Taktyka zwalczania wymuszeń rozbójniczych

Wymuszenie rozbójnicze - art. 282 KK - sprawca w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przemocą, groźbą bezpośredniego zamachu na życie, zdrowie albo gwałtownego zamachu na mienie doprowadza osobę do niekorzystnego rozporządzenia mieniem własnym lub cudzym, albo do zaprzestania działalności gospodarczej.

Zagrożenie wymuszeniami:

	1998 r.	1999 r.	2000 r.
Postępowania wszczęte	2604	3314	3980
Przestępstw stwierdzonych	7578	8178	10278
Przestępstw wykrytych	6998	7416	9446
Wykrywalność w %	90	90	92

Charakterystyka sprawców wymuszeń rozbójniczych w 2000 roku:

• przestępstw stwierdzonych - 10 278

• ogółem podejrzanych - 4 121

• mężczyźni - 96%

• nieletni, młodociani - 60%

• uprzednio nie karani - 71%

• uprzednio karani - 29%

• recydywiści - 7%

• uczący się - 51,8%

• pracujący - 10%

• nie uczy się i nie pracuje - 32%

• bezrobotny - 4%

Wymuszenia rozbójnicze:

1. Bezpośrednie

1. W formie haraczu:

1. Wymuszenie zwrotu zaciągniętej pożyczki, długów w zawyżonych kwotach

2. Haracz za przejazd, na drogach

3. Od osób prowadzących działalność gospodarczą

4. Od osób trudniących się sex biznesem (agencje towarzyskie, masażu)

5. Za zwrot skradzionego pojazdu

6. Od osób, które nielegalnie dorobiły się

2. Pośrednie

1. Połączone z uprowadzeniem osoby

Wymuszenia anonimowe: - anonim zawiera:

• żądanie

• groźbę

• instrukcję postępowania

• może być pisany ręcznie, maszynowo, komputerowo

Wstępne czynności Policji po otrzymaniu informacji o wymuszeniu w formie anonimu:

• zabezpieczenie anonimu

• poddanie go badaniom (ślady daktyloskopijne)

• niezwłoczne (do 14 dni) przesłanie do KDA oryginału anonimu

Źródła informacji:

• zawiadomienie osoby pokrzywdzonej

• zawiadomienie innych osób

• zawiadomienie instytucji

• zawiadomienie organów kontroli

• zatrzymanie na gorącym uczynku lub w bezpośrednim pościgu

• w toku postępowania przygotowawczego

• inne źródła

Etapy wymuszenia haraczu:

• perswazji - zaproponowanie kwoty w zamian „za ochronę” - brak gróźb

• zmiękczania - występują groźby, że jak nie zapłaci to...

• działania - realizacja elementów zmiękczania - pobicie, uprowadzenie

• uzależnienia - występuje, gdy osoba po w/w etapach zgodziła się na płacenie, niejednokrotnie wchodzi ona w grupę przestępczą

Czynniki determinujące wykrywalność:

• większość informacji uzyskiwanych operacyjnie

• bezpośrednie informacje od ofiary są sporadyczne

• pokrzywdzeni to często osoby prowadzące działalność niezgodną z prawem lub na jego pograniczu (dlatego nie podają całej prawdy)

• pokrzywdzeni nie wierzą w skuteczność działań Policji

• dla zapewnienia swojego bezpieczeństwa wynajmują firmy ochroniarskie lub grupy przestępcze

• często między ofiarami występuje zmowa milczenia

• częste wywieranie nacisków na osoby pokrzywdzone i świadków (np. gdy zatrzymano sprawców)

• częste próby korumpowania policjantów, prokuratorów i sędziów

Taktyka wykrywania sprawców:

1. kierunek działań Policji - dokładne rozpoznanie grupy poprzez:

1. wykorzystanie OZI

1. docieranie do grup lub zainstalowanie się obok nich

2. działania dezintegrujące i dezinformujące

2. wykorzystanie świadka in cognito

3. wykorzystanie świadka koronnego

1. rozpoznanie powinno obejmować:

1. skład osobowy grupy (zmieniający się)

2. funkcje pełnione w grupie przez osoby

3. miejsca przebywania

4. posiadanie broni

5. rejony działania

6. kontakty z innymi grupami

2. zorganizowanie solidnego frontu odmowy płacenia haraczu

3. współdziałanie ze związkami pracodawców oraz lokalnymi samorządami

4. przygotowanie grup szybkiego reagowania

WYMUSZENIA ZA ZWROT UTRACONEGO POJAZU (Przestępstwo z art. 286§2 KK)

Etapy wymuszania haraczu za skradziony samochód:

• nawiązanie kontaktu z pokrzywdzonym

• oczekiwanie za pokrzywdzonym w umówionym miejscu i nawiązanie z nim kontaktu

• spotkanie z pokrzywdzonym w nowym miejscu, określenie miejsca, czasu i sposobu przekazania pieniędzy

• w wyznaczonym miejscu pokrzywdzony przekazuje pieniądze, po czym następuje czas oczekiwania na informację, gdzie znajduje się samochód.

