Listerioza
(listerwsis ovum)
choroba o przebiegu posocznicowym, nerwowym lub poronnym
Występowanie.
powszechnie u kilkudziesięciu gatunków zwierząt i u człowieka.
Etiologia.
Listeria monocytogenes
małą pałeczką Gram (+),
rzęski,
brak otoczek i zarodników.
agar zwykłym → małe kolonie, (podobnych do kolonii włoskowca różycy)
warunkowo chorobotwórcza.
po uzjadliwieniu zarazka → chorobą zaraźliwą.
bardzo oporny na wpływ środowiska (długo utrzymuje się przy życiu w ziemi, ściółce i paszy)
Wrota:
per os lub aerogennie
Epizootiologia:
szczególne powinowactwo do tkanki nerwowej.
infekcja z zewnątrz, lub uaktywnienie autoinfekcji.
zachorowalność wynosi między 0,5—5%, (do 20% )
z reguły konieczne są dodatkowe czynniki usposabiające obniżające odporność naturalną zwierzęcia, (gastroenteritis
na tle żywieniowym, parazytozy p.pok., bledy żywieniowe, zoohigiena)
w przypadku zarażenia L. monocytogenes uzjadliwioną w wyniku pasaży przez zwierzęta wrażliwe → możliwość rozwoju choroby u osobników o dobrej kondycji.
w stadzie: na ogół najpierw zachorowują osobniki kondycyjnie najsłabsze. Potem chorują jednakże również zwierzęta o dobrej kondycji
Znacznie częściej chorują osobniki młode niż zwierzęta starsze
choroba najczęściej występuje w miesiącach wczesnej wiosny rzadko latem
wyczerpanie organizmu po okresie zimy,
brak bogatej w witaminy świeżej paszy oraz
podawanie kiszonek, w których często bytują listerie..
Patogeneza
infekcja z zewnątrz → chłonka krew i nerwy → młode - posocznica
→ dorosłe - narządy wewnętrzne u Ov gł. układ nerwowy
działanie chorobotwórcze związane jest z produkcją endotoksyny
Objawy:
postać: posocznicowa:
dotyczy jagniąt kilkutygodniowych i z reguły kończy się śmiercią
utratą apetytu, osowiałością, podwyższeniem wewnętrznej ciepłoty ciała oraz znacznym osłabieniem
postać nerwowa (może rozwijać sie z postaci posocznicowej)
w początkowym stadium cechuje się w/w objawami
dodatkowo zgrzytanie zębami, porażeniem jednej z małżowin usznych, zwisanie żuchwy, wypadanie języka
objawy z OUN :obniżenie reaktywności, trudności w koordynacji ruchów ruchy maneżowe oraz parcie na przeszkody, drgawki oraz porażenie w obrębie mięśni głowy (porażenie m. facialis) i szyi.
ruchy wiosłujące, głowa jest często odrzucona do tyłu lub w bok.
po 3—5 dniach zwierzęta nie są w stanie utrzymać się w pozycji stojącej → leżą i wykonują bezwładne ruchy kończynami
śmiertelność jest prawie stuprocentowa.
postać poronna:
zakażenia macicy → poronienie, zatrzymania łożyska, zapalenie wymienia.
A.P.:
brak wyraźnie zaznaczonych zmian
zapalenie spojówek, (w postaci nerwowej obustronne, krwotoczne)
nieżytowe zapalenie płuc i dróg oddechowych,
płyn wysiękowy w worku osierdziowym,
wyboroczyny pod nasierdziem,
zwyrodnienie mięśnia sercowego i wątroby
przekrwienia naczyń mózgu.
H.P.:
okołonaczyniowe nacieki głównie monocytów
ogniska ropne w mózgu, móżdżku i rdzeniu kręgowym.
Rozpoznawanie.
Objawy kliniczne postaci nerwowej, obustronne krwotoczne zapalenie spojówek.
w innych postaciach badania laboratoryjne
Badania laboratoryjne:
badanie serologiczne: odczyn aglutynacji - (+) przy mianie 1:80
badanie bakteriologiczne: preparaty bezpośrednie z mózgu i narządów wewnętrznych.
materiał do badań: narządy wewnętrzne, błony płodowe.
Rozpoznaniu różnicowe:
ch. bornaską, wściekliznę, enterotoksemię oraz zapalenie wymienia i poronienia o innej etiologii.
Zwalczanie:
początkowe stadium choroby - penicylina lub oksytetracykliną w dużych dawkach.
w późniejszym okresie zabiegi lecznicze są nieskuteczne → należy dokonać uboju z konieczności.
dokładne oczyszczenie i dezynfekcja owczarni - 3% ług sodowy lub 2°/o formalinę.
Profilaktyka:
właściwe żywienie matek i jagniąt (witaminy i sole mineralne) , zoohigiena.
unikać jednostronnego podawania kiszonek w okresie zimy. Na zmianę z nimi należy podawać buraki pastewne, siano oraz dodatki mineralno-witaminowe.
deratyzacja - gryzonie są nosicielami
Piśmiennictwo:
1. Cąkała S.: „Choroby owiec” Warszawa 1975,
2. Wachnik Z. „Zarys chorób zakażnych zwierząt”
2
- Listerioza owiec -