Funkcjonowanie rynków międzynarodowych:

1. Ze względu na przedmiot obrotu

1. międzynarodowe rynki towarowe

2. międzynarodowe rynki usługowe

3. międzynarodowe rynki czynników pracy

1. międzynarodowy rynek surowców

2. międzynarodowy rynek towarów przetworzonych

3. rynek produktów rolno- spożywczych

2. Wg stopnia zapotrzebowania

1. transakcje rynku wolnego

2. transakcje na rynkach międzynarodowych

Rynek wolny- rynek transakcji zawieranych bezpośrednio między podmiotami z różnych krajów na podstawie różnych umów międzynarodowych (kontraktów), które mają indywidualny charakter w odniesieniu do każdej transakcji.

Kontrakty:

• jednodokumentowe- są wynikiem bezpośrednich negocjacji handlowych stron; w treści tego kontraktu, jego klauzulach zawarte są wszystkie postanowienia dotyczące danej umowy- forma bezpieczniejsza; wykorzystywane przy pierwszych kontraktach handlowych stron lub przy kontraktach bardzo wartościowych- występuje możliwość negocjacji

• wielodokumentowe- są zawierane na podstawie zbiorów dokumentów między kontrahentami, często wymieniane bez bezpośredniego spotkania stron- na odległość

Klauzule kontraktowe- elementy kontraktów.

Części kontraktu:

• dane formalno- porządkowe

• klauzule zasadniczo określające podstawowe warunki kontraktu np. warunki dostaw, ceny, sposób rozliczania

• klauzule pomocnicze i uzupełniające ich treść- dopracowuj podstawową treść np. klauzula waluty płatności, klauzula arbitrażowa

• klauzule specjalistyczne- związane ze specyfiką danej transakcji np. klauzula reeksportu towaru

Zasady:

• sporządzanie wszystkich kontraktów w tym samym języku

• parafowanie wszystkich stron kontraktów

• liczby są zapisywane zarówno cyframi jak i słownie

Do kontraktu mogą być dołączone:

• wzory towarów

• dokumentacja techniczna

Możemy złożyć trzeci egzemplarz w Izbie Przemysłowo- Handlowej lub Kancelarii Adwokackiej. Ważne jest również czy osoby mają uprawnienia do zawierania zobowiązań, gdy podpisują kontrakty.

Transakcje przez rynek wolny to 80% wszystkich transakcji handlowych zawieranych na świecie. Rynek ten jest również regulowany.

Wpływają tu:

• zasady prawa stanowionego przez państwo np. kodeks handlowy, prawo dewizowe

• polityka handlowa, jej zakres i instrumenty

• regulacje prawa międzynarodowego

• zwyczaje, szanse handlowe i zasady określane przez organizacje handlowe z różnych szczebli

Rynki zorganizowane: transakcje są wystandaryzowane co do wielkości dostaw, miejsca dokonywania transakcji, sposobu realizacji dostaw, dokumentów.

1. nieułomne- nie spełniają wszystkich cech rynków zorganizowanych:

17. targi

18. giełdy

19. aukcje

1. ułomne:

20. przetargi

21. wolne obszary celne

22. wystawy

TARGI

Targi odbywają się w regularnych odstępach czasu w zorganizowanym miejscu spotkań handlowych od XII w. p.n.e. Targi ewaluowały w czasie:

• początkowo targi towarowe- towary są fizycznie obecne na imprezie na imprezie dokonuje się obrotu nimi np. jarmarki: detaliczne (handlowano towarami pierwszej potrzeby- udział mogli brać wszyscy chętni) i hurtowe - ponadregionalne, w których uczestniczyli producenci i kupcy, zbywający zakupiony towar na targach detalicznych

• targi wzorów- formalne transakcje handlowe na bazie zaprezentowanych wzorów, a fizyczna wymiana i zapłata następuje w okresie późniejszym; najbardziej znane odbyły się w Paryżu, Mediolanie, Lipsku

• targi branżowe i specjalistyczne- zakres przedmiotowy jest tu ograniczony, dotyczy branży, danej specjalności

• targi myśli naukowo- technicznych- sama impreza jest łączona z konferencjami, prezentacjami dotyczącymi postępu technicznego z produkcją danego wyrobu.

