Wyrok
z dnia 6 lipca 1994 r.
Naczelny Sąd Administracyjny (do 2003.12.31) w Łodzi
SA/Łd 1024/1994
1. Strona ma prawo oczekiwać rozstrzygnięcia indywidualnej sprawy na podstawie aktu prawnego w brzmieniu ogłoszonym we właściwym organie promulgacyjnym. Późniejsze sprostowanie błędu, nawet oczywistego, nie może wywierać negatywnych skutków z mocą wsteczną dla obywatela i odnosić się także do oceny stanów faktycznych sprzed ogłoszenia sprostowania.
2. Sprostowanie błędu w ogłoszonym akcie prawnym i wydanie na podstawie tego aktu, z uwzględnieniem dokonanego sprostowania, decyzji o wymiarze cła w stosunku do towaru zgłoszonego do odprawy celnej przed ogłoszeniem obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów o sprostowaniu błędu podważa zaufanie obywateli do treści ogłoszonych aktów prawnych i w konsekwencji prowadzi do naruszenia zasady niedziałania prawa wstecz.
ONSA 1995/4/159
10654
Dz.U.00.98.1071: art. 6; art. 8
glosa aprobująca: Jamróz A. OSP 1995/10/218
glosa częściowo aprobująca: Wronkowska S. PiP 1996/3/105
Przewodniczący: sędzia NSA P. Kiss.
Sędziowie: sędzia NSA J. Antosik, sędzia SW J. Chlebny (sprawozdawca).
Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Zbigniewa G. na decyzję Prezesa Głównego Urzędu Ceł z dnia 10 stycznia 1994 r. w przedmiocie cła i na podstawie art. 207 § 1 i 2 pkt 1 i 3 k.p.a. uchylił zaskarżoną decyzję, a także - zgodnie z art. 208 k.p.a. - zasądził od prezesa Głównego Urzędu Ceł milion pięćset trzydzieści tysięcy złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania na rzecz skarżącego.
Decyzją z dnia 30 lipca 1993 r. Dyrektor Urzędu Celnego w (...) dopuścił do obrotu na polskim obszarze celnym samochód "Renault 19" rocznik 1989, zakwalifikowany według kodu taryfy celnej 8703 22 90 9 i wymierzył cło w wysokości równowartości 2500 ECU.
W odwołaniu od powyższej decyzji Zbigniew G. podał, że cło nie powinno być wyższe aniżeli 1300 USD, zgodnie z taryfą celną stanowiącą załącznik nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 lipca 1991 r. w sprawie ceł na towary przywożone z zagranicy (Dz. U. Nr 67, poz. 288).
Prezes Głównego Urzędu Ceł decyzją z dnia 10 stycznia 1994 r. nr DTW-I-5541-1929/93/7260/EJ nie uwzględnił odwołania. W uzasadnieniu decyzji stwierdził, że przedmiotem odprawy celnej był samochód osobowy marki "Renault 19" - rok produkcji 1989, który został prawidłowo sklasyfikowany według kodu PCN 8703 22 90 9 ze stawką 35% od wartości celnej towaru, nie mniej niż 2500 ECU. Wobec tego, że towar zgłoszono do odprawy w okresie obowiązywania rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 czerwca 1993 r. w sprawie ceł na towary przywożone z zagranicy (Dz. U. Nr 51, poz. 235), należało zastosować stawki wprowadzone powyższym rozporządzeniem w myśl art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. - Prawo celne (Dz. U. Nr 75, poz. 445 z późn. zm.). Zgodnie z uwagą dodatkową nr 1 do działu 87 taryfy celnej, w którym są sklasyfikowane samochody, wyrażenie "powyżej czterech lat" oznacza, że od roku wyprodukowania pojazdu do roku dopełnienia zgłoszenia celnego upłynęły więcej niż 4 lata, wliczając rok kalendarzowy, w którym pojazd samochodowy lub podwozie zostały wyprodukowane, jak również rok kalendarzowy, w którym zostało dopełnione zgłoszenie celne pojazdu. W konsekwencji należało uznać zgłoszony pojazd za starszy niż 4-letni.
W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego Zbigniew G. podał, że samochód został po raz pierwszy zarejestrowany 10 listopada 1989 r., a zatem w dniu zgłoszenia celnego, to jest 30 lipca 1993 r., nie miał czterech lat. Skarżący zaakcentował, że skoro do ustalenia wymiaru cła zastosowanie ma taryfa celna wprowadzona rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 8 czerwca 1993 r., to określając wymiar cła nie można uwzględniać obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 1993 r. o sprostowaniu błędu (Dz. U. Nr 127, poz. 590), który dotyczył punktu I uwag dodatkowych w dziale 87 taryfy celnej. Zgodnie bowiem z pierwotnym brzmieniem taryfy, pkt 1 dotyczył tylko pozycji 8706, 8707 i 8708, a nie pozycji 8703, według której sklasyfikowano samochód. Zdaniem skarżącego, wobec błędu w taryfie celnej w dniu zgłoszenia celnego należało zastosować ogólne zasady obliczania wieku samochodu.
