22. Pojęcia norma seksualna, orientacja seksualna, zaburzenia identyfikacji płciowej

Norma w seksuologii to konstrukt naukowy wyznaczający granice normalnych zachowań seksualnych. Ponieważ nie da się określić ich jednoznacznie, analizuje się każdy przypadek pod kątem szeregu wyznaczników:

• Norma statystyczna to zachowania i praktyki seksualne najbardziej powszechne w danej populacji, których częstość występowania jest zgodna z rozkładem normalnym krzywej dzwonowej Gaussa.

• Kliniczna norma seksualna obejmuje ona trzy kategorie:

• Norma optymalna- stanowi ogół zachowań i praktyki seksualnych najbardziej pożądane indywidualnie i społecznie. Obejmuje zachowania godne propagacji w modelu wychowania (w praktyce oznacza najczęściej heteroseksualne stosunki dopochwowe między dorosłymi partnerami).

• Norma akceptowana- zachowania i praktyki seksualne nie optymalne, ale nie utrudniające rozwoju osobowego i nawiązania głębokie więzi międzyludzkiej (np. masturbacja, kontakty oralno- genitalne, analne).

• Norma tolerowana- wszystkie zachowania i praktyki seksualne ograniczające nawiązanie głębokiej więzi międzyludzkiej, bądź stanowiące ograniczenie w zakresie ilości partnerów. Aby zaliczyć konkretne zachowanie do normy tolerowanej należy wziąć pod uwagę kontekst osobowościowy, partnerski i sytuacyjny.

• Norma funkcjonalna zostaje wypełniona, jeśli nie zostaje naruszone żadne z kryteriów funkcji osobistej i funkcji społecznej zachowania seksualnego.

• Norma indywidualna

• dotyczy kręgu kulturowego,

• ogólnej wydolności jednostki czyli temperamentu,

• ilościowego i jakościowego odniesienia do całokształtu zachowań,

• odniesienia do innych aktywności, np. zawodowej, estetycznej,

• proporcji bądź dysproporcji seksualność – osobowość

• Norma partnerska wiąże się ze stopniem w jakim dany związek zaspokaja potrzeby partnerów. Za normalny zostanie więc w tym kontekście uznany związek sado-masochistyczny lub ekshibicjonistyczno-voyeurystyczny, za nienormalnego – partner niespełniający potrzeb osoby z dewiacją.

Orientacja seksualna - odczuwany wewnętrznie pociąg płciowy do osobników płci przeciwnej (heteroseksualizm) lub tej samej (homoseksualizm). Popęd płciowy skierowany zarówno do osobników płci przeciwnej, jak i własnej to biseksualizm.

Orientacja seksualna jest generalnie klasyfikowana jako heteroseksualna, biseksualna lub homoseksualna, z rozpiętością między tymi punktami widzianą jako kontinuum . Orientacja seksualna ma kilka aspektów w tym: doświadczanie stałego pociągu do ludzi o określonej płci, rozwinięcie własnej prywatnej tożsamości homo, hetero lub biseksualnej, rozwinięcie publicznej tożsamości bazującej na orientacji seksualnej oraz identyfikacje z innymi ludźmi o tej samej orientacji.

Zaburzenia identyfikacji płciowej.

DSM-IV wyróżnia w tej kategorii następujące zaburzenia:

• transseksualizm: Pragnienei życia i akceptacji jako osoba płci przeciwnej, czemu towarzyszy uczucie niezadowolenia z własnych, anatomicznych cech płciowych. Towarzyszy temu chęć poddania się zabiegom hormonalnym lub operacyjnym w celu upodobnienia ciała do ciała płci preferowanej.

• transwestytyzm o typie podwójnej roli: ubieranie się w stroje płci przeciwnej przez część życia w celu uzyskania zadowolenia z chwilowych doświadczeń bycia osobą płci przeciwnej. Osoba nie odczuwa chęci trwałej zmiany płci, a przebieraniu nie towarzyszy podniecenie seksualne.

• zaburzenia identyfikacji płciowej w dzieciństwie: rozpoczynają się przed pokwitaniem i cechuje je uporczywe, głębokie niezadowolenie z własnej płci. Rozpoznanie tego zaburzenia wymaga stwierdzenia głębokich zakłóceń prawidłowego poczucia męskości i kobiecości. Nie należy mylić tego zaburzenia z niestosowaniem się do oczekiwań związanych ze stereotypowymi zachowaniami wiązanymi z daną płcią - dziewczynki, które przejawiają zachowania chłopięce i odwrotnie. Nie można używać tego rozpoznania, gdy osoba osiąga wiek pokwitania.