ZAOPATRZENIE SPOŁECZNE

ŻOŁNIERZY ZAWODOWYCH

Ustawa z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym

żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin

Ryzyka socjalne objęte ochroną - żołnierzom zawodowym przysługują świadczenia w razie trzech ryzyk socjalnych:

1. ryzyka emerytalnego związanego z wysługą lat;

2. ryzyka inwalidztwa;

3. ryzyka śmierci żywiciela rodziny.

Świadczenia wojskowe:

• emerytura wojskowa;

• wojskowa renta inwalidzka;

• wojskowa renta rodzinna;

• dodatki do emerytury i renty;

• zasiłek pogrzebowy.

Ogólne zasady mające zastosowanie do wszystkich rodzajów świadczeń:

• relacja pomiędzy zaopatrzeniem społecznym a ubezpieczeniem społecznym (art. 4) → osoby, które pozostawały w zawodowej służbie wojskowej, ale nie spełniły warunków do nabycia świadczeń, a zostały zwolnione ze służby nabywają prawo do świadczeń emerytalno-rentowych w systemie ubezpieczenia społecznego, natomiast okresy służby w myśl przepisów ubezpieczeniowych są traktowane jako lata składkowe i wliczane do okresów składkowych (składki są naliczane od uposażenia i podlegają waloryzacji tak samo jak składki emerytalne);

• podstawa wymiaru świadczeń - podstawę wszystkich świadczeń przewidzianych w ustawie stanowi uposażenie pobierane przez żołnierza zawodowego na ostatnio zajmowanym stanowisku;

Pojęcie uposażenia:

• uposażenie zasadnicze;

• stałe i comiesięczne dodatki do tego uposażenia;

• miesięczna równowartość nagrody rocznej (tzw. „trzynastka” przysługująca wszystkim osobom zatrudnionym w sferze budżetowej).

• sytuacja zbiegi prawa do różnych świadczeń - w razie zbiegu prawa do różnych świadczeń z zaopatrzenia społecznego, w tym także świadczenia emerytalnego z ubezpieczenia społecznego, osobie uprawnionej przysługuje jedno świadczenie: wyższe albo wybrane przez uprawnionego;

• możliwość uzyskania prawa do świadczenia na zasadzie wyjątku - w drodze wyjątku Minister Obrony Narodowej może przyznać świadczenia osobom, które nie spełniły warunków nabycia do nich prawa.

Przesłanka negatywna - popełnienie w trakcie służby przestępstwa i nałożenie przez sąd dodatkowej kary pozbawienia praw publicznych lub degradacji.

Emerytura wojskowa

Przesłanki nabycia prawa do emerytury wojskowej:

• zwolnienie ze służby i niepodejmowanie służby po nabyciu prawa do świadczenia;

• osiągnięcie w dniu zwolnienia co najmniej 15-letniego okresu służby w Wojsku Polskim - do wysługi lat uwzględnia się okresy równoważne ze służbą wojskową, np. działalność w ruchu oporu po 1.09.1939 r., służbę w Policji, Straży Granicznej i Służbie Więziennej.

Wyłączenia - nie wlicza się do wysługi lat służby w okresie 1944-1956 w Informacji Wojskowej, sądownictwie i prokuraturze wojskowej, jeżeli uprawnionemu udowodniono represje wobec osób prowadzących działalność na rzecz suwerenności i niepodległości Polski.

Warunki doliczania okresów ubezpieczenia do wysługi emerytalnej:

• nie osiągnięcie przez ubezpieczonego maksymalnej wysokości emerytury wojskowej wynoszącej 75 % uposażenia;

• osiągnięcie określonego wieku emerytalnego wynoszącego: 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn albo uzyskanie orzeczenia o inwalidztwie.

Każdy rok składkowy zwiększa wysokość emerytury o 1,3 % podstawy jej wymiaru.

Wysokość emerytury wojskowej - po 15 latach służby żołnierz zawodowy nabywa prawo do emerytury wojskowej w wysokości 40 % uposażenia, a z każdym rokiem służby ta emerytura ulega zwiększeniu o 2,6 % podstawy jej wymiaru.

