ZALICZENIE Z HISTORII WYCHOWANIA
Kogo nazywa się „uczonym z uczonych” i dlaczego?
Erazma z Rotterdamu. Erazm jest zaliczany do najwybitniejszych uczonych kultury humanistycznej. Praca Erazma zamyka się całkowicie w ramach prac filologicznych i dydaktycznych. Bardzo sumienne i krytyczne wydanie klasyków oraz dzieł pisarzy wczesnochrześcijańskich zjednywały Erazmowi uznanie całego naukowego świata, a jego łacińskie podręczniki były używane niemal we wszystkich szkołach europejskich. Jego dzieła głosiły powrót do ideałów życia antyku. Wyzwolenie umysłów ludzkich z ciasnych norm filozofii scholatycznej.
Omów stanowisko Erazma z Rotterdamu dotyczące ówczesnej szkoły średniej.
Erazm z Rotterdamu był krytycznie nastawiony do tego co jest w szkolnictwie. Sprzeciwiał się on szkole takiej jaka istniała, zwłaszcza surowemu traktowaniu uczniów przez nauczycieli. Nie podobały mu się również treści i metody nauki szkolnej. Uważał, że nauka w szkole ma być przyjemna dla dziecka, sprawiać radość, pociągać. Uważał, że powinno się ograniczyć naukę gramatyki, filozofii scholatycznej, dialektyki i teologii. Potępiał to gdzyż uważał, że za marnowanie czasu i naukę nie przynoszącą skutku. Traktat „O potrzebie studiów” zawiera wątki o ograniczeniu nauki gramatyki.
Zgodnie ze stanowisiem wszystkich humanistów potępiał marnowanie przez szkołę czasu na nauczanie dzieci filozofii scholastycznej, dialektyki, zagadnień tgeologicznych, a nawet drobiazgowe nauczania gramatyki ąłcińskiej
W traktacie „O sposobie studiów” domaga się stanowczo ograniczenia nauki gramatyki tylko do niezbędnych zasad. Marnuje się całe lata na wbijanie w głowy dziecięce reguł gramatycznych, których uczeń i tak nie rozumie. Wprawę w biegłym posługiwaniu się językiem zdobywa się przez rozmowy z tymi, którzy mają doskonale opanowany język oraz przez lekturę najlepszych autorów. Gramatyki należy uczyć by zrozumieć dzieła klasyczne.
Progam szkoły średniej propagowany przez Erazma był przeznaczony dla szlachty i bogatego mieszczaństwa. Program ten opierał się na j.łacińskim i greckim- zaczynamy od zasadniczych reguł gramatycznych i przechodzi się do lektur. By uczniom łatwiej było zrozumieć lektury nauczano mitologii, geografii, rolnictwa, muzyki, historii, zasad wojskowych, astronomii. Ogólnym celem było pogłębienie ogólnej kultury literackiej uczniów.
Omów czynniki, które decydują o rozwoju umysłowym dziecka wg Erazma z Rotterdamu.
Wg Erazma są trzy czynniki, które decydują o rozwoju umysłowym dziecka: natura, ćwiczenia i praktyka.
Natura odgrywa wprawdzie w życiu każdego człowieka wielką rolę, ale ćwiczenia oraz oparta na nich praktyka mogą ją do pewnego stopnia zmienić. Nie zapomniał też o indywidualnych zdolnościach dzieci, lecz mimo tego uznał, że uczeń może w czasie kształcenia osiągnąć dobre wyniki i w innych przedmiotach, do których nie ma wyraźnych skłonności. Zależy to od metod wychowaczych. Dużą wagę przywiązywał do wychowania w rodzinie. Uważał, że wychowanie domowe oraz wpajane dziecku zasady na łonie rodzinnym odgrywają ogromną rolę.
„Wasze dzieci nie żyją dla siebie samych, lecz dla społeczeństwa i kraju”. Podaj autora i wyjaśnij znaczenie.
Autorem tej wypowiedzi jest Erazm z Rotterdamu. Zgodnie z tym twierdzeniem przekonywał on, że poważne obowiązki w dziedzinie wychowania młodzieży spoczywają na państwie i kościele. Obie te instytucje powinny starać sie przede wszystkim o przygotowanie i utrzymanie dobrych nauczycieli w szkole. Główną przyczyną niskiego poziomu nauczania w szkołach i stosowania nieodpowiednich metod jest brak społecznej troski o należyte przygotowanie nauczycieli do zawodu. Erazm z Rotterdamu podkreślał, że obowiązkiem państwa jest zarówno utrzymanie szkół jak i armii.