Wstępne czynności Policji:

• przygotowanie pokrzywdzonego do sytuacji jaka go może spotkać ze strony oferenta

• obligatoryjne sporządzenie z tego notatki służbowej

• rozważenie kwestii przeprowadzenia rozmów ze wszystkimi pokrzywdzonymi

• obowiązek przeprowadzenia rozmowy, gdy pojazd nie miał AC, lub pokrzywdzony chce dać ogłoszenie o nagrodzie za pomoc w odnalezieniu pojazdu

Czynności o charakterze procesowym:

W przesłuchaniu należy uwzględnić:

• gotowość do złożenia okupu

• w jaki sposób sprawcy mogli ustalić jego dane

• czy sprawcy podali cechy pojazdu świadczące że pojazd znajduje się w ich posiadaniu

• w jakich okolicznościach sprawcy mogli dowiedzieć się o charakterystycznych cechach pojazdu

• potwierdzić fakt, że została zgłoszona kradzież pojazdu

Działania jednostki Policji przyjmującej zawiadomienie a niewłaściwej do prowadzenia sprawy:

• przyjęcie zawiadomienia

• potwierdzenie faktu kradzieży

• uzgodnienie z prokuratorem przekazania sprawy.

Czynności o charakterze operacyjnym:

1. przeprowadzenie rozmowy z pokrzywdzonym dot. gotowości i zakresu współpracy z Policją

2. ustalenie formy i zakresu współpracy

3. wysłanie szyfrogramu do jednostki, na terenie której będzie złożony okup (co najmniej na 3 godziny przed terminem złożenia okupu) z podaniem:

1. danych właściciela pojazdu

2. danych pojazdu

3. opisu sposobu nawiązania kontaktu

4. żądań sprawców

5. daty i godziny przybycia pokrzywdzonego

4. obligatoryjne ustalenie stacji abonenckiej, z której dzwonili sprawcy

Działania wykrywcze:

1. Udział pokrzywdzonego w złożeniu okupu (gdy wyraża gotowość):

1. Należy uwzględnić sytuację, że sprawcy mogą go znać, lub mogli mu po kradzieży zrobić zdjęcie

2. Przygotowanie pokrzywdzonego:

1. Pouczenie go (gdy składa swoje pieniądze), by:

1. Żądał bezpośredniego kontaktu fizycznego z osobą odbierającą okup

2. Odmówił pozostawienia okupu, gdy sprawcy nie pokażą samochodu

2. Uprzedzenie o możliwości utraty pieniędzy i przesłuchanie go na tę okoliczność.

3. Ochrona form i metod policyjnych stosowanych w sprawie:

1. Uzgodnić z pokrzywdzonym jego rolę, sposób zachowania się przy składaniu okupu

2. Ustalić sposób łączności z pokrzywdzonym

3. Ewentualne wyposażenie go w pakiet pułapki kryminalistycznej i „pakietu pieniędzy do pokazania”

4. Wykorzystanie pieniędzy przekazanych przez pokrzywdzonego (sam musi podjąć taką decyzję i nie zmienił jej):

1. Opracowanie planu i uzyskanie jego zatwierdzenia

2. Sporządzenie notatki z wyszczególnieniem w niej nominałów i numerów banknotów.

5. Opracowanie planu zasadzki (obligatoryjnie).

WYMUSZENIA POŁĄCZONE Z UPROWADZENIEM OSOBY

Postępowanie sprawców uprowadzenia osoby ma dwojaki charakter:

• uprowadzenie dziecka z zamiarem oddania go rodzicom lub opiekunom po otrzymaniu okupu (Często działa dwóch sprawców. Jeden opiekuje się dzieckiem, drugi nawiązuje kontakt z rodzicami. Najczęściej ofiarami są dzieci małe, które nie są w stanie przekazać informacji na temat sprawców, miejsca przetrzymywania).