FUNKCJE:

1. Handlowa- dochodzi do bezpośredniego kontaktu między sprzedającym a kupującym- choć jest to funkcja podstawowa to jej znaczenie maleje

2. Promocyjna- towar i producent w trakcie imprezy handlowej są promowane, realizowana jest reklama

3. Informacyjna- przekazywane są informacje dotyczące producenta, wyrobu, warunków dostawy

Reklama jest zróżnicowana w trakcie tworzenia targów, tak jak zróżnicowane są dni targowe:

• dni medialne- uczestnikami są dziennikarze; spektakularne wydarzenia, najważniejsze osoby w firmie, domowy przekaz- reklama za darmo

• dni handlowe- konkretna reklama skierowana do kupca, dużo informacji

• dni dla zwiedzających- dla klientów indywidualnych drapieżna reklama, duża liczba broszurek

4. Prestiżowa- targi są miejscem spotkań najważniejszych ludzi w branży

Podział targów wg kryterium geograficznego:

• regionalne

• krajowe: wystawcy- firmy krajowe; sprzedaż również wobec dostawców obcych

• eksportowe- rozbudowana oferta firm krajowych, ułatwienia dla kupców zagranicznych, charakterystyczna forma dla krajów rozwiniętych

• importowe- rozbudowana oferta firm zagranicznych; kupcy to podmioty krajowe- w krajach rozwijających się

• eksportowo- importowe- zbliżona liczba wystawców krajowych i zagranicznych

5. Ogólno- branżowa- przedmioty handlu są zróżnicowane branżowo- w krajach wysoko rozwiniętych mają charakter eksportowy

• wielobranżowe- z danej dziedziny i różnych branż np. PODAGRA

• jednobranżowe- dana branża np. salony motoryzacyjne

Współczesne tendencje w organizowaniu targów:

• współzależność i rosnące obroty handlu międzynarodowego o targi

• specjalizacja targów

• rozwój geograficzny targów

• większa liczba kupców i sprzedających

• rosnąca liczba imprez handlowych o różnym charakterze (1500 imprez handlowo- targowych Polsce)

• coraz większą role w organizowaniu targów odgrywa państwo

UFI- Związek Targów Międzynarodowych w Paryżu- wydaje co roku terminarz swoich członków

Największy ośrodek handlowy na świecie: Hanower

GIEŁDY

• w określonym miejscu, określonym czasie organizowane spotkania handlowe

• przedmiotem obrotu są ściśle określone towary, których ceny są określane wg kursów

• transakcje są sformalizowane na podstawie regulaminu giełdy

• ceny ustala się na podstawie kształtowania się popytu i podaży

Wymagane cechy towarów

• jednorodność-najważniejsze jego cechy można ująć w standardy

• trwałość- cechy fizyczne, chemiczne nie zmieniają się z upływem czasu

• masowość popytu i podaży

• wielkość popytu i podaży jest zmienna w czasie- w długim okresie występuje przewaga podaży nad popytem

• transakcja na podstawie jakości standardowej lub próbek

• standardy są określane dla każdej giełdy

Rodzaje giełd:

Wg kryterium przedmiotu obrotu:

• towarowa - zbóż: w Chicago, Winnipeg, Rootterdamie; roślin przemysłowych (oleistych produktów Londynie produktów Rotterdamie), produktów zwierzęcych (skór w Chicagi i Liverpoolu), metali (niezależnych w Londynie, Nowym Jorku, Tokio) i surowców przemysłowych (cukru w Nowym Jorku, Londynie, Paryżu)

• walorów- mają największą wartość: 150 mld $ w skali dnia; głównym walorem SA papiery wartościowe

• usług - mają najmniejsze obroty ale istotny wpływ na kształtowanie się cen i obrotów na rynku wolnym usług; najważniejsze rodzaje giełd usług:

• usług transportowych: transport morski, lotniczy- w Londynie giełda Bałtycka: 50% wszystkich obrotów giełd usług transportowych; giełda żeglugowa w Nowym Jorku

• ubezpieczeń: Lloyds w Londynie

• pośrednictwa transakcyjnego- przedmiotem obrotu są usługi pośrednictwa- giełda transakcji barterowych i płatności dewizowych- Miami na Florydzie

Funkcje giełd:

• handlowa- podstawowa

• informacyjna- informuje o cenie, która jest wyznacznikiem dla cen w transakcjach rynku wolnego

• spekulacyjna- ok. 90 % transakcji rzeczywistych

• ograniczeniem ryzyka zmiany cen poprzez transakcje terminowe jest gwarancja zakupu towaru po z góry określonej cenie

na giełdzie obraca się wielokrotnościami towarów a nie dowolną ilością.

