Na pieniądz oddziałują: popyt i podaż na pieniądz, cena pieniądza, ograniczenia swobodnej cyrkulacji
przez władze monetarne, systemy walutowe Cena pieniądza wyrażona za pomocą: Stopy procentowej,
Kursu walutowegoPrzedmiot ZAiP: rozpoznawania, kontrolowania i ograniczania ryzyka wynikającego z
ciągłego ruchu strumieni pieniężnych Definicja ZAiP: jest procesem finansowym, w którym dąży się do
takiego ukształtowania struktury ilościowej i jakościowej źródeł tworzących obie strony bilansu banku,
aby umożliwić osiągnięcie optymalnego wyniku finansowego przy jednoczesnym zachowaniu
odpowiedniego bezpieczeństwa i płynności.
Aktywa pracujące: kredyty i pożyczki, lokaty w innych bankach, akcje i udzialy w innych podmiotach,
dłużne pap. wart, j. uczestnictwa w FI, inwestycje terminowe Aktywa niepracujące: gotowka w kasie,
srodki na nieoprocentowanych rachunkach w BC, wnip, rzeczowy majatek trwaly, pasywa kosztowe:
srodki na rach biez klientow, srodki na rach tremin klientow sektora finansowego niefinansowego i
budżetowego, dłużne papiery wart. emitowane przez bank, pozyczki podpozadkowane pasywa
neutralne: kapital wlasny, rezerwy i fundusze ryzyka, wynik finansowy aktywa dyskrecjonalne:
gotowka, srodki na rachunkach w BC i innych bankach, akcje spekulacyjne i pap. dłużne, akcje wlasne
do zbycia aktywa niedyskrecjonalne: należności z tyt operacji rozliczeniowych, kredyty i pozyczki, akcje
i udzialy w podmiotach zalez, i stowarzysz, rzeczowe srodki trwale pasywa dyskrecjonalne: bankowe pap.
wart., obligacje bankowe, kredyty i pozyczki z BC, pozyczki podporzadkowane, pasywa niedyskr.:
zobowiązania z tyt. operacji rozlicz., wkłady i lokaty term., kapital wlasny i WF., rezerwy i fundusze
Ryzyko płynności: Spowodowane nieodpowiednią strukturą terminów zapadalności aktywów i
wymagalności pasywów, Brakiem możliwości pozyskania kapitału na rynku, Brakiem płynnych aktywów
Istota płynności: zdolność banku do terminowego realizowania zobowiązań wobec klientów, zdolność do
pokrycia zgłaszanego przez klientów popytu na kredyt Przyczyny zewnętrzne: Spowodowane stopniem
rozwoju rynku finansowego, polityką banku centralnego i zmianami gospodarczymi, powodującymi np.
wycofywanie wkładów przez klientów Przyczyny wewnętrzne: Niespodziewany wzrost depozytów
wycofanych przed terminem, Wzrost trudnych należności, Nieprzewidziane koszty poniesione przez bank,
Spadek cen na rynku finansowym, Możliwość refinansowania na rynku finansowym, Transformacji
terminów, Wrażliwości banków na zmiany stóp procentowych ZARZĄDZANIE PŁYNNOŚCIĄ: Ustalenie
przyczyn ryzyka, Ustalenie odpowiedniej struktury aktywów i pasywów i ich relacji, Określenie pozycji
finansowej banku i reagowanie na nią, Lokowanie nadwyżek, Pozyskiwanie środków na rynku pieniężnym
Metody zarządzania: Zarządzanie płynnością w banku polega na stałym szacowaniu zapotrzebowania na
środki pieniężne ze strony klientów banku oraz ocenie źródeł jego pokrycia strategie zarządzania
płynnością 1.Zarządzanie płynnością aktywów 2.Strategia pożyczania płynności 3.Strategia zarządzania
aktywami i pasywami Zarządzanie płynnością aktywów: Zapewnienie płynności w formie najbardziej
płynnych aktywów, czyli gotówki i łatwo zbywalnych pap. wart., Gdy zagrożona jest płynność banku, w
celu zagwarantowania realizacji zobowiązań bank sprzedaje aktywa od najbardziej do najmniej płynnych
Przesłanki płynności aktywów: Solidność należności, Mała różnica między należnościami i zobowiązaniami
o stałym oprocentowaniu, Krótkie terminy zapadalności, Wysokie oprocentowanie nominalne, Wysoki
poziom kapitału własnego w stosunku do całości aktywów Strategia pożyczania: Pożyczanie płynności jest
bardziej ryzykownym podejściem niż zarządzanie płynnością aktywów, Pozyskiwanie środków ma miejsce
na rynku pieniężnym, Strategia zarządzania aktywami i pasywami: kompromisowe rozwiązanie polegające
na tym, że część prognozowanego zapotrzebowania na płynność jest magazynowana w aktywach płynnych,
podczas gdy reszta jest zapewniana poprzez finansowanie się banku na rynku pieniężnym. Reguły płynności:
pozwalają na analizę wielkości przewidywanych wpłat i wypłat z banku, ukazują sposoby zabezpieczenia
środków na przewidywane wypłaty w danym okresie wymagalności za pomocą dostępnych metod
Klasyczne reguły płynności: złota reguła bankowa, reguła osadu we wkładach, reguła przesunięć, reguła
maksymalnego obciążenia Złota reguła bankowa: Zapadalność aktywów i wymagalność pasywów musi być
zsynchronizowana co do kwot i terminów Wady reguły złotej: Nie uwzględnia cichej, bezumownej
prolongaty wkładów Nie bierze pod uwagę nowych wpłat depozytów, Jedynym źródłem wypłaty depozytów
jest spłata kredytów, Nie bierze pod uwagę możliwości pozyskania środków na rynku pieniężnym, Nie bierze
pod uwagę ryzyka niespłacenia kredytów Reguła osadu we wkładach: Uwzględnia możliwość prolongaty
wkładów na rachunkach i nowych wkładów, które zastępują stare, Stanowi to podstawę terminów, Depozyty
rdzenne pozwalają na udzielanie kredytów o dłuższych terminach zapadalności Warunki reguły osadów we
wkładach: Dot. operacji krótkoterminowych, Różnice między terminami aktywów i pasywów nie mogą być
zbyt duże, Wymaga wnikliwej obserwacji realizacji operacji w długim okresie Konieczność określania poziomu
osadu we wkładach Wady reguły osadu: Konieczność utrzymywania rezerwy, Duże zmiany w dłuższych
okresach Możliwość zaistnienia nieprzewidzianych płatności, Konieczność wnikliwego planowania wpłat i
wypłat, Warunek - stałe zachowania klientów, Reguła przesunięć: Aktywna polityka inwestowania
prowadzona przez bank powinna być tak organizowana, aby w wypadku spiętrzenia płatności likwidacja
aktywów przed ich umownie przewidywanym terminem płatności mogła nastąpić bez większych strat.
