WYKŁAD 15

Mniejszości białoruska i ukraińska w Europie.

1. Białoruska Republika Ludowa powołana została do życia 25 marca 1918 roku w Mińsku. Pierwszym prezydentem Białorusi w okresie marzec 1918 – czerwiec 1918 był Jan Sierada.

• Rościła sobie prawo do terytorium byłych rosyjskich guberni: mińskiej, mohylewskiej, witebskiej, smoleńskiej, grodzieńskiej, wileńskiej oraz części kowieńskiej, a także chełmskiej i wołyńskiej zamieszkałych głównie przez Ukraińców.

• Rząd Białoruskiej Republiki Ludowej działał w warunkach okupacji niemieckiej. Nie został poparty ani przez bolszewików, ani przez Niemców.

• Rząd ubiegał się o uznanie i poparcie międzynarodowe. Państwo zostało uznane przez Litwę, Łotwę, Estonię, Czechosłowację, Finlandię, Ukrainę i Turcję. Władze Rosji radzieckiej zmierzały wszelkimi metodami do likwidacji tego państwa.

• 1 stycznia 1919 grupa komunistów białoruskich, korzystając ze wsparcia Armii Czerwonej ogłosiła w Smoleńsku powstanie Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.

Białoruska Republika Ludowa zakończyła swe faktyczne istnienie, gdy 5 stycznia 1919 roku do Mińska wkroczyła Armia Czerwona.

POGOŃ BIAŁORUSKA, godło państwowe w latach 1918-1919, 1920, 1991-1995.

Flaga państwowa (biało-czerwono-biała)

2. Stanisław Bułak-Bałachowicz. Po I wojnie światowej był w armii bolszewików, nawiązał kontakt z Naczelnym Dowództwem Wojska Polskiego, podczas wojny polsko-bolszewickiej.

• W następstwie tego, w marcu 1920 dokonał śmiałego rajdu przechodząc na polską stronę frontu na czele oddziału 800 kawalerzystów, koło Dyneburga na Łotwie.

• Mimo zawarcia rozejmu między Polską a stroną sowiecką w Rydze 12 października 1920, armia gen. Stanisława Bułak-Bałachowicza od 5 listopada 1920 podjęła samodzielne działania bojowe na obszarze Białorusi zajętym przez bolszewików, zdobywając 10 listopada Mozyrz.

• W Mozyrzu gen. Bułak-Bałachowicz ogłosił niepodległość Białorusi i powołał rząd Republiki Białoruskiej, lecz po kilku dniach i kontrofensywie oddziałów bolszewickich, jego armia została zmuszona do wycofania się do Polski.

• Gen. Stanisław Bułak-Bałachowicz przekroczył granicę Polski 28 listopada, w ślad za głównymi siłami swojej armii, która następnie została w Polsce internowana.

3. Republika Białoruś 1991-1995

Kalendarium niepodległej Białorusi:

• 25 sierpnia 1991 – Rada Najwyższa BSRR ogłosiła niepodległość republiki i wybrała Stanisława Szuszkiewicza na jej przewodniczącego,

• 3 września – Polska uznała niepodległość Białorusi,

• 19 września 1991 - Białoruska Sowiecka Socjalistyczna Republika staje się Republiką Białoruś. W ten sam dzień zostaje także zatwierdzona nowa symbolika państwowa: biało-czerwono-biała flaga i herb „Pogoń”.

• 26 stycznia 1994 – Rada Najwyższa usunęła Szuszkiewicza ze stanowiska,.

FLAGA BIAŁORUSI DO 1991R.

GODŁO BIAŁORUSI DO 1991R.

FLAGA BIAŁORUSI 1991-1995R.

GODŁO BIALORUSI 1991-1995R.

4. Republika Białoruś 1995-2010

Kalendarium Republiki Białoruś:

• 23 czerwca i 11 lipca 1994 pierwsze wybory prezydenckie wygrał Łukaszenko w drugiej turze z Kiebiczem, otrzymując ponad 80% głosów,

• 14 maja 1995 – referendum o nadaniu językowi rosyjskiemu równego statusu z białoruskim, przywróceniu komunistycznych symboli narodowych i poparciu dla integracji z Rosją

• Prezydentem niezmiennie pozostaje Aleksander Łukaszenka, który oskarżany jest przez wielu obywateli i społeczność międzynarodową o łamanie praw człowieka.

