Szkoła- typ instytucji społ. i zarazem podst. jednostka organizacyjna systemu oświaty, której kształcenie oraz wychowanie dz. i mł. jest gł. zad.; budynek będący siedzibą, spełniającą cele edukacyjne; wspólnotą n-li i uczniów stanowiącą swoistego rodzaju formę przekazu kulturowego realizowanego za pośrednictwem wyspecjalizowanych czynności nauczania i uczenia się.

Cechy szk. od str. nauki(szkoła może): syntetyzować i kierunkować wpływ oddziaływań dyd. i wych.; stara się dawać całościowy pogląd(kawałek wiedzy ze wszystkiego) na wiedzę człowieka; uspołecznienie ucznia; przekazuje wiedzę naukową; szk. jako instytucja posługuje się metodami naukowymi.

Cechy szkoły: -prestiż szkoły- poziom niski i wysoki(przygotowuje do pójścia na studia, do dalszej edukacji); ostrość kryteriów rekrutacyjnych;

-ekologia szkoły i klasy(wielkość szk.-anonimowość jest złą cechą); obywatele aktywni, udzielający się; masowość; (wielkość klasy- im mniejsze tym wzrasta efektywność i kontrola nad grupą);

-struktura klasy- każda kl. ma swoją strukturę(zbiór uczniów zróżnicowanych społecznie) i klimat; Klasa- losowo dobrana zbiorowość mł. W tym samym lub zbliżonym wieku i o tej samej lub podobnej przeszłości oświatowej, do której n-el kieruje informacje, polecenia, napomnienia, te same dla wszystkich i tak samo oceniane; Klasa: homogeniczna(lepsi i gorsi uczniowie w klasie wyróżnieni), heterogen.(jednolite-bez podziału na lepszych i gorszych), het. nauczane we względnie wyrównanych grupach(wyrównana lepszych, wyrównana gorszych);

- klimat klasy- jaki n-el taki klimat klasy: zimny, ciepły(autokratyczno-życzliwy - n-el podejmuje decyzje na korzyść ucz.; demokrat.-życzl. - decyzje podejmuje cała klasa; autokrat.-wrogi; leseferyzm- obojętny);

-3 środowiska klasowe- zorientowane na osiągnięcia, współżycie i porządek.

Funkcje szkoły: -wychowawcza(zadania: stwarza warunki dla wszechstronnego rozwoju ludzi, steruje rozwojem dla dobra jednostki i ogółu; przygotowanie ludzi o wysokich kwalifikacjach do wyk. Zawodu, tak by umiał on ponosić odpowiedzialność za wykonywaną pracę twórczą; przygotowanie do życia w społeczeństwie, kształtowanie świadomości społecznej, formowanie postaw obywatelskich; zaangażowanie w życiu społ. może być osiągnięte poprzez kształtowanie humanistycznych stos. międzyludzkich- życzliwości, umiejętności współpracy, współżycia- ważnym aspektem jest też umiejętność organizowania życia rodzinnego, towarzyskiego, kształtowanie nowego sposobu życia; przygotowanie do życia kulturalnego(wzbogaca nasze życie, inspiruje twórcze podejście do życia, ułatwia zrozumienie innych), dzięki kult. możemy w wartościowy spos. zagospodarować czas wolny; kształtowania umiejętności organizowania własnego życia, brania odpowiedzialności za podejmowane decyzje, rozwijania zainteresowań, ukształtowanie nawyku ciągłego samokszt. i samorealizacji; wychowanie daje człowiekowi możliwości poznania rozumienia, przekształcania rzeczywistości i siebie samego)

-dydaktyczna(proc. nauczania powinien wyrabiać nawyk u ucznia do samodzielnego zdobywania wiedzy i umiejętności przy pomocy szerokiej gamy środków dyd.; proc. ten tworzony jest z uwzględnieniem pracy zdobywania wiedzy poza szk., tzn.w różnych środowiskach i formach co bardzo wzbogaca edukację szkolną; kontrola nad procesem samokszt. jest skomplikowana, wymaga dobrej znajomości ucznia przez n-la, indywidualnego podejścia do każdego z nich)