Reguła maksymalnego obciążenia: Uwzględnia formalne terminy płatności pasywów, Zwraca mniejszą
uwagę na terminy płatności aktywów, Eksponuje możliwość odstąpienia aktywów przed terminem Metody
pomiary ryzyka płynności: Wskaźniki płynności, Luka płynności, Urealnione zestawienie luki płynności,
Zestawienie przepływów pieniężnych Luka płynności- Jest to różnica między wielkością aktywów a pasywów
zapadalnych/wymagalnych w danym paśmie czasowym. A więc bazuje na wartościach aktywów (pasywów) i
przyporządkowuje je poszczególnym pasmom czasowym. Urealniona luka płynności - różnica pomiędzy
wielkością aktywów i pasywów o urealnionych terminach zapadalności/wymagalności w danym paśmie
czasowym, Urealnienie polega na oszacowaniu faktycznych terminów realizacji należności i zobowiązań
Urealnianie aktywów: Dotyczy należności w różnym przekroju podmiotowym, rodzajowym i kwotowym,
Oszacować należy opóźnienia w spłacie Należy wziąć pod uwagę możliwość wcześniejszej spłaty należności
Urealnianie pasywów: Dotyczy depozytów w układzie podmiotowym, rodzajowym i kwotowym, Określenie
poziomu tzw. osadu we wkładach, czyli stabilności wkładów a vista i lokat krótkoterminowych Oszacowanie
udziału lokat wypłacanych przed upływem terminu ich wymagalności
Stopa procentowa: Koszt pożyczenia pieniędzy, Wartość pieniądza w czasie wyrażona w procentach w
stosunku rocznym, Kurs kupna - gotowość przyjęcia depozytów, Kurs sprzedaży - gotowość udzielania
kredytów, K.S. > K.K. dla stopy procentowej, K.S. < K.K. dla stopy dyskontowej, K.S. - K.K. = marża bankowa
Stopy międzybankowe ustalane są w trzech obszarach: Przedmiotowym (depozyty i kredyty), terminowym
- O/N, T/N, Walutowym: (Wibor, Euribor, Libid)Ryzyko stopy procentowej: Niebezpieczeństwo negatywnego
wpływu zmiany rynkowej stopy procentowej (RSP) na sytuację finansową banku Rodzaje ryzyka stopy
procentowej: Stałej stopy procentowej Zmiennej stopy procentowej Czynniki ryzyka zmiennej stopy
procentowej: Struktura aktywów, Struktura pasywów, Różnica między oprocentowaniem aktywów i pasywów,
Wielkość i rodzaj luki, Kierunek i poziom zmiany stóp procentowych banku centralnego Sterowanie luką
obejmuje koordynowanie wszystkich kategorii bilansowych w taki sposób, by maksymalnie zwiększyć wartość
majątku akcjonariuszy. W praktyce sterowanie luką koncentruje się przede wszystkim na zależności między
aktywami o zmiennych stopach procentowych i pasywami o zmiennych stopach procentowych.
Metoda duracji (czasu trwania) służy analizie operacji długoterminowych. Podstawowym założeniem jest to,
że wpływy z długoterminowych operacji są reinwestowane, więc faktyczny termin zapadalności instrumentu
jest krótszy niż nominalny. Przez durację rozumie się średnioważony okres oczekiwania na wpływy środków
pieniężnych z danego instrumentu finansowego.Przyszła wartość dla okresu t: FV= PV x (1+r)t Teraźniejsza
wartość: PV = ∑FV / (1+r)t Duration to iloraz sumy wartości bieżących ważonych czasem oraz sumy
nieważonych wartości bieżących. D= (t*PV)/PV Bank kreuje: ujemną lukę - w przypadku wzrostu stóp
procentowych, dodatnią lukę - w przypadku spadku stóp procentowych Innym sposobem ochrony banku
przed ryzykiem stopy procentowej są instrumenty pochodne, w szczególności: Forward, FRA
Forward: to porozumienie między dwiema stronami, w którym jedna ze stron zobowiązuje się kupić w
przyszłości aktywa o stałym oprocentowaniu, a druga zobowiązuje się je sprzedać. Cena jest ustalana
między obiema stronami kontraktu. FRA: jest bardzo podobny do Forward, z wyjątkiem sposobu rozliczania.
Forward ma bilansowy charakter natomiast FRA jest rozliczany jako różnica pomiędzy ceną kontraktu
FRA a bieżącą rynkową stopą procentową