UKŁAD MIĘŚNIOWY
MIĘŚNIE - MUSCULI
Wyróżniamy trzy rodzaje mięśni:
- mięśnie poprzecznie prążkowane, stanowiące czynny narząd ruchu. Ich praca jest zależna od naszej woli i dzięki min możemy wykonywać ruchy celowe. Mięśnie te dzielimy na mięśnie szkieletowe /przyczepiają się do kości/ i mięśnie skórne albo mimiczne, które jeden przyczep mają skórny
- mięśnie gładkie występują w ścianach naczyń krwionośnych i narządach wewnętrznych. Ich praca nie zależy od naszej woli
- mięsień sercowy - budową zbliżony jest do mięśni poprzecznie prążkowanych a czynnością do gładkich
Budowa mięśnia poprzecznie prążkowanego:
- przyczep początkowy - ścięgno początkowe
- brzusiec - jest utworzony przez tkankę mięśniową i stanowi część kurczliwą mięśnia
- przyczep końcowy - ścięgno końcowe
Ścięgna zbudowane są z tkanki łącznej i stanowią niekurczliwą część mięśnia
TOPOGRAFICZNY PODZIAŁ MIĘŚNI
Wyróżniamy mięśnie:
- głowy i szyi
- grzbietu
- klatki piersiowej
- kończyny górnej
- brzucha
- kończyny dolnej
MIĘŚNIE GŁOWY
Dzielimy na :
- mięśnie mimiczne twarzy
- mięśnie żucia
MIĘŚNIE MIMICZNE TWARZY
Grupują się w otoczeniu otworów naturalnych twarzy i dzielimy na:
- mięśnie szpary powiekowej
- mięśnie nozdrzy
- mięśnie szpary ustnej
Mięśnie te mające przyczepy skórne powodują powstawanie charakterystycznych zmarszczek na twarzy odzwierciedlających stany emocjonalne człowieka takie jak: złość, śmiech, smutek,zdziwienie itp.
MIĘŚNIE ŻUCIA
Mięśnie żucia działają na staw skroniowo-żuchwowy i powodują wszystkie możliwe ruchy w tym stawie warunkujące zdolność żucia pokarmów.
Zaliczmy:
- mięsień skroniowy
- mięsień żwacz
MIĘŚNIE SZYI
Dzielimy na trzy główne grupy:
- grupa powierzchowna
- grupa środkowa
- grupa głęboka
Grupa powierzchowna
Należy :
- mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy
Działa na stawy kręgosłupa odcinka szyjnego powodując zgięcie głowy boczne i do tyłu wzmagając lordozę szyjną
Mięsień szeroki szyi
- leży w przednio-bocznej okolicy szyi, tuż pod skórą
- skurcz mięśnia napina skórę szyi oraz pociąga kąt ust w dół nadając twarzy wyraz przerażenia
GRUPA ŚRODKOWA M. SZYI
Mięsnie te dzielmy na:
- mięsnie nadgnykowe
- mięśnie podgnykowe
Mięśnie te związane są z kości gnykową a za jej pośrednictwem powodują unoszenie lub opuszczanie krtani co ma duże znaczenie przy mówieniu i połykaniu
GRUPA GŁĘBOKA MIĘŚNI SZYI
Dzielimy na:
- mięśnie pochyłe, które z uwagi na swoje przyczepy do żeber działają jako pomocnicze mięśnie wdechowe /mają znaczenie w stanach duszności/ oraz działają na stawy międzykręgowe
- m. przedkręgowe z uwagi na swoje przyczepy do kręgosłupa współdziałają przy ruchach głowy i szyi
MIĘŚNIE GRZBIETU
Dzielimy na dwie warstwy:
- warstwę powierzchowną
- warstwę głęboką
WARSTWA POWIERZCHOWNA
Zaliczmy:
- mięsień czworoboczny
- mięsień najszerszy grzbietu
Mięsień czworoboczny działa na stawy obręczy kończyny górnej i powoduje unoszenie ramienia ponad poziom stawu ramiennego
Mięsień najszerszy grzbietu działa na staw ramienny oraz jako pomocniczy mięsień oddechowy - mięsień kaszlu
WARSTWA GŁĘBOKA
Mięśnie tej warstwy zarówno początkowe jak i końcowe przyczepy mają na kręgosłupie i wobec tego działają tylko na stawy międzykręgowe. Ponieważ leżą do tyłu od tych stawów, wszystkie mięśnie tej warstwy prostują kręgosłup i określane są wspólną nazwą jako:
- mięsień prostownik grzbietu
MIĘŚNIE KLATKI PIERSJIOWEJ
Mięśnie te dzielimy na trzy grupy:
- mięśnie powierzchowne
- mięsnie głębokie
- przepona
Mięśnie powierzchowne
Zaliczmy:
- m. piersiowy większy
- m. zębaty przedni
Przyczepiają się do kości klatki piersiowej i do kości kończyny górnej
Działają na stawy obręczy kończyny górnej - unosząc ramię powyżej poziomu stawu ramiennego (m.zębaty przedni), na staw ramienny oraz jako pomocnicze mięśnie wdechowe
Mięśnie głębokie
Zaliczamy:
- mięśnie międzyżebrowe
Przyczepiają się do brzegów sąsiadujących ze sobą żeber, wypełniają przestrzenie międzyżebrowe uzupełniając ściany klatki piersiowej.