GODŁO BIAŁORUSI 1995-2010

FLAGA BIAŁORUSI 1995-2010

Historia etnosu białoruskiego – Rzeczpospolita Obojga Narodów. Zasięg Rzeczpospolitej w 1619 roku na mapie Europy.

1 - Korona,
2 - Prusy - Lenno Królestwa Polskiego,
3 - WKL,
4 - Liwlandia - posiadłość Korony i Litwy,
5 - Kurlandia - Lenno Rzeczpospolitej

Republika Białoruś w latach 1918-1919

Republika Białorusi w latach 1991-2010

Białorusini – rys historyczny

• Białorusini, należą do grupy narodów wschodniosłowiańskich. Od VI w. rozprzestrzeniały się na obszarze Europy Wschodniej.

• Od VI do X wieku w basenie Dźwiny, górnego Dniepru i Wołgi osiedlało się plemię Krywiczów. Obszary na północ od rzeki Prypeć były zaś obszarem zamieszkania Dregowiczów. Oba te plemiona uważane są za protoplastów dzisiejszego narodu białoruskiego.

• Różnicowaniu narodowościowemu znacznie sprzyjał rozwój zależności feudalnych i podział Rusi Kijowskiej na poszczególne księstwa. Niektóre z nich (Połockie, Smoleńskie, Turowskie, Pińskie) uważane są przez Białorusinów za pierwsze białoruskie organizmy państwowe.

• W XIII wieku ziemie zamieszkane przez przodków dzisiejszych Białorusinów, nazywane od XIV wieku Rusią Białą, stały się celem ekspansji Wielkiego Księstwa Litewskiego.

• Inne obszary osadnictwa Słowian wschodnich dostały się pod panowanie takich państw jak Królestwo Polskie (Galicja) czy Węgry (Ruś Zakarpacka). W nowych warunkach politycznych wzmógł się proces różnicowania języków i narodowości wschodniosłowiańskich.

• Historia Wielkiego Księstwa Litewskiego jest uważana za znaczącą część historii Białorusinów, albowiem to ludy ruskie stanowiły większość mieszkańców księstwa, a bezpośredni poprzednik języka białoruskiego, język starobiałoruski, był w nim językiem urzędowym. Okres XV-XVII w. uważany jest za złoty okres białoruskiej kultury.

• Rozbiory Rzeczypospolitej Obojga Narodów spowodowały dostanie się Białorusinów pod panowanie Imperium Rosyjskiego. Poddawani byli oni represjom politycznym, a język białoruski tracił na znaczeniu.

• Odrodzenie narodowe rozpoczęło się pod koniec XIX wieku i związane było głównie z bliskimi Polsce kręgami katolickimi.

• W latach 1920-1930 w części białoruskiego terytorium, które weszło w skład ZSRR, prowadzona była agresywna rusyfikacja, a wielu wybitnych przedstawicieli białoruskiego narodu zostało zamordowanych lub zesłanych w głąb imperium.

• Na terytoriach białoruskich, które weszły w skład II RP mogły działać narodowe organizacje białoruskie. Ustawa kresowa 1924 roku pozwoliła na funkcjonowaniu języka białoruskiego na obszarze województw poleskiego, nowogródzkiego i wileńskiego oraz powiatów grodzieńskiego i wołkowyskiego w województwie białostockim.

• Jednak większość Białorusinów pozostawała słabo uświadomioną narodowościowo i niewykształconą ludnością rolniczą, płaszczyznę swej tożsamości budującą raczej na wyznawanej religii prawosławnej.

• Ogromne straty przynosi narodowi białoruskiemu II wojna światowa.

• Po II wojnie światowej wśród narodu białoruskiego utrwaliły się wpływy rosyjskie, również w używanym na co dzień języku.

• Po rozpadzie ZSRR na Białorusi na krótko doszło do prób odrodzenia narodowego, zduszonego przez wyborcze zwycięstwo prorosyjskiego Aleksandra Łukaszenki.

• Obecnie język rosyjski jest, obok języka białoruskiego, językiem urzędowym na Białorusi, zaś ten ostatni jest systematycznie eliminowany. Rządy Aleksandra Łukaszenki nie tylko zaniechały prób odwrócenia skutków wieloletniej rusyfikacji, ale wręcz aktywnie zwalczają język białoruski, utożsamiając go z niepodległościową opozycją.