Erazm wysunął także bardzo istotne postulaty dotyczące odpowiedniego wychowania dziewcząt. Powinno one uczyć się conajmniej robót ręcznych, żeby nie próżnować oraz zapewnić sobie na wszelki wypadek środki utrzymania. Dla dziewcząt pochodzących z bogatych stanów- otwierał szkoły średnie oparte na programie klasycznym.
Erazm z Rotterdamu żył w latach 1466-1536. Wymień 3 publikacje Erazma. Omów fragment jednej z nich.
„Pochwała głupoty”
„O sposobie studiów”
„O wolnej woli”
„Pochwała głupoty” wydana została pierwszy raz we Francji w 1511r. Jej satyryczne ataki godziły w ówczesne warstwy rządzące: rycerstwo, kler świecki i zakonny, uniwersytety i szkoły, uczonych i nauczycieli. Ze szczególną pasją atakował w niej Erazm nadużycia kleru i wszystkich związanych nimi instytucji, drwił z nieuctwa księży i zakonnków, wykazywał moralny upadek mnichów, potępiał ostro ich bezczynne i pasożytnicze życie, piętnowal niewłaściwe postępowauie i dążenia polityczne papiestwa, nie oszczędzał nawet różnych artykułów wiary. Erazz wierzył w wielką wartość wykształcenia, dawał we wszystkich swoich działach wyraz przekonaniu, że człowiek, który nie umie pisać ani czytać nie zasługuje na miano człowieka.
Omów zalecenia dydaktyczne i psychologiczne Jana Ludwika Vivesa.
Vives łączył uczenie się ze zdolnością ucznia do zapamiętywania. Na pamięć ludzką wg niego składają się: łatwość zapamiętywania i zdolność odtwarzania. Obie te cechy można rozwijać za pomocą różnorodnych systematycznych ćwiczeń. Zalecał codziennie uczyć czegoś na pamięć. Ważną rolę w kształceniu pamięci spełnia też częste powtarzanie przerobionego materiału. Uczeń słuchając nauczyciela powinien robić notatki. Nauczyciel musi posiadać minimalną wiedzę z psychologii. Przede wszystkim musi orientować się, że zarówno wśród dzieci jak i dorosłych spotyka się dużą różnorodność umysłów, co wymaga indywidualizacji metod nauczania. Musi również przestrzegać elementanych zasad higieny pracy (np.przerwy w czasie lekcji). Ponieważ wyniki nauczania zależą w dużym stopniu od umiejętności koncentrowania uwagi przez ucznia, Vives doradzał, aby chłopcy w czasie lekcji byli wpatrzeni w nauczyciela. Wymagał przy tym, aby wszystko co nauczyciel mówi było jasne, zrozumiałe i dostosowane do ich poziomu umysłowego. Podstawą wszelkiego poznania są wrażenia zmysłowe, a przy zdobywaniu wiedzy najbardziej pomocne są oczy i uszy. Vives uważał także, że proces nauczania zależy nie tyle od rodzaju przedmiotu, ile raczej od natury zdobywającego wiedzę umysłu. Dlatego poświęcał wiele uwagi induwidualnym cechom umysłowym każdego ucznia. Postulował dostosowanie nauczania do indywidualnych potrzeb i możliwości uczniów, co doprowadziło do zrozumienia konieczności opracowania specjalnych programów dla dzieci i młodzieży. Vives radził także, żeby w nauczaniu posługiwać sie językiem ojczystym. Nauczyciel powinien posiadać dokładną znajomość tego języka, by mógł skutecznie uczyć języków klasycznych. Zalecał również, aby szkoła wysyłała swoich uczniów do sklepów i warsztatów rzemieślniczych oraz polecała im dowiadywać się w trakcie rozmów wszystkich szczegółów związancyh z pracą kupiecką czy rzemieślniczą.
„Zmysły są naszym pierwszy nauczycielem. W zmysłach zawiera się królestwo naszego rozumu”. Podaj autora i wyjaśnij znaczenie.
Autorem tej wypowiedzi jest J.L.Vives. Uważał on, że prawdziwa metoda naukowa nie polega na dedukcji, lecz indukcji. Droga naukowego poznania prowadzi od zmysłów, od wyobraźni do rozumu. Tylko w ten sposób można przechodzić od stwierdzonych indywidualnym doświadczeniem faktów do ogólnych pojęć. Ta sensualistyczna (materialistyczna) teoria poznania była najdalej idącą konkretyzacją renesansowego krytycyzmu i niezależności myśli. Vives nie zadowolał się znajomością kultury klasycznej do celów literackich, lecz domagał sie, aby przynosiła ona korzyść społeczną i była równocześnie pożyteczna dla każdenj jednostki. Wiedza powstaje w drodze współdziałania ze soba dwóch czynników: rzetelnego doświadczenia opartego na zmysłach i racjonalistycznego wnioskowania.
