Wolność, prawa i obowiązki człowieka i obywatela
Rozdział II Konstytucji zawiera 50 artykułów.
W całości poświęcony jest prawom, wolnościom oraz obowiązkom człowieka i obywatela.
Możemy wyróżnić prawa i wolności:
osobiste
polityczne
ekonomiczne
socjalne
kulturalne
Znaczenie zasad ogólnych
Przedmiotem rozważań są zasady ogólne, które określają zakres podmiotowy stosowania praw i wolności, ale także idee przewodnie nawiązujące do praw naturalnych, określające cały system praw i wolności człowieka:
- zasadę godności
- zasadę wolności
- zasadę równości
Godność
Godność w Konstytucji:
przyrodzona i niezbywalna cecha człowieka
źródło wolności i praw człowieka i obywatela
przymiot nienaruszalności
Niezbywalność oznacza, że jednostka nie może zrzec się godności, zaś nienaruszalność należy traktować jako zakaz pozbawiania godności człowieka, jak też jej ograniczania przez osoby prywatne, władze publiczne czy organy państwowe.
Wolność
Konstytucja określa ogólne pojęcie wolności, jako zakaz zmuszania kogokolwiek do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje. Gwarantuje poddanie wolności człowieka ochronie prawnej, ale jednocześnie wyraźnie zobowiązuje, aby każdy szanował wolności i prawa innych. Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.
Równość
Równość, filoz. podstawowa zasada sprawiedliwości komutatywnej, polegająca na daniu każdemu tego samego; zasada nieczynienia różnic ze względu na płeć, rasę czy pozycję społ. w poszanowaniu godności osobistej.
Najbardziej generalne sformułowanie zasady równości znalazło odzwierciedlenie w stwierdzeniu, iż "wszyscy są wobec prawa równi". Oznacza to prawo do równego traktowania przez władze publiczne, której to zasady władze muszą przestrzegać. Jednakże z tej generalnej zasady wynika także zakaz stosowania dyskryminacji w życiu politycznym, społecznym i gospodarczym. Dyskryminacji tego rodzaju nie mogą usprawiedliwiać żadne przepisy i żadne przyczyny. Od zasady równości Konstytucja nie zna żadnych odstępstw i wyjątków.
Dyskryminacja
Dyskryminacja [łac., `rozróżnienie'], upośledzenie lub prześladowanie jednostek lub grup społecznych ze względu na przynależność rasową, narodową, wyznaniową i inne czynniki społeczne, związane np. z pochodzeniem społecznym lub płcią.
Wspomniany w art. 32 zakaz dyskryminacji ma zapewniać równość kobiet i mężczyzn. Z jakichkolwiek przyczyn dotyczy także zakazu dyskryminacji ze względu na płeć.
Konstytucja podkreśla różne aspekty równości, które powinny oznaczać jej obowiązywanie nie tylko w sensie formalnym, ale i faktycznym.
Równość kobiet i mężczyzn potwierdza i zabezpiecza równe prawo do kształcenia, do zatrudnienia i awansowania, do jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę o jednakowej wartości, do zajmowania stanowisk, pełnienia funkcji, uzyskiwania godności publicznych i odznaczeń.
Obywatelstwo polskie
Konstytucja określa sposób nabywania obywatelstwa przyjmując w tym względzie zasadę prawa krwi. Wyraża się ona w tym, że nabycie obywatelstwa polskiego odbywa się w sposób naturalny, przez fakt urodzenia się z rodziców będących obywatelami polskimi.
Cudzoziemcowi można, na jego wniosek, nadać obywatelstwo polskie, jeżeli zamieszkuje na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej 5 lat:
- na podstawie zezwolenia na osiedlenie się
- zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich
- lub posiadając prawo stałego pobytu
Cudzoziemiec pozostający co najmniej 3 lata w związku małżeńskim zawartym z osobą posiadającą obywatelstwo polskie, która zamieszkuje na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
- na podstawie zezwolenia na osiedlenie się
- zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich
- lub posiadając prawo stałego pobytu
może nabyć obywatelstwo polskie jeżeli złoży odpowiednie oświadczenie przed właściwym organem i organ wyda decyzje o przyjęciu oświadczenia.
Mniejszości narodowe i etniczne
Polskę zamieszkują przedstawiciele 9 mniejszości narodowych: Białorusini, Czesi, Litwini, Niemcy, Ormianie, Rosjanie, Słowacy, Ukraińcy, Żydzi oraz 4 mniejszości etnicznych: Karaimi, Łemkowie, Romowie, Tatarzy.