• Język białoruski jest dziś używany głównie na wsi.

Białorusini dzisiaj

• Według niezależnego badania socjologicznego, jak podaje PAP, 51,8 proc. Białorusinów określa się jako przedstawiciele odrębnego narodu z własną historią i kulturą.

• 41,9 proc. uważa, że wchodzi w skład jednego narodu słowiańskiego współtworzonego przez Białorusinów, Ukraińców i Rosjan.

• Wyniki badania przeprowadzonego przez Białoruski Instytut Badań Strategicznych (BISS) i pracownię socjologiczną „Nowak” podało w tym roku (2010) Radio Swaboda.

• Na pytanie o źródła białoruskiej państwowości 38,1 proc. ankietowanych wskazało Wielkie Księstwo Litewskie;

• 17,7 proc. – średniowieczne księstwa Połockie i Turowskie;

• 12,4 proc. wybrało w odpowiedzi Białoruską Socjalistyczną Republikę Radziecką,

• 9,2 proc. – obecną Republikę Białoruś,

• 5 proc. – istniejącą krótko po I wojnie światowej Białoruską Republikę Ludową (BRL).

• 17,6 proc. nie miało zdania.

• Za główne święto narodowe 56,9 respondentów uznało 3 lipca, czyli datę wyzwolenia Białorusi spod okupacji hitlerowskiej w 1944 roku, świętowaną obecnie jako oficjalny Dzień Niepodległości.

• 21,8 proc. za główne święto uznaje 9 maja;

• 4,5 proc. – Nowy Rok,

• 1,2 proc. 25 marca, czyli rocznicę proklamowania w 1918 roku BRL, uznawaną za święto niepodległości przez opozycję.

• Na pytanie o symbole narodowe 72,6 proc. badanych wskazało oficjalną czerwono-zieloną flagę współczesnej Białorusi oraz oficjalny herb państwowy.

• 7,7 proc. ankietowanych uważa za takie symbole flagę biało-czerwono-białą oraz znak Pogoni, związane z BRL i używane przez środowiska opozycyjne.

• Obydwie flagi i oba herby uznaje jednocześnie za symbole narodowe 11,2 proc. badanych.

• 8,2 proc. nie znało lub nie wybrało dla siebie żadnej symboliki.

Białorusini na kontynencie europejskim – regiony zamieszkania (ogółem 10 mln.)

1. Białoruś 8.000.000

2. Rosja 1.200.000

3. Ukraina 440.000

4. Kazachstan 180.000

5. Łotwa 120.000

6. Litwa 60.000

7. Uzbekistan 60.000

8. Polska 50.000

9. Estonia 30.000

Ogółem diaspora białoruska na kontynencie europejskim liczy 10 mln.

1. Białoruś

Narodowość	Liczba (tys,) 1989r.	%	Liczba (tys.) 1999r.	%
Białorusini	7905	77,9	8037	81,2
Rosjanie	1342	13,2	1128	11,4
Polacy	418	4,1	386	3,9
Ukraińcy	291	2,85	237	2,4
Żydzi	112	1,09	28	0,28
Inne narodowości	132	1,29	83	0,84
Ogólna liczba ludności	10200	100	9899	100

Zmieniła się mapa demograficzno-narodowościowa:

1. Wzrosła liczebność narodu większościowego.

2. Nieznacznie spadła populacja najliczniejszych grup Rosjan, Polaków i Ukraińców.

3. Czterokrotnie zmalała liczba ludności żydowskiej.

Zmiany demograficzne wynikły z dwóch procesów: rozpadu ZSRR i pojawienie się niepodległego państwa Białoruś

1. Rosja

Narodowość	Liczba (tys.) 19989r.	%	Liczba (tys.) 2002r.	%
Rosjanie	119866	81,5	115889	79,8
Białorusini	1206	0,8	808	0,6
Ogólna liczba ludności	147022	100	145167	100

Zmniejszyła się ogólna liczba mieszkańców Rosji i narodu większościowego. Tym niemniej niektóre mniejszości zwiększyły się liczbowo i procentowo. Mniejszość białoruska w Rosji znacznie zmniejszyła się – albo wyjechała albo zrusyfikowała się. Trudno jest wydzielić dane pochodzące z europejskiej części Rosji.