-opiekuńcza(wychowawcza opieka powinna obejmować wszystkie dzieci, nie tylko te, które są pozbawione domu rodzinnego; funk.opiek. powinna wiązać się z zaspokojeniem potrzeb biol., psych. i społ u dzieci)

-kulturalno-oświatowa(wiąże się z racjonalnym organizowaniem wolnego czasu poprzez org. zajęć pozalekcyjnych w szk. i poza nią; jest w ścisłym związku z f.opiekuńczą; zaj. pozalekcyjne powinny być prowadzone dla wszystkich dzieci; powinny być prowadzone przez ludzi o odpowiedzialnych kwalifikacjach; muszą być atrakcyjne po to, by wywołały zainteresowanie, a nie były przymusem; powinny być podzielne pod wzgl. tematycznym, tak by rozwijały temat i zdolności, a mniej zdolnym dzieciom pomogły osiągnąć sukces, który zmotywuje je do dalszej pracy)

-diagnostyczna(rozpoznanie indywidualnych potrzeb uczniów umożliwia ich prawidłowe zaspokojenie; diagnoza odnosi się także do rozpoznania warunków panujących w domu uczniów; nauczyciel powinien także orientować się w kwestii problemów jakie mają uczniowie)

-aktywizująca(polega na mobilizowaniu dzieci, młodzieży do aktywnego udziału zarówno w życiu szkoły jak i poza nią; szkoła powinna wyzwalać inwencję twórczą, wywoływać zaangażowanie we wszystkie dziedziny życia; n-el powinien współpracować z uczniem na stopie partnerskiej, nie stosować form przymusowo, narzucać gotowe wzory, gdyż partnerskie relacje zmniejszają dystans między uczniem a n-lem, co stwarza naturalną atmosferę; do zadań n-la jest także rozwinięcie u ucznia chęci pracy nad sobą, co ma pozytywne odbicie w nauce i życiu społ.)

-inspirująca(ma na celu inicjowanie różnych form rozrywki i pracy społecznej; szkoła współpracuje z różnymi instytucjami)

-integrująca-koordynująca(integrowanie wychowania i opieki wymaga odpowiedniego przygotowania n-li, czyli porozumienia i nawiązania współpracy między nimi tak by płynnie kontynuowano prace rozpoczętą na wyższych szczeblach)

-doradcza(pomaganie dzieciom).

Cechy ucznia: płeć, pochodzenie społeczne, inteligencja-przetwarzanie inf. w proc. przystosowania się do nowych warunków, mowa - język- posługiwanie się kodami-ograniczony i rozwinięty, system wartości.

Współpraca szkoły z rodziną; cele: dążenie do usprawniania pracy wychowawczej z uczniami; lepsze poznanie przez n-li i rodziców poszczególnych uczniów zarówno w środowisku szkolnym jak i domowym; częste kontakty n-li i rodziców, które ułatwiają ich wzajemne poznanie i rozumienie się; zjednywanie rodziców dla ogółu uczniów; uwiadomienie rodzicom, że wielostr. rozwój dziecka zależy od wspólnie realizowanych działań przez szkołę i dom; umacnianie więzi emocjonalnej między n-lami i rodzicami podczas wspólnie wykonywanych zadań; umożliwienie dwukierunkowego porozumiewania się n-li i rodziców na zasadzie demokratyzmu i partnerstwa; wymiana opinii i spostrzeżeń, np. w sprawie rozwoju fiz., społ, i psych. uczniów lub odczuwanych przez nich potrzeb psychospoł.,; sugerowanie rodzicom określonych form oddziaływań wychowawczych, za pomocą których mogli by pomóc swym dzieciom w nauce i w zachowaniu; ułatwienie n-lom, zrozumienia stos, ucznia do swojej rodziny oraz jej oczekiwań wobec niego.