Jan Vives żył w latach 1492- 1540. Napisał następujące dzieła:
„O naukach”
„O duszy i życiu”
„O poznawaniu umiejetności”
„O wychowaniu niewiasty chrześcijanki”
Omów fragment jednego z nich.
Dzieło „O poznawaniu umiejętności” przedstawia zwarty system pedagogiczny. Mowi on o szkołach i nauczycielach, różnorodnych uzdolnieniach, stosunkach nauczycieli do uczniów.
W dziele „O duszy i życiu” dowodził, iż nauczanie powinno być dostosowane do indywidualnych możliwości dzieci, ich wieku, zdrowia, zdolności, charakteru. Powinno mieć charakter poglądowy, w przeciwieństwie do dotychczasowego scholastycznego nauczania werbalnego. Stosując metodę indukcyjną nauczyciel powinien dążyć do tego, by uczniowie sami dochodzili do wiedzy poprzez obserwacje. Łączenie nauki z życiem miało ułatwić uczniom opanowanie wszelkiej wiedzy, nie tylko naukowej, ale i nienaukowej.
Na czym polega rola państwa i kościoła w dziedzinie oświaty wg.Andrzeja Frycza Modrzewskiego.
Rola kościoła- Kościół ze swych dochodów klasztornych powinien wspierać młodzież uczącą się i nauczycieli- powinni oni dostawać godziwe wynagrodzenie. Pieniądze na oświatę powinny być czerpane z dochodów klasztorów, bowiem w nich przebywa często niewielu mnichów, a dochody ich są bardzo znaczne. Dobro Rzeczypospolitej wymaga, aby oszacować te dochody i wyznaczyć ilu studentów powinien utrzymywać każdy klasztor. Studentów tych należałoby posłać do akademii lub uczyć w samych klasztorach wynajmując na ten cel osobnych nauczycieli. Studenci powinni przyżec swe usługi kościołom.
Rola państwa w dziedzinie oświaty:
- decyzje o oddaniu syna na rzemiosło czy do szkoły należy do rodziców, natomiast prowadzenie szkół i obowiązek czuwania nad nimi powinien przynależeć do państwa.
- takie samo wychowanie i nauczanie dla wszystkich chłopów, bez względu na pochdzenie
- zapewnienie stałych źródeł utrzymania dla ubogiej młodzieży
„Dzieło to grzeszy nie tylko przeciw religii. Także tam gdzie rozprawia o obyczajach i o prawach zawiera obelgi na naszą ojczyznę, a zwłaszcza na stan szlachecki”. Kto je napisał i kiedy zostało wydane?
Słowa te zostały wypowiedziane pzez kardynała Stanisława Hozjusza w 1554r. Dotyczyła największego dzieła A.F.Modrzewskiego pt. „O poprawie Rzeczypospoliej”, która została wydana w 1551r w Krakowie. Hozjusz potępiając w ostrych słowach dzieło Modrzewskiego przyznał mu tym samym wielkie wartości w walce o postęp.
„A i tego dzieci zrzeba uczyć co winne są innym, co rodzicom, co obywatelom, co Rzeczypospolitej”. Podaj autora tej wypowiedzi i wyjaśnij jej znaczenie.
Autorem tej wypowiedzi jest A.F.Modrzewski. Jego słowa odnoszą się do wychowania synów magnackich, które ostro krytykował w swoim dziele „O poprawie Rzeczypospolitej”.
Wychowanie magnackie uważał Modrzewski za zbyt miękkie i demoralizujące. U synów magnackich juz od wczesnego dzieciństwa występowało przesadne rozwijanie pychy, mniemanie o zasługach i potędze narodu, zamiłowania do bogatych strojów itp. Również wychowanie na dworach powodowało demoralizujące skutki w postaci zachowania i światopoglądu ówczesnej młodzieży. Na dworach przwazała chytrość, rozpusta, pieniactwo, warholstwo i prywata. Modrzewski mówił, iż gdyby wychowanie dworskie zostało poddane pod kontrolę władz państwowych przyniosłoby korzyści dla młodzieży i dla państwa. Bowiem w przyszłości to młodzież szlachecka będzie budować, reprezentować i bronić Polskę. Los niższych stanów leży w rękach szlachty, więc musi być ona dobrze przygotowana i wychowana do przyszłych obowiązków.
W księdze pierwszej dzieła „O poprawie rzeczypospolitej” pt. „O obyczajach i o dobrym wychowaniu dzeici i młodzieży” sprawy Rzeczypospolitej zawierają sie w 3 rzeczach:
rządzenie obywatelskim stowarzyszeniem ludzi, bronienie go i zachowanie porządku
czysta i nieskalana cześć Boga nieśmiertelnego
słuszne wychowanie i wykształcenie młodzieży.
