Postępowanie po uprawomocnieniu się orzeczenia

1. Podjęcie postępowania warunkowo umorzonego

W określonych wypadkach istnieje obowiązek lub możliwość podjęcia warunkowo umorzonego postępowania. Sąd jest obowiązany podjąć postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie skazany ( art. 68 § 1 k. k.).

Sąd może podjąć postępowanie karne :

a)jeżeli sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne niż wyżej wymienione przestępstwo, uchyla się od dozoru, wykonania nałożonego obowiązku lub orzeczonego środka karnego albo nie wykonuje zawartej z pokrzywdzonym ugody ( art. 68 § 2 k.k.)

b) jeżeli sprawca po wydaniu orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo ( art. 68 § 3 k.k.).

Tryb postępowania w przedmiocie podjęcia warunkowo umorzonego postępowania określony jest w rozdziale 57 k.p.k.

O podjęciu postępowania warunkowo umorzonego orzeka sąd pierwszej instancji właściwy do rozpoznania sprawy ( art. 549 i art. 550 § 1 k.p.k.):

a) wniosek oskarżyciela, pokrzywdzonego lub kuratora sądowego albo

b) z urzędu.

W razie podjęcia postępowania warunkowo umorzonego, sprawa toczy się od nowa na zasadach ogólnych, przed sądem właściwym do jej rozpoznania ( art. 551 k.p.k.).

2. Odszkodowanie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie

Każdy prawodawca musi się liczyć z błędem wymiaru sprawiedliwości, którego skutkiem może być niesłuszne pozbawienie wolności. Sprawowanie wymiaru sprawiedliwości we współczesnych systemach prawnych jest domeną władzy państwowej, przeto odpowiedzialność za szkody wyrządzone niesłusznym pozbawieniem wolności musi na siebie przyjąć państwo. Odszkodowanie za niesłuszne skazanie, niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie jest roszczeniem cywilnym, dochodzonym jedynie w procesie karnym, z tym, że przepisy k. c. stosuje się posiłkowo ( arg. ex art. 558 k.p.k. ). Trzeba mieć na uwadze, że Konstytucja przyznaje każdemu prawo do odszkodowania za bezprawne pozbawienie wolności ( art. 41 ust. 5 Konstytucji RP).

K. p. k. przewiduje odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe:

1. niesłuszne skazanie,

2. niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie,

3. zatrzymanie

Z treści art. 552 § 1 k.p.k. wynika, oskarżonemu przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, gdy kumulatywnie są spełnione następujące warunki (przesłanki):

1. zapadnie co do niego wyrok w wyniku wznowienia postępowania lub kasacji,

2. wyrok ten jest wyrokiem uniewinniającym lub skazującym na karę łagodniejszą niż poprzednio orzeczona, albo umorzono postępowanie wskutek okoliczności, których nie uwzględniono we wcześniejszym postępowaniu.

c) szkoda oraz zadośćuczynienie wynikają z wykonania względem niego w całości lub w części kary, której nie powinien był ponieść lub wykonania środka zabezpieczającego. €

€ Wyodrębnienie odszkodowania „za poniesioną szkodę” oraz zadośćuczynienia „za doznaną krzywdę” w art. 552 § 1 k.p.k. jest konsekwencją respektowania rozróżnienia, jakiego w tym zakresie dokonał ustawodawca w k.c. (art. 444 z art. 445 k.c.).

€ Z mocy art. 552 § 4 k.p.k. prawo oskarżonego do odszkodowania powstaje również w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania. Jest to konsekwencją faktu, że stosowanie obu tych środków przymusu wiąże się z pozbawieniem oskarżonego wolności. €Ustawa nie określa, co należy rozumieć pod pojęciem „ niewątpliwie niesłuszne tymczasowego aresztowania”, a jego określenie pozostawiono doktrynie i judykaturze. Poczynając od k.p.k. z 1928 r., poprzez k.p.k. z 1969 r., a skończywszy na nin. kodeksie, można obserwować ewolucję ustawodawstwa w zakresie określenia przymiotu tymczasowego aresztowania stwarzającego prawo oskarżonego do odszkodowania. Początkowo więc mówiło się o „oczywiście bezzasadnym” pozbawieniu wolności przez tymczasowe aresztowanie (art. 510 § 2 k.p.k. z 1928 r.), następnie o „oczywiście niesłusznym” tymczasowym aresztowaniu (art. 487 § 4 k.p.k. z 1928 r.), obecnie zaś użyto sformułowania „niewątpliwie niesłuszne” tymczasowe aresztowanie.

