Szkoła, jako środowisko wychowawcze.
Temat mojego wypracowania traktuje o szkole, jako środowisku wychowawczym.
Opisując życie wychowawcze szkoły, należy wyjaśnić na wstępie podstawowe pojęcia potrzebne do scharakteryzowania szkoły, jako środowiska wychowawczego.
Wychowanie- wg Muszyńskiego SA to wszelkie zamierzone działania w formie interakcji społecznych mające na celu wywołanie trwałych, pożądanych zmian w osobowości ludzi.1
Środowisko wychowawcze- środowisko jest to względnie trwały układ elementów otoczenia człowieka ważnych dla jego życia i zachowania. Psychologie wychowania interesuje analiza środowiska dziecka np. rodziny, grupy rówieśniczej- w aspekcie wymienionych oddziaływań. Jeżeli oddziaływania te maja charakter wychowawczy, to środowisko, w którym one zachodzą, określamy mianem środowiska wychowawczego.2
Szkoła –W. Okoń szkołę określa, jako instytucje oświatowo-wychowawczą zajmującą się wychowaniem i kształtowaniem dzieci, młodzieży i dorosłych stosowanie do przyjętych w danym społeczeństwie celów, zadań oraz koncepcji oświatowo wychowawczych i programów.3
Proces wychowania obejmuje całe społeczeństwo i towarzyszy na przez całe Zycie. Najpierw jesteśmy wychowankami, później sami stajemy się wychowawcami, chodź nadal ulegamy wszelkim wpływom wychowawczym. Na ogół wychowania jest rozpatrywane, jako proces, czyli swoisty rodzaj ludzkiego działania, lub jako wynik czy produkt oddziaływań wychowawczych. Wychowanie jest oddziaływaniem pokoleń dorosłych na te, które jeszcze niedojrzały do życia społecznego. Zmierza ono do wywołania i rozwinięciu w dziecku pewnej liczby stanów fizycznych, umysłowych i moralnych. Dostępne definicje wychowania można podzielić na cztery grupy:
definicje prakseologiczne- akcent na oddziaływanie wychowanków,
definicje ewolucyjne- akcent na proces rozwoju jednostki,
definicje sytuacyjne- akcent na bodźce płynące za środowiska wychowawczego,
definicje adaptacyjne- dotyczą skutków oraz wytworów wychowawczych.
Aby przybliżyć sobie sens wychowania należy określić warunki, jakie należy spełnić, by świadomie wychowywać. Pierwszy z nich to integralność wychowania, czyli łączenie go z nabywaniem wiedzy i umiejętności. Kolejnym warunkiem jest spójność działań wychowawczych. Spójność, która powinna istnieć między rodziną a szkołą.
Szkoła jako środowisko wychowawcze. Szkoła w odróżnieniu od rodziny funkcjonuje w warunkach wyraźnie zinstytucjonalizowanych tj. bywa powołana poddawana kontroli przez odnośne władze państwowe, a przynajmniej w ścisłym z nimi porozumiewaniu i za ich zgodą. Odpowiedzialność za realizację programu oraz prawidłowe funkcjonowanie szkoły ponoszą:
dyrektor szkoły,
zastępcy dyrektora,
rada pedagogiczna,
rodzice i opiekunowie uczniów.
Dyrektorzy oraz nauczyciele podejmują swoje obowiązki zgodnie z przepisami, zarządzeniami Ministra Edukacji Narodowej i Sportu oraz dyrektorami podległych Ministerstwu władz kuratoryjnych i wydziału oświaty.
Aktualnie obowiązek szkolny dotyczy wszystkich dzieci w wieku 7-16 roku życia, w którym to okresie szkoła pełni wobec nich następującą funkcje:
-dydaktyczna- nauczyciele przekazuję im rozległa wiedzę z zakresu nauki, techniki, czy sztuki,
- wychowawczą- szkoła kształtuje właściwe postawy wobec ludzi, rzeczy, norm i wartości,
-opiekuńczą- szkoła zaspokaja podstawowe potrzeby uczniów, co jest konieczne dla ich prawidłowego rozwoju, zarówno fizycznego jak i psychicznego.