Zgodnie z zasadą demokratycznego państwa prawnego Konstytucja zabezpiecza nie tylko prawa większości, w naszym przypadku osób narodowości polskiej. Troska państwa i jego opieka rozciąga się także na osoby posiadające obywatelstwo polskie, ale należące do mniejszości narodowych i etnicznych.
Rzeczpospolita zapewnia obywatelom należącym do tych mniejszości wolność zachowania i rozwoju własnego języka, obyczajów i tradycji, a także rozwoju rodzimej kultury. Jest to zasada uznana w międzynarodowych aktach prawnych dotyczących zagwarantowania praw jednostki.
Opieka konsularna
Urzędy konsularne wiele miejsca poświęcają opiece konsularnej nad obywatelami polskimi za granicą Do najważniejszych działań realizowanych w tym obszarze należą:
okazywanie pomocy obywatelom polskim poszkodowanym w następstwie różnego rodzaju wypadków, zdarzeń losowych i sytuacji nadzwyczajnych;
opieka nad zatrzymanymi i aresztowanymi obywatelami polskimi oraz podejmowanie interwencji w przypadku niewłaściwego ich traktowania przez władze państwa przyjmującego;
udzielanie pomocy obywatelom polskim w powrocie do kraju, w tym również okazywanie niezbędnej pomocy finansowej;
okazywanie pomocy obywatelom polskim dochodzącym swych praw za granicą;
podejmowanie działań oraz okazywanie pomocy rodzinom w związku ze zgonem obywateli polskich za granicą;
prowadzenie monitoringu sytuacji w poszczególnych krajach i regionach świata oraz szerokie informowanie opinii publicznej o istniejących i potencjalnych zagrożeniach
Prawa i wolności
Konstytucja przyjmuje zasadę, że korzystanie z wolności i praw zapewnionych w ustawie zasadniczej dotyczy wszystkich, niezależnie od posiadanego obywatelstwa, którzy znajdują się pod władzą Rzeczypospolitej Polskiej. Ograniczenia wobec cudzoziemców dotyczą w pierwszej kolejności wolności i praw politycznych, które są ściśle i nierozerwalnie związane z posiadaniem obywatelstwa polskiego
Środki ochrony wolności i praw zapewniane przez konstytucje RP
- Skarga konstytucyjna
- Prawo do odszkodowania
- Dostęp do sądu
- Rola poszczególnych środków ochrony i ich efektywność
Dane osobowe- akty prawne
Istotnym zagadnieniem w świetle wolności i praw człowieka jest kwestia ochrony danych osobowych. Postęp gospodarczy i rozwój nowych technologii, zwłaszcza informatycznych, spotęgowały zagrożenie tej sfery prywatności człowieka.
Akty prawne regulujące problem ochrony danych osobowych:
Konwencja nr 108 Rady Europy z dnia 28 stycznia 1981 r. o ochronie osób w związku z automatycznym przetwarzaniem danych osobowych
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. (95/46/EC) w sprawie ochrony osób w związku z przetwarzaniem danych osobowych oraz swobodnego przepływu tych danych
Polska ustawa o ochronie danych osobowych z 1997 r.
Co jest dana osobową, a co nie:
Dane osobowe to wszelkie informacje dotyczące konkretnej osoby, za pomocą których bez większego wysiłku można tę osobę zidentyfikować, nawet jeżeli nie jest ona wyraźnie wskazana.
Zatem danymi osobowymi są np.:
Imię
Nazwisko
Adres
Numery, np. NIP czy PESEL
Dane o cechach fizjologicznych, umysłowych, ekonomicznych, kulturowych i społecznych
Danymi osobowymi nie są:
Pojedyncze dane, np. sama nazwa ulicy czy numer domu, w którym mieszka wiele osób
Wysokość wynagrodzenia
Informacje o osobach zmarłych
Prawa osób, których dane dotyczą
Prawo do informacji i kontroli przetwarzanych danych (art. 32 ustawy); raz na 6 miesięcy można wystosować prośbę o ujawnienie wyczerpujących informacji dotyczących danej osoby do administratora danych. Odpowiedź musi nastąpić w terminie 30 dni w zrozumiałej formie. W przypadku odmowy, art. 54 ustawy przewiduje odpowiedzialność karną.
Prawo do poprawiania danych, żądania wstrzymania ich przetwarzania lub ich usunięcia; osoba, której dane dotyczą, może zwrócić się do administratora danych o uzupełnienie, uaktualnienie, sprostowanie danych, czasowe lub stałe wstrzymanie ich przetwarzania lub o ich usunięcie. Musi ona jednak wykazać, że dane są niekompletne, nieaktualne, nieprawdziwe, zostały zebrane z naruszeniem ustawy lub są już zbędne do realizacji celu, dla którego je zgromadzono.