Skutki współpracy n-li i rodziców: lepsze poznanie i rozumienie uczniów przez n-li i rodziców ma istotne znaczenie dla prawidłowego przebiegu proc, wychowawczego zwłaszcza w 1-szym okresie nauki w szkole; wynikiem współdziałania n-li i rodz, jest również przewartościowanie wzajemnych postaw; uzgadnianie działań wychowawczych; udzielanie sobie wzajemnej pomocy przez n-li i rodz, stanowi logiczne następstwo zarówno okazywanego sobie zaufania jak i uzgodnienia niektórych poczynań wychowawczych; stwarzanie właściwej atmosfery wychowawczej.

Niedomagania: zbytnie obarczanie odpowiedzialnością za wychowanie wyłącznie n-li lub wyłącznie rodz, ; brak uzgodnionych celów oraz spos, współpracy n-li i rodz, czyni ją czymś przypadkowym i pozbawia jej uczestników poczucia sensu i wartości podejmowanych wspólnie zadań; zbyt przedłużają się współdziałania wyłącznie o charakt, jednokierunkowym; powszechnym błędem jest wyolbrzymianie przez n-li i rodz, spraw związanych z nauką uczniów; traktowanie współdziałania n-li i rodz, w spos, formalny lub doraźny; organizowania współdziałania n-li i rodz, jedynie z powodu niezwykłych okoliczności lub warunków życiowych uczniów.

Cechy szk, alternatywnych: swoisty model organizacyjny szk, nowoczesnej; własne oblicze szk, stworzony przez n-li i dyrektorów; wyższa pensja dla dyr., i n-la; ścisła współpraca n-la z uczniami - samorząd uczn, ma bardzo dużo do powiedzenia w sprawach działalności szk.; pracują wg. Własnej koncepcji stworzonej przez n-li i dyr.; realizuje własne cele i programy - duży nacisk na jęz, obce; met, formy i śr, pracy wychowawczej zależą od n-li choć przyjmują oni też pomysły od uczniów; praca szk, zmierza do inicjatywy samodzielności uczniów w myśleniu, działaniu oraz niezależności w sprawach społ,; panuje atmosfera wolności; zazwyczaj to szk, piękne, wygodne, bogato wyposażone, nadają się do pracy aktywności kulturalnych zabaw i sportu.

5 stron pracy szkoły: 1. kształcenie będące jednocześnie wychowaniem, mówi o tym, że wychowanek musi stać się pełnowartościowym człowiekiem. Sztuka kszt, jest samodzielnie wypracowanym i osobno odpowiednim związkiem 3 podst, zdolności: zdolność do samookreślenia każdej jednostki o indywidualnych uwarunkowaniach życiowych o pojmowaniu spraw międzyludzkich, zawodowych, etycznych i religijnych; zdolność do współdecydowania; zd, do solidarności. Wykształcenie ogólne musi być rozumiane jako: przyswajanie problemów i ich rzeczywistości; rozprawianie się z problemami, zadaniami i niebezpieczeństwami. 2. kszt, postaw prosocjalnych, czyli empatii; rozstrzygnięcie egoistyczne to tylko pozorna korzyść, ponieważ dla optymalnej realizacji swoich własnych celów, muszą liczyć na współpracę z innymi. 3,4. kooperacja- udział wszystkich uczniów

i n-li w procesach decydujących o celach, zadaniach i realizacji ważnych problemów szkolnych. Te problemy rozwiązuje się poprzez dyskusję, dialog i kompromis, także samorząd szk. stwarza możliwość przezwyciężenia strategii egoistycznych, a także zapewnia rozwój społecznych postaw i sprawności młodzieży. 5. indywidualna odpowiedź - odgrywa dużą rolę w pracy zespołowej, jednak gdy człowiek stoi przed swoim zadaniem sam, rozstrzyga o tym jakie cele, strategie, metody i środki wybrać aby uzyskać dany cel. Potrzebna jest tu wyobraźnia i inicjatywa, a także samodzielna praca i odpowiedź.

