DIAGNOSTYKA CHORÓB NARZĄDÓW RODNYCH

• BADANIE CYTOLOGICZNE - jest to ocena prawidłowości komórek pobranych z tarczy części pochwowej szyjki macicy lub jej kanału.

Pozwala na wczesne wykrycie zmian chorobowych szyjki macicy. Wykorzystywana jest w profilaktyce przeciwnowotworowej.

W trakcie badania ginekologicznego za pomocą kwaczyka pobiera się wymaz, rozprowadza na szkiełku laboratoryjnym a następnie utrwala i barwi.

Tak przygotowany preparat oceniany jest pod mikroskopem przez lekarza cytologa.

Najlepiej wykonać go w pierwszej połowie cyklu po ustąpieniu krwawienia miesiączkowego.

Na 2-3 dni przed badaniem kobieta nie może stosować leków dopochwowych i irygacji pochwy oraz odbywać stosunków płciowych. Nie wskazane jest również podmywanie się innymi środkami niż woda.

Badanie cytologiczne wykonane powinna mieć każda kobieta, przynajmniej raz w roku.

• KOLPOSKOPIA - wykonywana jest najczęściej w przypadku nieprawidłowego wyniku badania cytologicznego, uporczywych upławów i świądu krocza.

• Polega na oglądaniu za pomocą przyrządu optycznego zwanego kolposkopem pochwy oraz szyjki macicy w dużym powiększeniu. Umożliwia ona wykrycie nawet niewielkich zmian w śluzówce pochwy lub szyjki macicy, a tym samym zwiększa możliwość wczesnego rozpoznania zmian nowotworowych.

• Po badaniu ginekologicznym we wziernikach, do pochwy zakłada się kolposkop i dokonuje trzykrotnej obserwacji.

Pierwszą przed usunięciem wydzieliny pochwowej z szyjki macicy, drugiej po przemyciu 0,9% chlorkiem sodu oraz trzeciej po przemyciu 3% roztworem kwasu octowego lub 5% roztworem kwasu mlekowego.

W celu uzyskania prawidłowego obrazu kolposkopii wymaga się od pacjentek by na kilka dni przed zabiegiem zaniechały współżycia seksualnego oraz irygacji pochwy.

Badanie jest niebolesne, nie wymaga znieczulenia oraz pobytu w szpitalu.

Można je wykonać w warunkach ambulatoryjnych.

• WYMAZ CZYSTOŚCIOWY POCHWY - polega na ocenie biocenozy pochwy.

Pobierany w przypadku występowania takich objawów jak świąd, pieczenie, uporczywe, nieprawidłowe upławy, nieprzyjemny zapach wydzieliny pochwowej itp.

Ma on na celu wykrycie rodzaju chorobotwórczych drobnoustrojów mogących powodować stany zapalne pochwy i sromu.

Pozwala także na określenie pH w pochwie.

Biocenoza pochwy powinna być pobrana przed rozpoczęciem terapii lekowej.

Z pobranego materiału wykonuje się posiew, a następnie antybiogram pozwalający na celowane leczenie, czyli zastosowanie leku, na który dane drobnoustroje są wrażliwe.

Wymaz pobiera się podczas badania ginekologicznego, odpowiednią szpatułką ze ścian pochwy oraz tylnego jej sklepienia.

Przygotowanie do takiego wymazu jest takie samo jak w przypadku badania cytologicznego.

DENSYTOMETRIA - jest to badanie gęstości mineralnej kości, a dokładniej stopnia ubytku tkanki kostnej, w określonych miejscach, przy użyciu specjalnej aparatury tj. najnowszej generacji rentgenowskie aparaty densytometryczne. Dokonują one pomiaru gęstości kości za pomocą bezpiecznej dla organizmu wiązki rentgenowskiej.

Badania dokonuje się w obrębie kości udowej, kręgosłupa, kości przedramienia lub piętowej. Stosuje się je w podejrzeniu o osteoporozę.

• Zagrożone tym schorzeniem są kobiety w wieku okołomenopauzalnym, z zaburzeniami hormonalnymi, po operacjach ginekologicznych, w chorobach nowotworowych i inn.

W zależności od zastosowanego aparatu oraz badanej kości wykonuje się je w pozycji leżącej lub siedzącej. Pacjent otrzymuje wynik w postaci wydruku komputerowego, który wymaga interpretacji lekarskiej.

U osób powyżej 35 roku życia powinna być wykonywana raz na rok. Nie wymaga ono specjalnego przygotowania ze strony pacjenta.

• CYSTOSKOPIA - najczęściej wykonywane jest w ginekologii w przypadku zmian nowotworowych, szczególnie w zaawansowanych stadiach raka szyjki macicy.

Za pomocą tego badania można ocenić stopień naciekania nowotworu i ewentualne nieprawidłowości pęcherza moczowego spowodowane uciskiem przez guz.

Wykonuje się je również w celu wykrycia przetoki moczowo-płciowej.

Zabieg nie wymaga znieczulenia ogólnego, jedynie wprowadzany do pęcherza specjalny, sztywny cewnik smarowany jest żelem znieczulającym.

Poprzez cewnik wprowadzany jest cystoskop, przez który lekarz ogląda wnętrze pęcherza.

W przypadku przetoki wprowadza się do pęcherza płyn cieniujący pozwalający na zidentyfikowanie miejsca ubytku w pęcherzu moczowym.

Podczas badania podawane są do pęcherza płyny infuzyjne w celu jego wypełnienia, co pozwala na dokładniejszą ocenę jego ścian oraz pojemności. Jedynym przygotowaniem przed zabiegiem jest opróżnienie pęcherza moczowego.