Prawo do wniesienia sprzeciwu (art. 32 ust. 1 pkt 8 ustawy); sprzeciw można wnieść, jeśli administrator wykorzystuje dane osobowe do wykonania określonych prawem zadań realizowanych dla dobra publicznego i/lub dla wypełnienia prawnie usprawiedliwionego celu administratoraalbo odbiorcy danych *, ale zamierza je przetwarzać w celach marketingowych lub przekazuje je innemu administratorowi danych.
Żądanie zaprzestania przetwarzania swoich danych, ze względu na szczególną sytuację danej osoby (art. 32 ust. 1 pkt 7 ustawy); przepisy nie precyzują, o jakie szczególne okoliczności chodzi ale np. może to być adres osoby, która objęła funkcję publiczną.
* Prawnie usprawiedliwionym celem jest także marketing bezpośredni własnych produktów lub usług administratora danych oraz dochodzenie roszczeń z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej
Kradzież danych osobowych- phishing
To wyłudzenia podstępem poufnych danych np. szczegółów karty kredytowej, login i hasło do maila, dane do konta w jakimś portalu
Aby się chronić, należy przede wszystkim:
dokładnie sprawdzać nadawców maili
sprawdzać adresy strony www czy mają ważne certyfikaty
logując się do banku nigdy nie wchodzić poprzez link np. z tekstu maila, ale wpisać dokładnie adres strony logowania
nie kupować w podejrzanych sklepach internetowych
Posiadać zainstalowane i ważne oprogramowanie antywirusowe
Oszukanie firmy
wyłudzenie pieniędzy za nieistniejący towar- Oszustwo jest skierowane na duże firmy handlowe (tzw. Company Fraud), które chcą zakupić jakieś towary, a ktoś je oferuje.
wyłudzenie towaru- czyli advance fee fraud.
Fałszywy czek na sumę wyższą niż opiewa faktura za towar
Fałszywy Escrow Service
Ochrona:
Jeżeli mamy dane firmy należy je sprawdzić (w Polsce GUS)
Sprawdzić dokładnie od kogo przyszedł email. Na ogół poważna firma posiada własne adresy mailowe i nie musi korzystać z darmowych skrzynek.
Jeżeli strona www tej firmy istnieje, to sprawdzić właściciela w bazie whois.org, czy dns.pl.
Pokojowe zgromadzenia
Warunki organizacji zgromadzenia:
Zawiadomienie organu gminy min 3 dni przed organizacją zgromadzenia (zawiera: dane osobowe organizatora, cel oraz język zgromadzenia, plan przebiegu z dokładnymi godzinami i miejscem, środki ochrony jakie organizator zapewnia i o jakie zwraca się z prośbą do organu gminy)
Zgromadzenie musi mieć swojego przewodniczącego
Organ gminy zakazuje zgromadzenia publicznego, jeżeli jego cel lub odbycie sprzeciwiają się ustawie Prawo o zgromadzeniach lub naruszają przepisy ustaw karnych, lub gdy odbycie zgromadzenia może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach.
Prawo wyborcze i referendum
Przejawami bezpośredniego udziału obywateli w życiu politycznym jest prawo wyboru Prezydenta, Sejmu, Senatu, organów władzy samorządów terytorialnych oraz prawo udziału w referendum. Głos wyborcy to opowiedzenie się za wybranym programem (wybory) lub za przyjęciem danego rozwiązania (referendum).
Prawo do udziału w życiu politycznym kraju posiadają obywatele polscy, którzy wg art. najpóźniej w dniu głosowania ukończą 18 lat (osoba przygotowana na podejmowanie ważnych decyzji w sposób świadomy i odpowiedzialny - czynne prawo wyborcze).
Wyjątki czyli osoby które zostały wyłączone z praw wyborczych:
-osoby ubezwłasnowolnione prawomocnym wyrokiem sądu
- obywatele, którzy zostali pozbawieni praw publicznych (orzeka sąd) lub praw wyborczych (orzeka Trybunał Stanu).
Referendum: głosowanie ludowe o charakterze powszechnym. Mogą być lokalne oraz ogólnokrajowe ( zwoływane w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa, w sprawie ratyfikacji umowy międzynarodowej bądź w sprawie zatwierdzenia ustawy zmieniającej Konstytucję). Ogólnokrajowe może być zwoływane przez sejm RP bądź prezydenta. Polega na udzieleniu pozytywnej bądź negatywnej odpowiedzi na postawione pytania lub wyborze między zaproponowanymi wariantami.
