Taktyka zwalczania wymuszeń rozbójniczych
Wymuszenie rozbójnicze - art. 282 KK - sprawca w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przemocą, groźbą bezpośredniego zamachu na życie, zdrowie albo gwałtownego zamachu na mienie doprowadza osobę do niekorzystnego rozporządzenia mieniem własnym lub cudzym, albo do zaprzestania działalności gospodarczej.
Zagrożenie wymuszeniami:
|
1998 r. |
1999 r. |
2000 r. |
Postępowania wszczęte |
2604 |
3314 |
3980 |
Przestępstw stwierdzonych |
7578 |
8178 |
10278 |
Przestępstw wykrytych |
6998 |
7416 |
9446 |
Wykrywalność w % |
90 |
90 |
92 |
Charakterystyka sprawców wymuszeń rozbójniczych w 2000 roku:
przestępstw stwierdzonych - 10 278
ogółem podejrzanych - 4 121
mężczyźni - 96%
nieletni, młodociani - 60%
uprzednio nie karani - 71%
uprzednio karani - 29%
recydywiści - 7%
uczący się - 51,8%
pracujący - 10%
nie uczy się i nie pracuje - 32%
bezrobotny - 4%
Wymuszenia rozbójnicze:
Bezpośrednie
W formie haraczu:
Wymuszenie zwrotu zaciągniętej pożyczki, długów w zawyżonych kwotach
Haracz za przejazd, na drogach
Od osób prowadzących działalność gospodarczą
Od osób trudniących się sex biznesem (agencje towarzyskie, masażu)
Za zwrot skradzionego pojazdu
Od osób, które nielegalnie dorobiły się
Pośrednie
Połączone z uprowadzeniem osoby
Wymuszenia anonimowe: - anonim zawiera:
żądanie
groźbę
instrukcję postępowania
może być pisany ręcznie, maszynowo, komputerowo
Wstępne czynności Policji po otrzymaniu informacji o wymuszeniu w formie anonimu:
zabezpieczenie anonimu
poddanie go badaniom (ślady daktyloskopijne)
niezwłoczne (do 14 dni) przesłanie do KDA oryginału anonimu
Źródła informacji:
zawiadomienie osoby pokrzywdzonej
zawiadomienie innych osób
zawiadomienie instytucji
zawiadomienie organów kontroli
zatrzymanie na gorącym uczynku lub w bezpośrednim pościgu
w toku postępowania przygotowawczego
inne źródła
Etapy wymuszenia haraczu:
perswazji - zaproponowanie kwoty w zamian „za ochronę” - brak gróźb
zmiękczania - występują groźby, że jak nie zapłaci to...
działania - realizacja elementów zmiękczania - pobicie, uprowadzenie
uzależnienia - występuje, gdy osoba po w/w etapach zgodziła się na płacenie, niejednokrotnie wchodzi ona w grupę przestępczą
Czynniki determinujące wykrywalność:
większość informacji uzyskiwanych operacyjnie
bezpośrednie informacje od ofiary są sporadyczne
pokrzywdzeni to często osoby prowadzące działalność niezgodną z prawem lub na jego pograniczu (dlatego nie podają całej prawdy)
pokrzywdzeni nie wierzą w skuteczność działań Policji
dla zapewnienia swojego bezpieczeństwa wynajmują firmy ochroniarskie lub grupy przestępcze
często między ofiarami występuje zmowa milczenia
częste wywieranie nacisków na osoby pokrzywdzone i świadków (np. gdy zatrzymano sprawców)
częste próby korumpowania policjantów, prokuratorów i sędziów
Taktyka wykrywania sprawców:
kierunek działań Policji - dokładne rozpoznanie grupy poprzez:
wykorzystanie OZI
docieranie do grup lub zainstalowanie się obok nich
działania dezintegrujące i dezinformujące
wykorzystanie świadka in cognito
wykorzystanie świadka koronnego
rozpoznanie powinno obejmować:
skład osobowy grupy (zmieniający się)
funkcje pełnione w grupie przez osoby
miejsca przebywania
posiadanie broni
rejony działania
kontakty z innymi grupami
zorganizowanie solidnego frontu odmowy płacenia haraczu
współdziałanie ze związkami pracodawców oraz lokalnymi samorządami
przygotowanie grup szybkiego reagowania
WYMUSZENIA ZA ZWROT UTRACONEGO POJAZU (Przestępstwo z art. 286§2 KK)
Etapy wymuszania haraczu za skradziony samochód:
nawiązanie kontaktu z pokrzywdzonym
oczekiwanie za pokrzywdzonym w umówionym miejscu i nawiązanie z nim kontaktu
spotkanie z pokrzywdzonym w nowym miejscu, określenie miejsca, czasu i sposobu przekazania pieniędzy
w wyznaczonym miejscu pokrzywdzony przekazuje pieniądze, po czym następuje czas oczekiwania na informację, gdzie znajduje się samochód.