W odpowiedzi na skargę Prezes Głównego Urzędu Ceł wniósł o jej oddalenie, akcentując, że zgodnie z taryfą celną wiek samochodu oblicza się w sposób szczególny, natomiast błąd polegał wyłącznie na błędnym podaniu Kodu Scalonej Nomenklatury, do którego miała odnosić się uwaga dodatkowa nr 1, określająca sposób obliczania wieku samochodu.
Naczelny Sad Administracyjny zważył:
Skarga jest uzasadniona. Wobec tego, że zgłoszenia celnego dokonano w dniu 30 lipca 1993 r., cło powinno zostać wymierzone według stawek w tym dniu obowiązujących (art. 23 ust. 1 prawa celnego), a zatem określonych w rozporządzeniu z dnia 8 czerwca 1993 r. w sprawie ceł na towary przywożone z zagranicy (Dz. U. Nr 51, poz. 235), które weszło w życie z dniem 5 lipca 1993 r. (§ 11 rozporządzenia). Organy celne trafnie zakwalifikowały samochód do pozycji nr 8703 taryfy celnej, stanowiącej załącznik nr 1 do cytowanego rozporządzenia. Pozycja 8703 dotyczy pojazdów samochodowych przeznaczonych do przewozu osób i odpowiednio dalsza klasyfikacja pojazdu uzależniona jest od pojemności skokowej pojazdu i okresu używania. Stosownie do postanowień taryfy to ostatnie kryterium polega na odrębnym klasyfikowaniu pojazdów nowych, używanych do czterech lat i powyżej czterech lat.
W dniu dokonania zgłoszenia celnego ogłoszona taryfa celna w uwadze dodatkowej nr 1, definiującej pojęcie "powyżej czterech lat", nie wymieniała kodu 8703. Dopiero obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów, ogłoszone w pół roku po ogłoszeniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 czerwca 1993 r. prostowało powyższy błąd (obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 1993 r. o sprostowaniu błędów - Dz. U. Nr 127, poz. 590). Należy zgodzić się ze skarżącym, że w dniu wydawania decyzji przez organ I instancji nie można było zastosować definicji legalnej, zawartej w uwadze dodatkowej nr 1 w dziale 87, do samochodu zakwalifikowanego według kodu 8703.
Skarżący trafnie także podnosi, że gdyby organ II instancji rozpoznał jego odwołanie w terminie określonym w art. 35 § 3 k.p.a., wówczas także nie miałby możliwości uwzględnienia uwagi dodatkowej nr 1 przy ustalaniu wieku samochodu w brzmieniu ustalonym po sprostowaniu błędu.
Należy natomiast zgodzić się z twierdzeniem zawartym w odpowiedzi na skargę, że w uwadze dodatkowej nr 1 sformułowano szczególne zasady obliczania wieku samochodu. Ich brak nie pozwalałby ustalić, że samochód sprowadzony przez skarżącego, dopuszczony po raz pierwszy do ruchu w dniu 10 listopada 1989 r., był "używany powyżej czterech lat" w dniu 30 lipca 1993 r. W konsekwencji należy uznać, że dopiero sprostowanie błędu ogłoszone w końcu grudnia 1993 r. uzasadniało klasyfikację samochodu do pozycji taryfy 8703 22 90 9, a nie do pozycji 8703 20 90 1 (samochody używane do czterech lat).
Z zasad demokratycznego państwa prawnego wynika, że strona ma prawo oczekiwać rozstrzygnięcia indywidualnej sprawy na podstawie aktu prawnego w brzmieniu ogłoszonym we właściwym organie promulgacyjnym. Późniejsze sprostowanie błędu, nawet oczywistego, nie może wywierać negatywnych skutków dla obywatela z mocą wsteczną i odnosić się także do oceny stanów faktycznych sprzed ogłoszenia sprostowania.
Stosownie do art. 8 k.p.a. organy administracji państwowej obowiązane są prowadzić postępowanie w taki sposób, aby pogłębiać zaufanie obywateli do organów Państwa oraz świadomość i kulturę prawną obywateli. Uwzględnienie na niekorzyść obywatela sprostowania błędu w ogłoszonym akcie prawnym i wydanie na podstawie tego aktu, z uwzględnieniem dokonanego sprostowania, decyzji o wymiarze cła w stosunku do towaru zgłoszonego do odprawy celnej przed ogłoszeniem obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów o sprostowaniu błędu podważa zaufanie obywateli do treści ogłoszonych aktów prawnych i w konsekwencji prowadzi do naruszenia zasady niedziałania prawa wstecz.
Mając to na względzie, należało na podstawie art. 207 § 1 i 2 pkt 1 i 3 k.p.a. uchylić zaskarżoną decyzję. O kosztach orzeczono na podstawie art. 208 k.p.a.