A.F.Modrzewski żył w latach 1503- 1572. Jego największe dzieło to „O poprawie Rzeczypospolitej”.
- wymień wszystkie części dzieła i omów fragment jednej z nich.
Księga pierwsza „O obyczajach”
Księga druga „O prawach”
Księga trzecia „O wojnie”
Księga czwarta „O kościele”
Księga piąta „O szkole”
Księga druga „O prawach” zdecydowanie walczy o równość wszystkich obywateli wobec prawa. Wszelkie rpawa miała opracować specjalna Komisja, skłądająca się z przedstawicieli wszystkich stanów. Zadaniem tej komisji byłoby także powoływać Sąd Najwyższy państwa, do którego mółgby się odwoływać zarówno szlachcic, mieszczanin jak i chłop. W odpowiednim systemie widzi Modrzewski zabezpieczenie bytu niżsych warstw społecznych. Państwo powinno także sprawować ustawiczny dozór nad stosunkiem szlachty do chłopów. Modrzewski również w utworze noszacym nazwę „Łaski albo o karze za meżobójstwo” występuje rpzeciwko niesprawiedliwości prawa karnego, które za zabójstwo szlachica karze bardzo wysoką grzywną, dożywotnim więzieniem ub karą śmierci, a za zabicie chłopa tylko niewielką karą pieniężną. Modrzewski wystąpił przeciw temu nieludzkiemu rpawu, opowiadając się za kara śmierci za każde zabójstwo.
Księga III „O wojnie”- ujawniają się tu poglądy pacyfistyczne autora, który uważa: „Żadne korzyści z wojny nie są tak wielkie, aby mogły szkodom dorównać”. Modrzewski proponuje, w celu uniknięcia wojny odpowiednią politykę zagraniczną, przyjazne stosunki i współpracę gospodarczą z sąsiadami. Mimo to państwo musi być przygotowane na wojnę w obronie swej niepodległości. Udział obywatela w wojnie obronnej, wg Modrzewskiego, jest zaszczytnym obowiązkie
„O poprawie Rzeczypospolitej” została wydana w 1551r w Krakowie. Wydanie Krakowskie nie było pełne, obejmowało jedynie trzy pierwsze księgi, bowiem „O kościele” i „O szkole” skonfiskowała w druku cenzura kościelna.
Podaj strukturę szkolnictwa J.A.Komeńskiego. Omów jeden szczebel.
Szkoła macierzyńska (dzisiejszy odpowiednik przedszkola)
Szkoła elementarna (języka ojczystego)
Szkoła średnia (łacińska- gimnazjum)
Studia uniwersyteckie
Szkoła macierzyńska- na główne miejsce w tej szkole wysunął wychowanie fizyczne obejmujące troskę matki o zdrowie dziecka, higienę, odżywianie, ubiory oraz zabawy i ćwiczenia ruchowe. Zalecał dużo ruchu kobiecie ciężarnej, żeby dziecko się dobrze rozwijało.
Na drugim miejscu stało wychowanie moralne przy czym nie ograniczał go bynajmniej do nauki elementarnych zasad religii i śpiewania pieśni nabożnych. Wychowanie moralne małego dziecka to przede wszystkim stawianie przed jego oczyma przykładów dobrego postępowania, budzenia ambicji, wrażliwości na pochwały i napomnienia, uczenie posłuszeństwa i szacunku dla starszych, cierpliwości w okresie niepowodzeń czy chorób, przyzwyczajanie do pracy. Przygotowywał też dla dzieci odpowiednie do ich wieku i siły narzędzia, aby poprzez zabawę przyzwyczajały się do użytecznych wysiłków.
Wg Komeńskiego najprostsze elementy wiedzy powinno się uczyć dziecko już w pierwszych latach życia. Pierwsze wiadomości powinno zdobywać poprzez zabawki, które pobudzałyby jego twórczość i chęć działania, rozwijały fantazje. A w miarę zwiększania sił intelektualnych dziecko powinno przyswajać sobie wiedzę o otaczającym go świecie oraz najprotsze elementy nauk, których będzie się uczyło w szkole.
Zasadę poglądowości opisał J.A.Komeński w dziele „Wielka dydaktyka”.
Wymień zasady dydaktyczne, które zalecał stosować w nauczania J.A.Komeński.