• BADANIE URODYNAMICZNE - jest to badanie wykorzystywane w diagnostyce nietrzymaniu moczu. Pozwala ono na określenie postaci tego schorzenia a przede wszystkim zdolności do gromadzenia i wydalania moczu.

W związku z tym, iż badanie to zwiększa ryzyko infekcji dróg moczowych nie powinno być ono przeprowadzane bez uprzednio wykonanego posiewu i badania ogólnego moczu.

Podczas badania dokonuje się pomiaru objętości moczu podczas swobodnej mikcji, ilości zalegającego moczu w pęcherzu po mikcji, czynność mięśni zwieraczy cewki moczowej oraz profilu zmian ciśnienia w pęcherzu.

Wykonuje się je na fotelu ginekologicznym, bez znieczulenia, za pomocą specjalistycznego sprzętu.

Do pęcherza moczowego oraz odbytu zakłada się specjalne cewniki połączone przewodami z przetwornikami ciśnienia.

Do odbytu zakłada się również specjalną elektrodę.

Przygotowanie do badania polega na oczyszczeniu jelit w dniu poprzedzającym poprzez wykonanie lewatywy oraz przyjście na badanie z pełnym pęcherzem moczowym.

• MAMMOGRAFIA - jest to prześwietlenie rentgenowskie piersi.

W dniu badania nie powinno się używać dezodorantów czy kremów w górnej części ciała.

Do badania kobieta rozbiera się do połowy. Piersi umieszczane są na odpowiedniej podstawce i delikatnie dociskane do aparatu rentgenowskiego. Wykonuje się zdjęcie, które po wywołaniu przekazywane jest do interpretacji lekarzowi radiologowi.

Kobiety miesiączkujące powinny je wykonywać w kilka dni po miesiączce.

Stosowane w profilaktyce raka piersi. Powinny je wykonywać wszystkie kobiety po 50 roku życia oraz młodsze, jeżeli występuje rodzinne obciążenie rakiem piersi, przynajmniej raz do roku.

• ULTRASONOGRAFIA

Badanie USG narządów rodnych odbywa się przez powłoki skórne lub u kobiet również głowicą dopochwową.

Jest to technika z wyboru jako badanie przesiewowe w kierunku patologii tych narządów.

Do badania należy mieć całkowicie wypełniony pęcherz moczowy, który stanowi tzw. okno akustyczne (umożliwia obrazowanie tkanek znajdujących się za pęcherzem poprzez przysunięcie go do ściany macicy i oddalenie jelit wypełnionych gazem).

Badanie ma jednak swoje ograniczenia

• Nadmierna ilość gazów w obrębie jelita, otyłość, niedostateczne wypełnienie pęcherza moczowego, blizny i niegojące się rany w obrębie powłok brzusznych utrudniają lub wręcz uniemożliwiają przeprowadzenie badania USG miednicy.

• Brak współpracy z pacjentem jest również ograniczeniem w przeprowadzeniu badania.

Praktycznie nie ma przeciwwskazań do USG miednicy.

Jest to badanie bezpieczne i nieinwazyjne.

Wykonuje się je jedynie rzadziej w diagnostyce raka szyjki macicy, przy którym podstawową techniką diagnostyczną jest badanie histopatologiczne.

• HISTEROSALPINGOGRAFIA (HSG)

Histerosalpingografia (HSG) polega na wprowadzeniu (pod kontrolą RTG-TV) przez szyjkę macicy środka cieniującego do jamy macicy i jajowodów.

Badanie wykonuje się w pierwszej połowie cyklu miesięcznego po zakończeniu krwawienia.

Pozwala ono uwidocznić kanał szyjki macicy oraz jamę macicy z odchodzącymi od niej jajowodami.

Stosowana jest najczęściej w celu oceny budowy i anatomii jajowodów.

Wskazania do histerosalpingografii:
- podejrzenie niedrożności jajowodów,
- podejrzenie wady macicy,
- określenie cech macicy (jej położenia, kształtu i wielkości).

Przeciwwskazania do histerosalpingografii:
- ciąża (w każdym etapie),
- ostre zmiany zapalne zarówno macicy, jak i innych elementów narządu rodnego (podrażnienia przez środek cieniujący).

• RENTGENODIAGNOSTYKA

W zasadzie nie wykonuje się zdjęć przeglądowych RTG w diagnostyce patologii narządów miednicy mniejszej.

Tomografia komputerowa, szczególnie wielorzędowa, znajduje szersze zastosowanie w badaniu narządów rodnych.

Wykazuje się największą dokładnością ze wszystkich badań.

Możliwe jest zrekonstruowanie obrazu trójwymiarowego narządów z obliczeniem ich objętości i innych parametrów.

Przed badaniem TK miednicy mniejszej należy pacjentkę przygotować.

Dzień przed badaniem pacjentka powinna pozostać na czczo i użyć środki przeczyszczające.

Ewentualnie można wykonać wlew doodbytniczy oczyszczający.

W dniu badania przeprowadza się opróżnienie jelit z treści pokarmowej oraz podaje się doustnie wodny roztwór jodowego środka cieniującego tuż przed badaniem.

• REZONANS MAGNETYCZNY

Badanie MR wykonuje się u pacjenta na czczo, przy nieznacznie wypełnionym pęcherzu (najlepiej bezpośrednio po mikcji).

Środek cieniujący podaje się tuż przed badaniem. Najsilniejszemu wzmocnieniu ulega błona mięśniowa, słabszemu błona śluzowa dróg rodnych, a najsłabiej widoczna jest tkanka łączna.

---