WPROWADZENIE DO PSYCHOTERAPII - WYK�AD 6 (17.11.2008)

PODEJŒCIE POZNAWCZE

• myœlenie jako punkt wyjœcia, bardziej pierwotne wzgl�dem emocji (w przeciwie�stwie do psychoanalizy)

• symptomy w kontekœcie konkretnych objaw�w

• pozn - behaw: uczymy si� pewnego sposobu spostrzegania œwiata

• zaburzenia jako defekt poznawczego systemu kontroli np. nie zwracanie uwagi na istotne sygna�y, interpretacja na podstawie mniej istotnych bodŸc�w, mylna interpretacja bodŸc�w albo sprzeczna z norm� spo�eczno-kulturow�

Aaron Beck - terapia poznawcza, zaburzenia depresyjne; pacjent dokonuje analizy tego, co i jak myœli, swoich myœli automatycznych

• triada poznawcza: ja, œwiat, przysz�oœ� (w depresji pesymistyczne myœlenie na temat tych trzech sfer)

• Myœlenie (mechanizmy b��d�w interpretacyjnych w depresji):

• - selektywna abstrakcja (koncentracja na wybranych elementach sytuacji)

• - nadgeneralizacja

• - przesadne znaczenie (wymaga�) / minimalizowanie (mo�liwoœci)

• - personalizacja (cz�owiek jako Ÿr�d�o wydarze�)

• - myœlenie czarno - bia�e (wszystko albo nic)

• - katastrofizacja

• - arbitralne wnioskowanie

• Myœlenie ma wp�yw na emocje, fizjologi� i zachowanie; w ten spos�b powstaj� rozbie�noœci mi�dzy œwiatem postrzeganym a jego interpretacj�

• Zaburzenia jako wynik nieprawid�owych schemat�w poznawczych w postaci automatycznych myœli

• Terapeuta aktywny, dyrektywny, ustrukturalizowana forma sesji terapeutycznych; du�o pyta� ale te� du�o informacji zwrotnych

• Pacjenci motywowani do tworzenia dzienniczk�w jako formy analizy mechanizm�w reakcji emocjonalnych i zachowania

• Kontr myœl - jak inaczej mo�na by interpretowa� wydarzenie

• Terapia skoncentrowana na tym, co tu i teraz

• Niespecyficzne elementy relacji terapeutycznej: emocjonalny, empatyczny kontakt, wsp�praca z pacjentem i jego motywacja

• Dyskusja na temat tego, co wp�yn�o na polepszenie lub pogorszenie si� stanu pacjenta

• Wa�na u pacjenta umiej�tnoœ� autoeksploracji, poszukiwania nowych znacze�

• Kwestia przeniesienia i przeciwprzeniesienia - nie jest dla terapii poznawczej najbardziej istotna, cho� mo�e wyst�powa� i wg nich utrudnia proces terapeutyczny; dopiero p�Ÿniej stwierdzono, �e zjawiska te mog� by� przydatne

• Techniki terapii poznawczej:

• a) techniki wywo�uj�ce automatyczne myœli, dla kt�rych terapeuta mo�e mie� inn� interpretacj� np. wykorzystuje si� fluktuacje nastroju, techniki wyobra�eniowe (jakaœ sytuacja, kt�ra poprawi�a lub pogorszy�a nastr�j)

• b) techniki behawioralno - poznawcze np. terapia sukcesu (motywuje si� pacjent�w do osi�gania ma�ych, prawdopodobnych sukces�w - poziom zachowania), na poziomie automatycznych myœli np. rodzaj polemiki z myœlami automatycznymi, kontrmyœli, pacjent sam prowadzi ze sob� dyskusj�

• c) techniki identyfikacji za�o�e� le��cych u podstaw myœli automatycznych np. �e do szcz�œcia potrzebne s� same sukcesy, wszystko musi si� uda� itp.

Wg Judith Beck: przekonania kluczowe ? przekonania poœrednicz�ce ? myœli automatyczne (w danej sytuacji)

• terapia post�puje w odwrotnym kierunku, od myœli do przekona�

• przekonania kluczowe s� bardzo g��bokie, podstawowe, sztywne, og�lne i trudne do werbalizacji

• przekonania poœrednicz�ce - uczymy si� ich w �yciu, np. dotycz�ce innych ludzi, mo�na je przeformu�owa� na drodze terapii

• myœli automatyczne - niedost�pne œwiadomoœci, rozpoznawalne np. po emocjach i zachowaniach)

• Opr�cz zachowania w danej sytuacji wyst�puje tak�e ocena nas samych w tej sytuacji

• Relacja terapeutyczna - wa�na, ale niewystarczaj�ca w procesie terapeutycznym; bie��ce problemy, zachowania, procesy poznawcze

PODEJŒCIE HUMANISTYCZNO - EGZYSTENCJALNE

• Reakcja na nadmierny redukcjonizm psychoanalizy i behawioryzmu

• powr�t do filozoficznych Ÿr�de� psychologii

• akcent na kwesti� doœwiadcze� i prze�y� wewn�trznych

• indywidualnoœ� cz�owieka, jego unikalnoœ�, cz�owiek jako ca�oœ�, a nie tylko suma element�w

