Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej
Bogdan Wojciszke
Wstęp do psychologii społecznej
Strategie doboru partnera heteroseksualnego
Teoria selekcji seksualnej (doboru płciowego) K. Darwina (1871):
1. mechanizm rywalizacji wewnątrzpłciowej
sukces reprodukcyjny zapewniają osobnikowi (i utrwalają się w populacji) cechy umożliwiające zwycięstwo nad innymi osobnikami własnej płci w rywalizacji o dostęp do płci przeciwnej
2. mechanizm preferencji międzypłciowej
sukces reprodukcyjny zapewniają osobnikowi (i utrwalają się w populacji) cechy wybierane przez płeć przeciwną
Teoria nakładów rodzicielskich R. Triversa (1972)
Jeżeli osobniki różnej płci dokonują niejednakowo dużych nakładów rodzicielskich, to
1. osobniki płci ponoszącej większe nakłady są bardziej selektywne w wyborze partnera płci przeciwnej
2. osobniki płci ponoszącej mniejsze nakłady silniej między sobą rywalizują o dostęp do partnera płci przeciwnej
Teoria strategii heteroseksualnych (Buss & Schmitt, 1993)
Męskie i kobiece problemy związane z wyborem partnera związku krótkoterminowego i długoterminowego
związek krótkoterminowy mężczyźni
1. Problem pozyskania licznych partnerek
2. Problem dostępności potencjalnych partnerek
3. Problem minimalizowania kosztów, ryzyka, zaangażowania
4. Problem płodności partnerek
związek długoterminowy mężczyźni
1. Problem pewności ojcostwa
2. Problem wartości reprodukcyjnej
3. Problem zaangażowania
4. Problem umiejętności rodzicielskich
5. Problem jakości genów
związek krótkoterminowy kobiety
1. Problem natychmiastowego dostępu do dóbr partnera
2. Problem oceny, czy partner nadaje się do związku trwałego
3. Problem pozyskania genów dobrej jakości
4. Problem zmiany / pozbycia się partnera
związek długoterminowy kobiety
1. Problem rozpoznania zdolności mężczyzny do inwestowania
2. Problem rozpoznania skłonności mężczyzny do inwestowania
3. Problem ochrony fizycznej
4. Problem zaangażowania
5. Problem umiejętności rodzicielskich
6. Problem jakości genów
ROZWIĄZANIA
związek krótkoterminowy mężczyźni
1. Problem pozyskania licznych partnerek
- silniejsze pragnienie przelotnych kontaktów seksualnych
- silniejsze pragnienie posiadania licznych partnerek
- szybsze dążenie do kontaktów seksualnych
- obniżenie wymagań w kontaktach przelotnych
- [większa "kochliwość" mężczyzn]
2. Problem dostępności potencjalnych partnerek
- preferowanie cech znamionujących dostępność
- unikanie cech sygnalizujących niedostępność
3. Problem minimalizowania kosztów, ryzyka, zaangażowania
- unikanie kobiet wymagających zaangażowania
4. Problem płodności partnerek
- pożądanie młodości / atrakcyjności
związek długoterminowy mężczyźni
1. Problem pewności ojcostwa
- preferowanie specyficznych cech podnoszących pewność
- zazdrość o seks
- silniejsze strzeżenie kobiet
2. Problem wartości reprodukcyjnej
- preferowanie atrakcyjności
- preferowanie młodości
3. Problem zaangażowania
- spadek atrakcyjności alternatyw ze wzrostem zaangażowania
4. Problem umiejętności rodzicielskich
5. Problem jakości genów
związek krótkoterminowy kobiety
1. Problem natychmiastowego dostępu do dóbr partnera
- preferowanie cech sygnalizujących dostęp do dóbr partnera
2. Problem oceny, czy partner nadaje się do związku trwałego
3. Problem pozyskania genów dobrej jakości
4. Problem zmiany / pozbycia się partnera
związek długoterminowy kobiety
1. Problem rozpoznania zdolności mężczyzny do inwestowania
-preferowanie mężczyzn z zasobami
- preferowanie cech gwarantujących nabycie zasobów
2. Problem rozpoznania skłonności mężczyzny do inwestowania
- preferowanie specyficznych cech charakteru
3. Problem ochrony fizycznej
4. Problem zaangażowania
5. Problem umiejętności rodzicielskich
6. Problem jakości genów
Co mężczyźni lubią, a czego nie lubią
u partnerek krótko- i długoterminowych (Buss & Schmitt, 1993)
----------------------------------------------------------------------------
krótko długo gamma
----------------------------------------------------------------------------
lubią
ładna 2,67 2,21 0,61
pociągająca fizycznie 2,71 2,31 0,50
miewa wielu partnerów 0,36 -0,99 0,80
sex appeal 2,67 2,33 0,47
doświadczona seksualnie 1,09 0,19 0,76
wierność 0,32 2,88 2,52
dziewictwo 0,19 0,91 0,43
nie lubią
chce zaangażowania -1,40 2,17 1,56
niski popęd seksualny -2,38 -2,02 0,49
wstydliwość / pruderia -1,64 -1,14 0,33
brak doświadczenia sex. -0,43 0,52 0,72
nie pociąga fizycznie -2,24 -1,88 0,45
niewierność -1,21 -2,93 1,13
sypia z wieloma innymi -1,95 -2,79 0,64
------------------------------------------------------------------------------
gamma = różnica między średnimi wyrażona w jednostkach SD
0,20 = mała; 0,50 = średnia; 0,80 i więcej = duża różnica
Co kobiety lubią, a czego nie lubią w sprawie zasobów
partnerów krótko- i długoterminowych
----------------------------------------------------------------------------
krótko długo gamma
----------------------------------------------------------------------------
wydobycie od zaraz
od razu wydaje na mnie
dużo pieniędzy 1,80 1,20 0,64
daje mi dużo prezentów 1,80 1,20 0,88
rozrzutny tryb życia 1,10 0,30 0,64
na początku skąpy -1,90 -1,60 0,80
perspektywy na przyszłość
obiecująca kariera zawod. 1,20 2,30 0,78
zapewniona przyszłość zaw. 0,40 2,70 3,50
szansa na wysokie zarobki 0,90 2,10 1,09
biedny (finansowo) -0,64 -1,36 0,70
bez ambicji -0,86 -2,36 1,38
niewykształcony -1,25 -2,39 1,06
------------------------------------------------------------------------------
gamma = różnica między średnimi wyrażona w jednostkach SD
0,20 = mała; 0,50 = średnia; 0,80 i więcej = duża różnica
Średnia ważność różnych kryteriów w wyborze stałego partnera życiowego (na skali od 0 - cecha nieważna do 3 -cecha konieczna).
