Magdalena Szostak

I semestr

Kurs kwalifikacji rolniczej

Praca kontrolna

Produkcja roślinna

p. Antoni Biernat

„Przedstaw urządzenia i sposoby regulacji wilgotności gleb w twoim gospodarstwie”

Melioracje rolne pojęte najogólniej obejmować mogą wszystko, co trwale służy podniesieniu produkcji rolnej. W zawężonym, lecz przyjętym w życiu znaczeniu, melioracje rolne rozumiane są jako melioracje wodne, których zadaniem jest kierowanie procesami glebowymi przez regulowanie w gębie zawartości wody i powietrza, a przy stosowaniu pewnych metod nawadniania – wzbogacanie gleby w związki pokarmowe. Charakterystyczną cechą melioracji rolnych jest ich długotrwałe działanie. Ostatecznym celem zabiegów wodno – melioracyjnych wespół z agrotechnicznymi (uprawa, nawożenie itd.) oraz fito technicznymi (zadrzewianie dobór roślin) jest uzyskanie wysokiej i trwałej żyzności gleb, pozwalającej na jak najlepsze wykorzystanie zasobów światła i ciepła, na trwałe podnoszenie plonów z meliorowanych obszarów rolnych.

Melioracje dzielą się na trzy działy: na melioracje podstawowe, pół podstawowe i szczegółowe. Melioracje podstawowe obejmują obudowę górskich potoków, obwałowanie rzek celem ochrony rolnictwa od szkód powodziowych, regulację większych cieków niespławnych i nieżeglownych. Stanowią one dział techniki swoisty lub zbliżony do prac regulacyjnych na większych rzekach. Melioracje półpodstawowe obejmują regulacje mniejszych cieków naturalnych oraz odwadnianie generalne użytków rolnych i lasów rowami otwartymi. Melioracje szczegółowe zajmują się metodami intensywnego i równomiernego regulowania wilgotności gleby i podglebia do takiej głębokości, do jakiej sięgają korzenie roślin uprawnych lub użytkowych.

Do melioracji agrotechnicznych należą pewne inwestycje regulujące stosunki wodne w gruncie i trwale podnoszące produkcję roślinną, wykonywane, a nawet projektowane przez rolników. Wymienić tu można szereg sposobów walki z suszą , jak nawożenie gruntów lekkich torfem lub szlamem ze stawów i prowadzenie uprawy pasami wzdłuż warstwic – dla ochrony przed erozją, pokrywanie łąk torfowych warstwą piasku itp.

Do melioracji fitotechnicznych zalicza się sadzenie pasów leśnych, pasów przeciwwietrznych, zmniejszających straty parowania, a więc zaoszczędzających wody gruntowe, stosowanie zadrzewień jako ochrony od erozji lub w celu uzupełnienia technicznej obudowy potoków górskich itp.

Melioracje odwadniające mogą być skutecznie realizowane po gruntownym rozpoznaniu przyczyn powstania nadmiernego uwilgotnienia, które mogą wynikać z czynnika: klimatycznego (roczny bilans wodny), hydrologicznego (np. sztuczne spiętrzanie wody, odcięcie doliny od rzek, okresowy wylew wód, zbyt małe spadki terenu, bezodpływowe położenie terenu) i biologicznego (roślinność torfotwórcza gromadząca wodę). Sposoby regulacji stosunków wodnych na terenach nadmiernie uwilgotnionych: konserwacja istniejących cieków, rowy opadowe dla przechwycenia wód, obwałowanie terenów zagrożonych, zastosowanie systemu bruzd i przegonów odpływowych, kierunek orki. Konieczne jest czasami zastosowanie zabiegów wodno-melioracyjnych. Ogólne zasoby i schematy techniki odwadniania można klasyfikować następująco: zabezpieczenie od wód obcych i odprowadzenie ich poza obszar( rowy opadowe, obwałowania); odprowadzenie wód własnych: zabezpieczenie dobrego odpływu (regulowanie rzek, wbudowanie stacji pomp w kotlinie), melioracje szczegółowe (drenowanie, kolmatacja- jest to namulanie, wyrównanie powierzchni), melioracje agrotechniczne(spulchnianie gleby, głęboka orka).