• uprowadzenie dziecka lub osoby dorosłej z zamiarem pozbawienia ich życia (Zabójstwa sprawca (-cy) dokonują natychmiast po uprowadzeniu osoby w ustronnie miejsce i zacierają ślady, najczęściej poprzez zakopanie, utopienie zwłok).

Współdziałanie z osobą pokrzywdzoną:

• po sporządzeniu protokołu pouczyć osobę o zachowaniu w tajemnicy współpracy z Policją

• po otrzymaniu następnego anonimu, nie otwierać go tylko jak najszybciej dostarczyć na Policję

• ustalić miejsce i sposób przekazania otrzymanego anonimu

• ustalić plan kontaktowania się

• uczulić pokrzywdzonego aby nie podejmował żadnych działań na własną rękę

• podjąć działania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa pokrzywdzonemu.

Metody oddziaływania na sprawcę wymuszenia za pośrednictwem pokrzywdzonego:

• nawiązanie łączności za pomocą pokrzywdzonego ze sprawcą lub sprawcami (aby zorganizować zasadzkę)

• nawiązanie kontaktu

• wymiana korespondencji (uzyskanie materiału dowodowego np. pisma ręcznego śladów linii papilarnych)

• składanie listu w wyznaczonym miejscu z prośbą o:

• przełożenie terminu złożenia okupu

• zmniejszenie wysokości okupu

• rozłożenie okupu na raty

• wyznaczenie innego terminu złożenia okupu

• zmiana miejsca złożenia okupu

(zyskujemy w ten sposób na czasie potrzebnym do zorganizowania zasadzki)

• list powinien być złożony osobiście przez zagrożonego lub członka rodziny

• ze względów taktycznych powinien być włożony do pudełek, słoików, kopert, gdyż istnieje możliwość pozostawienia przez sprawcę śladów linii papilarnych

• za pośrednictwem pokrzywdzonego utrzymywać kontakt telefoniczny ze sprawcą.(rozmowy kontrolować i nagrywać na taśmę magnetofonową)

Rodzaje pułapek kryminalistycznych:

• sygnalizująca

• znakująca

• obezwładniająca

• rejestrująco - utrwalająca

• mieszana

Zasady stosowania zasadzek:

• powinna być dobrze przygotowana i zarejestrowana

• pisemny plan zasadzki (charakterystyka materiałów, siły i środki, cel, termin, osoby odpowiedzialne, przewidziane możliwie wszystkie warianty zachowania się sprawców)

Kategorie osób pokrzywdzonych:

• zainteresowani współpracą z Policją

• nie zainteresowani współpracą z Policją

Przejawy niechęci do współdziałania z Policją:

• Unikający zgłoszenia faktu uprowadzenia lub zwlekający w zawiadomieniu Policji

• odmawiający umożliwienia rejestracji rozmów telefonicznych w domu pokrzywdzonego

• dezinformujący lub nie informujący o sprawcy, o prowadzonych interesach i wynikających z tego zobowiązaniach

• prowadzący na własną rękę negocjacje z porywaczami

• nie informujący Policji o czasie i miejscu, formie złożenia okupu

• nielojalnie współdziałający wbrew wcześniejszym ustaleniom

Etapy postępowania Policji w sprawach wymuszeń:

• czynności operacyjne podejmowane z zasadami ścisłej konspiracji oraz przemyślanego działania policjantów zmierzające do ustalenia i ujęcia sprawców uprowadzenia, a przede wszystkim uratowania życia osobie uprowadzonej

• intensywne poszukiwania zmierzające do ustalenia miejsca pobytu osoby uprowadzonej lub jej zwłok

Czynności procesowe i operacyjne:

• zebranie wszechstronnych informacji o zdarzeniu, źródłach, metodach, przebiegu i okolicznościach zdarzenia

• utrzymywanie dyskretnego kontaktu i współdziałanie z najbliższymi uprowadzonego

• podejmowanie działań w celu nawiązania i utrzymania kontaktu ze sprawcami uprowadzenia za pośrednictwem osób, od których sprawcy żądają okupu

• organizowanie zasadzek i ZPO

• instalowanie pułapek kryminalistycznych z jednoczesnym zastosowaniem kombinacji operacyjnej oraz wykorzystywanie środków techniki operacyjnej

• zwrócenie się do społeczeństwa z apelem o pomoc w odnalezieniu osoby uprowadzonej

• wszczęcie rozpracowania operacyjnego zmierzającego do ustalenia sprawców uprowadzenia

Etapy działań wykrywczych:

