Polityka budżetowa
Polityka budżetowa zajmuję się: doborem źródeł i metod gromadzenia dochodów publicznych, oraz wyborem sposobów realizacji wydatków publicznych dla osiągnięcia celów społecznych i gospodarczych, ustalonych przez właściwe organy publiczne. Wydatki publiczne służą zapewnieniu określonych usług publicznych oraz ochrony istniejących instytucji polityczno-ustrojowych, ale także zapewnieniu rozwoju i ochrony określonych dziedzin i form działalności gospodarczej i realizacji określonych zmian w gospodarce.
Centralne miejsce w systemi finansów publicznych zajmuje budżet panstwa. Gromadzi najwiekszą cześć krajowych środków publicznych. Ma potężny wpływ na życie gospodarcze polityczne i społeczne kraju. Jego udział w PKB jest uważany za ważny wskaźnik ingerencji państwa w gospodarke. Umozliwia on realizacje celów polityki gospodarczej. Podobną role na mniejszą skale pełnią budżety jednostek samorządu terytorialnego. Nie wszystkie środki publiczne są ujęte w budżecie. Niektóre środki są gromadzone na rachunkach funduszy celowych. Np. NFZ.
Funkcje polityki budżetowej
Alokacyjna:
Gromadzenie i dokonywanie wydatków przez państwo jest jednoznaczne z zmianami struktury wewnętrznej produktu społecznego. Głowne zadanie polityki alokacyjnej to rozdział czynników wytwórczych między sektor prywatny i państwowy oraz dalsza alokacja wewnątrz tych sektorów.
W ramach sektora publicznego określa się dokładnie wielkość środków na konkretne działania, przesądza to o zakresie i formie wytwarzania poszczególnych usług publicznych. W ramach sektora prywatnego alokacja dokonuje się pośrednio przez korygowanie cen dóbr, usług i czynników produkcji za pomocą dotacji i podatków.
Redystrybucyjna
Świadome oddziaływanie panstwa na rozmiary i strukture nabywczą poszczególnych podmiotów. Funkcja ta zajmuje się wtórnym podziałem dochodów które zostały rozdzielone w następstwie podziału pierwotnego ustalonego przez rynek.
Redystrybucja odbywa się na trzech płaszczyznach oddziaływania budżetu na podział dochodów:
1 Bezpośrednia redystrybucja dochodów pieniężnych za pomocą systemu podatków i socjalnych transferów pieniężnych ( świadczenia społeczne )
2 Druga płaszczyzna ma charakter bardziej pośredni - zajmuje się bezpłatnym lub częściowo tylko płatnym zaspokoajaniem pewnych potrzeb, określonych usług społecznych wykonywanych przez sektor publiczny ( oświata ochrona zdrowia ) Świadczenia te przyczyniają się do niwelowania różnic w standardzie życia.
3 najbardziej pośredni wpływ na podział dochodów- oddziaływanie na warunki w jakich kształtuje się pierwotny podział dochodów ( np. wydatki na szkolenia zawodowe)
Cele gospodarcze podatków -
Oddziaływanie w sposób ogólny lub selektywny na gospodarke
ogólne polegające na wykorzystywaniu podatków do kształtowania siły nabywczej : sposób walki z inflacją poprzez podwyższanie lub wykorzystywanie do wywołania ożywienia gospodarczego poprzez obniżanie.
Selektywne polegające na wprowadzaniu ulg i zwolnień podatkowych określonym dziedziną gospodarki lub podmiotą
Cele społeczne podatków -
ogólne- łagodzenie nierówności społecznych.
Selektywne - preferencyjne traktowanie określonych grup społecznych
Podatki pośrednie: VAT (podatek od towarów i usług) , podatek akcyzowy, podatek od gier, służa one przede wszystkim osiąganiu celów fiskalnych i są pewnym i wydajnym źrodłem dochodów budżetu.
Funkcja stabilizacyjna polityki budżetowej
Polega na wykorzystywaniu dochodów i wydatków budżetowych do osiągania makroekonomicznych celów gospodarczych :
wysokiego stopnia wykorzystania potencjału wytwórczego ( ograniczenie bezrobocia )
stabilności ogólnego poziomu cen
wysokiego zrównoważonego tempa wzrostu gospodarczego
stabilności bilansu płatniczego
Pasywna polityka budżetowa
Zakłada się że określone elementy dochodów i wydatków budżetowych cechuje na gruncie ustawowych zasad poboru lub wydatkowania tendencja to automatycznego reagowania na zmiany w sytuacji gospodarczej w celu wyzwalania impulsów które kompensują, są przeciwwagą do wachań koniunktury. Ta forma polityki budżetowej opiera się na koncepcji działania automatycznych stabilizatorow
Automatyczne stabilizatory-
Oddziałują na zagregowany popyt ich uruchomienie nie wymaga żadnych decyzji ich moment wejścia do akcji oraz siła działania wynika niemal wyłącznie z rozwoju sytuacji gospodarczej.
Mechanizm działania
Spadajądochody brutto ludności rośnie bezrobocie elastycznośc systemu podatkowego sprawia że wpływy podatkowe maleją jeszcze szybciej ( mniejsza część dochodów ludności trafia do budżetu jako podatki). Przez co dochód pozostający do dyspozycji ludzi zmniejsza się wolniej niż dochody brutto, ludzie dalej mogą wydawać, kupować dobra i usługi więc spadek zagregowanego popytu jest mniejszy niż wynikało by to z rozmiarów pierwotnego spadku dochodów .
Podczas ożywienia gospodarczego funkcjonuje to na odwrót i nie jest już tak korzystne.
W okresie ekspansji automatyczne stabilizatory przyczyniają się to zmniejszania deficytu budżetowego a w okresie recesji go powiekszają. Ich podstawową zaletą jest szybkość działania na cykliczne wachania popytu i samoczynny ich charakter. Mają one jednak wiele istotnych wad. Najwazniejsza to taka iż nie są w stanie wytworzyć bodźców do zmiany istniejącej gospodarki. Bronią tylko wyjściowego rozmiaru popytu zagregowanego i zapobiegają zbyt szybkiemu jego spadkowi ale nie są w stanie przywrócić pożądanego stanu popytu.
Aktywna polityka budżetowa
Ma miejsce wtedy gdy rząd stosuje wybrane środki w celu przeciwdziałania cyklicznym fluktuacją oraz w celu stabilizacji cen czy ograniczania bezrobocia. Polityka ta wymaga zmian legislacyjnych w programach budżetowych.
Podstawowe rodzaje aktywnych posunięć;
-Zmiana stawek podatkowych
- zmiana podziału transferów z budżetu panstwa
- zmiany wydatków na roboty i inwestycje publiczne
Wadą polityki aktywnej jest to że działanie mające neutralizowac zakluczenia daje efekt dopiero po upływie pewnego czasu. Czasami efekt może wystąpić wtedy gdy już nie jest pożądany co jeszcze bardziej destabilizuje gospodarke.
Najpierw należy rozpoznać zakłócenie poddać je analizie i ocenie, następnie stalić forme i zakres działań polityki budżetowej , następnie przedsięwziąć działania administracyjne ,legislacyjne w związku z realizacją zmian w polityce budżetowej.
Ksztaltowanie polityki aktywnej jest przez to bardzo czasochłonne.
Zostało jeszcze zagadneni deficytu ale ciezko je jakoś streścić trzeba przeczytać chyba