Wzrost emerytury wojskowej o 2,6 % nastąpi także z tytułu lat podlegania ubezpieczeniu społecznemu poprzedzających rozpoczęcie służby, ale zostaną uwzględnione nie więcej niż 3 lata podlegania ubezpieczeniu - każdy następny rok będzie powodował zwiększenie emerytury o 1,3 % podstawy jej wymiaru (okresy nieskładkowe będą powodowały zwiększenie emerytury o 0,7 % podstawy jej wymiaru).

Zwiększenie emerytury wojskowej może nastąpić również wskutek pewnych szczególnych warunków, w których wykonywana jest służba wojskowa:

• zwiększenie o kolejne 2 % w przypadku żołnierzy, którzy sprawują służbę:

• w charakterze personelu w samolotach naddźwiękowych;

• w składzie załóg okrętów podwodnych;

• w charakterze nurków i płetwonurków;

• w fizycznym zwalczaniu terroryzmu;

• zwiększenie o 1 % za każdy rok służby:

• członkowie załóg innych samolotów i śmigłowców;

• członkowie załóg nawodnych jednostek pływających;

• skoczkowie spadochronowi i saperzy;

• osoby w służbie wywiadowczej za granicą;

• służba w oddziałach specjalnych;

• zwiększenie o 0,5 % za każdy miesiąc służby z tytułu służby odbywanej na froncie w czasie wojny albo w strefie działań wojennych.

Zwiększenie emerytury o 15 % podstawy jej wymiaru - posiadanie przez uprawnionego statusu inwalidy i powstanie tego inwalidztwa w związku ze służbą.

• Kwota emerytury wojskowej nie może przekroczyć 75 % podstawy jej wymiaru.

Wojskowa renta inwalidzka

Przesłanki nabycia prawa do wojskowej renty inwalidzkiej:

• zwolnienie ze służby;

• powstanie inwalidztwa:

• w czasie pełnienia służby, albo

• w ciągu 18 miesięcy zakończenia służby, jeżeli inwalidztwo jest następstwem urazów bądź chorób, które nastąpiły w czasie służby, albo

• w ciągu 3 lat od jej zakończenia, jeżeli jest ono następstwem wypadku w związku ze służbą bądź choroby związanej ze szczególnymi warunkami służby.

Przy ustalaniu inwalidztwa bierze się pod uwagę wyłącznie aspekt medyczny (stałe lub długotrwałe naruszenie sprawności organizmu) - inwalidztwo ma miejsce wówczas, gdy żołnierz zawodowy jest całkowicie niezdolny do służby.

Wyróżnia się trzy grupy inwalidzkie żołnierzy całkowicie niezdolnych do służby - kryterium jest pojęcie niezdolności do pracy:

1. osoby całkowicie niezdolni do pracy (I grupa inwalidzka);

2. osoby częściowo niezdolni do pracy (II grupa inwalidzka);

3. osoby zdolni do pracy (III grupa inwalidzka).

W systemie zaopatrzenia społecznego żołnierzy nie występuje pojęcie okresowego inwalidztwa (każde orzeczenie inwalidztwa zakłada trwałość tego inwalidztwa).

Żołnierz będący inwalidą wojskowym ma obowiązek poddawać się okresowym kontrolnym badaniom lekarskim - pierwsze badanie powinno być przeprowadzone po upływie 3 lat od wystąpienia urazu bądź choroby, a dalsze badania nie rzadziej niż co 5 lat.

• Jeżeli niezdolność do pracy trwa dłużej niż 10 lat albo w przypadku inwalidów, którzy osiągnęli: 55 lat w przypadku kobiet i 60 lat w przypadku mężczyzn, takich badań kontrolnych nie trzeba przeprowadzać.

Orzecznictwo lekarskie → wyodrębniony system orzecznictwa lekarskiego - w sprawach inwalidów wojskowych orzekają wojskowe komisje lekarskie (są one także kompetentne w sprawach orzekania zdolności do służby osób zwolnionych ze służby).