Odwodnienie rowami: Rowy mają na celu szybkie odprowadzenie wody powierzchniowej i gruntowej jak najszybszą drogą na zewnątrz terenu odwadniającego. Umożliwiają stagnowanie wody powierzchniowej, osącza je w jazie (między rowami wodę grawitacyjną utrzymując zaleganie wody gruntowej i stan wilgotności gleby). Sieć rowów otwartych stosowana jest w następujących warunkach: występowanie wód powierzchniowych, przy małych spadkach terenu, na glebach przepuszczalnych. Układ rowów odwadniających powinien spełniać warunki: główny rów odwadniający w rynnie terenowej, w przypadku torfów przy największej jego miąższości, powinien odpowiadać potrzebom stosowanej mechanizacji( rozstaw rowów 300-), powinien odpowiadać potrzebom gospodarczym powiązanym z układem użytków pól, powinien odpowiadać warunkom zasilania danego obszaru w wodę. Rowy nadają się na terenie płaskim. Spadki dla rowów są ok. 10-cio krotnie mniejsze od spadków dla rurociągów drenarskich.

Drenowanie: Zastąpienie rowów otwartych podwodnymi rurociągami odwadniającymi drenarskimi powoduje zmniejszenia strat powierzchni produkcyjnej zajmowanej przez rowy. Stwarza to możliwość uzyskania dużych pól z ułatwioną mechanizacją w warunkach gospodarskich. Rodzaje drenów: drenowanie kamienne; drenowanie faszynowe- zamiast kamieni w rowku drenarskim układa się wiązki wikliny, przykrywa darnią i zasypuje ziemia, stosuje się to na terenach torfowych; ułożenie żerdzi i przykrycie darnią; skrzynkowe; ceramiczne( rurki ceramiczne o średnicy do 20 cm-rurociągi szczegółowe odwadniające; o większej średnicy- rurociągi zbiorcze).

Melioracje nawadniające – ich celem jest podniesienie żyzności gleby, wprowadzenie intensywnych upraw, wzrost plonów, stabilizacja produkcji rolniczej w poszczególnych latach, poprawa jakości plonów. Do nawodnień używa się wody 3 klasy jakości np. wody rzeczne, wody ściekowe, wody gruntowe, wody ze zbiorników. Rodzaje nawodnień: zwilżające- głównym ich celem jest dostarczenie wody do gleby w okresach niedostatecznej wilgotności gleby; uwodnienie użyźniające; uwodnienie regulujące stosunki termiczne- których celem jest ocieplenie gleby(wczesną wiosną), ochrona roślin przed przymrozkami, obniżenie szkodliwych temperatur; nawadnianie oczyszczające-których zadaniem jest oczyszczenie ścieków. Są one najczęściej połączone z wykorzystaniem ścieków dla nawożenia i zwilżania gleby; nawadnianie przemywające- stosowane w celu oczyszczenia gleby. Stosuje się w państwach o wysokich temp. powietrza, usuwanie szkodliwych związków soli. Systemy nawodnienia: nawodnienie podpowierzchniowe- przy którym gleba zasilana jest wstępującym prądem wody, przy udziale sił kapilarnych (nawodnienie podsiąkowe, przesiąkowe, głębne); nawodnienie powierzchniowe- gdy gleba zasilana jest zstępującym prądem wody, głównie przy udziale sił ciężkości( nawodnienie zalewowe, stawowe, bruzdowe)

W moim gospodarstwie nie stosujemy ani melioracji odwadniających ani nawadniających. W przypadku tych pierwszych korzystamy z rowów melioracyjnych z lat 70 (okolice Cichawy – gdzie, według opowiadań babci, gleby były bardzo ciężkie do uprawy, z powodu długo zalegającej wody). Oczywiście pomocna też była regulacja brzegów Raby, chociaż i tak nie uchroniło to na przed podtopieniami 2 lata temu. Z kolei drugi przypadek (melioracje nawadniające) są zbyt kosztowne i naprawdę rzadko potrzebne.