OCHRONA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ
Wykład II 2.03.10
Ochrona dóbr własności intelektualnej:
Ta ochrona nie ma charakteru jednolitego. Ochrona dóbr materialnych różni się między sobą. Istnieją 2 modele ochrony. Zasadnicze znaczenie dla ochrony dóbr własności intelektualnej ma oparcie tej ochrony na koncepcji prawa podmiotowego.
Prawo podmiotowe- możliwość postępowania w określony sposób przyznana i zabezpieczona przez normę prawną w celu ochrony interesu uprawnionego. Ocena położenia prawnego podmiotu prawa nakazuje nam ustalenie jego uprawnień. Ogół tych uprawnień stanowi o prawie podmiotowym (prawo podmiotowe właściciela, sprzedawcy). W przypadku dóbr własności intelektualnej prawo podmiotowe oparte jest na konstrukcji prawa własności rzeczy, jako prawa bezwzględnego, wyłącznego. Warto tu zaznaczyć, iż obowiązuje tutaj zasada „numerus clausus” praw podmiotowych bezwzględnych, innymi słowy katalog praw podmiotowych jest katalogiem zamkniętym. Ustanawia go wyłącznie ustawodawca. Wskażmy zatem dobra, które chronione są za pomocą prawa podmiotowego i w pierwszej kolejności jest to grupa dóbr własności przemysłowej.
Grupa dóbr własności przemysłowej:
-wynalazki
-wzory użytkowe
-wzory przemysłowe
- zarejestrowane znaki towarowe
- zarejestrowane oznaczenia geograficzne
- topografie układów scalonych
Nabycie prawa podmiotowego w przypadku wymienionych dóbr następuje przez rejestrację na podstawie decyzji administracyjnej właściwego organu. Organ ten w Polsce to urząd patentowy. Przy nabyciu prawa obowiązuje zasada pierwszeństwa. Ta zasada brzmi: „pierwszy w czasie, pierwszy w prawie”. Nabycie tego prawa poprzedza przeprowadzenie postępowania badawczego, które prowadzi urząd patentowy, wyjątkowo jest to tylko formalne sprawdzenie zgłoszenia. To prawo jest prawem o charakterze formalnym, jest ono ważne i chronione dopóki nie wygaśnie lub nie zostanie unieważnione na podstawie decyzji organu który to prawo nadał / przyznał.
Cechy prawa podmiotowego:
jest to prawo wyłączne- uprawnionego przyznana jest pewna sfera uprawnień. Składają się one na treść tego prawa podmiotowego. Tę treść określa ustawodawca dla każdego produktu. Uprawnionemu przysługuje wyłączne prawo do korzystania „ma prawo czynienia użytku gospodarczego z dobra”. Innymi słowy może czynić użytek ale z wyłączeniem osób trzecich. Uprawnionemu przyznany jest monopol na dane dobro. Ale jak wskazują przepisy ten monopol doznaje jednak ograniczenia. To uszczuplenie wyłączności jest określone przy poszczególnych prawach, biorąc pod uwagę słuszne interesy innych uczestników obrony. Wspólnym przykładem ograniczenia jest tzw. wyczerpanie prawa. Wyłączność istnieje tylko do pewnego momentu, do momentu wprowadzenia do obrotu towaru lub wytworu będącego nośnikiem dobra do obrotu przez uprawnionego lub za jego zgodą.
bezwzględne- uprawniony może zakazać osobom trzecim wkraczania w sferę przysługującej mu wyłączności ( jest to prawo podmiotowe skuteczne względem wszystkich).
majątkowe- uprawniony może dysponować dobrem, prawem w sposób bezpośredni i pośredni. Może czerpać korzyści sam wtedy kiedy korzysta, używa, ale może to być również eksploatacja pośrednia na podstawie umów, które zawiera uprawniony z osobami trzecimi i to są umowy o przeniesienie prawa ( zbycie). Ponadto są to również umowy o upoważnienie do korzystania z praw, np. umowa licencyjna.
prawo o czasowej skuteczności- wyjątek dotyczy oznaczeń geograficznego pochodzenia. Jest to prawo o skuteczności terytorialnej, jest chronione przez przepisy państwa, gdzie dokonano rejestracji.
Uwagi na temat prawa autorskiego:
Pierwsza uwaga dotyczy tego jak to prawo powstało. Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia chociażby miał postać nieukończoną. Ochrona przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia formalności. Dla powstania ochrony z tytułu prawa autorskiego wystarczające jest uzewnętrznione ustalenie utworu. W przypadku prawa autorskiego należy wyraźnie rozgraniczyć autorskie prawa osobiste i autorskie prawa majątkowe. Są one poddane odrębnym reżimom prawa. Jeżeli chodzi o prawa osobiste to chronią więź między twórcą a utworem. Mają charakter niemajątkowy, nie można się ich zrzec, są niezrywalne i nieograniczone w czasie.