AUKCJE

Spotkania handlowe, których przedmiotem obrotu są towary nie spełniające cech obrotu giełdowego. Wyróżniamy:

• regularne

• nieregularne- organizowane sporadycznie w miarę potrzeb.

Przedmiotem obrotu są:

• dzieła sztuki

• herbata w Kalkucie

• wełna owcza w Australii i Nowej Zelandii

• skóra w Amsterdamie, Sankt Petersburgu, Kopenhadze

• jabłka

• koni w Janowie Podlaskim

Aukcja spełnia funkcję handlową. Towar jest zgromadzony w magazynie, istnieje możliwość obejrzenia go.

Dzielenie na standardowe ilości np. partie towaru.

Ze względu na organizacje i sposób ustalenia ceny handel odbywa się na aukcjach:

• licytacja metodą ceny niskiej

• aukcja zaporowa - ma ceny wysokie

• aukcja oferty pisemnej

WYSTAWY

W swoim charakterze są bardzo podobne do targów z jedną różnicą- nie są na nich dokonywane transakcje handlowe; pozostałe funkcje: informacyjna, prestiżowa, promocji pozostają bez zmian. Nie muszą mieć określonej regularności czasu z jaką się odbywają: okresy nieregularne lub indywidualne.

Mogą być ważnym elementem wspierania polityki eksportu w kraju (albo państwo/ jego instytucje występują jako organizatorzy wystaw za granicą bądź też państwo pokrywa koszty uczestnictwa firm w wystawach zagranicznych).

WOLNE OBSZARY CELNE

Są to tereny wydzielone z granic celnych danego kraju, tworzone najczęściej u zbiegu ważnych szlaków handlowych, do których towary mogą być wwożone bez ponoszenia opłat celnych i na terenie obszaru podlegać obrotowi, przetwarzaniu, uszlachetnianiu a następnie mogą zostać wywiezione na rynek innego kraju bądź też wwiezione w obszar celny danego kraju- podlegają wtedy opłacie celnej.

Obok funkcji wynikającej z realizacji rynku:

• handlowej

pełnią też funkcję

• aktywizującą- działalność w wolnych obszarach celnych jest dla firm korzystna- dużo firm zakłada swą działalność właśnie w wolnych obszarach celnych- aktywizuje to teren , na którym została powołana i tereny sąsiednie

• może stanowić czynnik aktywizujący działalność eksportową kraju

• problemy z ewidencjonowaniem, kontrolą obrotu

• największe są lokalizowane w portach: w Bremie, Hamburgu, Singapurze, Hong- Kongu

• duty- free shopy (porty, statki, samoloty, przejścia graniczne)- jest to tylko obrót bez cła i części podatków pośrednich (w Polsce ich funkcjonowanie odbywa się na niewielką skalę). UE zakazuje działalności duty- free shopów (gdy występowały zatrudniały 60 tys osób/ 10 mld $- Brytyjczycy organizują np. wycieczki na morze Północne i z powrotem stosując duty- free shopy).

PRZETARGI

W skali międzynarodowej nie różnią się od krajowych

• pisemna forma składania ofert

• oferta musi spełniać wymogi formalne określone w przetargu

• dostęp do przetargu mają firmy zagraniczne

• rozstrzygnięcie przetargu odbywa się przez otworzenie ofert i wybranie najkorzystniejszej

• finansowane głównie ze środków publicznych

• są atrakcyjnym rynkiem - dają gwarancję dużych zamówień, gwarancje stabilności zapłaty- płatnikiem jest podmiot bardzo wiarygodny- państwo, które wcześniej czy później zapłaci- nie ma też problemów zer sprzedażą długów państwa- firmy chętnie je kupują by uregulować własne zobowiązania

• rządy większości krajów starają się wykorzystywać takie zamówienia przetargowe do aktywizacji własnych firm- różnie to bywa z otwartością na zagranicę: 90% przetargów organizowanych przez rządy krajów EWG było zamkniętych na zagranicę; tylko 5% przetargów było otwartych i nieograniczonych

• zamkniętość przetargu tkwi w jego szczegółowych warunkach

Międzynarodowe stosunki gospodarcze

Wykład 8 20.11.2002 r.

---