€ Nie jest wyraźnie rozstrzygnięta kwestia sposobu dokonywania oceny niesłuszności tymczasowego aresztowania. W tej kwestii zarysowały się dwa przeciwstawne poglądy:

- pierwszy, uznający, że ocena ta powinna być dokonywana według na podstawie całego postępowania, a nie tylko dowodów istniejących w momencie stosowania tego środka ( ex nunc),

- drugi, opowiadający się za dokonywaniem tej oceny na podstawie ustaleń faktycznych w momencie stosowania tego środka ( ex tunc). Trafniejszy jest pogląd, że oceny tej należy dokonywać na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w toku całego postępowania, tj. przygotowawczego, jak i sądowego. (L. K. Paprzycki: Przesłanki orzekania odszkodowania za oczywiście niesłuszne tymczasowe aresztowanie w doktrynie i orzecznictwie Sadu Najwyższego, NP 1987, nr 2, s. 49). Słusznie Sąd Najwyższy przyjął, że „Niewątpliwie niesłusznym, w rozumieniu art. 552 * 4 k. p. k., jest takie tymczasowe aresztowanie, które było stosowane z obrazą przepisów rozdziału 28 k. p. k., oraz tymczasowe aresztowanie oskarżonego ( podejrzanego), powodujące dolegliwość, której nie powinien doznać, w świetle całokształtu okoliczności ustalonych w sprawie, a także, w szczególności, prawomocnego jej rozstrzygnięcia” (uchwała SN z 15 IX 1999 r.- I KZP 27/99, OSNKW 1999 r., nr 11 - 12, poz. 72).

€Odpowiedzialność Skarbu Państwa wyłącznie za szkody wynikłe z niesłusznego pozbawienia wolności w związku z postępowaniem karnym. Wynika z tego oczywisty wniosek, że odszkodowanie na podstawie art. 552 § 4 k.p.k. może wchodzić w rachubę wyłącznie w wypadku zatrzymania procesowego, nie zaś jakiejkolwiek formy zatrzymania pozaprocesowego. O „niewątpliwej niesłuszności zatrzymania” można będzie mówić z pewnością w razie uznania przez sąd na podstawie art. 246 § 3 k. p.k. bezzasadności lub nielegalności zatrzymania.

€Art. 553. § 1. Roszczenie o odszkodowanie lub zadośćuczynienie nie przysługuje temu, kto w zamiarze wprowadzenia w błąd sądu lub organu ścigania złożył fałszywe zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa lub fałszywe wyjaśnienie i spowodował tym niekorzystne dla siebie orzeczenie w przedmiocie skazania, tymczasowego aresztowania, zastosowania środka zabezpieczającego albo zatrzymanie, chyba że oświadczenie zostało złożone w warunkach określonych w art. 171 § 3, 4 i 6 k.p.k., jak również wtedy gdy szkoda lub krzywda powstała na skutek przekroczenia uprawnień lub niedopełnienia obowiązku przez funkcjonariusza państwowego ( art. 553 § 1 i 2 k.p.k.).

W wypadku przyczynienia się przez oskarżonego do wydania orzeczenia miarkuje się odszkodowanie zgodnie z zasadami określonymi w art. 362 Kodeksu cywilnego.

Sądem właściwym do rozpoznania wniosku o odszkodowanie za niesłuszne skazanie € sąd okręgowym, w którego okręgu wydano orzeczenie w pierwszej instancji, a za niesłuszne tymczasowe aresztowanie - sąd okręgowym właściwym ze względu na miejsce, w którym nastąpiło zwolnienie tymczasowo aresztowanego lub zwolnienie zatrzymanego ( art. 554 § 1 k.p.k.).

Sąd okręgowy orzeka wyrokiem na rozprawie w składzie trzech sędziów; sprawy o odszkodowanie powinny być rozpoznawane w pierwszej kolejności; postępowanie wolne jest od kosztów ( art. 554 § 2 k.p.k.).

€Roszczenia o odszkodowanie a przedawniają się po upływie roku od daty uprawomocnienia się orzeczenia dającego podstawę do odszkodowania i zadośćuczynienia, w wypadku tymczasowego aresztowania - od daty uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, w razie zaś zatrzymania - od daty zwolnienia ( art. 555 k.p.k.).

