Maciej Król

Katarzyna Skóra

Prawo administracyjne

Prawo administracyjne

Reguluje stosunki powstałe w toku działania administracji rządowej. Charakteryzują się tym, że jedną stroną jest zawsze organem administracji państwowej mający uprawnienia władcze względem drugiej strony (pomiędzy dwoma organami albo organem a obywatelem).

Prawo administracyjne obejmuje:

1. stosunki powstające na tle kierowania gospodarką

2. kultura, nauka, oświata, zdrowie, ubezpieczenia społeczne

3. zagadnienia obywatelstwa, stanu cywilnego

4. porządek publiczny i obrona państwa

Kodeks postępowania administracyjnego obejmuje jedynie niewielką część przepisów z gałęzi prawa administracyjnego. Reszta to porozrzucane ustawy.

Prawo administracyjne materialne to gałąź prawa obejmująca stosunki powstałe w wyniku działalności administracji państwowej. Nie zostało skodyfikowane: nie ma kodeksu prawa administracyjnego, źródłem poszczególne ustawy.

Prawo administracyjne formalne - określa zasady podejmowania decyzji administracyjnych (analogicznie do prawa procesowego). Zostało skodyfikowane: podstawowym aktem prawnym w tym zakresie jest kodeks postępowania administracyjnego.

Administracja

Administracja (inaczej „zarządzanie”) to realizowanie funkcji o charakterze wykonawczym:

1. programowanie

2. planowanie

3. organizowanie

4. koordynowanie

5. kontrolowanie

albo zespół organów zajmujący się administrowaniem.

Całokształt działania państwa można podzielić na:

1. stanowienie norm prawnych

2. wymiar sprawiedliwości

3. administrację

Administracja państwowa dzieli się na:

1. administrację stosunków gospodarczych

2. administrację w dziedzinie służby zdrowia

3. administrację szkolnictwa

4. administrację w zakresie obrony państwa

5. administrację porządku wewnętrznego

6. administrację kultury

7. itp.

Stosunki administracyjnoprawne:

• zawsze pomiędzy podmiotami nierównorzędnymi

• regulowane normami prawa administracyjnego

• powstają jako konsekwencje aktów administracyjnych

• spory rozstrzygane są najczęściej przez organy administracyjne, a nie przez sądy

Administracja rządowa i samorządy terytorialne

Trójstopniowy podział terytorialny (został wprowadzony w Polsce z dniem 1999 r. ustawą z 24 lipca 1998 r.):

1. gminy (wójt, burmistrz lub prezydent miasta)

2. powiaty (starosta)

3. województwa (wojewoda)

Kryteria podziałów organów administracyjnych

1. centralne (cały kraj, np. rada minstrów) i terenowe (pewien wycinek obszaru państwa, np. wojewodowie)

2. decydujące i pomocnicze

3. kolegialne (decyzje podejmowane kolektywnie, np. większością głosów, rada ministrów) i jednoosobowe (minister, wojewoda)

4. kompetencji ogólnej (rząd) i specjalnej (minister, w zakresie swojego resortu)

Do centralnych organów administracji państwowej zaliczają się m.in.:

1. rząd (rada ministrów i ministrowie)

2. GUS

3. Urząd Patentowy

4. Inne urzędy centralne, administrujące określonymi, wyodrębnionymi działami zarządu państwowego

Do zakresu kompetencji samorządu wojewódzkiego należą:

1. edukacja publiczna

2. promocja i ochrona zdrowia

3. ochrona środowiska

4. drogi publiczne i transport

5. bezpieczeństwo publiczne

Samorząd wojewódzki ma zarząd jako organ wykonawczy i sejmik z radnymi wybieranymi w wyborach bezpośrednich na 4 lata.

Zakres kompetencji powiatu jest podobny do tego wojewódzkiego, tyle że odnoszą się do terenu powiatu. Kadencja rady trwa 4 lata.

Organy powiatu:

1. rada powiatu - wybiera starostę

2. zarząd powiatu - władza wykonawcza, szczególnie budżet

Zakres kompetencji gminy:

1. gospodarka terenami

2. ochrona środowiska

3. zaopatrzenie w wodę

4. budownictwo komunalne

5. targowiska

6. itp.

Organy gminy:

1. rada gminy (rada miejska) - wybierana przez mieszkańców gminy

2. zarząd gminy (wójt lub burmistrz + zastępcy i członkowie) - organ wykonawczy, od 2002 r. wybierany w bezpośrednich wyborach

Mienie komunalne - prawa majątkowe przysługujące jednostce samorządu terytorialnego.

Praca w administracji rządowej i samorządowej się wzajemnie wykluczają.

Formy działania administracji

1. stanowienie przepisów prawnych

2. wydawanie aktów administracyjnych

3. prowadzenie działalności społeczno-organizatorskiej - porozumienia z innymi organami administracji, mające na celu kooperację

4. wykonywanie czynności materialno-technicznych - prowadzenie akt, kartotek, doręczenie wezwania, zainkasowanie podatku, przymusowe doprowadzenie świadka itp.

Akty administracyjne

Jest to władcze oświadczenie skierowane do adresata w celu wywołania skutku prawnego lub stwierdzenia jakiegoś stanu rzeczy.