Zasada poglądowości
zasada logicznej- kolejności
zasada stopniowania trudności
zasada wiązania teorii z praktyką
zasada indywidualizacji
dawanie przykładu
Nauczanie powinno być stopniowe
Usunął ze szkoły tradycyjne wkuwanie na pamięć
Poznanie zmysłowe
Brak kar fizycznych i przymusu
Umysłu dziecka nie można zmuszać do czegoś, do czego nie ma wrodzonych skłonności
Zalecał objęcie nauczaniem wszystkich niezależnie od płci i stanu
nauczanie w języku ojczystym
Omów organizację i program szkoły macierzyńskiej J.A.Komeńskiego.
Aby szkoła mogła należycie przygotować uczniów do życia musi mieć dobre podręczniki, dobrych nauczycieli i dobre metody nauczania. Codzienna praca powinna być tak zorganizowana, aby przypominała plac zabaw. Szkoła musi uwzględniac motory młodzieży do ciągłego ruchu, niechęć do jakiegokolwiek przymusu, potrzebę życia towarzyskiego, współzawodnictwa i miłej urozmaiconej pracy umysłowej. Wychowanie wg Komeńskiego to proces, który musi objąć każde dziecko, aby mogło ono stać się człowiekiem. W szkole macierzyńskiej na główne miejsce wysunął wychowanie fizyczne (tryb życia kobiet ciężarnych) na drugi miejscu stawiał wychowanie moralne.
„Wszyscy ludzie mają uczyć sie wszystkiego, co jest ludzkie ponieważ sa ludźmi. Niechaj nikt nie myśli, aby ktoś mógł być naprawdę człowiekiem, jeśli nie nauczył się postepować jak człowiek”. Podaj autora tej wypowiedzi i wyjaśnij jej znaczenie.
Autorem tej wypoweidzi jest J.A.Komeński. Uważa on, że ponieważ wszyscy ludzie są obdarzeni rozumem i wszyscy pragną wiedzy, to każdy powinien mieć do niej nieograniczony dostęp. Obalił tezę, że „wiedza to przywilej dla nielicznych”. Dowodził w tej tezie, że należy kształcić zarówno dzieci mało zdolne, gdyż nauka jest im potrzebna dla osłabienia wrodzonej tempoty, jak i dzieci zdolne, ponieważ umysły wibitne marnieją bez ćwiczeń. Nauka potrzebna jest bogatym i biednym. Potrzebna jest tym, którzy mają kierować innymi, jak i tym którzy mają innym podlegać. Wszystko ma być oparte na rozumie. Nieograniczony dostęp do nauki musi mieć każdy naród. Należy zakładać szkoły we wszystkich miejscowościach każdego kraju.
J.A.Komeński żył w latach 1592- 1670. Jego największe dzieło to „Wielka dydaktyka” Składa się ono z kilku części: pierwsza (rozdz. 1—12) obejmuje pedagogikę ogólną, traktuje o celu i istocie, możliwości i konieczności wychowania, o potrzebie i wadach istniejących szkół, o konieczności i możliwości ich poprawy; cz.druga (rozdz. 13—22) rozwija właściwy system dydaktyki Komeńskiego, najpierw dydaktykę ogólna, potem metodykę szczegółową języków, rzeczy (t. j. nauk ścisłych) i sztuk; cz. trzecia (rozdz. 23—26) omawiała zasady wychowania religijno-moralnego i karności szkolnej; cz.czwarta (rozdz. 27—31) uzasadniała szczegółowy plan organizacji szkół; zakończenie (rozdz. 32—33) poświęcił autor sprawie uposażenia nauczycieli i opracowania dobrych podręczników. Tu okazał Komeński słabą stronę swojej dydaktyki: przesadną wiarę w skuteczność podręcznika a niedocenianie należytego wychowania i przygotowania nauczycieli. Omów frament jednej z nich.
ROZDZIAŁ XVII- Zasady łatwego nauczania i uczenia się:
Środki wychowawcze należy dostosowywać do umysłowości uczniów, aby można było posługiwać się nimi w sposób łatwy i miły. Jeśli pójdziemy śladem natury, okaże się, że wychowanie młodzieży będzie się posuwało naprzód bez trudu. Lecz poznajmy już same owe ślady natury. Kształcenie młodzieży powinno zaczynać się wcześnie. Każdy uczeń w każdym przedmiocie powinien mieć nie więcej jak jednego nauczyciela. przede wszystkim należy ująć w karby obyczaje, podporządkowując je rozkazom nauczyciela. Należy wszelakimi sposobami rozbudzać w dzieciach zapał do wiedzy i nauki. Metoda nauczania powinna umniejszać trud uczenia się, tak aby uczniów nie zrażało i nie odstraszało od dalszej nauki. Każdą sztukę należy ująć w jak najkrótsze, ale i jak najzwięźlejsze prawidła. Każde prawidło musi być wyrażone w jak najkrótszych, ale i jak najprzejrzystszych słowach. Do każdego prawidła dołączyć należy jak najwięcej przykładów, by dostatecznie wykazać, jak szerokie zastosowanie posiada owo prawidło.
