Strategie doboru partnera

heteroseksualnego

Psychologowie ewolucyjni są zdania, że
miłość jest adaptacją biologiczną
charakterystyczną dla gatunku homo
sapiens. Miłość trzyma rodziców razem i
stwarza warunki dla narodzin, opiekowania
się i wychowywania dzieci, dopóty, dopóki
nie mogą się troszczyć same za siebie.

Z założenia tego wynika wniosek, że kobiety i
mężczyźni powinni kierować się odmiennymi
strategiami wyboru partnera / partnerki i że
strategie te powinny być widoczne np. w
postaci preferowanych przez płcie cech
partnerów i przyzwolenia na zdrady.

Teoria selekcji seksualnej (doboru płciowego)
K. Darwina (1871):

1. mechanizm rywalizacji wewnątrzpłciowej

•sukces

reprodukcyjny

zapewniają

osobnikowi
(i

utrwalają

się

populacji)

cechy

umożliwiające

zwycięstwo

nad

innymi

osobnikami własnej płci w rywalizacji o
dostęp do płci przeciwnej

2. mechanizm preferencji międzypłciowej

•sukces reprodukcyjny zapewniają
osobnikowi (i utrwalają się w populacji) cechy
wybierane przez płeć przeciwną

Teoria nakładów rodzicielskich R. Triversa
(1972)

Jeżeli

osobniki

różnej

płci

dokonują

niejednakowo

dużych

nakładów

rodzicielskich, to

1. osobniki płci ponoszącej większe nakłady
są bardziej selektywne w wyborze partnera
płci przeciwnej

2. osobniki płci ponoszącej mniejsze nakłady
silniej między sobą rywalizują o dostęp do
partnera płci przeciwnej

Męskie i kobiece problemy związane z wyborem
partnera związku krótkoterminowego i
długoterminowego (Buss & Schmitt, 1993)
związek krótkoterminowy

mężczyźni

1. Problem pozyskania licznych partnerek
2. Problem dostępności potencjalnych partnerek
3. Problem minimalizowania kosztów, ryzyka,
zaangażowania
4. Problem płodności partnerek

związek długoterminowy

mężczyźni

1. Problem pewności ojcostwa
2. Problem wartości reprodukcyjnej
3. Problem zaangażowania
4. Problem umiejętności rodzicielskich
5. Problem jakości genów

związek krótkoterminowy

kobiety

1. Problem natychmiastowego dostępu do dóbr
partnera
2. Problem oceny, czy partner nadaje się do
związku trwałego
3. Problem pozyskania genów dobrej jakości
4. Problem zmiany / pozbycia się partnera

związek długoterminowy

kobiety

1. Problem rozpoznania zdolności mężczyzny do
inwestowania
2. Problem rozpoznania skłonności mężczyzny do
inwestowania
3. Problem ochrony fizycznej
4. Problem zaangażowania
5. Problem umiejętności rodzicielskich
6. Problem jakości genów

ROZWIĄZANIA

związek krótkoterminowy

mężczyźni

1. Problem pozyskania licznych partnerek

•silniejsze pragnienie przelotnych kontaktów
seksualnych

•silniejsze pragnienie posiadania licznych partnerek

dane Bussa, rysunek* pożądana liczba partnerek/partnerów

•zróżnicowany charakter marzeń seksualnych

•szybsze dążenie do kontaktów seksualnych

dane Bussa, rysunek* czas
dane Clark i Hatfield, field study, 75% zgód u mężczyzn i 0 u kobiet

obniżenie wymagań w kontaktach przelotnych

dane Kenricka,

• większa "kochliwość" mężczyzn
mężczyźni szybciej się zakochują od kobiet
silniejsza podatność na sygnały wzrokowe
dowody na przewagę fałszywej atrybucji pobudzenia
u mężczyzn

związek krótkoterminowy

mężczyźni

2. Problem dostępności potencjalnych
partnerek

• preferowanie cech znamionujących dostępność

•unikanie cech sygnalizujących niedostępność

dane Bussa, tabela

związek krótkoterminowy

mężczyźni

3. Problem minimalizowania kosztów, ryzyka,
zaangażowania

• unikanie kobiet wymagających zaangażowania

ta sama tabela co wyżej*

dane z ogłoszeń: u mężczyzn ogłoszenia o
nieujawnionym celu przypominają ogłoszenia o
celu towarzyskim (u kobiet - o matrymonialnym)

