Beniamin Franklin wyróżnił dwie rzeczy na świecie:

- śmierć i podatki

Podatek- zgodnie z art.6 ustawy ordynacja podatkowa zawarta jest definicja instrumentu finansowego pod jakim jest podatek zgodnie z jego treścią jest publiczno-prawne nieodpłatne, przymusowe bez wrotne oświadczenie pieniężne na rzecz skarbu państwa, województwa, powiatu lub gminy wynikające z ustawy podatkowej.

Charakter publiczno-prawny- zarezerwowany dla organów państwa, może być nakładany przez państwo.

Charakter nieodpłatny- jest nieekwiwalentny

Charakter przymusowy- każdy musi płacić , płacz i płać

Charakter bezzwrotny- na zapłacony podatek

Charakter pieniężny- musi być uiszczany przy wykorzystaniu waluty w danym kraju.

Charakter musi wynikać z ustawy

Skarb Państwa i gmina mogą pobierać podatki.

Podatki Skarbu Państwa:

- VAT

- akcyza

- podatek dochodowy od osób prawnych

- podatek dochodowy od osób fizycznych

- od gier

- ryczałt

Podatek gminy:

- od nieruchomości

- rolny, leśny

- środków transportu

- spadków i darowizn

- od czynności cywilno prawnych

- z karty podatkowej

Podatkiem nazywamy pobranie charakterystycznych w drodze przymusu przez władzę publiczną, którego zasadniczym celem jest pokrycie obciążeń publicznych i rozdzielenie ich wg. Zdolności podatkowej.

Zdolność podatkowa- możliwość nasza ów płacenia podatków.

Wyrazy zdolności podatkowej:

- przychód

- dochód

- majątek

- konsumpcja

Podatek możemy rozpatrywać w 3 aspektach:

- ekonomicznym

- prawnym

- ustrojowym

Aspekt ustrojowy

Kraje skandynawskie płacą najwięcej podatku

Podatek dotyczy bezpośrednio stosunku między państwem a obywatelem i dlatego ma znaczenie ustrojowe o wszystkich elementach prawej struktury podatku decyduje parlament, pojawia się pytanie o zakres swobody parlamentu treści obowiązku podatkowego. Granice te powinny być zawarte w konstytucji jako normatywnej podstawie podatku. Granice te powinny być zawarte w konstytucji nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów i stawek podatkowych oraz przyznawanie ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych następuje w drodze ustawy.

Zasady podatkowe sformuowane przez Trybunał Konstytucyjny.

1. Zasada wyłączności ustaw w kształtowaniu obowiązku podatkowego

2. Zasada zaufania do państwa i stanowionego prawa:

- aspekt jawności

- aspekt jasności

- aspekt pewności

- zasada ochrony praw słusznie nabytych

3. Zasada zakazu reaktywności prawa podatkowego (prawo nie działa wstecz)

4. Zasada sprawiedliwości wymaga, aby:

- równych traktować równo

- zróżnicowanie podmiotów pod pewnym względem pozostawało w reakcji do sytuacji tych podmiotów

5. Zasada zakazu zmian podatków wymienianych w skali roku w trakcie roku podatkowego

6. Zasada zakazu zmian prawa podatkowego w trybie przewidzianym dla prawa budżetowego

7.Zasada zgodności z prawem (nie ma podatku bez prawa)

Ekonomiczne zasady podatkowe

Zasady podatkowe Adama Smith'a:

1. Równomierności opodatkowania (obecnie nazywana zasadą sprawiedliwości opodatkowania)

2.Taniości opodatkowania

3. Dogodność opodatkowania- płać gdy wpływają pieniądze

4. Pewność opodatkowania

Uzupełnieniem powyższych zasad stanowi tzw. Reguła edenburska sformuowana przez kontynuatora Adama Smith'a- Ricardo.