• Relacje interpersonalne

• Samotnoœ� cz�owieka, jego samoœwiadomoœ�: poznanie i samopoznanie umo�liwia dokonanie zmiany

• Negatywne konsekwencje pewnych przyzwyczaje�

• Samorealizacja jako jedna z podstawowych potrzeb

• Cz�owiek mo�e dokonywa� œwiadomych wybor�w

Opr�cz terapii powsta� pewien ruch obejmuj�cy te� inne nauki m.in. podwa�aj�cy sens diagnozy jako etykiety ograniczaj�cej cz�owieka

• hierarchia potrzeb - Maslow

• Odwo�anie si� do filozofii, w tym do:

• a) egzystencjalizmu

• - egzystencja ludzka jako pierwotna, ludzie s� œwiadomi swojego istnienia

• - troska i trwoga zwi�zana ze œmierci� jako g��wne doœwiadczenia

• - w psych: silna koncentracja na poczuciu codziennoœci

• - rzeczy, kt�re uwa�amy za trwa�e mog� takie nie by�

• b) fenomenologii

• - spos�b poznawania pacjenta bez za�o�e�; tylko to, co dane w bezpoœrednim doœwiadczeniu

• - poznanie przez intuicj�, bierny akt umys�u

• c) personalizmu

• - wyj�tkowe traktowanie jednostki

• - cz�owiek w trakcie stawania si�, w procesie samorealizacji, doskonalenia; ma swoj� wartoœ�

• W psychopatologii sta�y rozpad struktury JA, wynikaj�cy z wpl�tania cz�owieka w pewne struktury spo�eczne, kt�re narzucaj� mu rol�; st�d wynikaj� sprzecznoœci, niemo�noœ� bycia sob�

• Zmiana przez powi�kszenie swojej œwiadomoœci i doœwiadczenie, prze�ywanie emocji

• Kwestia l�ku przed samotnoœci�, poczucie sko�czonoœci, odpowiedzialnoœci za siebie, brak sensu �ycia

• Pacjenci niemog�cy zmierzy� si� z problemem dokonuj� zaprzeczenia np. poprzez uto�samianie si� z pewn� rol� spo�eczn�, ucieczk� przed samotnoœci�, przerzucanie odpowiedzialnoœci na zewn�trz siebie

• Zadanie terapeuty to likwidacja zaprzeczenia, uwolnienie pewnych doœwiadcze� i pomoc pacjentowi w œwiadomym nadawaniu sensu wydarzeniom i jego doœwiadczeniom

• Relacja terapeutyczna konstruowana poprzez poznanie fenomenologiczne, egzystencjalne wyjaœnianie sytuacji przy personalistycznym traktowaniu; bardziej partnerska relacja; nie pacjent, a klient - osoba

• Korektywne doœwiadczenia emocjonalne

• Skoncentrowanie na teraŸniejszoœci, wr�cz na danej chwili w gabinecie terapeutycznym

Jaki powinien by� terapeuta?

• szerokie horyzonty

• bez wartoœciowania i przes�d�w - akceptacja

• empatia

• ALE: frustracja mo�e by� rozwojowa, wi�c nie zawsze empatia okazywana

• akceptacja cz�owieka, a nie jego zachowa�

• autentycznoœ�, sp�jnoœ�, naturalnoœ� terapeuty, JEGO samoakceptacja

Nie zawsze zadowolenie klienta = zmiana

• Sceptyczne nastawienie do technik terapeutycznych; technika jako ucieczka od naturalnego kontaktu

• Ewentualnie np. odzwierciedlanie, techniki zwi�zane z wyra�aniem uczu� np. technika pustego krzes�a

• Konfrontacja z silnymi emocjami

• Koncentracja klienta na jego prze�ywaniu

• Konfrontacja i interpretacja tego, co tu i teraz

• czasem analiza przekona�

• Terapeuci egzystencjalni - zamiast technik, samo bycie z klientem

Terapeuci humanistyczni (np. Rogers)

• potrzeba samoakceptacjii samorealizacji

• zniekszta�cenie doœwiadczenia

• zachowania maj�ce wzbudzi� warunkow� akceptacj� otoczenia

• w terapii doœwiadczenie prze�y� zagra�aj�cych

• tutaj te� Gestalt

• „bezpieczna katastrofa”

Terapeuci egzystencjalni (np. Frankl - logoterapia)

• brak technik

• analiza �ycia, refleksja

• nawi�zania do religii

• derefleksja jako odwr�cenie myœli od problemu

• np. Larring - krytyka diagnozy

• ci�g�y kontakt terapeuta - klient

Gestalt - cz�owiek tworzy pewne ca�oœci, figury; jeœli jest zdrowy - jest gotowy na ich zmian�, na tworzenie nowych; terapia grupowa, niedyrektywna, brak pytania „dlaczego?”

PODSUMOWANIE: teraŸniejszoœ�, etyka w terapii, relacja terapeutyczna

---