• Postępowanie jest dwuinstancyjne - od orzeczenia wojskowej komisji lekarskiej przysługuje prawo odwołania do wojskowej komisji lekarskiej wyższego szczebla w terminie 14 dni (takie odwołanie może złożyć tylko zainteresowany).

Wysokość wojskowej renty inwalidzkiej - zależy od grupy inwalidzkiej i wynosi:

• 80 % podstawy wymiaru świadczenia - w przypadku osób zaliczonych do I grupy inwalidzkiej;

• 70 % podstawy wymiaru świadczenia - w przypadku osób zaliczonych do II grupy inwalidzkiej;

• 40 % podstawy wymiaru świadczenia - w przypadku osób zaliczonych do III grupy inwalidzkiej.

Wojskowa renta inwalidzka ulega zwiększeniu o 10 %, jeżeli inwalidztwo jest konsekwencją wypadku bądź choroby w czasie służby.

Wojskowa renta rodzinna

W odniesieniu do żołnierzy stosujemy co do zasady przepisy o rencie rodzinnej z ubezpieczenia społecznego - przepisy dotyczące: przesłanek nabycia prawa do świadczenia, kategorii osób uprawnionych i wysokości świadczenia.

Wyjątki:

• wojskowa renta rodzinna przysługuje nie tylko w razie śmierci żywiciela rodziny, ale także w czasie jego zaginięcia podczas służby;

• niektóre przypadki w których wojskowa renta rodzinna jest naliczana od innej podstawy niż świadczenie, które przysługiwało zmarłemu członkowi rodziny:

• w przypadku śmierci lub zaginięcia żołnierza podstawę wymiaru renty rodzinnej stanowi kwota renty inwalidzkiej I grupy;

• w przypadku, gdy zmarły żywiciel rodziny był emerytem lub rencistą podstawę wymiaru renty rodzinnej stanowi kwota renty inwalidzkiej II grupy;

• wojskowa renta rodzinna w wysokości 100 % uposażenia przysługująca w szczególnych przypadkach, takich jak śmierć albo zaginięcie w czasie wykonywania zadań służbowych poza granicami państwa.

Prawo do wojskowej renty rodzinnej przysługuje wdowie bez względu na wiek i zdolność do pracy.

Dodatkowe uprawnienia z systemu zaopatrzenia społecznego żołnierzy zawodowych:

• prawo do świadczeń socjalnych pobieranych po zwolnieniu ze służby;

• prawo do odpłatnego pobytu w domu emeryta wojskowego.

Administrowanie systemem zaopatrzenia społecznego

żołnierzy zawodowych

Administrowanie tymi świadczeniami zostało powierzone wojskowym organom rentowym (odrębny system organizacyjny).

• Od decyzji w sprawie przyznania świadczenia zainteresowanemu przysługuje odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.

Waloryzacja świadczeń emerytalno - rentowych

Waloryzacja odbywa się na takich samych zasadach, jak waloryzacja w systemie ubezpieczenia społecznego.

Zawieszenie lub zmniejszenie

prawa do świadczeń emerytalno - rentowych

Zawieszenie następuje w razie zaistnienia ponownego powołania do służby wojskowej albo innej służby mundurowej.

• Istnieje możliwość pobierania świadczeń emerytalno-rentowych z wykonywanej pracy zarobkowej rodzącej obowiązek ubezpieczenia społecznego bez utraty prawa do emerytury lub renty wojskowej (art. 104 ustawy eme-rytalno-rentowej).

Nie stosuje się instytucji zawieszenia prawa do emerytury lub renty z powodu przekroczenia 130 % przeciętnego wynagrodzenia.

Z chwilą przekroczenia progu 75 % emerytura lub renta ulegnie zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, natomiast przekroczenie progu 130 % powoduje zmniejszenie wysokości świadczenia o jego 25 %.

• Finansowanie świadczeń z zaopatrzenia społecznego żołnierzy zawodowych odbywa się z budżetu państwa.

1

---