Odma opłucnowa

Odmą opłucnową nazywamy obecność powietrza
w jamie opłucnej z następowym zapadnięciem płuca
po tej samej stronie.

Rys historyczny:

• Starożytność (Arystoteles) – pierwsze opisy odmy opłucnowej

• 1759 (Meckel) – pierwszy opisał prężną odmę opłucnową

• 1819 (Laennec) – pierwszy opisał objawy odmy opłucnowej

• 1932 (Kjaergaard) – stwierdził że przyczyna odmy opłucnowej są pęknięte pęcherze rozedmowe

• 1873 (Noble) – po raz pierwszy zastosował podwodny drenaż opłucnowy

• 1937 (Bigger) – torakotomia i resekcja pęcherzy rozedmowych

• 1941 (Churchil) – mechaniczna abrazja opłucnej

• 1956 (Gaensler) – częściowa pleurektomia

Anatomia

Podział odmy opłucnowej

• Odma samoistna

• Pierwotna (brak współistniejącej choroby płuc)

• Wtórna (obecność współistniejącej patologii płucnej)

• POChP

• Rozedma pęcherzowa i rozsiana

• Stany zapalne

• Nowotwory

• Choroby układowe

• Odma związana z miesiączka

• Odma pourazowa

• Urazy tępe

• Urazy penetrujące

• Jatrogenna

Podział makroskopowy Vanderschuerena:

• Stopień I – brak pęcherzy i pęcherzyków

rozedmowych w miąższu płuca – 30 - 40% chorych

• Stopień II – obecność zrostów opłucnowych przy braku pęcherzy rozedmowych – 12 - 15% chorych

• Stopień III – pęcherze rozedmowe poniżej 2cm – 28-41% chorych

• Stopień IV – liczne pęcherze rozedmowe, większe niż 2cm

Samoistna pierwotna odma opłucnowa

• Występuje ona u 6-7 (najczęściej u młodych, szczupłych wysokich) mężczyzn na 100,000 i 1-2 kobiet na 100.000

• Stwierdzono predyspozycję rodzinną

• Nieznacznie częściej dotyczy prawego płuca

• Odma obustronna występuje u <10% pacjentów

• Odma prężna jest stwierdzona u 2-3% chorych, a istotny krwiak opłucnej u 5%.

• Średnio stwierdza się pierwszy nawrót odmy u 25% chorych, a po drugim epizodzie odmy dochodzi do nawrotu u ponad 50% chorych

Objawy i rozpoznanie

• Ostry ból w klatce piersiowej z towarzyszącą dusznością

• Uporczywy, suchy kaszel

• Badanie fizykalnym stwierdzamy

• nieznacznie powłóczenie po stronie chorej

• wypuk nadmiernie jawny

• osłabienie drżenia głosowego

• osłabienie lub brak szmeru pęcherzykowego

• Tachykardia

• Rtg w projekcji PA i bocznej potwierdza rozpoznanie

Objawy i rozpoznanie

• W przypadku odmy prężnej w obrazie radiologicznym stwierdzamy

• zapadnięcie całkowite płuca

• przesunięcie struktur śródpiersia na stronę zdrową

• niskie, płaskie ustawienie kopuły przepony po stronie odmy

• w wyjątkowych przypadkach obraz radiologiczny odmy opłucnowej musimy różnicować z torbielami płucnymi lub dużymi pęcherzami rozedmowymi. W takich wątpliwych przypadkach badaniem rozstrzygającym jest TK.

Leczenie

• Czynny drenaż opłucnej jest leczeniem z wyboru

• Leczenie zachowawcze polegające na leczeniu spoczynkowym, gimnastyce oddechowej

• Odessanie powietrze z jamy opłucnej za pomocą igły i strzykawki

Powikłania odmy opłucnowej

• Przedłużony przeciek powietrza powyżej 72h.

• Niecałkowite rozprężenie płuca

• Prężna odma opłucnowa

• Rozedma śródpiersia

• Rozedma podskórna

• Współistniejący krwiak opłucnej

• Obustronna odma opłucnowa

Nawrót odmy

• Leczenie zachowawcze 30%

• Aspiracja 20-30%

• Drenaż opłucnowy 20-30%

• Pleurodeza (tetracyklina) 25%

• Pleurodeza ( talk) 7%

• Zabieg operacyjny 2%

Leczenie chirurgiczne samoistnej odmy opłucnowej – obecnie metoda z wyboru jest VATS, przy niemożności skutecznego zaopatrzenia miejsca przecieku lub innych przeciwskazaniach - torakotomia

Wskazania do operacyjnego leczenia odmy

• Przedłużony przeciek powietrza

• Brak całkowitego rozprężenia płuca

• Odma obustronna

• Masywny krwiak opłucnej

• Lotnik, łodzie podwodne

• Prężna odma

• Współistnienie dużego pęcherza rozedmowego

• Nawrót odmy