Mięśnie te albo unoszą żebra i są to mięśnie wdechowe - mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne albo opuszczają żebra i są to mięśnie wydechowe - mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne
PRZEPONA - DIAPHRAGMA
Składa się z:
- części obwodowej mięśniowej, w której wyróżniamy część lędźwiową, część żebrową i część mostkową. Między tymi częściami znajdują się dwa trójkąty: lędźwiowo-żebrowy i mostkowo-żebrowy
- części środkowej ścięgnistej tzw.środek ścięgnisty, który stanowi wspólne ścięgno końcowe trzech części przepony
Otwory przepony:
- rozwór aortowy - przechodzi aorta i przewód piersiowy
- rozwór przełykowy - przełyk, nerw błędny prawy i lewy oraz nerw przeponowy lewy
- otwór żyły głównej - przechodzi żyła główna dolna i nerw przeponowy prawy
W części lędźwiowej przepony przechodzą żyły nieparzyste oraz pień współczulny
Jest to główny mięsień wdechowy
MIĘŚNIE KOŃCZYNY GÓRNEJ
Dzielimy na :
- mięśnie obręczy kończyny górnej
- mięśnie ramienia
- mięsnie przedramienia
- mięśnie ręki
MIĘŚNIE OBRĘCZY KOŃCZYNY GÓRNEJ
Przyczep początkowy mają na łopatce i obojczyku a przyczep końcowy na kości ramiennej
Biorą one udział we wszystkich ruchach w stawie ramiennym oraz wraz z mięśniami powierzchownymi klatki piersiowej i grzbietu ograniczają jamę pachową.
Największym mięśniem tej grupy jest:
- mięsień naramienny
MIĘŚNIE RAMIENIA
Działają na staw ramienny i łokciowy.
Dzielimy na:
- grupę przednią - zginacze /mięsień dwugłowy ramienia - musculus biceps brachii/, które powodują zginanie tych stawów
- grupa tylna - prostowniki /mięsień trójgłowy ramienia - musculus triceps brachii/, które prostują te stawy
MIĘŚNIE PRZEDRAMIENIA
Dzielimy na:
- grupę przednią, które działają jako zginacze na staw łokciowy, promieniowo-nadgarstkowy i stawy ręki natomiast jako nawracacze działają na oba stawy promieniowo-łokciowe. Najsilniejsze mięśnie tej grupy
- mięsień zginacz palców powierzchowny i głęboki - musculus flexor digitorum superficialis et profundus
- grupa boczna - zgina w stawie łokciowym, w stawie promieniowo-nadgarstkowym prostuje i odwodzi rękę a w stawach promieniowo-łokciowych odwraca przedramię, najsilniejszy mięśniem jest:
m. ramienno-promieniowy
- grupa tylna - prostują rękę w stawie promieniowo- nadgarstkowym i prostują palce, najsilniejszy mięśniem jest:
m. prostownik palców - m. extensor digitorum
MIĘŚNIE RĘKI
Dzielimy na:
- mięśnie kłębu- działają na stawy kciuka
- mięśnie kłębika- działają na stawy palca V
- mięsnie środkowe ręki - wpływają na ruchy palców II -IV powodując zginanie stawów śródręczno-paliczkowych a prostowanie międzypaliczkowych oraz przywodzenie i odwodzenie palców
Mięsnie te zapewniają ruchomość palcom ręki
MIĘŚNIE BRZUCHA
Dzielimy je na mięśnie ściany przednio-bocznej:
- mięsień prosty brzucha
- m. skośny zewnętrzny brzucha
- m. skośny wewnętrzny brzucha
- m. poprzeczny brzucha
mięśnie ściany tylnej:
- m. czworoboczny lędźwi
Przyczepy mięsni są silnie spłaszczone i nazywają się rozcięgnami
Czynność:
- zginanie tułowia do przodu (mm. proste brzucha) i bocznie ( mm. skośne brzucha) - działanie na stawy międzykręgowe kręgosłupa
- pomocnicze mięsnie wydechowe - kurcząc się pociągają żebra ku dołowi