związek krótkoterminowy

mężczyźni

4. Problem płodności partnerek

•pożądanie młodości / atrakcyjności

ta sama tabela co wyżej*

związek długoterminowy

mężczyźni

1. Problem pewności ojcostwa

•preferowanie

specyficznych cech

podnoszących pewność

ta sama tabela co wyżej*
rysunek* Chastity dół

•zazdrość o seks
dane Bussa wyobrażone reakcje na zdradę
seksualną i emocjonalną (ta pierwsza jest gorsza
dla 60% mężczyzn i 15% kobiet); to samo
wskazały pomiary tempa akcji serca, GSR,
aktywności korugatora
zróżnicowanie prawa

•silniejsze strzeżenie kobiet

związek długoterminowy
mężczyźni

2. Problem wartości reprodukcyjnej

•preferowanie atrakcyjności

rysunek Physical attractiveness*, ta sama tabela co wyżej*

•preferowanie młodości

rysunek Bussa age differences*
różnica między wiekiem własnym, a preferowanym wiekiem partnerki rośnie
wraz z wiekiem mężczyzny - rysunek Kenricka*

związek długoterminowy

mężczyźni

3. Problem zaangażowania

•spadek atrakcyjności alternatyw ze wzrostem
zaangażowania

dane podłużne Johnsona i Rusbult (1989)

4. Problem umiejętności rodzicielskich

5. Problem jakości genów

związek krótkoterminowy

kobiety

1. Problem natychmiastowego dostępu do
dóbr partnera

•preferowanie cech sygnalizujących dostęp do
dóbr partnera

dane Bussa, tabela*

2. Problem oceny, czy partner nadaje się do
związku trwałego
większe podobieństwo preferencji dotyczących
związków krótko- i długotrwałych u kobiet niż u
mężczyzn - nie obniżanie wymagań co do statusu
większa wybiórczość kobiet niż mężczyzn przy
związkach krótkotermiowych

związek krótkoterminowy

kobiety

3. Problem pozyskania genów dobrej jakości
kochankowie o wyższym statusie społ-ekon. dane
brytyjskie
kochankowie w okresie płodności
hipoteza atrakcyjnego syna

4. Problem zmiany / pozbycia się partnera

związek długoterminowy

kobiety

1. Problem rozpoznania zdolności mężczyzny
do inwestowania

•preferowanie mężczyzn z zasobami

dane Bussa, rysunek* good financial prospect

•preferowanie cech gwarantujących nabycie
zasobów

dane Bussa, tabela*

2. Problem rozpoznania skłonności
mężczyzny do inwestowania

• preferowanie specyficznych cech charakteru

3. Problem ochrony fizycznej

4. Problem zaangażowania

5. Problem umiejętności rodzicielskich

6. Problem jakości genów

Co mężczyźni lubią, a czego nie lubią

u partnerek krótko- i długoterminowych (Buss & Schmitt, 1993)

----------------------------------------------------------------------------

krótko

długo

gamma

----------------------------------------------------------------------------

lubią

ładna

2,67

2,21

0,61

pociągająca fizycznie

2,71

2,31

0,50

miewa wielu partnerów

0,36

-0,99

0,80

sex appeal

2,67

2,33

0,47

doświadczona seksualnie

1,09

0,19

0,76

wierność

0,32

2,88

2,52

dziewictwo

0,19

0,91

0,43

------------------------------------------------------------------------------

gamma = różnica między średnimi wyrażona w jednostkach SD

0,20 = mała; 0,50 = średnia; 0,80 i więcej = duża różnica

Co mężczyźni lubią, a czego nie lubią

u partnerek krótko- i długoterminowych (Buss & Schmitt, 1993)

----------------------------------------------------------------------------

krótko

długo

gamma

----------------------------------------------------------------------------

nie lubią

chce zaangażowania

-1,40

2,17

1,56

niski popęd seksualny

-2,38

-2,02

0,49

wstydliwość / pruderia

-1,64

-1,14

0,33

brak doświadczenia sex.