Skargi, wnioski, petycje
Na mocy tego artykułu każdy obywatel ma prawo składać skargi, wnioski i petycje
( w interesie publicznym, własnym lub innej osoby- za jej zgodą ) do organów władzy publicznej tj. Sejmu, Prezydenta RP, ministerstwa, rada gminy lub innego organu administracji itp.
Przyczyną skargi może być w szczególności zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań przez właściwe organy albo przez ich pracowników, naruszenie praworządności lub interesów skarżących. Osoba fizyczna, bądź prawna przeciw której wnosi się skargę powinna być o tym fakcie wcześniej powiadomiona.
Przedmiotem wniosku mogą być w szczególności sprawy wzmocnienia praworządności, usprawnienia pracy odpowiednich organów władzy publicznej i zapobiegania nadużyciom, ochrony własności, lepszego zaspokajania potrzeb ludności. Nikt nie może być narażony na jakikolwiek uszczerbek lub zarzut z powodu złożenia skargi lub wniosku
Petycje są to oficjalne prośby skierowane do odpowiednich organów władz administracyjnych. Tego rodzaju dokument ma większą szansę pozytywnego rozpatrzenia wówczas, gdy zawarte w nim argumenty będą sformułowane jasno i przekonująco.
Procedury składania:
-Skargi, wnioski i petycje należy składać do organów właściwych do ich załatwienia (np. ze względu na przedmiot sprawy).
-Formułujemy nasze zarzuty i żądania na piśmie, podając w nim swoje imię i nazwisko oraz adres i składamy do Urzędu. Anonimowe wnioski oraz skargi nie ulegają rozpatrzeniu.
-Skargi (wnioski) są odformalizowanym środkiem obrony i ochrony różnych interesów jednostki w sprawach, w których nie ma możliwości wszczęcia postępowania administracyjnego lub wystąpienia z powództwem do sądu.
-Nikt nie może być narażony na jakikolwiek uszczerbek lub zarzut z powodu złożenia skargi, wniosku lub petycji, jeśli działa w granicach prawa
-Pisemne zawiadomienie o sposobie załatwienia skargi lub wniosku powinno zawierać: oznaczenie organu od którego pochodzi, wskazanie w jaki sposób skarga lub wniosek zostały załatwione oraz podpis z podaniem imienia, nazwiska i statusu służbowego osoby upoważnionej do załatwienia skargi lub wniosku.
Stowarzyszenia
Stowarzyszenie jest dobrowolnym, trwałym i samorządnym zrzeszeniem o celach niezarobkowych, które samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działalności, opierając ją na pracy społecznej członków.
Każdy ma jakieś cele i potrzeby. Jedną z nich jest potrzeba przynależności. Jako, że żyjemy w demokratycznym i pluralistycznym społeczeństwie, każdy ma prawo do zrzeszania się w różnych organizacjach. A jest ich naprawdę szeroki wybór.
Stowarzyszenie po zarejestrowaniu w KRS:
- składa wniosek o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej przez co uzyska numer REGON;
zakłada konto bankowe;
- zgłasza się do urzędu skarbowego w celu uzyskania numeru identyfikacji podatkowej - NIP.
Jakie warunki trzeba spełniać, żeby założyć i zarejestrować stowarzyszenie?
Stowarzyszenie jest zakładane na zebraniu założycielskim przez co najmniej 15 osób, które stają się członkami założycielami stowarzyszenia.
Na zebraniu założycielskim członkowie muszą podjąć uchwały o: powołaniu organizacji, wyborze komitetu założycielskiego, uchwaleniu statutu, mogą też wybrać zarząd i komisję rewizyjną.
Następnie komitet założycielski musi złożyć wniosek (razem z wymaganymi załącznikami) o rejestrację stowarzyszenia do Krajowego
Stowarzyszenia zwykłe
mają prostszą strukturę organizacyjną;
nie mają osobowości prawnej;
wiążą się z mniej zawiłymi formalnościami przy zakładaniu - nie muszą być rejestrowane w KRS
mają ograniczone źródła finansowania - mogą to być tylko składki członkowskie.
Stowarzyszenie zwykłe nie jest podmiotem praw i obowiązków w zakresie prawa cywilnego (nie ma zdolności prawnej) oraz nie ma zdolności do czynności prawnych. W praktyce oznacza to, że np. nie może zawierać umów o przyznaniu dotacji, czy o wykonaniu zadania publicznego lub innej usługi.
