VI

Korzystały w I połowie XIX w..

Dopiero w latach 80tych USA zmodyfikowały swoją politykę wobec Ameryki Łacińskiej.

F.D. Roosevelt proklamował politykę dobrego sąsiedztwa, a w 1836 na konferencji Panamerykańskiej w Buenos Aires uznał bezwarunkowo zasadę nieinterwencji.

Dążenie USA do zinstytucjonalizowania systemu ogólno amerykańskiego znalazło wyraz w utworzeniu w 1948 organizacji Państw Amerykańskich, która sformalizowała system dominacji USA w Ameryce Łacińskiej.

Dopiero w latach 60 położono nacisk na rzeczywistą współpracę i rozwój gospodarczy ( 1860 - Międzyamerykański Bank Odbudowy i Rozwoju).

1961 wszedł w życie program rozwoju Ameryki Łacińskiej przy współpracy i z pomocą USA.

Sojusz dla postępu od końca lat 60tych rozwijały się tendencję do współpracy i integracji krajów Ameryki Łacińskiej bez udziału USA.

W 1975 powstaje Latynoamerykański System Gospodarczy (SELA)

1980 - Latynoamerykańskie Stowarzyszenie Integracyjne w katach 80tych współpraca obejmowała lokalne rynki min.

- Kolumbii

- Meksyku

- Wenezueli

oraz Mercesur (jest to międzynarodowa organizacja gospodarcza powołana w roku 1991 traktatem z Asuncion)

- Argentyna - Brazylia

- Paragwaj - Urugwaj

W końcu lat 80tych USA reaktywowały ideę panamerykanizmu jako więzi ekonomicznej krajów Ameryki tworząc Północnoamerykański Układ Wolnego Handlu (NAFTA), który ma zintegrować kraje półkuli zachodniej.

KONGRES PANAMSKI - konferencja 22 IV - 15 VII 1826 r. w Panamie, przedstawicieli państw hiszpanoamerykańskich :

- Meksyk - państw Ameryki Centralnej (Zjednoczone prowincje Ameryki Środkowej)

- Wielkiej Kolumbii - Peru

oraz obserwatorów Wielkiej Brytanii i Holandii.

USA zaproszone do udziału, nie były na nim reprezentowane.

Zwołane z inicjatywy S. Bolivara , którego ideą było utworzenie konfederacji republik hiszpanoamerykańskich dla wspólnej obrony niepodległości (zwłaszcza przed Hiszpanią).

Zawarte traktaty o utworzeniu 4 państw i sojuszu przeciwko Hiszpanii, które nie weszły w życie, nie zebrał się też kongres kontynentalny w Meksyku.

Śmierć Bolivara (1830) i rozpad Wielkiej Kolumbii położyły kres ideii panamerykanizmu w wersji południowoamerykańskiej (boliwarskiej)

KONFERENCJE PANAMERYKAŃSKIE - nazwa oficjalna Międzynarodowe Konferencje Państw Amerykańskich.

Narady szefów państw Ameryki Łacińskiej i USA, które służyły realizacji amerykańskiej konferencji panamerykanizmu.

Ich celem było tworzenie ram instytucjonalizmu i prawnych współpracy.

(Zwłaszcza gospodarczej, a od lat 30tych także politycznej) krajów półkuli zachodniej, oraz ustalenie jej zasad.

1839 - 1890 - pierwsza konferencja w Waszyngtonie powołano Biuro Handlowe Republik Amerykańskich, przekształcone w 1910 w Unię Panamerykańską.

W I połowie XX wieku odbyła się 10ta konferencja panamerykańska min.

w 1933 w Montevideo.

1. zaakceptowano zasadę nieinterwencji we wzajemnych stu\osunkach i konwencję o prawach i obowiązkach państw.

1945 Meksyk - Konferencja Panamerykańska w sprawie wojny i pokoju.

1. przyjęto tzw. deklarację z Chapultec - która była zarysem przyszłego ogólno amerykańskiego systemu bezpieczeństwa.

2. 1947 Układ z Rio - ogólno amerykański traktat o wzajemnej pomocy na kontynencie.

3. 1948 :

- W Bogocie (Kolumbia) dochodzi do krwawych zamieszek, dochodzi również do zamordowania liberalnego kandydata (na prezydenta ? - dop. Marcin)

- opracowano i przyjęto Kartę Państw Amerykańskich tworzącą OPA

- zawarto układ o pokojowym rozstrzyganiu sporów między państwami amerykańskimi (tzw. układ z Bogoty)

Po utworzeniu OPA rola konferencji panamerykańskich zmalała i nabrały one jedynie charakteru spotkań ceremonialnych min. dla uczczenia szczególnych rocznic i wydarzeń.

UNIA PANAMERYKAŃSKA

Unia ta to organizacja zrzeszająca w 1910 - 1948 większość państw Ameryki.

