WYKŁAD 8.
Funkcje białek osocza:
Transport
Odporność humoralna
Ciśnienie onkotyczne
Enzymy
Aktywność antyproteolityczna
Funkcja odżywcza
Proteinogram
Albuminy 60-70%
Alfa-1 globuliny 2-4%
Alfa-2 globuliny 4-7%
Beta globuliny 8-13%
Gamma globuliny 9-22%
Całkowite stężenie białka w osoczu 60-80g/l
Białka specyficzne:
Albuminy- ciśnienie onkotyczne (80%)
Alfa1-antytrypsyna-inhibitor proteaz
Beta2-mikroglubulina- podjednostka układu HLA
Ceruloplazmina- białko wiążące miedź i enzym
Białko C-reaktywne (CRP)- wskaźnik stanu zapalnego
Transferyna- białko transportujące żelazo
Ferrytyna- białko transportujące żelazo w tkankach
Haptoglobina- białko wiążące hemoglobinę
SHBG-Glubulina wiążąca hormony płciowe- wiąże testosteron
TBG-Globuliuna wiążąca hormony tarczycy
Transkobalamina- wiąże vit.B12
Paraproteiny
-immunoglobuliny produkowane przez pojedynczy klon komórek linii limfocytów B (np. plazmocyty)
-zazwyczaj występuje w obrębie globulin gamma
-paraproteiny pojawiają się najczęściej w przebiegu szpiczaka mnogiego, plazmocytom i choroby Waldemstrom'a (makroglobulinemia-IgM)
-elektroforeza białek osocza jest podstawowym badaniem wykrywającym paraproteiny ale mocz powinien być także badany
-w przebiegu szpiczaka wydzielane są tylko immunoglobuliny zbudowane z łańcuchów lekkich, które są wykrywane w 75% przypadków w moczu jako białko Bence-Jones'a
Białka ostrej fazy
Silnie reagujące
-PCT- Prokalcytonina
-CRP- Białko C-reaktywne
Słabo reagujące
-Kwaśna alfa1-glikoproteina
-Alfa1- antychymotrypsyna
-Ceruloplazmina
-Haptoglobina
-Składowa C3 dopełniacza
-Fibrynogen
-Ferrytyna
Negatywnie reagujące
-Transferyna
-Albumina
Klasyfikacja stanów zapalnych
Bakteriemia (fungemia, wiremia)
SIRS- systemie inflammatory response syndrom (zespół układowej reakcji zapalnej)
Sepsa- (posocznica) SIRS z dodatnim posiewem krwi lub dowodem zakażenia określonego narządu
Wstrząs septyczny- sepsa z objawami wstrząsu
MODS-multiple organ dysfunction syndrom (zespół niewydolności wielonarządowej)
Markery zawału mięśnia sercowego:
Markery prognostyczne
Hs-CRP- high sensitive-C-Reactive Protein (wysoko czułe białko C-reaktywne)
MPO- mieloperoksydaza
CD-40
Markery destabilizacji blaszki miażdżycowej
PAPP-A- Pregnancy-Associated Protein-A (ciążowe białko osoczowe A)
Markery niedokrwienia
IMA (ACB)- Ischemia Modifed Albumin (Albumin Cobalt Binding) Albumina modyfikowana niedokrwieniem (wiązanie kobaltu przez albuminę)
Markery martwicy komórkowej
Mioglobina (niespecyficzny)
H-FABP- Hart-Fatty Acid Binding Protein (sercowe białko wiążące kwasy tłuszczowe)
CK-MBmass
Troponiny sercowe (cardiac)- cTnT, cTnI
Marker niewydolności serca (hart failure)
Peptydy natriuretyczne (Natriuretic peptides)- ANP-przedsionkowy (atrial) (typ A); BNP- mózgowy (brain) (typ B); NT-proBNP
Troponiny
Sercowa troponina T (cardiac Troponin T) (cTnT)- specyficzna dla mięśnia sercowego
Sercowa troponina I (Cardiac Troponin I) (cTnI)- specyficzna dla mięśnia sercowego
Zmiany stężenia markerów w przebiegu zawału mięśnia sercowego
|
Mioglobina |
CK-MBmass |
cTnI |
cTnT |
Początek |
3.3h |
4.0h |
4.5h |
5.0h |
Maksimum |
6.0h |
14.0h |
19.0h |
18.0h |
Powrót |
20.0h |
87.0h |
168.0h |
172.0h |
Peptydy natriuretyczne
ANP -Atrial Natriuretic Peptide. Przedsionkowy peptyd natriuretyczny (typa)
BNP- Brain Natriuretic Peptide. Natriuretyczny peptyd komorowy (typ B)
CNP- Vascular Natruretic Peptide. Natriuretyczny peptyd naczyniowy (typ C)
NT-proBNP- N-terminalny komorowy propeptyd natriuretyczny (BNP= proBNP- NT-proBNP) NT-proBNP jest uwalniany w ilościach równomolarnych do BNP. Z powodu jego dłuższego okresu półtrwania stężenie w osoczu jest wyższe i bardziej stabilne niż BNP
Markery filtracji kłębkowej (nerkowej):
Beta-2 mikroglobulina- jest niskocząsteczkowym białkiem (11.8kDa) obecnym na błonie komórkowej prawie wszystkich komórek jądrzastych (także limfocytów).
Beta-2-M jest małą podjednostką antygenu zgodności tkankowej (HLA). Nerka jest głównym miejscem eliminacji beta-2-M gdzie jest filtrowana w kłębuszkach i w 99.9% reabsorbowana w kanalikach proksymalnych
cystatyna C- jest kationowym polipeptydem o masie cząsteczkowej 13kDa. Ponieważ podlega stałej i równomiernej produkcji i ulega całkowitej filtracji w kłębuszkach nerkowych, cystatna-C jest endogennym markerem filtracji (GFR) lepszym niż beta-2-M i kreatynina.
Transport (metabolizm) żelaza
Całkowite wysycenie Transferyny żelazem (TIBC- Total Iron Binding Capacity)
Transferyna
Transferyna desialowana (CDT)
Ferrytyna
Rozpuszczalny receptor transferyny (sTfR- soluble Transferin Receptor)
Transport (metabolizm) witaminy B12 (kobalaminy)
Vit. B12- kobalamina (całkowita) w surowicy
TC- Transkobalamina (TC I i TC II) w surowicy wiąże kobalaminę
HC- Haptokortyna (TC I) w surowicy wiąże 80% kobalaminy, która jest metabolicznie nieaktywna (brak receptorów komórkowych)
Holo-TC- Holotranskobalamina (TCII) wiąże 20% kobalaminy (aktywna B12) w surowicy (transkobalamina- wiążąca B12)- biodostępna poprzez specyficzne receptory
SHBG
Steroi Hormons Binding Globulin (globulina wiążąca hormony sterydowe)- oznaczenie SHBG jest polecane w przypadku konieczności wyjaśnienia niskiego lub wysokiego stężenia testosteronu, gdy wolny (biologicznie aktywny) testosteron jest w normie.
3