Stowarzyszenia zwykłe nie mogą:
- powoływać swoich oddziałów terenowych,
- łączyć się w związki stowarzyszeń,
- zrzeszać osób prawnych (np. innych stowarzyszeń, firm itp.),
- prowadzić działalności gospodarczej,
- przyjmować darowizn, spadków, zapisów, otrzymywać dotacji, korzystać z ofiarności publicznej.
Stowarzyszenie zwykłe mogą utworzyć co najmniej 3 osoby fizyczne. Decydują, jaka będzie nazwa stowarzyszenia i jego cel. Ustalają gdzie stowarzyszenie ma swoją siedzibę, jaki ma teren działania oraz określają regulamin działalności. Wybierają również przedstawiciela, który będzie reprezentował stowarzyszenie. Następnie zgłaszają (pisemnie) utworzenie stowarzyszenia do organu nadzorującego. Aby stowarzyszenie zostało wpisane do ewidencji starosty musi złożyć u niego odpowiednie dokumenty.
Starostwo ma na odpowiedź 30 dni od dnia złożenia wniosku. Jeśli nie ma uwag i zastrzeżeń co do celu powstania stowarzyszenia - wpisuje się je do ewidencji stowarzyszeń.
Prawo dostępu do służby publicznej
Kto może skorzystać z tego prawa?
Każdy z nas, kto posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw publicznych ma prawo do służby publicznej.
Co nam daje praca w sektorze publicznym?
Perspektywa pracy w urzędach administracji publicznej jest bardzo atrakcyjna. W małych miejscowościach sektor publiczny jest znaczącym pracodawcą, chętnie wybieranym m.in. ze względu na stabilność zatrudnienia. W dużych miastach stwarza natomiast poważne możliwości rozwoju zawodowego. Pogląd, że administracja to sektor sztywny, hermetyczny, nieelastyczny, to mit. Praca tu może być twórcza, kreatywna, stwarza szanse na zaangażowanie w duże projekty. Szczególnie jest to widoczne w administracji samorządowej. Praca tu, to także szansa na ciekawe szkolenia, którymi urzędy starają się przyciągnąć specjalistów. Wartość tego doświadczenia i wiedzy doceniają pracodawcy z sektora prywatnego i niejednokrotnie zabiegają o pozyskanie pracowników służby publicznej.
Kogo potrzeba?
Administracja potrzebuje specjalistów różnych dziedzin. Na pewno jest to sektor, który charakteryzuje się merytorycznie stabilną specyfiką pracy, tzn. pewne kwalifikacje i wiedza są zawsze bezwzględnie potrzebne (prawo, ekonomia, zarządzanie). Jednocześnie stosuje innowacyjne rozwiązania, praca w administracji często polega na działaniach wybitnie kreatywnych. Specyfiką sektora publicznego jest podejmowanie bardzo złożonych i strategicznych problemów i w najbliższym czasie liczyć się będzie integrowanie wielu dziedzin wiedzy: rozległej wiedzy prawniczej, ekonomicznej, menadżerskiej z szeregiem miękkich umiejętności.
Potrzebni będą kreatorzy nowych rozwiązań, wszechstronni menadżerowie. Podobnie jak specjaliści w dziedzinie IT. Polska służba publiczna cierpi na deficyt osób z wykształceniem ekonomicznym oraz z dziedziny zarządzania, tak więc znajdą się tam miejsca pracy dla nas, studiujących na Uniwersytecie Ekonomicznym.
Na ile praca w administracji stwarza możliwości rozwoju?
Praca w administracji publicznej wymaga cierpliwości i strategicznego podejścia do własnej kariery. Możliwością rozwoju dla osób związanych z administracją jest współpraca z uczelniami, firmami doradczymi jako ekspert w danej dziedzinie. Możliwy jest też awans ze szczebla administracji do polityki, co z perspektywy funkcjonowania państwa jest bardzo dobrą praktyką.
Prawo dostępu do informacji publicznej
Jakie informacje możemy uzyskać?
Prawo do informacji przyznaje uprawnienie do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne, a także o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa. Prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu.
Jakie są formy udostępniania informacji?
Udostępnianie informacji publicznej następuje w drodze:
1) ogłaszania w urzędowym publikatorze teleinformatycznym - BIP,
2) udostępnianie:
a) na wniosek zainteresowanego,
b) w drodze wyłożenia lub wywieszenia w miejscach ogólnie dostępnych,
c) przez zainstalowane w miejscach ogólnie dostępnych urządzeń umożliwiających zapoznanie się z tą informacją.
