugwajskiej GATT.

Światowa Organizacja Handlu rozpoczęła działalność w styczniu 1995, a jej siedzibą jest Genewa. Polska była jednym z państw założycielskich – stosowne porozumienie ratyfikowała już w lipcu 1995. Głównym zadaniem Światowej Organizacji Handlu jest liberalizacja międzynarodowego handlu dobrami i usługami, prowadzenie polityki inwestycyjnej wspierającej handel, rozstrzyganie sporów dotyczących wymiany handlowej, przestrzegania praw własności intelektualnej. Kraje przystępujące do WTO zobowiązane są do dostosowania wewnętrznego ustawodawstwa do norm Światowej Organizacji Handlu oraz udzielania koncesji handlowych podmiotom zagranicznym. Są tu określone sytuacje kiedy ma miejsce handel usługami:

• sprzedaż transgraniczna

• świadczenie i konsumpcja usług za granicą

• obecność handlowa za granicą

• fizyczna obecność świadczących usługi

Przewodniczącym WTO jest Roberto Azevedo. Organizacja w kwietniu 2012 liczyła 154 członków. Ostatnim państwem przyjętym w szeregi organizacji jest Rosja.