Co rozumiał J.J.Rousseau pod pojęciem wychowanie negatywne?
Zdaniem Rousseau wychowanie powinno sprowadzać się do umożliwienia dziecku swobodnego wzrostu i dojrzewania oraz chronienie tego rozwoju przed zgubnymi wpływami zewnętrznymi. Chodziło o tak zwane wychowanie negatywne, odrzucające wszystkie środki, zmierzające do urabiania dziecka, do realizowania celów i ideałów narzuconych z zewnątrz. Swój program wychowawczy odnosił do człowieka w ogóle, wykluczając wszelkie podziały polityczne, narodowość, klasę czy zawód. Chcąc przeszkodzić powstawaniu zła, nie trzeba spieszyć sie z czynieniem dobra, ponieważ dobro jest jedynie dobre gdy oświeca je rozum. Nie kształci sie natomiast umysłu dziecka narzucając mu gotowe formuły, poglądy moralne, które nakładają miary człowieka dojrzałego i zwalniają je od obowiązku postępowania zgodnie z naturą. Początki wychowania powinny mieć charakter czysto negatywny.
Wyjaśnij na czym polega rola wychowawcy wg J.J.Rousseau.
Funkcja i rola wychowawcy jest bardzo istotna w procesie wychowania. Jest ona podniosła i odpowiedzialna, musi on być czymś więcej niż tylko człowiekiem. Powinien potrafić być dla swojego wychowanka niemal rówieśnikiem, aby łatwo zdobyć jego zaufanie, przyjaźń i przywiązanie. Rousseau sprzeciwiał się oddzielaniu funkcji nauczyciela od funkcji wychowawcy, ponieważ „jedna jest tylko wiedza, której należy uczyć dzieci: wiedza obowiązków człowieka”. Nie trzeba więc uczyć przepisów ale naprowadzać na ich znalezienie. Dzięki dobremu wychowawcy dziecko łatwiej odnajdzie cel życia. Jednak cele te są różne w różnych okresach rozwoju człowieka. Dlatego wychowanie musi być dostosowane do wieku dziecka, musi uwzględniać jego rozwój fizyczny i umysłowy. Wychowawca poznaje dziecko stopniowo, uczy się kierować jego postępowaniem i przyzwyczaja jednocześnie do zdyscyplinowanej samodzielności.
Zdaniem Rousseau, wychowawca miał chronić dziecko przed niszczącym działaniem społeczeństw.
Omów ideały pedagogiczne S.Konarskiego.
We wszystkich sprawach miał na uwadze własny honor, dobre imię i opinię. Wychowanie dobrego obywatela Polski szlacheckiej, który potrafiłby zachować to wszystko, co było w niej jeszcze zdrowe, a na miejsce przestarzałych praw umiał rozsądnie wprowadzać swoje. Na pierwsze miejsce wysuwał posłuszeństwo, na drugim sprawiedliwość. Ponad wszystkie cnoty miała górować miłość do ojczyzny. Dobry obywatel miał na celu porpawę sytuacji kraju, szanowanie praw ojczystych, posłuszeństwo królowi. Powinien być bezwzględnie podporządkowany rodzicom, wierny w oddawaniu pożyczek, unikać długów, być pilny, ograniczać się w wydawaniu pieniędzy na rozrywki. Prawdziwy szacunek zdobywają sobie ludzie jedynie przez cnotę służąć z oddaniem Bogu i ojczyźnie.
Podaj autora pierwszej polskiej pragmatyki nauczycielskiej i wymień główne jej założenia.
Autorem pierwszej polskiej „Pragmatyki nauczycielskiej” jest Stanisław Konarski. Omówił w niej dokładnie studia każdego nauczyciela, jego pracę w szkole, ustalił sposoby przenoszenia nauczyciela do innej szkoły, uregulował metody opracowywania całorocznych ocen, zobowiązał każdego pijara do 18 lat pracy w szkole, po których mógł pójść na odpoczynek.
Cechy nauczyciela:
Uprzejmy, łagodny, nie powinien ulegać negatywnym emocjom i nie powinien krzyczeć, unosić się, obrzucać uczniów wyzwyskami, wybuchać gniewem. Karać za przewiniena powinien później- gdy emocje opadną, wtedy wykaże się większą roztropnością.
Nauczyciel uprzejmy, grzeczny, wykształcony, roztropny i sam dobrze wychowany, bedzie zawsze wstrzymywał się od brzydkich, ordynarnych przewisk.