1. wstępne czynności Policji po uzyskaniu informacji zmierzające do ustalenia:

1. danych osobopoznawczych ofiary

2. zdjęcia

3. czasu i miejsca zdarzenia

4. liczby i rysopisów sprawców

5. danych pojazdu, którym poruszają się sprawcy

6. świadków zdarzenia

7. żądań porywaczy

8. sposobów kontaktowania się z rodziną

9. motywów uprowadzenia i podejrzeń co do sprawców

10. możliwości finansowych ofiary i jej rodziny

11. sytuacji rodzinnej i ewentualnych konfliktów

12. kontaktów zawodowych i towarzyskich ze szczególnym uwzględnieniem środowisk przestępczych

13. informacji o sąsiadach nie utrzymujących kontaktów z rodziną uprowadzonego

14. przeprowadzenie oględzin miejsca

15. przesłuchanie świadków

16. zabezpieczenie rejestracji rozmów

2. nawiązanie kontaktów przez sprawców uprowadzenia (negocjacje)

1. uzyskanie czasu na przygotowanie realizacji przez negocjacje

2. nakłanianie sprawców do odstąpienia od dyktowanych warunków z uwolnieniem ofiary włącznie

3. ustalenie miejsca przetrzymywania uprowadzonego

4. uzyskanie wpływu na warunki złożenia okupu

5. ustalenie sprawcy przestępstwa

3. realizacja sprawy poprzez wykorzystanie sytuacji związanej ze złożeniem okupu:

1. opracowanie możliwych wariantów zachowania się sprawców

2. zaplanowanie sił i środków

3. zaplanowanie odpowiednich działań pościgowych i blokadowych

4. zaplanowanie konieczności użycia oddziałów AT

5. odpowiednie przygotowanie przez WTO paczki z okupem (nie można stosować imitacji banknotów)

6. wyznaczenie do złożenia okupu członka rodziny uprowadzonego

7. ustalenie sposobów łączności z policjantem (wyposażenie w razie potrzeby w kamuflowany sprzęt łączności)

8. uzyskanie oświadczenia o dobrowolnym uczestniczeniu w działaniach rodziny ofiary i konieczności poniesienia ryzyka (w protokole przesłuchania świadka)

9. objęcie obserwacją osoby przekazującej okup, w razie potrzeby udzielenie jej pomocy

10. w przypadku zaistnienia dogodnej sytuacji zainstalowanie w pojazdach figurantów urządzeń pozwalających na ich lokalizację

11. zarejestrowanie podjęcia okupu i zatrzymania sprawców

12. przy uwalnianiu osoby uprowadzonej ujawnienie i zabezpieczenie śladów i dowodów w miejscu jej przetrzymywania

4. taktyka postępowania po uwolnieniu osoby uprowadzonej

1. udzielenie pomocy medycznej

2. przesłuchanie pokrzywdzonego na okoliczności zdarzenia

3. przeanalizowanie posiadanej wiedzy pod kątem nowych informacji od pokrzywdzonego i przygotowanie planu realizacji

4. przeprowadzenie realizacji i końcowa analiza sprawy

5. analiza całokształtu zebranych materiałów i wypracowanie wniosków usprawniających działania wykrywcze i dowodowe (gdy pokrzywdzony nie chce współpracować)

1. intensyfikacja działań w oparciu o OZI

2. rozpoznanie grup i osób trudniących się uprowadzeniami (prowadzenie TR)

3. wykorzystywanie w pracy materiałów z rejestracji rozmów ze sprawcami (foto, video)

Zasady prowadzenia negocjacji:

• poinformowanie osoby negocjującej o pożądanym sposobie zachowania się

• konieczność rejestracji rozmów telefonicznych

• przedłużanie rozmów telefonicznych celem ich rejestracji

• inspirowanie sprawców do prowadzenia danych rozmów

• do dostarczania dowodów na fakt, że uprowadzony żyje

• określenie profilu (typ osobowości) sprawcy na podstawie rozmów, listów (przy udziale psychologa)

• włączenie jako członka rodziny policjanta (musi to być wiarygodne i dobrze zalegendowane)

• w przypadku ustalenia numeru telefonu, z którego kontaktuje się sprawca:

• zastosowanie procedury uruchomienia urządzenia „TESTER” (przy telefonach komórkowych)

• nagrywanie wszystkich prowadzonych rozmów

• rozpatrzenie możliwości i celowości zabezpieczenia miejsca aparatu wrzutowego poprzez obserwację.

---