„Pozostaw ich tak jak ich zostałeś” zasada ta odnosi się wprost do ochrony źródeł podatku, wynika z niej, że rząd nakładając podatki powinien je tak konstruować, a żeby nie naruszały źródeł, z których podatnicy pozyskują swe dochody.

Zasady podatkowe J. B. Say zasady te podporządkowane były tezie Say'a dotyczącej finansów państwa. „Najlepszy plan finansowy polega na tym, aby wydawać mało, a najlepszy ze wszystkich podatków jest podatek najbardziej umiarkowany”.

Zasada Say:

- podatki powinny być umiarkowane pod wpływem ilości

- należy stosować te podatki, które pociągają za sobą najmniej ciężarów, i które pociągają podatnika bez żadnej korzyści dla Skarbu

- podatki powinny być sprawiedliwie rozłożone

- konstrukcja podatku powinna jak najmniej szkodzić reprodukcji

- podatki, powinny raczej sprzyjać, a nie sprzeciwiać się zasadom moralności

Klasyfikacja podatków:

Podatki w związku z ich szybkim rozwojem można klasyfikować wg. różnych kryteriów. W literaturze przedmiotu najczęściej można dwa następujące kryteria podziału:

1. przedmiotowe

Wg. tego kryterium podatki dzielimy na:

- przychodowe

- dochodowe

- majątkowe

- konsumpcyjne

Podatki przychodowe. Cechy przychodu:

- pieniężna postać

- powiązanie z określonym źródłem

- względnie stały charakter

Podatki dochodowe- dochód rozumiany jest jako nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania. W przypadku gdy przychody są niższe od kosztów mamy doczynienia ze stratą.

Należy podkreślić iż w przypadku podatku dochodzącego generalnie mamy doczynienia z pojęciem dochodu podatkowego, a nie faktu, iż ustawodawcza w celu wyliczenia dochodu nie posługuje się pojęciem kosztów gospodarczych, a jedynie pojęciem kosztów podatkowych. Pojęcie to może być równie dobrze jako sama stawka podatku wykorzystywane do prowadzenia polityki podatkowej przez ustawodawcę.

Przedmiotem opodatkowania- jest zdarzenie z powstaniem, którego ustawodawca łączy powstanie obowiązku podatkowego. W prawie używa się dwóch sformułowań tj.: przedmiotem opodatkowania bardzo często łączy się sama nazwa podatkiem. W prawnej konstrukcji podatku przedmiot opodatkowania jest jedynie ogólnym określeniem zdarzenia lub obiektu polegającego opodatkowaniu. Konkretyzacja przedmiotu opodatkowania jest podstawa przedmiotu opodatkowania. Pojęcie to definiuje się jako wartości ilościowe ujęciu przedmiotu opodatkowania. Z powyższego wynika, iż przedmiot opodatkowania może być ujęty w jednostkach pieniężnych tj. wartościowo lub w jednostkach fizycznych tj. ilościowe.

Taryfa podatkowa- jest ona rozumiana jako zespół reguł określonych jakie operacje należy przeprowadzić na podstawie opodatkowania aby otrzymać kwotę podatku.

W literaturze często można spotkać się z zmiennym stosowaniem pojęcia taryfy podatkowej i stawki podatkowej. Jednak pojęciem szerszym i oprócz samej stawki podatkowej zawiera inne konstrukcje służące obniżce lub podwyżsce należnego podatku (np.: kwotę wolną, ulgi podatkowe, zwolnienia podatkowe itp.).

Uniwersalne taryfę podatkową można zdefiniować jako funkcjonalną zależność między wielkością podstawy opodatkowania, a należną kwotę podatku.

Z podstawą opodatkowania wiążą się pojęcia minimum podatkowego i kumulacji podatkowej.

Minimum podatkowe- jest to taka wielkość podstawy opodatkowania z zaistnieniem, której ustawodawca nie wiąże obowiązku płacenia podatku.

Kumulacja podatkowa związana jest z sformowaniem podstawy opodatkowania. Może ona mieć wymiar podmiotowy, przedmiotowy, terytorialny, czasowy.