Białorusini	Liczba (tys.) 1989r.	%	Liczba (tys.) 2001r.	%
Ukraina	440	0,9	275,8	0,6
Kazachstan	178.000		112.000
Łotwa	119	4,5	92	3,9
Litwa	63	1,7	43	1,23
Polska			48,7	0,13

Na Ukrainie można zaobserwować znaczne zmniejszenie się ludności białoruskiej – albo wyjechali, albo zasymilowali się.

Kazachstan - pis ludności z 1999 roku wykazał znacznie zmniejszenie się ludności białoruskiej.

Białorusini na Łotwie są drugą co wielkości mniejszością. W większości mają status bezpaństwowce.

Mniejszość białoruska ma na Litwie swoje szkolnictwo, aczkolwiek jest ono nieliczne – ogółem uczy się w szkołach białoruskich na Litwie 143 uczni w r. sz. 2008/2009, -140 w r. szk. 2007/2008.

Wyznanie

• Od 60% do 70% Białorusinów deklaruje się jako wyznawcy prawosławia, 10% stanowią łacińscy katolicy, co daje łączną liczbę 1 miliona wiernych. W 402 parafiach pracuje w sumie 371 księży.

• Około 20-30% Białorusinów to protestanci i niewierzący.

Mniejszość białoruska w Polsce

• Według danych spisu powszechnego z 2002 r. w Polsce żyje ok. 50 tysięcy Białorusinów, w większości zamieszkujących tereny województwa podlaskiego (najwięcej w Białymstoku - 7,5 tys.).

• Wynik ten jest kwestionowany przez działaczy stowarzyszeń tej mniejszości, różni się także znacznie od wcześniejszych szacunków. Piotr Eberhardt szacował w 1992 roku liczebność polskich Białorusinów na 215 tysięcy osób, według szacunków Marka Hołuszki Polskę zamieszkiwało 200-230 tysięcy osób należących do białoruskiej mniejszości narodowej. Używanie języka białoruskiego w kontaktach domowych zadeklarowało w trakcie spisu 40,6 tys. osób.

• 96,6% białoruskich deklaracji narodowościowych zebranych w trakcie spisu z 2002 roku przypada na województwo podlaskie, które jest tradycyjnym obszarem zamieszkania mniejszości białoruskiej, stanowiącej na jego obszarze ludność autochtoniczną. Wg wyników spisu Białorusini aż w czterech gminach stanowią bezwzględną większość mieszkańców, czym odróżniają się od innych zamieszkujących w Polsce mniejszości.

• W dwunastu gminach (w tym w dwóch miastach- Bielsku Podlaskim i Hajnówce) mniejszość ta stanowi ponad 20% mieszkańców, co na mocy przepisów ustawy z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym daje jej prawo do ubiegania się o wprowadzenie dwujęzycznych nazw obiektów geograficznych oraz używanie swego języka jako pomocniczego w kontaktach urzędowych. 21 czerwca 2007 roku uchwałę o wprowadzeniu języka białoruskiego jako pomocniczego w administracji samorządowej przegłosowała Rada Miejska Hajnówki.

• Gminy ze znaczną liczbą Białorusinów w strukturze narodowościowej (według ostatniego spisu powszechnego; podana jest procentowa liczba obywateli polskich narodowości białoruskiej): 1. Gmina Czyże (81, 81%); 2. Gmina Dubicze Cerkiewne (81,33%); 3. Gmina Orla (68,93%); 4. Gmina Hajnówka (64,91%); 5. Gmina Narew (49,23%); 6. Gmina Bielsk Podlaski (46,68%); 7. Gmina Narewka (47,27%); 8. Gmina Kleszczele (41,83%); 9. Gmina Czeremcha (28,71%); 10. Hajnówka (26,41%); 11. Gmina Gródek (23,07%); 12. Bielsk Podlaski (20,66%).

• Życie społeczne. Do głównych organizacji i stowarzyszeń mniejszości białoruskiej należą Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne w Polsce, Związek Białoruski w RP, Związek Młodzieży Białoruskiej, Białoruskie Stowarzyszenie Literackie „Białowieża”, Białoruskie Towarzystwo Historyczne, Stowarzyszenie Dziennikarzy Białoruskich, Białoruskie Zrzeszenie Studentów.