Powinien odznaczać się trzeźwością w działaniu, zachowaniu i myśleniu
Nie wolno mu spożywać alkoholu
Jeśli jest taka możliwość powinno się wycofać kary cielesne ze szkoły- chłostę. By szkoła i nauczyciele nie byli kojarzeni z bólem, z barbarzyństwem. Nauczyciel powinien użyć wszystkich sposobów werbalnych zanim użyje kar cielesnych. Jednak powinien zacząć od naprawy młodzieży- wytępienia lenistwa, kłamstwa itp, bowiem to one popychają młodzież do przewinień.
Nie należy zamykać klas na czas trwania lekscji, by prefekt lub rektor mogli wejść na zajęcia
Jeśli nauczyciel przyczynił się, dał zgorszenie młodzieży musi zostać surowo ukarany
Nie powinien mówić złego słowa na ucznuów- bo może to spowodować niemiłe sytuacje pośród młodzieży
Nie należy faworyzować uczniów, wyrzucać ich za drzwi, wykorzystywać dla własnych celów odciagając ich od nauki.
Ci co mają uczyć początków gramatyki, powinni znać znakomicie j.łaciński, historię, poetyke, geografię, retorykę i filozofię
Nauczyciel powinien być oczytany i wciąż dokształcać się, by było jak najpotężniejsza skarbnicą wiedzy dla uczniów
Zadając uczniom prace domowe, powinien je sam zrobić i przestudiować i pokazać dzieciom wzór tej pracy
Nie wolno podawać swoich prac jako materiał, na którym ma opierać się praca domowa. Podając ksiażkę ma dokładnie podać jej autora.
Przed rozpoczęciem lekcji nauczyciel wygłasza naukę duchową mówiącą o dobru i złu
Należy zwracać uwagę na akcenty, usprawniać ich dyktakt i pismo
Po sprawdzeniu listy i odpytaniu połowa lekcji powinna być poświęcona na rozmówkę łacińską
Nie należy żartować.
Do kogo, kiedy i w jakiej formie skierowano słowa: „Temu, co odważył się być mądrym”?
Słowa te skierował król Stanisław August Poniatowski do Stanisława Konarskiego. Zostały one wybite na medalu z podobizną wybitnego pijara i napisem: sapere auro (temu, który odważył się być mądrym)
Omów program wychowania moralngo G.Piramowicza.
Piramowicz podkreślał, że z edukacją umysłową trzeba łączyć wychowanie fizyczne, z drugiej zaś strony wychowanie moralne, któremu nadał sens świecki, stawiając za cel ukształtowanie „ludzi poczciwych, kochających i wykonywających cnotę, zadość czyniącym swoim powinnościom”. Jako naczelną metodę pedagogiczną propagował metodę poglądową, kładąc również nacisk na praktykę jako następny etap procesu nauczania. Uważał, że etykę powinno się już wykładać w I klasie szkoły średniej. Miała to być nauka etyczna, dotycząca powinności wobec rodziców. W klasie II etyka miała dotyczyć powinności względem współobywateli, klasie III powinności wobec Boga, a w IV wobec siebie samego. W starszych klasach miała być wykładana kolejno nauka prawa naturalnego, nauka ekonomiki i nauka prawa politycznego.
Na czym polega oryginalność poglądów nba wychowanie fizyczne J.Śniadeckiego.
Wychowanie fizyczne jest o tyle lepsze od moralnego ze nie zawsze udaje się nad nim popracować.
Na organizm fizyczny dziecka oddziałują różne czynniki od najwcześniejszych chwil, już od jego poczęcia, dlatego wychowawca powinien je znać od początku i wpływać na nie od początku- wnikliwe obserwowanie dziecka, aby zareagoać na nieprawidłowości w jego rozwoju
zachowanie równowagi w wychowniu domowym i publicznym
Celem wychownia fizycznego wg J. Śniadeckiego jest doprowadzenie człowieka do tego, "aby wszystkie części jego ciała były foremne i mocne, wszystkie zmysły doskonałe, wszystkie władze cielesne zupełne."
Dobra gimnastyka powinna obejmować wszelkiego rodzaju ćwiczenia cielesne jak mocowanie się, władanie rozmaitą bronią, tańce, skakanie, włażenie na wysokie drzewa, przeskakiwanie rowów, pływanie, jeżdżenie konno, dosiadanie konia w biegu itp., po to by wszystkie mięśnie rozwinąć i umocnić.
Od 7r.ż.dziecko nie powinno być obarczone nauką, ale rozwijać się na wolnym powietrzu bez wygód i wymysłów, w ciągłym ruchu. Unikał wszelkiej nauki, która by przyśpieszała rozwój jego systemu nerwowego.