-0,43

0,52

0,72

nie pociąga fizycznie

-2,24

-1,88

0,45

niewierność

-1,21

-2,93

1,13

sypia z wieloma innymi

-1,95

-2,79

0,64

------------------------------------------------------------------------------

gamma = różnica między średnimi wyrażona w jednostkach SD

0,20 = mała; 0,50 = średnia; 0,80 i więcej = duża różnica

Co bardziej boli kobiety i mężczyzn - metanaliza 23 próby N = 4812

Chiny, Holandia, Japonia, Korea, Niemcy, Polska, USA (x dif = 0,27)

emocjonalna

seksualna

Rodzaj zdrady

kobiety

mężczyźni

Odsetki kobiet i mężczyzn odpowiadających na pytanie, która ze zdrad

bardziej skłoniłaby ich do zerwania związku

(N = 323; chi2 = 23,58; V = 0,27; p < 0,001)

żadna

obie

emocjonalna

seksualna

Rodzaj zdrady

kobiety

mężczyźni

Co kobiety lubią, a czego nie lubią w sprawie zasobów

partnerów krótko- i długoterminowych

----------------------------------------------------------------------------

krótko

długo

gamma

----------------------------------------------------------------------------

wydobycie od zaraz

od razu wydaje na mnie

dużo pieniędzy

1,80

1,20

0,64

daje mi dużo prezentów

1,80

1,20

0,88

rozrzutny tryb życia

1,10

0,30

0,64

na początku skąpy

-1,90

-1,60

0,80

------------------------------------------------------------------------------

gamma = różnica między średnimi wyrażona w jednostkach SD

0,20 = mała; 0,50 = średnia; 0,80 i więcej = duża różnica

Co kobiety lubią, a czego nie lubią w sprawie zasobów

partnerów krótko- i długoterminowych

----------------------------------------------------------------------------

krótko

długo

gamma

----------------------------------------------------------------------------

perspektywy na przyszłość

obiecująca kariera zawod.

1,20

2,30

0,78

zapewniona przyszłość zaw. 0,40

2,70

3,50

szansa na wysokie zarobki 0,90

2,10

1,09

biedny (finansowo)

-0,64

-1,36

0,70

bez ambicji

-0,86

-2,36

1,38

niewykształcony

-1,25

-2,39

1,06

------------------------------------------------------------------------------

gamma = różnica między średnimi wyrażona w jednostkach SD

0,20 = mała; 0,50 = średnia; 0,80 i więcej = duża różnica

Średnia ważność różnych kryteriów w wyborze stałego partnera życiowego

(na skali od 0 - cecha nieważna do 3 -cecha konieczna).

mężczyźni

kobiety

1.Wzajemna miłość i zafascynowanie

2,81

2,87

2.Niezawodność

2,50

2,69

3. Zrównoważenie emocjonalne

2,47

2,68

4.Miłe usposobienie

2,44

2,52

5.Dobre zdrowie

2,31

2,28

6.Wykształcenie i inteligencja

2,27

2,45

7.Towarzyskość

2,15

2,30

8.Pragnienie domu i dzieci

2,09

2,21

9.Kultura osobista, schludność

2,03

1,98

10.Dobra prezencja

1,91

1,46

11.Ambicja i przedsiębiorczość

1,85

2,15

12.Gospodarność

1,80

1,28

13.Dobre perspektywy finansowe

1,51

1,76

14.Podobny poziom wykształcenia

1,50

1,84

15.Wysoka pozycja społeczna

1,16

1,46

16.Dziewictwo

1,06

0,75

17.To samo wyznanie

0,98

1,21

18.Podobne poglądy polityczne

0,92

1,03

19.Pożądana różnica wieku (lata)

-2,66

3,42

10 tysięcy osób z 37 krajów Pomimo wielkiego zróżnicowania kulturowego (od Ameryki do Zambii), badani wykazali

bardzo duże podobieństwo - średnia korelacja między ocenami ważności 18 badanych kryteriów wyniosła aż 0,78 dla

dwóch dowolnych krajów

Męskie taktyki wabienia partnerki i zwalczania

konkurencji

1. Prezentowanie zasobów i statusu
częstsze i uważane za skuteczne
- wydawanie dużych sum pieniędzy dla wywarcia
wrażenia
- jeżdżenie drogim samochodem
- przechwalanie się wysokością zarobków
- przechwalanie się ważnością pracy
zwalczanie rywala:
- jest biedny, bez ambicji, jeździ tanim samochodem
“skąpiec” w j. polskim jest rodzaju męskiego

antropologowie Townsend i Levy ubrali tego samego mężczyznę w
a) tani uniform Burger Kinga
b) wykwintny blezer, biała koszula, krawat, Rolex
z mężczyzną a) kobiety nie chciały