Autorskie prawo majątkowe
Treść autorskich praw majątkowych pozwala nam powiedzieć, że twórcy przysługuje wyłączne i bezwzględne prawo, które zapewnia twórcy monopol korzystania i rozporządzania utworem. Ten monopol także i w tym przypadku doznaje ograniczenia. Jest to również wyczerpanie prawa, ale także tzw. „dozwolony użytek”. Autorskie prawa majątkowe są przenaszalne i dziedziczne. Czas autorskich praw majątkowych jest ograniczony a z chwilą jego zakończenia dzieło staje się domeną publiczną i nie trzeba płacić za korzystanie. Ochrona praw autorskich ma również charakter terytorialny.
Firma- przysługuje jej prawo podmiotowe bezwzględne i wyłączne, ale sporny jest charakter prawa, czy jest to prawo osobiste czy majątkowe. Istnieją też spory co do tego kiedy to prawo powstaje (czy z momentem wpisu do rejestru czy z momentem rozpoczęcia używania) .
Są takie dobra niematerialne, do których nie przysługuje prawo podmiotowe bezwzględne. To jest grupa dóbr, które są eksploatowane w działalności gospodarczej i są one chronione jedynie w ramach ochrony interesu przedsiębiorcy przed nieuczciwymi działaniami konkurencji. Np. oznaczenia przedsiębiorstwa, niezarejestrowane znaki towarowe, niezarejestrowane oznaczenia geograficzne, także tajemnicze przedsiębiorstwa . W przypadku tych dóbr wystarczająca jest ochrona deliktowa
(delikt - czyn niedozwolony). Ochrona deliktowa w przypadkach o których mówimy jest oparta o przepisy szczególnego aktu prawnego „Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji”. Ustawa ta zapobiega i zwalcza przejawy nielojalnego postępowania uczestników w działalności gospodarczej. Ustawa ma 2 charakterystyczne elementy. Wymienia szczególne delikty nieuczciwej konkurencji (typizowane czyny nieuczciwej konkurencji). Te typizowane czyny nieuczciwej konkurencji wymienia ustawodawca w Art. 3 ustęp 2, a w dalszych przepisach określa przesłanki tych czynów. Drugim elementem jest klauzula generalna. Znajduje się ona w Art. 3 ustęp 1. Klauzule generalne odsyłają do kryteriów pozaprawnych.
Treść Art. 3 ustęp 1. - „czynem nieuczciwej konkurencji jest każde działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta.”
Przesłanki czynu nieuczciwej konkurencji:
Czyn ma być dokonany w związku z działalnością gospodarczą.
Czyn ma być bezprawny. Chodzi o działania, które są sprzeczne z przepisami prawa, ale trzeba powiedzieć, że chodzi o takie ich naruszenie, które daje przewagę konkurencyjna. Chodzi tutaj również o sprzeczność z normami pozaprawnymi. Konstrukcja ustawy oparta jest o koncepcję dobrych obyczajów. Można dobre obyczaje ująć jako pewne normy moralne i etyczne zwyczajowo stosowane w działalności gospodarczej. Wystarczająca jest bezprawność, nie ma przesłanki winy. To nie musi być działanie zamierzone.
Działalność zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta, innymi słowy zagraża wystąpieniem szkody lub ta szkoda wystąpiła.
Przesłanki wymienione musza być spełnione łącznie aby mówić o czynie nieuczciwej konkurencji. Struktura ustawy pozwala mówić o tym, że istnieje pewna relacja między klauzulą generalna a typizowanymi czynami nieuczciwej konkurencji. Przyjmuje się, że klauzula generalna pełni pewne funkcje w ustawie:
funkcja uzupełniająca. Ustawodawca wymienia delikty nieuczciwej konkurencji jedynie przykładowo. Katalog nie jest zamknięty. Możemy wskazać np.: wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, wprowadzające w błąd oznaczenie towaru lub usług o których stanowi Art. 10. Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa w Art.11, fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego, towarów lub usług. Jeśli dane zachowanie nie wypełnia przesłanych deliktów typizowanych w ustawie to uznane jest za czyn nieuczciwej konkurencji jeśli spełnione są przesłanki Art. 3 ustęp 1. Przekładem takiego nienazwanego czynu nieuczciwej konkurencji jest podszywanie się pod cudzą renomę, wykorzystanie cudzej pozycji.
funkcja korygująca. Możemy zetknąć się z takimi działaniami, które odpowiadają typizowanym czynom ale działania takiego nie można uznać za niegodziwe. I służy temu interpretacja oparta na tle Art. 3. Ustęp 1.