Powstała w 1910 z przekształcenia Biura Handlowego Republik Amerykańskich utworzonego w 1889 na I konferencji panamerykańskiej.

Miała służyć rozwojowi kontaktów głównie gospodarczych, między krajami Ameryki.

Została powołana z inicjacji USA dla ułatwienia im ekspansji gospodarczej w Ameryce.

W latach 30tych pod naciskiem krajów Ameryki Łacińskiej przekształciło się w organizację polityczną.

Jej kontynuatorem jest od 1948 OPA. Obecnie Układ Panamerykański jest nazwą sekretariatu OPA.

SOJUSZ DLA POSTĘPU

Program rozwoju ameryki łacińskiej przy współpracy USA.

Zainicjowany przez J.F Kennedyego i przyjęty w 1961 r. przez 22 kraje Ameryki Łacińskiej na konferencji państw OPA w PUMTA DEL ESTE

Działania na rzecz przyspieszenia rozwoju gospodarczego i społecznego miały umocnić w Ameryce łacińskiej rządy demokratyczne i siły reformatorskie, które miały zapobiec rozszerzaniu się ideologii rewolucyjnych, oraz przełamać niechęć do USA.

Program stanowił min.

- reakcję USA na zwycięstwo rewolucji kubańskiej (1956-59)

Przewidywał:

- modernizację rolnictwa (zwłaszcza reformę rolną)

- przyspieszenie rozwoju przemysłu, transportu, oświaty, ochrony zdrowia, budownictwa mieszkaniowego)

- poprawę warunków życia, materialnych i społecznych

- rozwój regionalnej integracji ekonomicznej zaplanowany na 10 lat, 1965: przedłużony bezterminowo.

Wydatki oceniono na 100mld mld dolarów (USA zadeklarowały 20 mld. dolarów)

Realizacja napotkała na przeszkody zarówno w USA (redukcja przez Kongres funduszy na pomoc zagraniczną) jak i w Ameryce łacińskiej.

W okresie prezydentury L.B. Johnsona USA położyły większy nacisk na prewencję zbrojną w Ameryce Łacińskiej, a program mimo pewnych osiągnięć został zarzucony.

POLITYKA DOBREGO SĄSIEDZTWA

realizowana w 1933 - 45 przez administracje USA (F. D. Roosevelt) wobec państw Ameryki łacińskiej miała na celu poprawę wzajemnych stosunków dyplomatycznych i ekonomicznych, oraz kształtowanie ich na zasadach nieinterwencji i wzajemnego poszanowania.

Przejawem polityki dobrego sąsiedztwa były min.

1. 1934 - Anulowanie przez USA poprawki Platta (zapis wprowadzony w 1901 do ustawy zasadniczej Kuby, na mocy którego Stany Zjednoczone utrzymywały swój protektorat nad wyspą.)

2. 1934 - wycofanie wojsk amerykańskich z Haiti.

3. 1936 - nowy traktat z Panamą o rezygnacji USA (ale nie mam pojecia z czego - dop. Marcin)

4. zawieranie umów handlowych na zasadzie wzajemności

Polityka dobrego sąsiedztwa ułatwiła utworzenie w 1948 Organizacji Państw Amerykańskich.

Przed Konferencją Panamerykańską 1889

Kongres uchwalił 8 punktów:

1. Pokojowe rozwiązywanie sporów

2. unia celna

3. regulacja formy sprawowania rządów

4. wspólna waluta

5. jednolity system

6. arbitraż

7. coś czego nie mogę rozczytać

8. USA chciały wyprzeć Europę z Ameryki Łacińskiej

DOKTRYNA CALVA (1868)

Trzeba uznawać równość wszystkich obywateli, zakaz interwencji państwa, którego obywatelem jest podmiot będący jednocześnie wierzycielem, w państwie dłużnika, w celu ściągnięcia jego wierzytelności.

Występuje przeciwko prawu do konkwisty zbrojnemu.

TRAKTAT GONDRY 1923 -

DOKTRYNA DRAGO -

XII 1944 - Do chodzi do przejęcie władzy w Boliwii przez dyktatora Villa Rraoel (nieczytelne, nie znalazłem nikogo takiego - dop. Marcin)

W Rio Alberto Guani ogłosił żeby rządy USA nie uznawały żadnego gabinetu powstałego przy użyciu siły.

Villa Rraoel oskarża /jest oskarżony (nie wiadomo - dop. Marcin) o współpracę z państwami Osi.

1944 - Rząd Boliwii został przyłączony do ruchu panamskiego.

Doktryna Laretty XI 1945

Pokój i demokracja są współzależne. Rząd antydemokratyczny jest groźny dla bezpieczeństwa na półkuli zachodniej.