umówić się na randkę

nawiązać przelotnego kontaktu
wyjść za mąż

Męskie taktyki wabienia partnerki i

zwalczania konkurencji

2. Okazywanie zaangażowania uczuciowego

skuteczniejsze i częstsze u mężczyzn

częste spotkania, listy, telefony, spędzanie dużej
ilości czasu
okazywanie zrozumienia, współczucia, wsparcia
objawianie miłości, wierności, zaangażowania,
wytrwałości
by pozyskać partnerkę mężczyźni starają się wydać
- nie zaangażowani gdzie indziej (ukrywanie
obrączki)
- mniej zainteresowani seksem niż są w istocie
- bardziej delikatni, wrażliwi, rozważni
- opiekuńczy w stosunku do dzieci

La Cerra, Cosmides i Tooby (1993) przedstawiali trzy ujęcia

tego samego mężczyny:
(a) zabawia niemowlę, (b) ignoruje niemowlę, ( c) sam bez
niemowlęcia
najbardziej kobietom podobał się (a), najmniej (b); podobne
zróżnicowanie obrazu kobiet nie różnicowało reakcji mężczyzn

Męskie taktyki wabienia partnerki i zwalczania

konkurencji

3. Popisywanie się tężyzną fizyczną, brawurą

- napinanie mięśni, pokazywanie sprawności
fizycznej;

- granie roli twardego faceta
turnieje rycerskie w średniowieczu
u Yanomamo pozycja społ. mężczyzny wyznaczona
jest jego zwycięstwami w walce na toporki

Kobiece taktyki wabienia partnera i

zwalczania konkurencji

1. Polepszanie wyglądu

kobiety:

•20 x częściej stosują kosmetyki

•2 x częściej chodzą do fryzjera

•2 x częściej podejmują dietę poprawiającą
sylwetkę

•niemal

tylko

kobiety

implantują

sobie

kolagenowe wkładki w piersiach i robią
kolagenowe zastrzyki w wargi

•spędzają średnio 1 godzinę dziennie na
poprawianiu wyglądu

nie “pranie mózgu” kobiet przez przemysł kosmetyczny lecz
wykorzystywanie ich biologiczna sensownych preferencji

•zwalczanie konkurencji - dewaluacja wyglądu

Kobiece taktyki wabienia partnera i

zwalczania konkurencji

2. Okazywanie wierności
najskuteczniejsze taktyki pozyskiwania stałego
partnera to
- dochowywanie wierności
- unikanie kontaktów seksualnych z innymi
mężczyznami
- okazywanie wyłączności
- wybiórcze okazywanie niedostępności - tylko
innym

•najskuteczniejsza

taktyka

zwalczania

konkurencji to podważanie wierności rywalki

•nierównowaga

językowych

określeń

promiskuityzm u kobiet i mężczyzn

3. Sygnalizacja dostępności seksualnej
- seksualizacja wyglądu
bardzo skuteczny środek przyciągania mężczyzn
do kontaktu przelotnego

Hill, Nocks i Gardner (1987): K i M pokazywano zdjęcia
osób płci przeciwnej ubranych w stroju o różnym stopniu
obcisłości i odkrywające mało bądź wiele ciała z prośbą o
ocenę ich atrakcyjności jako
a) partnera do małżeństwa
b) partnera na randkę
c) partnera do kontaktu seksualnego
Obcisłość/skąpy strój kobiety podnosił jej atrakcyjność dla
b) i c), ale nie dla a)
Taki sam strój mężczyzny obniżał jego atrakcyjność w
oczach kobiet dla wszystkich trzech sytuacji (zapewne
dlatego, że sygnalizuje zainteresowanie wyłącznie seksem
przelotnym)

- seksualizacja zachowania
podniecająca dla mężczyzn, obraźliwa/stresująca
dla kobiet

Ocena stopnia w jakim stresujące są akty

agresji seksualnej

np. dotykanie ciała bez zgody; wymuszanie intymności seksualnej
nieuzgadnianie stopnia intymności kontaktu erotycznego
Semmelroth i Buss , oceny na skali od 1 do 7

wielkość

stresu

odczuwanego przez

KOBIETY

MĘŻCZYZN

zdaniem własnym

6,50

3,02

zdaniem płci przeciwnej

4,50

5,15