• Najważniejsze tytuły prasowe to tygodnik Niwa, miesięcznik społeczno-kulturalny Czasopis oraz półrocznik Białoruskie Zeszyty Historyczne. Do największych imprez kulturalnych mniejszości białoruskiej w Polsce zaliczają się Festiwal Białoruskiej Muzyki Młodzieżowej „Basowiszcza”, Festiwal „Piosenka Białoruska” w Białymstoku, Bielska Jesień Bardów, Święto Kultury Białoruskiej w Białymstoku, Święto „Kupalle” w Białowieży.

• Zdecydowana większość przedstawicieli mniejszości białoruskiej należy do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, toteż istotną rolę w podtrzymywaniu tożsamości narodowej mniejszości odgrywa prasa i organizacje prawosławne, w szczególności: miesięcznik „Przegląd Prawosławny”.

• Szkolnictwo.

• Według danych GUS w 39 białoruskich szkołach publicznych uczy się ponad 8 tys. dzieci i młodzieży należących do mniejszości białoruskiej. Według Kuratorium (2004/2005) języka białoruskiego uczyło się 3628 dzieci, w tym 1768 w 23 szkołach podstawowych, 1034 w 14 gimnazjach, 826 w liceach. 8122 to liczba wszystkich uczniów tych szkół, większość z których nie uczy się białoruskiego.

• Od kilku lat obserwuje się nieznaczną tendencję spadkową, spowodowaną głównie niżem demograficznym.

Skład narodowościowy mieszkańców Białorusi według ostatnich 5 spisów ludności (w tys.).

	1957	1970	1979	1989	1999	%
Ogółem w tys.	8056	9002	9532	10151	10045	100
Białorusini	6532	7290	7568	7904	8159	81,2
Rosjanie	660	938	1134	1342	1142	11,4
Polacy	539	382	403	417	396	3,9
Ukraińcy	133	191	230	291	237	2,4
Żydzi	150	148	135	111	28	0,3
Inni	42	53	62	86	83	0,8

1. Wielkie Księstwo Kijowskie było to wczesnofeudalne państwo we wschodniej Europie, ze stolicą w Kijowie. W IX wieku książęta z dynastii Rurykowiczów zjednoczyli plemiona słowiańskie na południu i na północy.

• W 988 roku ruski władca Włodzimierz Wielki przyjął chrzest w obrządku wschodnim co wpłynęło na wzmocnienie struktury państwa i ekspansję terytorialna.

• Na skutek decyzji Jarosława Mądrego doszło do jego podziału i rozdrobnienia.

• Od XI do XIII wieku nastąpił wzrost potęgi miast (Nowogród Wielki, Psków), miały miejsce liczne wojny feudalne pomiędzy księstwami.

Najazdy mongolskie w XIII wieku i ekspansja Wielkiego Księstwa Litewskiego na ziemie ruskie położyły kres istnieniu tego państwa

Złoty tryzub ukraiński godło państwowe w latach 882-1215, 1918-1920 i 1991-1995.

Flaga Wielkiego Księstwa Kijowskiego

Ruś Kijowska w latach 882-1215

2. Rzeczpospolita Trojga Narodów

• W wyniku unii lubelskiej z 1569 roku do Królestwa Polskiego przyłączone zostały obszary Ukrainy, pomimo gwałtownych protestów posłów litewskich.

• W 1596 ruscy biskupi prawosławni zmuszeni zostali przez króla Zygmunta III Wazę do zawarcia w Brześciu unii uznając zwierzchnictwo papieża i tworząc w ten sposób Ukraiński Kościół Greckokatolicki.

• W końcu XVI i w XVII wieku Ukraina była widownią częstych powstań kozackich tłumionych przez Polaków do czasu powstania Chmielnickiego. Talent dowódczy i sojusz z Tatarami krymskimi pozwoliły Chmielnickiemu na zorganizowanie faktycznie niezależnego państwa. Był to jednak stan przejściowy nie mający szans na utrwalenie.