Niedostosowania społ.: charakterystyka: tendencje społeczne negatywne; odwrócenie zainteresowań dla tzw. złych czynów; cynizm i brawura w tym względzie; nieżyczliwy stosunek do człowieka; stałe konflikty z otoczeniem najczęściej na tle stosunku do człowieka, cudzego mienia, regulaminów, norm i zarządzeń, nieodpowiedniego stosunku do własnych czynów, nieumiejętności zżycia z grupą; kłamanie, zrzucanie winy; niechęć do pracy i nauki; życie chwilą, przygodą, awanturą; sugestywność; brak hamulców, krytycyzmu; nieumiejętność wyjścia z trudnej sytuacji i brak wiary w możliwość tego; zaburzenia w procesach emocjonalnych;

Objawy: nadmierne wagary; ucieczki z domu; włóczęgostwo (żebractwo); nadużywanie alkoholu i alkoholizm; odurzanie się i uzależnienia ( narkomania, lekomania itp.); wandalizm, niszczenie mienia; agresja, bójki, czyny godzące w życia człowieka, zdrowie i godność innego człowieka; kradzieże, włamania, oszustwa; zamachy samobójcze lub samobójstwa; notoryczne kłamstwa; prostytucja i niekonwencjonalne zachowania seksualne ( zboczenia, sadyzm, stręczycielstwo, kazirodztwo, wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego oraz „podglądactwo”); nieposłuszeństwo; lenistwo; zaburzenia koncentracji; lękliwość; pasożytnictwo społeczne ( młodzież nie ucząca się i nie pracująca);

Przyczyny i objawy:

Jednym z ważnych elementów środowiska jest rodzina. Zaspakaja ona wszelkie potrzeby biologiczne i psychiczne. Jest naturalnym środowiskiem wychowawczym. Jej członkowie pozostają w bliskim kontakcie i wzajemnie ze sobą współdziałają. Najważniejszymi funkcjami rodziny są: prokreacyjna; zarobkowa; usługowo opiekuńcza; socjalizująca; przekazywanie dzieciom języka, wzorów kulturowych, norm moralnych, obyczajowych itp.; psychologiczną, czyli wymiany emocjonalnej lub ekspresji uczuć, rozumienia, której celem jest zapewnienie członkom rodziny zdrowia psychicznego.

Przyczyny tkwiące w środowisku rodzinnym: warunki materialne rodziny, sytuacja życiowa dziecka w rodzinie, dezintegracja życia rodzinnego, nieprawidłowe postawy rodziców, błędy wychowawcze rodziców,
Przyczyny tkwiące w środowisku szkolnym: przyczyny organizacyjne, przyczyny psychologiczno - społeczne, przyczyny pedagogiczne,
Przyczyny tkwiące w uczniu: czynniki genetyczne, uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, obniżony poziom sprawności umysłowej, zaburzenia somatyczne (chorobowe).

Zapobieganie: podmiotowe traktowanie uczniów; utrzymywanie karności wśród uczniów; dobra organizacja pracy i życia uczniów; porozumiewanie się n-li i uczniów;

Dobre stosunki nauczyciel - uczeń cechuje: otwartość i przejrzystość, pozwalające na ryzyko bezpośredniości i uczciwości we wzajemnych kontaktach; wzajemna troska, kiedy to każdy wie, że jest ceniony i dostrzegany przez drugą stronę; wzajemna zależność (będąca przeciwieństwem zależności jednostronnej); poszanowanie odrębności, pozwalającej obu stronom na rozwój swych twórczych zamierzeń i indywidualności; wzajemne uwzględnianie potrzeb, tak by nic nie działo się kosztem którejś ze stron.

STADIA „ wykolejenia społecznego” :

I uczucie odtrącenia , frustracji , potrzeby emocjonalnej zależności

reakcje negatywne mające na celu zwrócenie uwagi na siebie

narastająca agresja wobec rodziców , opiekunów

reagowanie nieproporcjonalnie silne do podniety

reakcje impulsywne

brak cierpliwości i wytrwałości

brak koncentracji uwagi - dziecko nie kończy rozpoczętych prac, wykonuje je niedbale.