3) wstępu na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów i udostępniania materiałów, w tym audiowizualnych i teleinformatycznych, dokumentujących te posiedzenia.
Co to jest BIP?
Biuletyn Informacji Publicznej to system stron internetowych służący powszechnemu i bezpłatnemu dostępowi do informacji publicznej. Dostęp do informacji zawartych w biuletynie jest możliwy poprzez:
-stronę główną biuletynu znajdującą się pod adresem www.bip.gov.pl, zawierającą podstawowe informacje o podmiotach (nazwa, dane teleadresowe, informacje o redaktorze strony) wraz z odsyłaczami do stron podmiotowych,
-strony podmiotowe, przygotowane przez podmioty ustawowo zobowiązane do ich prowadzenia, z informacjami o prowadzonej przez siebie działalności. Adresy tych stron można znaleźć na stronie głównej BIP.
Reasumując - Biuletyn Informacji Publicznej stanowi krok na drodze do uzyskania przez wszystkich spójnej, pełnej i aktualnej informacji publicznej.
Jakie są ograniczenia dostępu?
Ograniczenie dostępu może wynikać jedynie z:
1) przepisów o ochronie informacji niejawnych,
2) przepisów o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych (m.in. handlowej, bankowej itp.)
3) ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy (ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, a także w przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa).
Konsument
KONSUMENT-to osoba fizyczna, dokonująca czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą lub zawodową.
Konsumentem nigdy nie będą osoby prawne. Najpopularniejsze występujące w Polsce osoby prawne to:
spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
spółka akcyjna,
spółdzielnia,
stowarzyszenie,
fundacja.
Porady
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK)
W sprawach indywidualnych bezpłatną pomoc prawną konsumenci mogą uzyskać m. in. u miejskich lub powiatowych rzeczników konsumentów. Do ich kompetencji należy:
zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji prawnej w zakresie ochrony interesów konsumentów,
składanie wniosków w sprawie stanowienia i zmiany przepisów prawa miejscowego w zakresie ochrony interesów konsumentów,
występowanie do przedsiębiorców w sprawach ochrony praw i interesów konsumentów,
współdziałanie z właściwymi miejscowo delegaturami Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, organami Inspekcji Handlowej oraz organizacjami konsumenckimi,
wytaczanie powództwa na rzecz konsumentów oraz wstępowanie, za ich zgodą, do toczącego się postępowania w sprawach o ochronę interesów konsumentów.
Rzecznik konsumentów w sprawach o wykroczenia na szkodę konsumentów jest oskarżycielem publicznym w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
INFOLINIA KONSUMENCKA:800 800 008
Jak nie dać się oszukać sprzedawcy
Towar importowany mamy prawo reklamować! Nie musimy udawać się do importera!
Reklamacji podlegają również rzeczy używane! Sprzedaż rzeczy używanych jest bowiem również sprzedażą konsumencką i jako taka charakteryzuje się ochroną roszczeń konsumenta.
Zapłata
Za niezamówiony towar konsument nie ma obowiązku zapłacić, nawet jeśli otworzył przesyłkę!
Informacje zawarte w ulotkach nadesłanych wraz z towarem, które nakładają na adresata obowiązek odesłania towaru w przypadku braku akceptacji propozycji zawarcia umowy, jak również informujące, iż w przypadku nie odesłania uważa się umowę za zawartą są sprzeczne z art. 15 oraz nie mają mocy wiążącej dla konsumenta.
Roszczenia zapłaty za niezamówiony towar oraz wysyłanie przedsądowego nakazu zapłaty są bezprawne.
Konsument w UE
Każdy kraj należący do Unii Europejskiej (a więc również Polska) jest zobowiązany do zagwarantowania ochrony praw konsumenckich.
Od 2009r. Każdy pasażer pociągów, zarówno krajowych jak i międzynarodowych możliwość otrzymania refundacji kosztów opóźnienia, łatwiejszy dostęp dla osób niepełnosprawnych oraz prawo do przewozu rowerów.
Sprzedawca odmawia wymiany/naprawy towaru
Sprzedawca ma prawo odmówić, gdy:
Naprawa towaru jest niemożliwa
Naprawa towaru poniesie za sobą zbyt duże koszty
Wymiana jest niemożliwa, ponieważ np. zaprzestano produkcji tego towaru.
Brak osób z odpowiednimi kwalifikacjami do naprawy towaru
W tym przypadku konsument dostaje prawo do odstąpienia od umowy lub obniżenia ceny.