Od 8r.ż.uczyć mało. Naukę należy przeplatać wprawą w łatwych rzemiosłach, a na wsi w pracach rolnych. W razie życiowych niepowodzeń zapewni to środki do życia
Od 10r.ż.przypadało właściwe kształcenie umysłu. Należy przestrzegać harmonii ciała i umysłu. Zwrócić uwagę młodzieży ku pracy i ruchowi.
St.Staszic żył w latach 1755- 1826. Jego dzieła to: „Ród ludzki”, „Uwagi nad życiem J.Zamoyskiego”. Omów fragment jednego z nich.
W „Uwagach nad życiem J.Zamoyskego” Staszic poprzedził projekt reformy programu szkolnego historyczną analizą szkolnictwa opraowanego przez zakony. W rozważaniach na ten temat określił oto przekonanie, że głównym powodem upadku większości uniwersytetów XVII i XVIIIw było panowanie w nich teologii i scholastyki. Teologia jako „umiejętności zakonne” uniemożliwiała zdaniem Staszia rozwój nauk opartych na doświadczeniu, tłumiła wszelki krytycyzm i spowodowała, że prawie 2 tysiące lat ludzie nie myśleli. Programom szkolnym opranowanym przez ducha teologicznego zarzucał niedostosowanie do ustroju społeczno- politycznego kraju. Zarzut ten był przede wszystkim wymierzany przeciwko kosmopolityzmowi, wychowaniu zakonnemu i jego zupełnej nieprzydatności w życiu społeczeństwa.
Główne idee pedagogiczne J.H.Pestalozziego.
Idea ograniczonego rozwoju- trzy podstawowe siły decydują o rozwoju każdego dziecka:
Intelektualna- głowa
Fizyczna- ręka
Moralna- serce
Działają one jednocześnie, współdziałają. Sile etycznej człowieka przyznawał pierwszeńsstwo i domagał się podporządkowania jej zarówno głowy, jak i serca.
Idea ograniczonego rozwoju - Pestalozzi uważał, że podstawą teorii wychowania jest idea ograniczonego rozwoju, któremu podlega każdy człowiek. I dlatego, zadaniem pedagoga powinno być odkrywanie praw rozwoju człowieka. Zdaniem Pestalozziego o rozwoju dziecka decydują następujące siły: intelektualna, fizyczna, moralna, określana w skrócie jako głowa, ręka i serce. Zalecał harmonię w działaniu tych organów. Uważał też, uznając niezmienność praw natury w rozwoju człowieka, że nauczanie tylko w zgodzie z tymi prawami może być skuteczne.
Głównym celem nauczania nie jest podawanie wiedzy, ale kształcenie i rozwijanie funkcji psychicznych dzieci (teoria formalnego nauczania) - istotę dydaktyki Pestalozziego stanowi przekonanie, że nauczanie należy oprzeć na świadomym współdziałaniu wrażeń z naturalnym rozwojem sił i uzdolnień dziecka, a więc na doprowadzeniu go do dokładnych pojęć. Osiągnąć ten cel można przez znalezienie odpowiedzi na trzy pytania: ile przedmiotów (liczba), jaka forma (kształt), jak się nazywają (słowo). Z tych trzech podstawowych składników wywiódł Pestalozzi naturalną i psychologicznie uzasadnioną podstawę teorii i metodyki nauczania początkowego, polegającą odpowiednio na liczeniu (nauka rachunków), mierzeniu (nauka rysunku i geometrii) i mówieniu (nauka języka ojczystego).
Łączenie nauczanie z wychowaniem moralnych - podstawą do wychowania moralnego jest miłość dziecka do matki, która przenosi się na coraz szersze otoczenie.
F.Froebel o wychowaniu przedszkolnym.
W wieku przedszkolnym należy stosować inne metody i środki niż w latach starszych. Najważniejszy środek pedagogiczny to gry i zabawy, w których dziecko ćwiczy swoje uzdolnienia. Dzieci cechuje duża witalność i pragnienie działania. Teorie zabawy uzasadnił naturalną potrzebą samodzielności. Kładł duży nacisk na zabawy dowone. Dzielił wiek przedszkolny na trzy obrazy:
Piłka, która dziecko ma otrzymać w ogródku
Kula, walec
Klocki
Duża rolę przykładał do zajęć praktycznych: lepienie, klejenie oraz wychowaniu estetycznemu (śpiew, rysunek) oraz zajęciom ruchowym.
Najistotniejszym czynnikiem w tym wieku jest naśladowanie. Zecał obcowanie dzieci z naturą (pielęgnowanie roślin). Jego program był jednak przeładowany materiałem dydaktycznym hamującym swobodna zabawę.