SUROWCE BEZ BUDOWY TKANKOWEJ
colophonium - kalafonia
żywice
pozostałość po oddestylowaniu z parą wodną olejku terpentynowego z terpentyny różnych gatunków rodzaju Pinus (Pinaceae); postać: przeświecające żółtawe lub jasnobrunatne kawałki różnej wielkości, kruche, o szklistym przełamie, ogrzewana na łaźni wodnej topi się, tworząc lepką, przezroczystą ciecz o zapachu terpentyny, ma smak gorzkawy, bez zapachu; skład: diterpenowe kwasy żywiczne: kwas abietynowy, β-pimarowy
do preparatów farmaceutycznych: plastrów, przylepców, maści, dodatek do mydła (zwiększa pienienie), do wyrobu lakierów
kanabinoidy
żywice - terpenofenole
w Cannabis sativa (Cannabaceae); skład zależy od klimatu: typ żywicowy - 20% żywicy i więcej, THC > 1%, brak CBD, gorący klimat, olejek - 50%, typ włóknisty - 6% lub mniej, THC <0,3 ok. 0,1, dużo CBD, klimat umiarkowany, typ pośredni - wysokie stęż. TAC i CBD
wykazują interakcję z receptorami GABA i neurotransmiterami, pojedyncza dawka powoduje: przekrwione oczy, suchość w ustach, częstoskurcz, apetytu, różnorodne objawy OUN dobre samopoczucie, odprężenie, euforia, zaburzenia odczucia odległości, kształtu, dźwięku, barwy, poczucia czasu, krótko terminowej pamięci: krótkie zdania, wolne mówienie, zaburzenia koordynacji motorycznej, halucynacje rzadko (duże dawki, psychotyczne typ), możliwe też po dłuższym okresie (LSD), wysoka dawka powoduje ortostatyczną hipotensję
Δ9 -tetrahydrokanabinol (=THC)
żywice
otrzymywany z konopi lub syntetycznie
halucynogenny, uzależniający, p/wymiotne centralne, doustnie w nudnościach i wymiotach po cytostatykach, ale nie cisplatyną, stymuluje apetyt: w anoreksji, u pacjentów z AIDS
kannabinol (dibenzopiran)
żywice
powstaje z degradacji THC
nieczynny farmakologicznie
kanabidiol (=CBD)
żywice - difenol
brak informacji o surowcu
nieaktywny, marker identyfikacyjny w świeżych roślinach pochodne chromanu: kanabichroman
kwas kanabidiolowy
żywice
brak informacji o surowcu
działa uspokajająco
kava - kava
żywice
wysuszone kłącza i korzenie Piper methysticum (Piperaceae); skład chemiczny: żywica, kawapirony: mono- lub di-nienasycony α- piron + fenyloetylowe ugrupowania, grupy metylowe
działanie: relaksacja mięśni szkieletowych (przez OUN), p/gorączkowe, p/bólowe, miejscowo znieczulające, uspokajające, p/drgawkowe (strychnina, wstrząs elektryczny); zastosowanie: stany lęku, napięcia, niepokoju, efekt szybki, dłuższe stosowanie nie wywołuje zależności, brak efektów ubocznych, alternatywne do tricyklicznych antydepresantów i benzodiazepin
myrrha - mirra
żywice - oleogumożywice
żółtawo-mleczna wydzielina z kory mirników: Commiphora myrrha, C. abyssynica, C. molmol (Burseraceae ), wypływa z nacięć, czasem naturalnych pęknięć w korze, zasycha w formie czerwonych łezek o żółto- brązowym odcieniu, skład chemiczny: olejek eteryczny: furanoseskwiterpeny, eugenol, terpeny, śluz
miejscowo w lekkich stanach zapalnych błony śluzowej jamy ustnej, gardła, utrwalacz kompozycji zapachowych, ściągająco, p/bakteryjne
terebinthina - terpentyna
żywice - oleogumożywice
wydzielina z pni gatunków z rodzaju Pinus, głównie sosny zwyczajnej P. silvestris (Pinaceae); postać: jasno żółta, lepka masa, zapach swoisty, smak gorzki; skład: kwasy żywicowe: abietynowy, olejek eteryczny: ၡ-, ၢ-pinen, kamfen, felandren, limonen, bezpostaciowa żywica, substancja gorzka
do maści, plastrów rozgrzewających, do otrzymywania olejku terpentynowego Terebinthinae aetheroleum i kalafonii (pozostałość po destylacji) Colophonium
balsamum peruvianum - balsam peruwiański
balsamy
patologiczna wydzielina z ran Myroxylon balsamum (Leguminosae), postać: ciemnobrunatna, przejrzysta, gęsta ciecz syropowatej konsystencji, nie wysycha, zapach podobny do wanilii, smak początkowo łagodny, potem gorzki, drapiący; skład: cynameiny: mieszanina estrów benzylowych kwasu benzoesowego i cynamonowego, związki żywicowe,wanilina i kumaryna (zapach)
działanie: zewnętrzne antyseptyczne, p/zapalne, pobudzające ziarninowanie tkanek, przyspieszające gojenie się ran, p/pasożytnicze, wewnętrzne (nie wykorzystywane) wykrztuśne; stosowanie: trudno gojące się rany, oparzenia, odleżyny, owrzodzenia goleni, miejsca nacisku protez, hemoroidy, odmrożenia, p/pasożytom skóry, głównie świerzbowcom, jako utrwalacz do perfum, w preparatach kosmetycznych i higienicznych: mydła, kremy, płyny, dodatek do czekolady i gumy do żucia; działanie uboczne: alergiczne odczyny skórne, wyraźna skłonność do alergii
balsamum tolutanum - balsam tolutański
balsamy
wydzielina po nacięciu pni Myroxylon balsamum (Leguminosae); postać: żółtobrunatna, gęsta, prawie nieprzezroczysta masa o konsystencji miodu (świeża), potem twarda, dość krucha, podobna do kalafonii; skład: kwasy: cynamonowy i benzoesowy oraz ich estry, olejek eteryczny
działanie: antyseptyczne, wykrztuśne, p/świerzbowcowe; stosowanie: nieżyty dróg oddechowych, przemysł perfumeryjny, powlekanie tabletek, które mają działać w jelitach
Catha edulis (Celastraceae)
brak informacji o grupie
liście z krzewu Abissinian tea; skład: flawonoidy, olejek eteryczny, zespół polihydroksyagarofuranów (kateduliny), aryloalkaminy (kataminy) - odpowiedzialne za działanie; młode, suszone i starsze liście zawierają (-) kathinon - mieszanina pochodnych norpseudoefedryny, świeże liście zawierają mieszaninę fenylopropyloamin: merukatyna, merukatynon, pseudomerukatyna
(-)-kathinon ma działanie podobnie do amfetaminy - poprzez uwalnianie katecholamin, powoduje: anoreksję, hypertermię, stymulację oddychania, arytmię, rozszerzenie źrenic, hypertensję; wpływ na OUN: początkowo: wzrost energii, dobre samopoczucie, pewność siebie, ostrość umysłu, euforia u gadatliwych i nadpobudliwych, następnie: bezsenność, niepokój koszmary nocne, psychozy, depresja, schizofrenia i objawy paranoidalne, wywołuje średnią psychiczną zależność lub tolerancję, objawy odstawienia przy nadużywaniu, zaparcia (obecność garbników)