Wstępne czynności Policji:
przygotowanie pokrzywdzonego do sytuacji jaka go może spotkać ze strony oferenta
obligatoryjne sporządzenie z tego notatki służbowej
rozważenie kwestii przeprowadzenia rozmów ze wszystkimi pokrzywdzonymi
obowiązek przeprowadzenia rozmowy, gdy pojazd nie miał AC, lub pokrzywdzony chce dać ogłoszenie o nagrodzie za pomoc w odnalezieniu pojazdu
Czynności o charakterze procesowym:
W przesłuchaniu należy uwzględnić:
gotowość do złożenia okupu
w jaki sposób sprawcy mogli ustalić jego dane
czy sprawcy podali cechy pojazdu świadczące że pojazd znajduje się w ich posiadaniu
w jakich okolicznościach sprawcy mogli dowiedzieć się o charakterystycznych cechach pojazdu
potwierdzić fakt, że została zgłoszona kradzież pojazdu
Działania jednostki Policji przyjmującej zawiadomienie a niewłaściwej do prowadzenia sprawy:
przyjęcie zawiadomienia
potwierdzenie faktu kradzieży
uzgodnienie z prokuratorem przekazania sprawy.
Czynności o charakterze operacyjnym:
przeprowadzenie rozmowy z pokrzywdzonym dot. gotowości i zakresu współpracy z Policją
ustalenie formy i zakresu współpracy
wysłanie szyfrogramu do jednostki, na terenie której będzie złożony okup (co najmniej na 3 godziny przed terminem złożenia okupu) z podaniem:
danych właściciela pojazdu
danych pojazdu
opisu sposobu nawiązania kontaktu
żądań sprawców
daty i godziny przybycia pokrzywdzonego
obligatoryjne ustalenie stacji abonenckiej, z której dzwonili sprawcy
Działania wykrywcze:
Udział pokrzywdzonego w złożeniu okupu (gdy wyraża gotowość):
Należy uwzględnić sytuację, że sprawcy mogą go znać, lub mogli mu po kradzieży zrobić zdjęcie
Przygotowanie pokrzywdzonego:
Pouczenie go (gdy składa swoje pieniądze), by:
Żądał bezpośredniego kontaktu fizycznego z osobą odbierającą okup
Odmówił pozostawienia okupu, gdy sprawcy nie pokażą samochodu
Uprzedzenie o możliwości utraty pieniędzy i przesłuchanie go na tę okoliczność.
Ochrona form i metod policyjnych stosowanych w sprawie:
Uzgodnić z pokrzywdzonym jego rolę, sposób zachowania się przy składaniu okupu
Ustalić sposób łączności z pokrzywdzonym
Ewentualne wyposażenie go w pakiet pułapki kryminalistycznej i „pakietu pieniędzy do pokazania”
Wykorzystanie pieniędzy przekazanych przez pokrzywdzonego (sam musi podjąć taką decyzję i nie zmienił jej):
Opracowanie planu i uzyskanie jego zatwierdzenia
Sporządzenie notatki z wyszczególnieniem w niej nominałów i numerów banknotów.
Opracowanie planu zasadzki (obligatoryjnie).
WYMUSZENIA POŁĄCZONE Z UPROWADZENIEM OSOBY
Postępowanie sprawców uprowadzenia osoby ma dwojaki charakter:
uprowadzenie dziecka z zamiarem oddania go rodzicom lub opiekunom po otrzymaniu okupu (Często działa dwóch sprawców. Jeden opiekuje się dzieckiem, drugi nawiązuje kontakt z rodzicami. Najczęściej ofiarami są dzieci małe, które nie są w stanie przekazać informacji na temat sprawców, miejsca przetrzymywania).
uprowadzenie dziecka lub osoby dorosłej z zamiarem pozbawienia ich życia (Zabójstwa sprawca (-cy) dokonują natychmiast po uprowadzeniu osoby w ustronnie miejsce i zacierają ślady, najczęściej poprzez zakopanie, utopienie zwłok).