Zgłoszenie żądania po terminie, nie powoduje automatycznie jego oddalenia, ale tylko w razie podniesienie przez prokuratora zarzutu przedawnienia, i to pod warunkiem, że podniesienie tego zarzutu nie zostanie uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego € Do terminu tego należy stosować odpowiednio przepisy k.c. dotyczące przedawnienia roszczeń.

W razie śmierci oskarżonego prawo do odszkodowania przysługuje temu, kto wskutek wykonania kary lub niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania utracił:

1) należne mu od uprawnionego z mocy ustawy utrzymanie,

2) stale dostarczane mu przez zmarłego utrzymanie, jeżeli względy słuszności przemawiają za przyznaniem odszkodowania ( art. 556 § 1 k.p.k.)

Żądanie odszkodowania należy zgłosić w terminie przewidzianym w art. 555 lub w ciągu roku od śmierci oskarżonego ( art. 556 § 2 k.p.k.).

€ W razie śmierci oskarżonego prawo do odszkodowania przysługuje tylko osobom, które zostały wymienione w § 1 art. 556 k.p.k., przy czym bezwarunkowo przysługuje ono wyłącznie tym, które utraciły należne mu od zmarłego utrzymanie, którego podstawę prawną stanowiła ustawa (obowiązek alimentacyjny określony w przepisach art. 128 i n. k.r.o.), natomiast warunkowo, tzn. tylko jeżeli względy słuszności za tym przemawiają, osobom, którym zmarły stale dostarczał utrzymania, mimo braku ustawowego obowiązku alimentacyjnego. Każda z nich jest legitymowana do wystąpienia z wnioskiem o odszkodowanie za poniesiona szkodę i każda też ma samodzielne roszczenie, niezależne od pozostałych osób w zakresie przewidzianym przez te przepisy.

€Przepis art. 556 § 1 k.p.k. odnosi się tylko do niesłusznego skazania oraz tymczasowego aresztowania; nie dotyczy natomiast zatrzymania, co jest zrozumiałe ze względu na krótkotrwałość stosowania tego środka przymusu.

€ Skarbowi Państwa przysługuje roszczenie regresowe wobec osób, które swoim bezprawnym działaniem spowodowały niesłuszne skazanie, zastosowanie środka zabezpieczającego, niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie ( art. 557b § 1 k.p.k.). €Osobami, wobec których Skarbowi Państwa przysługuje roszczenie zwrotne, mogą być wyłącznie funkcjonariusze publiczni. W żadnym razie nie można byłoby przyjąć regresu wobec np. świadka, którego fałszywe zeznania stanowiły podstawę niesłusznego skazania.

€ Zgodnie z § 2 art. 557 k.p.k. dochodzenie roszczenia regresowego odbywa się w postępowaniu cywilnym. Powództwo może wytoczyć prokurator lub organ, który jest powołany do reprezentowania Skarbu Państwa. Jeżeli prokurator nie dopatrzy się podstaw do wytoczenia powództwa, wydaje w tej kwestii postanowienie i zawiadamia o tym uprawniony organ ( art. 557 § 2 k.p.k. ).

€Postępowanie w sprawach o odszkodowanie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie jest postępowaniem karnym. Jednak ze względu na jego przedmiot uzasadnione jest stosowanie przepisów k.p.c. w kwestiach nie uregulowanych w k.p.k.

3. Ułaskawienie

€ Prawo łaski przysługuje Prezydentowi RP. Prezydent RP nie jest krępowany żadnymi przepisami co do treści swej decyzji w przedmiocie ułaskawienia. Przedmiotem prawa łaski mogą być kary orzeczone przez sąd za przestępstwa, wykroczenia oraz przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe. Wyłączone są spod jej działania cywilne skutki skazania, np. rozstrzygnięcie w zakresie powództwa cywilnego, zasądzenie odszkodowania z urzędu. Treść prawa łaski pozostaje w ścisłym związku z istotą ułaskawienia. Ułaskawienie ma służyć przede wszystkim temu, aby wymierzona i wykonana kara nie była niesprawiedliwa, niehumanitarna i nieracjonalna. Możliwe jest:

a) darowanie kary i środka karnego (tzw. pełna łaska) albo tylko kary lub wyłącznie środka karnego (tzw. łaska niepełna),

b) złagodzenie samej kary lub samego środka karnego albo złagodzenie kary i środka karnego,

c) złagodzenie skutków skazania.