Tworzenie odpowiedniej taryfy podatkowej składa się z kilku etapów:

1.Następuje określenie skali podatkowej (czyli kilku stawek podatkowych) wraz z wartościami progów podatkowych

2.Następuje sformowanie różnego rodzaju instrumentu służących obniżce należnego podatku tj.: ulgi podatkowej

Stawkę podatku określamy jako wartościową lub procentową zależność między wielkością podstawy opodatkowania, a kwotą należnego podatku.

Stawka wartościowa występuje wówczas, gdy podatek stanowi określoną kwotę przypisaną podstawie opodatkowania.

Stawka procentowa występuje wówczas, gdy gry podatek wliczany jest jako procent podstawy opodatkowania.Stawki procentowe mogą przybierać charakter stawek stałych (proporcjonalnych) lub zmiennych

Stawki stałe- występują wówczas, gdy podatek w całym przedziale wielkości podstawy opodatkowania stanowi stały udział.

Podatek krańcowy

W praktyce zdecydowanie częściej zastosowanie znajdują stawki zmienne tj.: progresywne. Dotyczy to w szczególności systemu opodatkowania przeds., częściej stosowane są stawki stałe.

W zależności od charakteru zmienności i samej konstrukcji skalę progresywną możemy podzielić na:

1.

-przyśpieszoną

-stałą

- opóźnioną

2.

- pośrednią

- bezpośrednią

3.

- bezpośrednia

- globalna

- szczeblowa

- przez wybór elementu podlegającego opodatkowaniu

Istotą I podziału: jest zależność między tempem wzrostu podatku, a tempem wzrostu podstawy opodatkowania.

Progresja przyspieszona- występuje wówczas jeżeli tempo wzrostu podmiotu jest wyższa od tempa wzrostu podstawy opodatkowania.

Progresja stała-tempa te są równe

Progresja opóźniona- tempo przyrostu podatku jest mniejsze od tempa przyrostu podstawy opodatkowania.

Istotą II podziału: jest zależność między stawką podatku przeciętnego, a stawka podatku krańcowego

W przypadku progresji pośredniej- rosnącej stawce podatku przeciętnego towarzyszy stała stawka podatku krańcowego.

Natomiast w przypadku progresji bezpośredniej- podatek krańcowy także wzrasta

III rodzaj progresji: związany jest ze sposobem przypisania rosnących stawek do zmieniającej się podstawy opodatkowania.

Progresja bezpośrednia- występuje wówczas gdy przyrostowi podstawy opodatkowania o pewną wielkość przypisany jest wzrost stawki podatku o dana wielkość. Wadą tej konstrukcji jest stosunkowo duży stopień skomplikowania, zaś dużą zaletą fatk zachowania ciągłości progresji. W celu wyeliminowania wady progresji bezpośredniej skonstruowano system progresji globalnej. Polega ona na podziale podstawy opodatkowania na poszczególne progi i przypisaniu im rosnącej stawki podatku. Jej cechą charakterystyczną jest fakt iż poszczególne stawki podatku obciążają całość.

W praktyce jest to system kilku podatków liniowych z rosnącymi stawkami podatku. Wadą progresji globalnej jest fakt, iż w pewnych okolicznościach możemy mieć doczynienia z nieproporcjonalnym przyrostem podatku w stosunku do przyrostu podstawy opodatkowania.Aby wyeliminować powyższą wadę skonstruowano system progresji szczeblowej podobnie jak w poprzednim podatku także i tu dokonano podziału na progi podatkowe (szczeble) i przypisano im rosnące stawki podatku obciążając jedynie tę część podstawy opodatkowania, która zawiera się w danym progu podatkowym.

Progresja przez wybór elementu podlegającego opodatkowaniu polega na wyborze jednej stawki podatku i przypisaniu jej progu podatkowych. Progresja w ten system jest prowadzona przez obciążanie jednolitą stawką podatku rosnącego procenta wielkości podstawy opodatkowania.

