Współcześnie Kaszubi mieszkają przede wszystkim w województwie pomorskim. Trudno wyznaczyć granice ich zasięgu, bo nie są regionem historycznym. Obszary pograniczne wykreślonej orientacyjnie ziemi Kaszubów są zróżnicowane językowo i etnograficznie. Przyjmuje się, że na północy granicą Kaszub jest na całej szerokości morze. Na zachodzie przebiega ona od Rowów nad morzem, przez Słupsk i Miastko do Człuchowa. Na południu od Człuchowa do Tucholi i na wschodzie przez Czersk, Starą Kiszewę i Skarszewy do Gdańska.
Wielu Kaszubów mieszka w diasporze, w Polsce, w europie i prawie na wszystkich kontynentach. Dlatego - jak zauważył prof. Gerard Labuda - nie można pisać historii Kaszub, lecz Kaszubów.
Czynnikiem integrującym ludność kaszubską z resztą ziem polskich była religia katolicka. Dopiero gdy w drugiej połowie XVI w. pojawił się tu luteranizm, reformacja na trwałe podzieliła Kaszubów. Oparli się jej Słowińcy i Kaszubi zamieszkujący ziemię bytowską i lęborską. Elity kaszubskie widziały w ewangelicyzmie zagrożenie dla swojej tożsamości. Na Pomorzu Gdańskim, które powróciło do Polski w 1466 r. jako Prusy Królewskie, został on zahamowany przez kontrreformację.
Religia - Kult religijny Kaszub Narodowych
Chrześcijaństwo zostało wprowadzone tutaj przez pierwszych Piastów i mieszkańcy tych ziem są dziś ludźmi głęboko do swej wiary przywiązanymi. Pierwsze kościoły pojawiły się na tym terenie dość dawno: w poł. XIII w. w Żarnowcu, w XIV w - w Pucku, w XV w. w Swarzewie i w Helu. Klasztor i kościół w Żarnowcu należał początkowo do sióstr cysterek, znanych jako wierne Polsce panny żarnowieckie i twórczynie haftu kaszubskiego. W latach 1590 - 1834 pracowały tu siostry benedyktynki. Po wojnie klasztor przekazano znów benedyktynkom z Wilna. Wnętrze gotyckiego kościoła bogate jest w cenne zabytki (gotycka pieta i relikwiarz z XV wieku, barokowy ołtarz itp.).
Pierwszy kościół w Swarzewie powstał już w 1421 roku. Obecny, neogotycki zbudowany został w latach 1877 - 80. Od XVI w. kościół stał się miejscem pielgrzymek maryjnych, gdy wg legendy znaleziono tu cudowną figurę Madonny z Dzieciątkiem (z XV w.), wyrzuconą z kościoła w Helu. Matkę Boską Królową Morza i Opiekunkę rybaków koronowano w 1937. Pielgrzymki i odpusty odbywają się tu dwukrotnie w roku - na MB Szkaplerznej w niedzielę 16 lipca (rybacy), na MB Siewnej - w niedzielę po 8 września (rolnicy). Miejsce znalezienia figurki - to obecnie kapliczka z cudowną studzienką.
Na początku XV wieku powstał pierwszy kościół w Helu, również pod wezwaniem św. Piotra i Pawła. Od 1525 roku stał się świątynią luterańską. W czasie wojny zniszczony, potem odbudowany, jest obecnie siedzibą Zbiorów Muzeum Rybołówstwa.
W Jastarni pierwszą budowlę kultu religijnego - niewielką kapliczkę - ufundowała w 1750 roku Urszula Przebendowska - właścicielka dóbr rzucewsko - wejherowskich. W latach 1836 - 1932 stał tu drewniany kościółek rybacki, a później obecny murowany.
Wszystkie pozostałe kościoły na terenie parku powstały już w XX wieku (1954 - pw. św. Antoniego w Karwi, 1957 - pw. Wniebowzięcia NMP we Władysławowie, 1931 w Kuźnicy, w 1986 w Jastrzębiej Górze i po 1990 w Chałupach).
Najstarsza wzmianka o kościele w Pucku pochodzi z 1283 roku. Mimo późniejszej rozbudowy i zmian od początku nosi on Wezwanie św. Piotra i Pawła. Na odpust swych Patronów ściągają tu łodziami rybacy z całego półwyspu oraz piesze pielgrzymki z całej okolicy. Dzięki licznym fundacjom zamożnych dobroczyńców kościół stał się skarbnicą bogatego wyposażenia i sprzętów liturgicznych. Dwa z trzech używanych dzwonów są gotyckie.