Reklamowanie artykułów żywnościowych
Artykuły żywnościowe podlegają takiej samej ochronie jak wszystkie inne produkty zakupione przez konsumenta. Sprzedawca natomiast odpowiada za ich niezgodność z umową.
Za towar niezgodny z umową uznaje się m.in. produkt, który nie ma cech właściwych dla towaru danego rodzaju.
Terminy na zawiadomienia sprzedawcy wynoszą:
3 dni od dnia otwarcia opakowania towaru paczkowanego
3 dni od dnia sprzedaży lub otrzymania towaru w przypadku towaru sprzedawanego luzem, odmierzanego w miejscu zakupu lub dostarczanego do miejsca zamieszkania kupującego
Prawa konsumentów sieci
Czy można odstąpić od umowy zawartej z e-sprzedawcą?
Konsument może od umowy odstąpić w ciągu 10 dni od dnia, w którym otrzymał zamówienie.
Towar należy zwrócić w takim stanie, w jakim został dostarczony konsumentowi.
Jedyne koszty, jakie konsument ponosi, to koszty związane z odesłaniem towaru, czyli opłata za paczkę.
Protokół odbioru
Kupujący ma obowiązek sprawdzić paczkę przy kurierze w momencie jej odbioru. Jeżeli zauważy jakieś nieprawidłowości należy to uwzględnić w protokole odbioru.
Gdyby natomiast po wydaniu przesyłki zauważono ubytek lub uszkodzenie nie dające się z zewnątrz zauważyć przy odbiorze, przewoźnik ustala stan przesyłki na żądanie uprawnionego zgłoszone niezwłocznie po ujawnieniu szkody, nie później jednak niż w ciągu 7 dni od dnia odbioru przesyłki.
Gdy model się nie zgadza z zamówionym
Jeżeli sprzedawca nie ma możliwości przesłania zamówionego produktu, kupujący ma prawo do odstąpienia od umowy w terminie 10 dni.
Jeżeli z jakiegoś powodu sprzedawca internetowy nie może dostarczyć towaru, wtedy też jego obowiązkiem jest poinformowanie o tym kupującego. Wraz z tym powinien niezwłocznie, a najpóźniej w terminie 30 dni zwrócić zapłaconą cenę.
W umowie między e-sprzedawcą a konsumentem mogą jednak znaleźć się postanowienia, które dają przedsiębiorcy możliwość spełnienia świadczenia zastępczego, odpowiadającego tej samej jakości i przeznaczeniu oraz za tę samą cenę.
Świadczenie zastępcze zaoferowane przez sprzedawcę powinno mieć taką samą cenę i być takiej samej jakości.
Prawo do wynagrodzenia za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej
Odzwierciedleniem normy konstytucyjnej w przepisach szczegółowych jest art. 417 kodeksu cywilnego. W myśl tego przepisu, za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego bądź też inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.
Roszczenia te kierujemy przeciwko Skarbowi Państwa lub jednostce samorządu terytorialnego, reprezentowanym przez dany organ (np. ministra, burmistrza), a nie osobie fizycznej, która dane stanowisko piastuje.
Prawo do dochodzenia swych roszczeń przed sądami.
Roszczenia te kierujemy przeciwko Skarbowi Państwa lub jednostce samorządu terytorialnego, reprezentowanym przez dany organ (np. ministra, burmistrza), a nie osobie fizycznej, która dane stanowisko piastuje.
Prawo do zaskarżenia orzeczenia lub decyzji wydanych w pierwszej instancji
Dzięki temu artykułowi mamy możliwość odwołania się do sądów drugiej instancji jeżeli nie zgadzamy się z decyzją.
Sądy I instancji:
sąd rejonowy (w tym wydział grodzki)
sąd okręgowy
Sądy II instancji:
sąd okręgowy
sąd apelacyjny
Co zrobić aby wnieść skargę konstytucyjną?
Skarga konstytucyjna - możliwość zaskarżenia przez obywatela aktów prawnych do Trybunału Konstytucyjnego
Skarga taka musi być napisana przez adwokata lub radcę prawnego;
Musimy ją złożyć nie później niż 3 m-ce po ostatecznym wyroku lub decyzji;
Wolna od opłaty sądowej;
Wniosek zawiera:
wskazanie przepisu lub ustawy
wskazanie prawa lub przepisu konstytucji które zostało naruszone
opis sprawy sądowej w której ten przepis był zastosowany
kończący sprawę wyrok
uzasadnienie skargi
Wystąpienie do Rzecznika Praw Obywatelskich:
Rzecznik Praw Obywatelskich (ombudsman) jest konstytucyjnym, niezależnym organem państwa, którego podstawowym zadaniem jest stanie na straży wolności i praw człowieka i obywatela (art. 208 ust. 1 Konstytucji RP)
Co powinien zawierać wniosek do RPO ?