Skala regresywna występuje wówczas jeżeli wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania stawką podatku maleje lub też podatek przeciętny maleje. Do stawki regresyjnej także odnosi się podział na pośrednią i bezpośrednią. Do stawek zmiennych zalicza się również stawki degresywne. Występują wówczas gdy wraz z obniżaniem podstawy opodatkowania stawki podatku maleją.

III. ze względu na podmiot pobierający podatki:

- państwowe

- regionalne (samorządowe)

IV. ze względu na sposób regulowania obciążenia podatkowego

- naturalne

- pieniężne

V. ze względu na czas wprowadzenia podatku

- czasowe

-stałe

VI. ze względu na charakter ich wprowadzenia

- zwyczajne i nadzwyczajne

Funkcje podatków:

Podatek został stworzony jako narzędzie pozyskiwania dochodów, jednak bardzo szybko okazało się, iż posługując się tym narzędziem podmiot pobierający podatki może wywiera określony wpływ na zachowaniach podmiotów (nie zawsze wpływ ten jest zamierzony).

Ze względu na to możemy wyróżnić dwa podstawowe katalogi funkcji podatków, tj.:

- fiskalna (dochodowa)

- pozafiskalna

Pierwsza z tych grup związana jest z zastosowaniem podatków jako podstawowego instrumentu pozyskiwania dochodów przez poszczególne budżety. Należy podkreślić, iż nie ma takiej konstrukcji podatkowej, która realizowałaby tylko jedną funkcję.

Drugą grupę stanowią funkcje pozafiskalne. Możemy tu wyróżnić, wiele funkcji, z których najważniejsze to:

- f. redystrybucyjna

- f. systemulacyjna

- f. alokacyjna

- f. socjalna

- f. polityczna

- f. stabilizacyjna

- i inne

Wykorzystywanie podatków do realizacji funkcji pozafiskalnych w dużym stopniu wynika z koncepcji państwa realizowana przez poszczególne rządy. Zależy ona również od obecnej sytuacji poszczególnych państw. W większości przypadków wybór określonej funkcji automatycznie determinuje wybór określonej konstrukcji podatkowej.

Z punktu widzenia funkcji podatków możemy te instrumenty podzielić na:

- podatki zniekształcające

- podatki niezniekształcające

Podatkami niezniekształcającymi określamy te konstrukcje podatkowe, których wprowadzenie nie wywołuje żadnych zmian w zachowaniu podatników. Możemy tu wyróżnić jedynie teoretyczne konstrukcje podatkowe jakie są:

- podatek pogłówny

- powszechny podatek konsumpcyjny

Natomiast podatkami zniekształcającymi są te konstrukcje podatkowe, które wywołują mniejsze lub większe zachowanie dostosowawcze podatników

konstrukcja prawa podatku

Przełożenie założeń ekonomicznych na język aktów prawnych jest zadaniem niezmiennie trudnym stąd też bardzo często pojawiają się rozbieżności między celami stawianymi przed systemem podatkowym, a rzeczywistymi skutkami jego funkcjonowania. Rozbieżności te mogą wynikać między innymi z:

- precyzyjnego ustalenia stanów faktycznych i prawnych podlegających opodatkowaniu

- ustaleniu zakresu przedmiotowego podatku

- ustaleniu zasad kształtowania podstawy opodatkowania

- wyboru stawek i kształtu taryfy podatkowej

- ustaleniu zasad przyznawania ulg i umorzeń

- ustaleniu zasad określenia kategorii podmiotów: przedmiotów zwolnionych z opodatkowania

Ta odpowiednia technika podatkowa ma na celu najsprawniejsze rozwiązanie przytoczonych problemów z zakresu kształtowania prawa podatkowego. Treścią techniki podatkowej jest cały pakiet procedur i instrumentów pozwalających państwu przetłumaczyć fiskalne intencje na język realny przepisów prawnych.

---