• W okresie wojen kozackich narodziła się idea powstania trzeciego, ruskiego członu federacji polsko-litewskiej. Nie zaakceptowała jej polska i litewska szlachta. Wówczas Chmielnicki zawarł sojuszniczą wojskową ugodę z Rosji, która potraktowała ją jak powód do okupacji Ukrainy. Rozpoczęła się wojna polsko-rosyjska 1654-1667. W toku walk polsko-rosyjskich część Kozaków opowiedziała się za związkiem z Rzeczpospolitą, część za Rosją.

• W 1658 część kozaków zawarła z Rzeczpospolitą ugodę hadziacką, na mocy której powstawało Księstwo Ruskie, tworzące wraz z Koroną i Wielkim Księstwem Litewskim państwo trójczłonowe - Rzeczpospolitą Trojga Narodów.

• Jej postanowienia nigdy jednak nie weszły w życie. Ostatecznie, lewobrzeżna Ukraina z Kijowem została przyłączona do Rosji, podczas gdy prawobrzeżna pozostała przy Polsce.

2. Rzeczpospolita Trojga Narodów

1. Ukraińska Republika Ludowa 1917-1920

• 20 listopada 1917 na obszarze dawnych rosyjskich guberni: kijowskiej, podolskiej, wołyńskiej, czernihowskiej, połtawskiej, charkowskiej, katerynosławskiej, chersońskiej i taurydzkiej bez Krymu powstała w ramach federacji z Rosją Ukraińska Republika Ludowa. Państwo to przestało istnieć w 1920 r. w wyniku walk polsko-ukraińsko-bolszewickich.

• 24-25 grudnia 1917 r. w wyniku powstania robotniczego w Charkowie proklamowano drugą Ukraińską Republikę Ludową. Pierwszą stolicą państwa został Charków. Po pierwszej wojnie światowej, polsko-ukraińskich walkach i wojnie polsko-bolszewickiej, Galicja Wschodnia i Wołyń znalazły się w II Rzeczypospolitej, Ruś Podkarpacka weszła w skład Czechosłowacji, Besarabia i Bukowina – Rumunii, zaś pozostała, największa część współczesnej Ukrainy została jako jedna z republik radzieckich włączona do ZSRR.

Ukraińska Republika 1991-2010

• W lipcu 1990 Ukraińska SRR ogłosiła deklarację suwerenności, a po moskiewskim puczu sierpniowym w 1991 proklamowała niepodległość i zdelegalizowała partię komunistyczną. Pierwszym krajem, który uznał suwerenność Ukrainy, była Polska. W czerwcu 1996 uchwalono konstytucję stabilizującą ustrój prezydencko-parlamentarny i podporządkowującą rząd prezydentowi.

• W styczniu 2000 nowym premierem został W. Juszczenko. W kwietniu 2001 Rada Najwyższa wyraziła votum nieufności wobec rządu.

• W tym okresie nastąpiły pierwsze efekty przeprowadzanych reform instytucjonalnych i gospodarczych, wdrożono nowe systemy: finansowy, monetarny, bankowy, celny. Korzystne wskaźniki ekonomiczne uzupełnione pakietem reform społecznych sprzyjają realizacji długofalowych celów politycznych, z których najważniejszym jest osiągnięcie statusu członka stowarzyszonego z Unią Europejską i przystąpienie do NATO.

• W wyborach parlamentarnych 2002 zwyciężył reformatorski blok Nasza Ukraina, któremu przewodzi W. Juszczenko.
  W tym samym roku na Ukrainie wzmogły się protesty antyrządowe, opozycja okupując pałac prezydencki wezwała L. Kuczmę do przedterminowej dymisji. Prezydent oskarżany był o represjonowanie polityków opozycyjnych i manipulowanie wynikami wyborów, silne reakcje opinii publicznej wywołały również próby ukrycia związków otoczenia prezydenta ze sprawą zabójstwa opozycyjnego dziennikarza G. Gongadze.