Współdziałanie z osobą pokrzywdzoną:
po sporządzeniu protokołu pouczyć osobę o zachowaniu w tajemnicy współpracy z Policją
po otrzymaniu następnego anonimu, nie otwierać go tylko jak najszybciej dostarczyć na Policję
ustalić miejsce i sposób przekazania otrzymanego anonimu
ustalić plan kontaktowania się
uczulić pokrzywdzonego aby nie podejmował żadnych działań na własną rękę
podjąć działania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa pokrzywdzonemu.
Metody oddziaływania na sprawcę wymuszenia za pośrednictwem pokrzywdzonego:
nawiązanie łączności za pomocą pokrzywdzonego ze sprawcą lub sprawcami (aby zorganizować zasadzkę)
nawiązanie kontaktu
wymiana korespondencji (uzyskanie materiału dowodowego np. pisma ręcznego śladów linii papilarnych)
składanie listu w wyznaczonym miejscu z prośbą o:
przełożenie terminu złożenia okupu
zmniejszenie wysokości okupu
rozłożenie okupu na raty
wyznaczenie innego terminu złożenia okupu
zmiana miejsca złożenia okupu
(zyskujemy w ten sposób na czasie potrzebnym do zorganizowania zasadzki)
list powinien być złożony osobiście przez zagrożonego lub członka rodziny
ze względów taktycznych powinien być włożony do pudełek, słoików, kopert, gdyż istnieje możliwość pozostawienia przez sprawcę śladów linii papilarnych
za pośrednictwem pokrzywdzonego utrzymywać kontakt telefoniczny ze sprawcą.(rozmowy kontrolować i nagrywać na taśmę magnetofonową)
Rodzaje pułapek kryminalistycznych:
sygnalizująca
znakująca
obezwładniająca
rejestrująco - utrwalająca
mieszana
Zasady stosowania zasadzek:
powinna być dobrze przygotowana i zarejestrowana
pisemny plan zasadzki (charakterystyka materiałów, siły i środki, cel, termin, osoby odpowiedzialne, przewidziane możliwie wszystkie warianty zachowania się sprawców)
Kategorie osób pokrzywdzonych:
zainteresowani współpracą z Policją
nie zainteresowani współpracą z Policją
Przejawy niechęci do współdziałania z Policją:
Unikający zgłoszenia faktu uprowadzenia lub zwlekający w zawiadomieniu Policji
odmawiający umożliwienia rejestracji rozmów telefonicznych w domu pokrzywdzonego
dezinformujący lub nie informujący o sprawcy, o prowadzonych interesach i wynikających z tego zobowiązaniach
prowadzący na własną rękę negocjacje z porywaczami
nie informujący Policji o czasie i miejscu, formie złożenia okupu
nielojalnie współdziałający wbrew wcześniejszym ustaleniom
Etapy postępowania Policji w sprawach wymuszeń:
czynności operacyjne podejmowane z zasadami ścisłej konspiracji oraz przemyślanego działania policjantów zmierzające do ustalenia i ujęcia sprawców uprowadzenia, a przede wszystkim uratowania życia osobie uprowadzonej
intensywne poszukiwania zmierzające do ustalenia miejsca pobytu osoby uprowadzonej lub jej zwłok
Czynności procesowe i operacyjne:
zebranie wszechstronnych informacji o zdarzeniu, źródłach, metodach, przebiegu i okolicznościach zdarzenia
utrzymywanie dyskretnego kontaktu i współdziałanie z najbliższymi uprowadzonego
podejmowanie działań w celu nawiązania i utrzymania kontaktu ze sprawcami uprowadzenia za pośrednictwem osób, od których sprawcy żądają okupu
organizowanie zasadzek i ZPO
instalowanie pułapek kryminalistycznych z jednoczesnym zastosowaniem kombinacji operacyjnej oraz wykorzystywanie środków techniki operacyjnej
zwrócenie się do społeczeństwa z apelem o pomoc w odnalezieniu osoby uprowadzonej
wszczęcie rozpracowania operacyjnego zmierzającego do ustalenia sprawców uprowadzenia
Etapy działań wykrywczych:
wstępne czynności Policji po uzyskaniu informacji zmierzające do ustalenia:
danych osobopoznawczych ofiary
zdjęcia
czasu i miejsca zdarzenia
liczby i rysopisów sprawców
danych pojazdu, którym poruszają się sprawcy
świadków zdarzenia
żądań porywaczy
sposobów kontaktowania się z rodziną
motywów uprowadzenia i podejrzeń co do sprawców
możliwości finansowych ofiary i jej rodziny
sytuacji rodzinnej i ewentualnych konfliktów
kontaktów zawodowych i towarzyskich ze szczególnym uwzględnieniem środowisk przestępczych
informacji o sąsiadach nie utrzymujących kontaktów z rodziną uprowadzonego
przeprowadzenie oględzin miejsca
przesłuchanie świadków
zabezpieczenie rejestracji rozmów
nawiązanie kontaktów przez sprawców uprowadzenia (negocjacje)
uzyskanie czasu na przygotowanie realizacji przez negocjacje
nakłanianie sprawców do odstąpienia od dyktowanych warunków z uwolnieniem ofiary włącznie
ustalenie miejsca przetrzymywania uprowadzonego
uzyskanie wpływu na warunki złożenia okupu
ustalenie sprawcy przestępstwa
realizacja sprawy poprzez wykorzystanie sytuacji związanej ze złożeniem okupu:
opracowanie możliwych wariantów zachowania się sprawców
zaplanowanie sił i środków
zaplanowanie odpowiednich działań pościgowych i blokadowych
zaplanowanie konieczności użycia oddziałów AT
odpowiednie przygotowanie przez WTO paczki z okupem (nie można stosować imitacji banknotów)
wyznaczenie do złożenia okupu członka rodziny uprowadzonego
ustalenie sposobów łączności z policjantem (wyposażenie w razie potrzeby w kamuflowany sprzęt łączności)
uzyskanie oświadczenia o dobrowolnym uczestniczeniu w działaniach rodziny ofiary i konieczności poniesienia ryzyka (w protokole przesłuchania świadka)
objęcie obserwacją osoby przekazującej okup, w razie potrzeby udzielenie jej pomocy
w przypadku zaistnienia dogodnej sytuacji zainstalowanie w pojazdach figurantów urządzeń pozwalających na ich lokalizację
zarejestrowanie podjęcia okupu i zatrzymania sprawców
przy uwalnianiu osoby uprowadzonej ujawnienie i zabezpieczenie śladów i dowodów w miejscu jej przetrzymywania
taktyka postępowania po uwolnieniu osoby uprowadzonej
udzielenie pomocy medycznej
przesłuchanie pokrzywdzonego na okoliczności zdarzenia
przeanalizowanie posiadanej wiedzy pod kątem nowych informacji od pokrzywdzonego i przygotowanie planu realizacji
przeprowadzenie realizacji i końcowa analiza sprawy
analiza całokształtu zebranych materiałów i wypracowanie wniosków usprawniających działania wykrywcze i dowodowe (gdy pokrzywdzony nie chce współpracować)
intensyfikacja działań w oparciu o OZI
rozpoznanie grup i osób trudniących się uprowadzeniami (prowadzenie TR)
wykorzystywanie w pracy materiałów z rejestracji rozmów ze sprawcami (foto, video)
Zasady prowadzenia negocjacji:
poinformowanie osoby negocjującej o pożądanym sposobie zachowania się
konieczność rejestracji rozmów telefonicznych
przedłużanie rozmów telefonicznych celem ich rejestracji
inspirowanie sprawców do prowadzenia danych rozmów
do dostarczania dowodów na fakt, że uprowadzony żyje
określenie profilu (typ osobowości) sprawcy na podstawie rozmów, listów (przy udziale psychologa)
włączenie jako członka rodziny policjanta (musi to być wiarygodne i dobrze zalegendowane)
w przypadku ustalenia numeru telefonu, z którego kontaktuje się sprawca:
zastosowanie procedury uruchomienia urządzenia „TESTER” (przy telefonach komórkowych)
nagrywanie wszystkich prowadzonych rozmów
rozpatrzenie możliwości i celowości zabezpieczenia miejsca aparatu wrzutowego poprzez obserwację.