- imię i nazwisko,
- adres, pod który należy kierować korespondencję,
- dokładne wskazanie, czego dotyczy sprawa oraz podanie argumentów wskazujących na naruszenie wolności lub prawa,
- niezbędne dokumenty (kopie lub odpisy), które skarżący posiada,
- Wniosek kierowany do Rzecznika jest wolny od opłat.
RODZAJE I FORMY OCHRONY PRAW I WOLNOŚCI W POLSCE:
1.) Droga sądowa:
sądy powszechne;
sądy szczególne;
Trybunał Konstytucyjny;
2.) Rzecznik Praw Obywatelskich;
3.) Organizacje Pozarządowe ;
4.) Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu;
OBOWIĄZKI
Temat ten jest opisany w ostatnim podrozdziale pierwszego rozdziału konstytucji pt. WOLNOŚCI, PRAWA I OBOWIĄZKI CZŁOWIEKA I OBYWATELA.
Są opisane w 5 artykułach.
Wierność i troska
Wierność Polsce wyrażamy min. poprzez udział w wyborach.
Co zrobić jeśli wiemy, że w dzień wyborów będziemy przebywać poza miejscem zamieszkania?
Są dwa sposoby:
- Otrzymanie dokumentu upoważniającego do głosowania poza
miejscem zamieszkania.
- Dopisanie się do konkretnego okręgu wyborczego.
Jak głosować w wyborach przebywając w szpitalach, zakładach karnych i aresztach śledczych ?
Spisy wyborców sporządza się na podstawie wykazów osób, które w danym miejscu będą przebywać w dniu wyborów. Wykazy te zostaną przekazywane przez kierowników odpowiednim urzędom gminy.
Przestrzeganie prawa
Wszyscy mamy obowiązek przestrzegania prawa.
Co czeka nas, gdy nie wywiążemy się z tego obowiązku?
Oto kilka przykładów:
Wchodzenie na jezdnię bezpośrednio przed jadący pojazd (mandaty: 50zł - przejścia dla pieszych,
100zł - inne miejsca);
Przebieganie przez jezdnię (mandat: 50zł);
Chodzenie po torowisku (mandat: 50zł);
Wchodzenie na jezdnię spoza pojazdu lub innej przeszkody ograniczającej widoczność drogi
(mandat: 100zł).
Świadczenia publiczne
To środki pieniężne przeznaczone na realizację przedsięwzięć państwowych i samorządowych
Jako, że płacenie podatków jest naszym obowiązkiem , zastanówmy się ile i jakie składki płaci pracownik ze swojej pensji?
Zakładając, że pracownik jest zatrudniony w pełnym wymiarze godzin, w jednej instytucji i zarabia miesięcznie
1000 zł brutto. Składki, które musi płacić przedstawiają się następująco:
Składka na ubezpieczenie społeczne - 187, 50 zł
Składka na ubezpieczenie zdrowotne - 67,06 zł
Miesięczna zaliczka na podatek dochodowy - 27,90 zł
Wynagrodzenie "netto" pracownika wynosi: 717,94 zł
Obrona
Omawiając temat obrony kraju, należy poruszyć temat związany ze służbą wojskową.
Czy to prawda , że od 2010 r. służba wojskowa będzie wyłącznie zawodowa?
Obowiązek odbywania czynnej służby wojskowej został prawnie zawieszony z dniem 1 stycznia 2010.
Jedyną formą służby wojskowej będzie zawodowa. Będą ją pełniły osoby, które zgłoszą się do niej dobrowolnie (zarówno mężczyźni, jak i kobiety)
Czy obecnie przyjmując mężczyznę do pracy pracodawca ma prawo do uzyskania informacji dotyczących służby wojskowej?
Pracodawca ma prawo żądać od pracownika udokumentowania danych, dotyczących stosunku do powszechnego obowiązku obrony.
Ochrona środowiska
Nadchodzi zima, czy w naszych domowych piecach możemy spalać wszystkie śmieci komunalne?
Co można spalać z domowych piecach:
odpady z gospodarki leśnej, drewno, kora i korek, trociny, ścinki drewniane, tektura i papier, opakowania z drewna, odpadowa masa roślinna, odpady ulegające biodegradacji.
Jakie kary za spalanie śmieci z tworzyw sztucznych:
grzywna w wysokości od 20 zł do 5 tys. zł,
kara aresztu.