Ocenianie opisowe w nauczaniu zintegrowanym.
Zreformowana szkoła wymaga oceniania uczniów klas najmłodszych w formie opisowej. Na podstawie wieloletnich badań i doświadczeń stwierdzono, że ocena wyrażona cyfrą nie przynosi spodziewanych efektów w przypadku małych dzieci. Nie rozumieją oni takiej formy oceny. Często uczą się po to, aby otrzymać szóstkę lub piątkę, bo wiąże się to z pewnymi gratyfikacjami np. ze strony rodziców. Ocena opisowa sprawia, że dziecko dowiaduje się jak działa, co robi dobrze, co może zmienić, poprawić. Taka ocena sprzyja rozwojowi dziecka i zachęca do dalszej pracy. Bierze również pod uwagę wkład i wysiłek dziecka, ujawnia jego możliwości i zdolności, a także wspiera. Jest również indywidualną charakterystyką dziecka.
Rodzice natomiast otrzymują pełną informację o rozwoju dziecka, jego osiągnięciach, sukcesach, problemach - wraz ze wskazówkami do dalszej pracy. Ocena opisowa może przybierać różny kształt, w zależności od tego, do kogo jest adresowana.
W opisywaniu osiągnięć ucznia, można zauważyć dwie generalne tendencje:
- ocenianie w formie wypracowania
- ocenianie w formie różnego typu kwestionariuszy lub formularzy, na których metodą skreślania, podkreślania lub „odhaczania” wybiera się z pośród wielu te sformułowania, które najlepiej oddają osiągnięcia ucznia.
Specyfika rozwoju ucznia klas I- III wymaga uważnego śledzenia zmian zachodzących w jego zachowaniu jak również z obserwacją jego postępów naukowych. Dlatego również ocena opisowa powinna składać się z dwóch zasadniczych części:
oceny zachowania
oceny osiągnięć w nauce uzupełnionych charakterystyka ucznia oraz informacją o realizowanym materiale nauczania, zajęciach wyrównawczych oraz zaleceniach do dalszej pracy.
Tworzenie charakterystyki ucznia ma na celu wyszukanie i opisanie cech specyficznych dla dziecka, podkreślenie jego zdolności i umiejętności oraz zwrócenie uwagi na niepokojące objawy w zachowaniu.
Przy opisywaniu zachowania ucznia bierze się pod uwagę wszystkie obszary funkcjonowania dziecka w szkole, a więc kontakty z innymi dziećmi i dorosłymi, funkcjonowanie według ściśle określonych reguł a więc: wyrażanie emocji i uczuć, samodzielność, aktywność, koncentracja, przygotowanie do zajęć, tempo i staranność pracy.
W myśl nowej podstawy programowej etap edukacji wczesnoszkolnej to okres kształtowania nade wszystko umiejętności niezbędnych w dalszej edukacji. I to właśnie one powinny stanowić podstawę oceny. Do nich należy bezwzględnie czytanie. Wymagania programowe mówią, że w tym zakresie uczeń powinien przeczytać tekst, wypowiedzieć się na jego temat, wyodrębnić postacie i zdarzenia oraz znaleźć w tekście potrzebne mu informacje.
W ten sposób kształtuje się umiejętność czytania ze zrozumieniem.
Dlatego przez cały okres edukacji wczesnoszkolnej kształtujemy, doskonalimy i obserwujemy następujące umiejętności: sposób czytania, jakość czytania - wymowę i intonację, poprawność czytania, tempo czytania, rozumienie czytanego tekstu.
Pisanie, podobnie jak czytanie, służy przede wszystkim komunikacji z innymi ludźmi. Celem edukacji wczesnoszkolnej jest kształtowanie elementarnych umiejętności w tym zakresie, tak aby w kolejnych etapach edukacji uczeń bez trudu mógł przelać swoje myśli na papier. Należą do nich: odtwarzanie kształtu liter, łączenie ich w wyrazy, budowanie zdań, elementarna umiejętność pisania ortograficznego.
Aby cel ten osiągnąć należy regularnie obserwować i oceniać poziom graficzny pisma, poziom przepisywania tekstu, pisanie z pamięci i ze słuchu oraz pisanie twórcze.
Bazą dla języka pisanego jest język mówiony, który w wieku 8 - 10 lat jest znacznie bogatszy od języka pisanego.
W klasach młodszych kształtuje się umiejętność wyrażania własnych myśli, tak aby były one zrozumiałe dla innych, poprawne pod względem strukturalnym i gramatycznym. Rozpoczyna się proces bogacenia słownika ucznia. Dlatego ważny jest sposób wypowiedzi swobodnych i tematycznych ucznia, poziom słownictwa, poprawność wypowiedzi.
Już od najmłodszych lat dziecko liczy i rozwiązuje proste problemy matematyczne, natomiast wraz z rozpoczęciem nauki w klasie I coraz częściej styka się z symbolami matematycznymi i z czasem samodzielnie się nimi posługuje.
Aby uczeń mógł dość sprawnie posługiwać się językiem matematycznym powinien zapisywać liczby w systemie dziesiątkowym, dość biegle liczyć w poznanym zakresie, poznać własności podstawowych działań i umieć je prawidłowo zapisywać. Należy również pamiętać o ścisłym związku matematyki z życiem i cały czas pokazywać uczniom, gdzie nabyte umiejętności można wykorzystać, oraz uczyć rozwiązywać problemy matematyczne.
W zakresie rachunków poddaje się więc obserwacji i ocenie: sposób i poprawność obliczeń, umiejętność zapisywania poznanych działań, rozumienie poznanych działań, umiejętność rozwiązywania prostych i złożonych zadań tekstowych.
Edukacja środowiskowa dostarcza przede wszystkim materiału do dokonywania obserwacji, eksperymentowania i wyciągania wniosków z obserwacji.
Celem edukacji muzycznej jest przede wszystkim zaszczepienie dzieciom upodobania do śpiewu i odbioru muzyki. Wszystko co czyni nauczyciel w tym zakresie, jest jedynie środkiem do osiągnięcia tego celu.
Celem edukacji plastyczno- technicznej w klasach młodszych jest zapoznanie uczniów z podstawowymi technikami plastycznymi, kształtowanie umiejętności wypowiadania się za pomocą różnych technik, a także ukształtowanie umiejętności planowania swojej pracy i wykonywanie jej zgodnie z planem oraz nauczenie dzieci dbałości o porządek w miejscu pracy.
Celem zajęć ruchowych jest kształtowanie nawyku zdrowego, higienicznego trybu życia, wdrażanie do uczestnictwa w różnych formach aktywności fizycznej oraz stosowania i przestrzegania reguł w grach i zabawach ruchowych.
Ocena udziału ucznia w zajęciach ruchowych obejmuje więc: poziom sprawności ruchowej i dyscyplinę podczas zajęć.
Poza kształceniem podstawowych umiejętności, uczeń zdobywa także nowe wiadomości. Nauczyciel na poszczególnych etapach kształcenia ocenia w jakim stopniu zostały one opanowane i „informację o zrealizowanym materiale” może umieścić w przygotowanej ocenie opisowej.
Ocena opisowa, poza informacją na temat osiągnięć w wybranych dziedzinach, ma służyć planowaniu rozwoju ucznia, dlatego powinna się kończyć wnioskami do dalszej pracy z dzieckiem.