Była to furtka do przywrócenia... (nieczytelne)

PROBLEM KOLONII

obawiano się, że mogą zostać przejęte przez pastwa Osi. Państwa amerykańskie powinny zostać mandatariuszami i przejąć nad nimi postanowienia Panamerykańskie.

Argentyna 27 III 1945 - wypowiadają wojnę państwom osi, rządy współpracowały z byłymi nazistami.

(przecież to nie jest logiczne kurwa! - dop. Marcin)

Traktat międzyamerykański o pomocy wzajemnej - traktat z Rio 2 IX 1947 artykuł 6 mówi, że suwerenność państw amerykańskich może być narażona przez agresję nie będącą atakiem zbrojnym, lub na skutek innego faktu, lub sytuacji wymagających ingerencji i reakcji na niebezpieczeństwo państw półkuli zachodniej.

Podstawowe cechy traktatu

a) każdy atak zbrojny ze strony któregokolwiek państwa przeciwko jakiemukolwiek państwu amerykańskiemu uznawany jest za atak wymierzony we wszystkie państwa amerykańskie

każda ze stron zobowiązuje się do pomocy zaatakowanemu (powołuje się tutaj na art. 51 Karty Narodów Zjednoczonych)

b) terytorium, na którym miał obowiązywać przekraczało zasięg granic państw członkowskich

c) nie powołuje sił zbrojnych ani jakiejś instytucjonalnej organizacji

Typy zagrożeń uwzględnione w traktacie

1. atak zbrojny

2. agresja nie będąca aktem zbrojnym

3. konflikt pozakontynentalny lub powstały na kontynencie

4. każde zagrożenie pokoju w Ameryce

Typy sankcji uwzględnione w traktacie

1. odwołanie szefów misji dyplomatycznych

2. zerwanie stosunków dyplomatycznych lub konsularnych z agresorem

3. zaprzestanie stosunków gospodarczych z agresorem

4. przerwanie komunikacji z agresorem

5. użycie sił zbrojnych przeciwko agresorowi

(coś zupełnie wyrwane z kontekstu)

1948 - Arańa: pretendent na prezydenta zostaje zastrzelony

1950 - wybory w Gwatemalii wygrywa Arbens.

Przeprowadza on reformę rolną, która miała objąć też UFC, odszkodowania miały wynosić ponad 600 tys. dolarów. Odpowiedź przyszła od departamentu stanu z rządaniami 16 mln. dolarów.

Zakup broni przez Gwatemalę w bloku wschodnim.

Broń była sprzedawana przez Czechosłowację. Był to pretekst do inicjacji w 1954 r. do obalenia rządów Arbensa i przywrócenia kontroli przez siły USA.

Dales uzasadnia ingerencję przez:

1. nie ratyfikowanie traktatu z Rio

2. głosowanie przeciwko reżimowi antykomunistycznego

3. Przemyt broni zza żelaznej kurtyny

Antyamerykańska wizyta NIXONA okazała się pechowa.

IV - V 1958 obrzucono jego limuzynę kamieniami.

W Limie dochodzi do starć i rozruchów.

Kwestie ekonomiczne, uzależnienie gospodarcze od USA, brak planu Marschalla dla Ameryki Łacińskiej.

Rewolucja Boliwijska i Gwatemalska nastąpiły z inicjatywy USA

Rewolucja Boliwijska

Tutaj USA nie zainterweniowały, 1946 Vella Rrael zostaje zamordowany przez dawnych ludzi z partii.

1952 - udaje się zorganizować wybory.

Víctor Paz Estenssoro - przedstawiciel ruchu rewolucyjnego NRR zostaje prezydentem.

Głównym celem była reformacja górnictwa.

Boliwia była ważnym partnerem USA w eksportowaniu cyny.

1953 - Do Boliwii dociera osobisty wysłannik Eisenhowera - jego brat miał osobiście zapoznać się z rewolucją Boliwijską.

Uznał, że Boliwia nie zmierza do komunizmu, ale potrzebne są w niej reformy.

Władze amerykańskie były rozproszona. (?!) Nie było lobby które wymusiłyby interwencję. Boliwia była mało ważnym i nieciekawym strategicznie rejonem.

Reformy rewolucji Boliwijskiej:

1. nie zmienia się strona własności

2. 1956 - zmienił się rząd, skończyła się demokracja boliwijska

3. Nacjonalizacja kopalń sprawiła, że wykwalifikowani pracownicy wyjeżdżali z Boliwii

4. wzrosły płace

5. inflacja

6. trudna sytuacja ekonomiczna

USA nie wspierały reform w Boliwii.

Rewolucja Gwatemalska 1944 - 54

Dyktatura Ubica od 1931

Koncern United Fruit Company zyskał uprzywilejowaną pozycję, budował porty,

Zmuszano do pracy

---