W zależności od skutków prawnych akty administracyjne dzielą się na:

1. konstytutywne (tworzą, zmieniają lub uchylają stosunki prawne, np. udzielenie koncesji)

2. deklaratoryjne (nic nie zmieniają, np. poświadczenie obywatelstwa)

Inny podział:

1. wewnętrzne - pomiędzy organami administracji

2. zewnętrzne - pomiędzy organem administracji a innym podmiotem

Ze względu na rodzaj skutków:

1. skutki administracyjnoprawne

2. skutki z innych gałęzi prawa (np. mianowanie, powołanie rodzi skutki z zakresu prawa pracy)

Aby akt administracyjny był ważny, musi:

1. być wydany przez organ kompetentny

2. być wydany na podstawie normy prawnej (np. zawartej w ustawie)

3. być wydany w odpowiedniej formie i odpowiednim trybie.

Uchyleniu podlegają akty administracyjne, które:

1. zostały wydane przez niewłaściwy organ

2. zostały wydane bez podstawy prawnej

3. dotyczą sprawy już rozstrzygniętej

4. zostały skierowane do osoby nie będącej stroną w sprawie

5. są niewykonalne

6. ich wykonanie wywołuje czyn zagrożony karą

Zakres postępowania administracyjnego

Postępowanie administracyjne - forma w jakiej organy administracyjne załatwiają określony sprawy (np. wydanie pozwolenia na budowę).

Co daje jasne określenie postępowania administracyjnego:

1. chroni organy administracji przed zarzutem nieprawidłowości działania

2. chroni obywateli przed przewlekłym załatwianiem spraw

3. czyni jasnym do kogo się zwrócić

W toku postępowania administracyjnego ogólnego (opisanego w k.p.a.) załatwiane są sprawy:

1. w zakresie budownictwa

2. w zakresie ochrony środowiska

3. podatkowe

4. ubezpieczeń, rent, emerytur, itp.

Przebieg ogólnego postępowania administracyjnego

Zasady zawarte w kodeksie postępowania administracyjnego:

1. legalność (organy muszą czuwać nad przestrzeganiem praworządności z obu stron)

2. zobowiązanie organów do wykrycia prawdziwego stanu rzeczy

3. zasada udziału stron w postępowaniu - umożliwienie wypowiadania się, składania zażaleń

4. możliwość odwołania się (odwołanie nie wymaga uzasadnienia, max w ciągu 14 dni od podjęcia decyzji, tylko jedno odwołanie)

5. możliwość zaskarżenia do NSA

6. stabilność (nie można odwoływać decyzji ostatecznych)

Tryb postępowania

1. wszczęcie z woli strony lub urzędu

2. organ sprawdza swoją kompetencję w zakresie sprawy

3. w zależności od skomplikowania sprawy - jej bezzwłoczne załatwienie, albo miesięczny, ew. dwumiesięczny okres załatwiania

4. w sprawach skomplikowanych - postępowanie wyjaśniające

5. Organ może przeprowadzić rozprawę, jeżeli uzna, że uprości to lub przyśpieszy sprawę

6. wydanie decyzji

W trakcie trwania sprawy, organ może wydawać postanowienia (powołanie świadka, zawieszenia postępowania itp.).

Wznowienie postępowania jest możliwe gdy:

1. dowody okazały się fałszywe

2. gdy strona bez swojej winy nie brała udziału w postępowaniu

3. gdy wyjdą na jaw nowe okoliczności

Gdy interesy stron są sprzeczne, organ administracyjny dąży do ugody. Zawarcie ugody równoznaczne jest wtedy z wydaniem decyzji administracyjnej.

Strona - podmiot zainteresowany w sprawie

Sądowa kontrola decyzji administracyjnych

Istnieją 2 instancje sądów administracyjnych: wojewódzkie sądy administracyjne i naczelny sad administracyjny.

Polega na zaskarżeniu do NSA. Niektóre postanowienia również mogą być zaskarżane do NSA. NSA tylko uchyla decyzję w całości i części i przekazuje do odpowiedniego organu administracyjnego, natomiast sam nie zmienia zaskarżanych decyzji!

Zaskarżyć można decyzję, gdy jest niezgodna z prawem. Musi być zaskarżona w ciągu 30 dni od jej podjęcia. Dłuższe terminy przysługują prokuratorowi i Rzecznikowi Praw Obywatelskich.

Postępowanie egzekucyjne

Określa tryb postępowania i środki przymusu jakie mogą stosować organy administracji w celu uzyskania zobowiązań pieniężnych i niepieniężnych.

Egzekucji administracyjnej podlegają:

1. zobowiązania pieniężne

1. podatki

2. grzywny

3. inne

2. niepieniężne (np. rozebranie budynku, opróżnienie lokalu)

Egzekucja pieniężna odbywa się na drodze:

1. egzekucji pieniężnej

2. egzekucji wynagrodzenia za pracę

3. egzekucji z wkładów bankowych

4. egzekucji z wierzytelności pieniężnych i innych praw majątkowych.

5. egzekucji ruchomości

Egzekucja administracyjne nie może pozbawić zobowiązanego możliwości pracy zawodowej oraz minimum egzystencji.

Egzekucja niepieniężna odbywa się poprzez:

1. grzywnę w celu przymuszenia

2. wykonanie zastępcze

3. odebranie rzeczy ruchomej

4. odebranie nieruchomości

5. przymus bezpośredni (policja to robi)

Postępowanie zabezpieczające

Przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego można starać się zabezpieczyć mienie zobowiązanego, żeby np. nie sprzedał wszystkich wartościowych przedmiotów.

2

---