- tworzą tłocznię brzuszną - jest to jednoczesny skurcz przepony, mięśni brzucha, przepony miednicznej prowadzący do wzrostu ciśnienia wewnątrz jamy brzusznej
- ochraniają narządy jamy brzusznej przed urazami
Miejsca zmniejszonego oporu ścian brzucha
- kresa biała
- pępek
- trójkąt lędźwiowy
- kanał pachwinowy
- kanał udowy
- rozwór przełykowy przepony
- trójkąt mostkowo-żebrowy i lędźwiowo-żebrowy przepony
Wskutek wzmożonego ciśnienia w jamie brzusznej w tych miejscach trzewia mogą się wydostawać na zewnątrz jamy brzusznej pod skórę, tworząc przepukliny
DNO MIEDNICY - MIĘŚNIE
Miednica mniejsza od dołu zamknięta jest przez mięśnie, które tworzą:
- przeponę miednicy
- przeponę moczowo-płciową
Przez przeponę miednicy przechodzi odbytnica
Przez przeponę moczowo-płciową u mężczyzn przechodzi cewka moczowa a u kobiet cewka moczowa i pochwa
MIĘŚNIE KOŃCZYNY DOLNEJ
Dzielimy na:
- mięsnie obręczy
- mięśnie uda
- mięśnie podudzia
- mięsnie stopy
MIĘŚNIE OBRĘCZY KOŃCZYNY DOLNEJ
Grupa przednia:
- mięsień biodrowo-lędźwiowy -musculus iliopsoas
Mięsień ten leży do przodu od stawu biodrowego działa więc jako zginacz tego stawu. Zgina staw silnie i szybko, nazywany jest mięśniem szybkobiegaczy
Grupa tylna:
- m. pośladkowy wielki
m. gluteus maximus
- m. pośladkowy średni i mały
Mięsień pośladkowy wielki utrzymuje pionową postawę ciała; jest najsilniejszym prostownikiem stawu biodrowego oraz obraca udo na zewnątrz
Mięśnie pośladkowy średni i mały są odwodzicielami w stawie biodrowym
MIĘŚNIE UDA
Dzielimy na trzy grupy:
- grupa przednia - prostowniki
- grupa tylna - zginacze
- grupa przyśrodkowa - przywodziciele
Grupa przednia:
- m. czworogłowy uda - m. quadriceps femoris
- m. krawiecki - musculus sartorius
Są to mięśnie dwustawowe działające na staw biodrowy i kolanowy
Na staw biodrowy działają jako zginacze a na staw kolanowy m. czworogłowy uda działa jako prostownik natomiast m. krawiecki zgina ten staw
Grupa tylna - są to mięśnie dwustawowe, które zginają kończynę w stawie kolanowym a prostują w stawie biodrowym. Najsilniejszym jest :
m. dwugłowy uda
Grupa przyśrodkowa - działa na staw biodrowy powodując przywodzenie uda. Najsilniejszym mięśniem jest:
- m.przywodziciel wielki - m.adductor magnus
MIĘŚNIE PODUDZIA
Dzielimy na trzy grupy:
- grupa przednia
- grupa boczna
- grupa tylna, która składa się z:
- warstwy powierzchownej
- warstwy głębokiej
Grupa przednia-prostuje stopę ( zgięcie grzbietowe) w stawie skokowym górnym i prostuje palce stopy
Grupa boczna - zgina stopę (zgięcie podeszwowe) oraz odwodzi i nawraca stopę w stawie skokowym dolnym
Grupa tylna :
- warstwę powierzchowną stanowią trzy mięsnie, których brzuśce tworzą uwypuklenie łydki i noszą wspólną nazwę
- mięsień trójgłowy łydki - musculus triceps surae
Mięsnie te zginają stopę w stawie skokowym górnym
- warstwa głęboka - zgina podeszwowo stopę (w obu stawach skokowych), odwraca i przywodzi stopę w stawie skokowym dolnym oraz zgina palce stopy
MIĘŚNIE STOPY
Dzielimy na:
- mięśnie grzbietu stopy, które prostują palce stopy
- mięsnie podeszwy stopy, które dzielimy na:
a) mięśnie palucha
b) mięsnie palca małego
c) mięsnie pośrednie podeszwy
Mięsnie podeszwy współdziałają z mięśniami podudzia wpływając na prawidłowe wysklepienie stopy oraz zginają palce