Podstawowe przyczyny nie powodzeń w szkole:
przeładowane programy nauczania, jest to zmorą zarówno dal uczniów jak i nauczycieli, programy zawierają zbyt wiele trudnych treści, z którymi nie radzą sobie przeciętni i mniej zdolni uczniowie,
nadmiar tradycyjnych metod nauczania, tradycyjne metody stanowią w wielu szkołach jedyny sposób przekazywania wiedzy,
przestarzała organizacja procesu nauczania, organizacja ta opiera się zazwyczaj na nauczaniu, w którym dominuje podręcznik i nauczyciel; nie ma tutaj sytuacji współpracy uczniów, gdyż praca zespołowa nie jest tutaj brana pod uwagę,
preferowanie przez szkołę funkcji kształcącej, działanie takie wyraża się w jednostronnym wpływaniu na uczniów, a więc kładzeniu nacisku wyłącznie na ich rozwój intelektualny przy pominięciu rozwoju emocjonalnego oraz ich sfery motywacyjnej; takie zachowanie nauczyciele wyklucza poznanie przez niego zainteresowań oraz potrzeb uczniów.
Metody naprawy szkolnictwa.
Unowocześnienie metody nauczania i wychowania. Możliwe jest unowocześnienie metod nauczania i wychowania w codziennej praktyce pedagogicznej. W tym celu ważną rzeczą jest upowszechnienie wśród nauczycieli najnowszych zdobyczy takich dyscyplin naukowych, jak pedagogika, psychologia, teoria organizacji i kierowania, a także udoskonalenie systemu kształcenia nauczycieli. W niektórych szkołach zaczęto kształtować już wśród nauczycieli także umiejętności psychopedagogiczne, takie jak zdolność do samokontroli, akceptacji, samooceny czy empatii, oraz umiejętność nawiązywania kontaktu emocjonalnego z dzieckiem. Nauczyciele są zapoznawani również z dynamika grupy i jej praktycznym wykorzystaniem w procesie pedagogicznym. Drogą naprawy aktualnego stanu szkolnictwa może być także czerpanie z doświadczeń szkół o innej organizacji, opierających się na odmiennych projektach edukacyjnych.
Rola wychowawcy.
Ogromną rolę w procesie wychowawczym odgrywa człowiek specjalnie powołany do realizowania celów wychowawczych jest to nauczyciel- wychowawca. Specyfika tego zawodu polega na tym, że nie da się określić konkretnych kompetencji wychowawczych czy zamkniętego systemu zasad, technik i metod działań. One istnieją i są potrzebne, ale aby nauczyciel- wychowawca mógł z nich korzystać musi dokonać ich samodzielnego zastosowania w określonej sytuacji. Zanim dziecko zaczyna naukę w szkole jest już w jakiś sposób kształtowany przez środowisko swego życia. Aby szkoła mogła osiągnąć zamierzone rezultaty powinna uwzględnić całokształt wpływów oddziaływujących na wychowanie. Nie można ograniczać się tylko do organizowania i realizowania procesów dydaktyczno-wychowawczych na terenie szkoły, trzeba kierować całym życiem dziecka, a więc również jego życiem w środowisku pozaszkolnym. Jak twierdzi M. Łobocki, żaden sposób postępowania wychowawczego nie oddziałuje nigdy autonomicznie, więc jego efektywność zależy od bardzo wielu rożnych czynników. Zazwyczaj skuteczne wychowanie pojmowane jest jako oddziaływanie dające efekty w postaci określonych produktów wychowania, czyli nawyków, postaw, przekonań itp. Zatem traktuje się tę czynność jako czynność zorganizowaną, której wynikiem powinno być osiągniecie konkretnych wartości.
Wychowanie być przede wszystkim traktowane w kategorii procesu o pewnej dynamice, dlatego też wraz z upływem czasu, wychowawcy powinni stawiać sobie coraz to nowe, które to w miarę rozwoju stawać się powinny bardziej wymagające i trudniejsze. Tym celą służą nowoczesne uczelnie charakteryzujące się wysokim poziomem nauczania, wykorzystujące środki masowego przekazu oraz fachową literaturę, których absolwentami jest wielu dobrych a nawet wybitnych pedagogów, starających się nie tylko rozwiązywać stojące przed nimi problemy jak i stawiać sobie coraz to wyższe cele.
Bibliografia:
M. Łobocki „ABC wychowania”
H. Radliska „Pedagogika społeczna”
B. Śliwerski „Program wychowawczy szkoły”
R. Wroczyński „Pedagogika Społeczna” PWN 1985