Obserwujemy takie zjawiska jak : uczucie odtrącenia , można zauważyć u osób frustrację potrzeb, tzn nie są zaspokajane potrzeby emocjonalne . Jednostka wykazuje reakcje negatywne - zachowanie negatywne ( zachowania oporne i zaczepne ) nie mają te zachowania formy nawykowej ( trwałego utrwalenia ) są raczej prowokujące . Często też rejestruje się , że siła tych reakcji jest nieproporcjonalna do bodźca , który je wywołał , często mają charakter impulsywny. W tym stadium jednostki wykazują brak cierpliwości , wytrwałości, koncentracji( źródłem tych deficytów jest zobojętnienie emocjonalne ), o takich osobach nie można mówić , że nie mają poczucia winy, bo mają świadomość i żałują swoich czynów.
II manifestują się reakcje wrogie nie tylko wobec rodziców, ale i nauczycieli

bunt wobec autorytetów

próby zjednania rodzą agresję

często występuje autoagresja ( samookaleczenie , próby samobójcze)

występują pierwsze drobne kradzieże i szukanie kontaktu z podkulturą

może pojawić się „rozwydrzenie” seksualne lub upijanie się i odurzanie innymi środkami

Przejście do kolejnego stadium ma miejsce wtedy, gdy dziecko nie otrzymuje pomocy psychologicznej. Reakcje mogą być typu agresywnego, nawet w sytuacjach okazywania im życzliwości. Pojawiają się próby kontaktu ze środkami odurzającymi - alkohol, jest to również czas, kiedy szukają grupy odniesienia - grupy przestępcze lub para przestępcze.

III następuje proces przyswajania kultury przestępczej, najczęściej manifestujący się przyłączeniem do grupy przestępczej, oraz pogłębianie w/w objawów

następują częstsze kradzieże , włamania rozboje , akty wandalizmu , chęć zadawania bólu

pogłębiona negacja norm moralnych , prawnych

Mają niechęć do nauki z powodu zachwianej kariery szkolnej. Nie posiadają sprecyzowanych życiowych planów. Najważniejsze według nich, to umieć wykorzystać nadarzający się moment do ustawienia się w życiu. Zaradność życiowa, siła fizyczna stawiana jest wyżej od prestiżu społecznego czy wiedzy i inteligencji.

Prezentują postawę dezaprobaty norm współżycia społecznego, zwłaszcza ci, którzy weszli w kolizję z prawem. Odpowiada im styl życia konsumpcyjno - przyjemnościowy i awanturniczo - przygodowy.

Z definicji wnioskować możemy, że osoby społecznie niedostosowane dokonują czynów sprzecznych z interesem społecznym. Ich zachowanie ujemnie wpływa na innych członków grupy społecznej. Jednostki takie często mogą popadać w depresję, nie ufają innym ludziom, są wrogo do nich nastawieni.

W jaskrawy sposób lekceważą obowiązujące w społeczeństwie normy i zasady moralne. „Niedostosowanie społeczne manifestuje się w następujących aspołecznych zachowaniach: zadawaniu bólu, sprawianiu przykrości, wyrządzaniu różnych szkód materialnych i moralnych określonym osobom lub grupom społecznym oraz w skłonnościach do izolacji i unikania kontaktu z otoczeniem.

Niedostosowanie społeczne należy do tych zjawisk, których obecność odczuwa się coraz dotkliwiej. Stanowi nieodłączny składnik stosunków międzyludzkich obserwujemy dwa rodzaje zjawisk, pierwsze jest związane z agresywnym zachowaniem, które zaczyna mieć formę nawyku, jest reakcją na sytuacje trudne i konfliktowe. Łączą się w różne grupy dokonujące różnego rodzaju przestępstw, następuje łączenie się w zbiorowość ( zbiorowe gwałty, kradzieże).
Kolejnym etapem ratyfikowania się wykolejenia przestępczego, która charakteryzuje się strukturyzacją grupy i określeniu „ zasad: i specjalizacji grupy, np. grupy chuligańskie, złodziejskie.

---