• Sfałszowanie wyników wyborów prezydenckich w 2004 na rzecz sprawującego urząd premiera Ukrainy Wiktora Janukowycza, stało się bezpośrednią przyczyną gwałtownych wystąpień społeczeństwa ukraińskiego, które na wielotysięcznych demonstracjach w głównych miastach kraju, domagało się przemian demokratycznych i wyrażało poparcie dla kandydata opozycji Wiktora Juszczenko. Wydarzenia te, przeszły do historii pod nazwą pomarańczowej rewolucji.W przeprowadzonej powtórnie, pod nadzorem obserwatorów międzynarodowych, II turze wyborów zwyciężył W. Juszczenko

• W wyborach we wrześniu 2007 zwyciężyła kierowana przez W. Jakowicza Partia Regionów, obsadzając 175 mandatów poselskich w Radzie Najwyższej Ukrainy, jednakże nie dało mu to szans na pozostanie przy władzy, ponieważ "pomarańczowi", skupieni wokół przywódców Pomarańczowej Rewolucji, wciąż mieli większość w nowym parlamencie.

• W pierwszej turze wyborów prezydenckich w 2010 W. Janokowicz zajął pierwsze miejsce, uzyskując 35,32% głosów i wyprzedzając Julię Tymoszenko (25,05%).

• W drugiej turze wyborów prezydenckich wygrał z Julią Tymoszenko, uzyskując 48,95% głosów.

• Kilka miesięcy później podpisał umowę z Rosją o stacjonowaniu rosyjskiej marynarki wojennej na Morzu Czarnym w portach Ukrainy.

Ukraińcy – rys historyczny

• Ukraińcy - naród słowiański mieszkający w Europie środkowo-wschodniej, zaliczający się do Słowian wschodnich.

• Obok Rosjan i Białorusinów, Ukraińcy są potomkami Rusinów, zamieszkujących Ruś Kijowską oraz w pewnej mierze ludów przemieszczających się po terytoriach na północ od Morza Czarnego w burzliwej historii tej części Europy.

• Współcześnie Ukraińcy to naród głównie prawosławny, na zachodzie Ukrainy głównie greckokatolicki, duże wpływy posiadają ponadto protestantyzm i Kościół rzymskokatolicki.

• Nazwa Ukraińców jako narodu, pojawiła się dopiero w XIX wieku. Od średniowieczu nazwa „Ukrainy”, stosowana była do ziem kijowskich od czasu ich inkorporacji do Litwy w roku 1471. Nazwa ta jednak nie miała nigdy charakteru oficjalnego i oznaczała jedynie ogólne pojęcie geograficzne, oznaczające „ugranicze”, „południowy kraniec”, ziemie Wielkiego Księstwa Litewskiego od strony „Ordyńców”.

• Urzędowo nazwa ta została użyta w roku 1589 w tytule ustawy „Porządek ze strony Niżowców i Ukrainy”. Nazwa obszaru miała w tym dokumencie charakter czysto pospolity, nie zaś polityczny czy urzędową nazwę prowincji.

• Ukraina imieniem własnym staje się dopiero na przełomie XVI-XVII wieku. W okresie tym obszarowo obejmowała województwo kijowskie, bracławskie, czernihowskie, które to województwa do 1772 roku stanowiły wschodnie pogranicze państwa polsko-litewskiego. Zgodnie z tym zarówno Podole, Wołyń oraz ziemia halicka i lwowska imieniem Ukrainy nie były nigdy wcześniej objęte. Również po roku 1772 zarówno Galicja Wschodnia w prowincji austriackiej, jak i Małopolska Wschodnia po 1918 w okresie II Rzeczypospolitej nigdy nie były częścią oficjalnej nazwy Ukrainy. Jeszcze w okresie do roku 1939 mieszkańcy tych ziem nazywali się Rusinami, Rusnakami lub mówili o sobie „tutejsi”.

• W czasach współczesnych wielu Ukraińców nie identyfikuje się z narodowością ukraińską, podając się za Rosjan, Kozaków lub któreś z mniejszości etnicznych.

• Pierwszym, który upublicznił powszechnie używane określenia Ukraina (Ukrainiec) zamiast Ruś (Rusin) w sensie politycznym był historyk Mychajło Hruszewski w pracy "Historia Ukrainy-Rusi" z roku 1904. Po raz pierwszy czysty ukraiński (rusiński) język ludowy zapisany został przy pomocy alfabetu grażdańskiego w wydanym w Budapeszcie almanachu „Rusałka Dniestrowaja” z roku 1836.