mężczyźni kobiety
|
1.Wzajemna miłość i zafascyn. |
2,81 |
2,87 |
|
2.Niezawodność |
2,50 |
2,69 |
|
3. Zrównoważenie emocjonalne |
2,47 |
2,68 |
|
4.Miłe usposobienie |
2,44 |
2,52 |
|
5.Dobre zdrowie |
2,31 |
2,28 |
|
6.Wykształcenie i inteligencja |
2,27 |
2,45 |
|
7.Towarzyskość |
2,15 |
2,30 |
|
8.Pragnienie domu i dzieci |
2,09 |
2,21 |
|
9.Kultura osobista, schludność |
2,03 |
1,98 |
|
10.Dobra prezencja |
1,91 |
1,46 |
|
11.Ambicja i przedsiębiorczość |
1,85 |
2,15 |
|
12.Gospodarność |
1,80 |
1,28 |
|
13.Dobre perspektywy finansowe |
1,51 |
1,76 |
|
14.Podobny poziom wykształcenia |
1,50 |
1,84 |
|
15.Wysoka pozycja społeczna |
1,16 |
1,46 |
|
16.Dziewictwo |
1,06 |
0,75 |
|
17.To samo wyznanie |
0,98 |
1,21 |
|
18.Podobne poglądy polityczne |
0,92 |
1,03 |
|
Pożądana różnica wieku (lata) |
-2,66 |
3,42 |
10 tysięcy osób z 37 krajów Pomimo wielkiego zróżnicowania kulturowego (od Ameryki do Zambii), badani wykazali bardzo duże podobieństwo - średnia korelacja między ocenami ważności 18 badanych kryteriów wyniosła aż 0,78 dla dwóch dowolnych krajów
Męskie taktyki wabienia partnerki i zwalczania konkurencji
1. Prezentowanie zasobów i statusu
częstsze i uważane za skuteczne
- wydawanie dużych sum pieniędzy dla wywarcia wrażenia
- jeżdżenie drogim samochodem
- przechwalanie się wysokością zarobków
- przechwalanie się ważnością pracy
zwalczanie rywala:
- jest biedny, bez ambicji, jeździ tanim samochodem
“skąpiec” w j. polskim jest rodzaju męskiego
2. Okazywanie zaangażowania uczuciowego
skuteczniejsze i częstsze u mężczyzn
częste spotkania, listy, telefony, spędzanie dużej ilości czasu
okazywanie zrozumienia, współczucia, wsparcia
objawianie miłości, wierności, zaangażowania, wytrwałości
by pozyskać partnerkę mężczyźni starają się wydać
- nie zaangażowani gdzie indziej (ukrywanie obrączki)
- mniej zainteresowani seksem niż są w istocie
- bardziej delikatni, wrażliwi, rozważni
- opiekuńczy w stosunku do dzieci
3. Popisywanie się tężyzną fizyczną, brawurą
- napinanie mięśni, pokazywanie sprawności fizycznej;
- granie roli twardego faceta
turnieje rycerskie w średniowieczu
u Yanomamo pozycja społ. mężczyzny wyznaczona jest jego zwycięstwami w walce na toporki
Kobiece taktyki wabienia partnera i zwalczania konkurencji
1. Polepszanie wyglądu
kobiety
20 x częściej stosują kosmetyki
2 x częściej chodzą do fryzjera
2 x częściej podejmują dietę poprawiającą sylwetkę
tylko kobiety implantują sobie kolagenowe wkładki w piersiach i robią kolagenowe zastrzyki w wargi
spędzają średnio 1 godzinę dziennie na poprawianiu wyglądu
nie “pranie mózgu” kobiet przez przemysł kosmetyczny lecz wykorzystywanie ich biologiczna sensownych preferencji
zwalczanie konkurencji - dewaluacja wyglądu
2. Okazywanie wierności
najskuteczniejsze taktyki pozyskiwania stałego partnera to
- dochowywanie wierności
- unikanie kontaktów seksualnych z innymi mężczyznami
- okazywanie wyłączności
- wybiórcze okazywanie niedostępności - tylko innym
najskuteczniejsza taktyka zwalczania konkurencji to podważanie wierności rywalki
nierównowaga językowych określeń na promiskuityzm u kobiet i mężczyzn
3. Sygnalizacja dostępności seksualnej
- seksualizacja wyglądu
bardzo skuteczny środek przyciągania mężczyzn do kontaktu przelotnego
- seksualizacja zachowania
podniecająca dla mężczyzn, obraźliwa/stresująca dla kobiet