Ukraińcy na kontynencie europejskim – regiony zamieszkania

1. Ukraina 38.000.000

2. Rosja 2.943.000
3. Kanada 1.106.000
4. Brazylia 1.142.000

5. USA 890.000
6. Kazachstan 547.000

7. Mołdawia 375.000
8. Białoruś 248.000

9. Niemcy 128.000

10. Argentyna 120.000

11. Portugalia 66.000

12. Łotwa 62.000

13. Rumunia 61.000

14. Słowacja 55.00

15. Polska 40.000
16. Azerbejdżan 30.000

17. Włochy 16.000

18. Pozostałe państwa 200.000

Ogółem diaspora ukraińska liczy 46 mln, w tym na kontynencie europejskim – 40 mln.

Ukraina

Narodowość	Liczba (tys.) 1989r.	%	Liczba (tys.) 2001r.	%
Ukraińcy
Rosjanie
Białorusini
Mołdawianie
Tatarzy Krymscy
Bułgarzy
Węgrzy
Rumuni
Polacy
Żydzi
Inni
Ogólna liczba ludności

Spis ludności z 2001 roku wykazał znacznie mniejszą liczebność populacji Ukrainy. Zwiększył się udział narodu ukraińskiego, zmniejszyła się liczba Rosjan, Białorusinów, Mołdawian, Węgrów. Prawie pięciokrotnie spadła liczebność ludności żydowskiej, dwukrotnie zmalała mniejszość polska.

Ukraińcy	Liczba (tys.) 1989r.	%	Liczba (tys.) 2000r.	%
Rosja	4363	3	2943	2
Kazachstan	876.000		547.000
Mołdawia	600	13,8	282	8,4
Białoruś	291	2,85	237	2,4
Łotwa	92	3,5	60	2,6
Słowacja	13	0,3	11	0,2
Polska			31	0,08

W Mołdawii - naczne zmniejszenie się mniejszości ukraińskiej – ponad połowę można wytłumaczyć złożonymi procesami migracji i asymilacji.

Mniejszość ukraińska w Polsce

• Ukraińcy — mniejszość narodowa, występująca najliczniej w rozproszeniu na terenach tzw. Ziem Odzyskanych (na skutek akcji „Wisła”) oraz głównie w woj. podkarpackim i podlaskim.

• Podczas spisu ludności 2002 r., narodowość ukraińską zadeklarowało ponad 27 tys. obywateli RP w tym: w województwie warmińsko-mazurskim – prawie 12 tys., zachodniopomorskim - 3 700, podkarpackim – prawie 3 tys., pomorskim – prawie 3 tys., dolnośląskim - 1 422, podlaskim - 1 366, lubuskim - 615, mazowieckim - 579, małopolskim - 472, lubelskim - 389, śląskim - 309.

• W 106 placówkach oświatowych języka ukraińskiego, jako ojczystego, uczy się 2007 uczniów.

• Ukraińcy są w większości wiernymi dwóch Kościołów: Kościoła Katolickiego Obrządku Greckokatolickiego i Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

• Do głównych organizacji zrzeszających mniejszość ukraińską należą: Związek Ukraińców w Polsce, Związek Niezależnej Młodzieży Ukraińskiej, Związek Ukraińców Podlasia. Do najważniejszych tytułów prasowych zaliczają się: „Nasze Słowo” - tygodnik, „Svitanok” - dodatek do „Naszego Słowa” dla dzieci, „Nad Buhom i Narwoju” - dwumiesięcznik.

Wnioski

• Mniejszość białoruska i ukraińska w Europie zmniejsza się z każdym rokiem. Mniejszości te są podatne na asymilację.

• Białorusini najczęściej są postrzegani jako mniejszość łagodna, politycznie lojalna. Mniejszość ukraińska jest oceniana mniej podatna na asymilację.

• Religia Białorusinów i Ukraińców (cerkiew prawosławna) w Polsce, na skutek unii brzeskiej, jest podległa Watykanowi.

• W innych państwach wyznawcy prawosławia tych mniejszości są podporządkowani metropolicie moskiewskiemu Cyrylu I (Władimir Gundiajew) lub tworzą autokefaliczny kościół prawosławny.

• Mniejszość białoruska i ukraińska jest dość dobrze wykształcone, co powinno mieć przełożenie na dość dobry poziom dobrobytu tej mniejszości.

• Rusyfikacja jest dużym zagrożeniem jak dla mniejszości białoruskiej, tak i mniejszości ukraińskiej.