Kodeks postępowania karnego przewiduje 2 rodzaje postępowania o ułaskawienie:

a) postępowanie na podstawie prośby o ułaskawienie (art. 560 § 1 k.p.k.),

b) postępowanie z urzędu (art. 567 § 1 k.p.k.).

€ Podmiotami uprawnionymi do złożenia prośby o ułaskawienie są: sam skazany, osoba uprawniona do składania na jego korzyść środków odwoławczych, krewny w linii prostej, przysposabiający lub przysposobiony, rodzeństwo i małżonek skazanego (art. 560 § 1 k.p.k.). Krąg osób jest bardzo szeroki, ale i wyczerpujący. W zasadzie nikt inny, poza wyżej wymienionymi, nie może złożyć takiej prośby. Wskazuje na to treść art. 560 § 2 k.p.k., który to przepis nakazuje pozostawienie prośby o ułaskawienie przez sąd bez rozpoznania, jeżeli została wniesiona przez osobę nieuprawnioną. Każda z tych osób ma samodzielne prawo do złożenia prośby o ułaskawienie. Może to spowodować wpłynięcie kilku próśb dotyczących tego samego skazanego, pochodzących od różnych osób. W takiej sytuacji - ze względu na łączność podmiotową - powinny być rozpatrzone łącznie.

K. p. k. nie określa wprost organu, do którego należy złożyć prośbę o ułaskawienie. Z treści rozdziału 59 k.p.k. można wysnuć wniosek, iż może być skierowana do któregokolwiek z organów upoważnionych do podejmowania czynności w sprawie o ułaskawienie. Jest ona adresowana do Prezydenta RP, gdyż tylko on jest organem kompetentnym do podjęcia decyzji o ułaskawieniu. Może jednak być skierowana, poza Prezydentem RP, także do Prokuratora Generalnego lub sądu, który rozpoznawał sprawę w pierwszej instancji. Niemniej priorytetowe znaczenie trzeba przyznać sądowi, który wydał wyrok w pierwszej instancji, gdyż w zasadzie w każdej sprawie powinien wyrazić swoją opinię w przedmiocie ułaskawienia (art. 561 § 1 k.p.k.). Skierowanie prośby bezpośrednio do Prezydenta RP lub Prokuratora Generalnego jest o tyle istotne, że podmioty te decydują o wyborze trybu jej rozpatrzenia.

€  Sąd pozostawia prośbę bez rozpoznania - zgodnie z art. 560 § 2 k.p.k. - jeżeli wniesiona została przez osobę nieuprawnioną lub jest niedopuszczalna z mocy ustawy, np. od wyroku nieprawomocnego. Osobą nieuprawnioną jest każda osoba, która nie należy do kręgu osób wymienionych wyżej, Nie jest dopuszczalna - z mocy art. 139 zd. 2 Konstytucji RP - prośba od wyroku Trybunału Stanu.

Prośba o ułaskawienie może być cofnięta przez osobę, która je wniosła ( art. 560 § 2 k.p.k.).

€ Organem właściwym do rozpoznania prośby o ułaskawienie jest sąd, który wydał wyrok w pierwszej instancji, tj. sąd rejonowy lub okręgowy. Wydanie opinii o ułaskawieniu należy do sądu wyrokującego, bez względu na późniejsze zmiany właściwości rzeczowej. Sąd ten rozpoznaje prośbę o ułaskawienie. Polega ono na:

a) pozostawieniu jej bez rozpoznania (art. 560 § 2 k.p.k.),

b) nadaniu jej dalszego biegu i wydaniu opinii pozytywnej (art. 564 § 1 k.p.k.),

c) stwierdzeniu braku podstaw do wydania opinii pozytywnej i pozostawieniu prośby bez dalszego biegu (art. 564 § 2 in fine k.p.k.).

Dalszy bieg prośby zależy od treści opinii i od tego, czy orzekał w sprawie tylko sąd pierwszej instancji, czy także sąd odwoławczy. € Sąd jest obowiązany rozpoznać prośbę o ułaskawienie w ciągu 2 miesięcy od daty jej otrzymania (art. 561 § 2 k.p.k.). Jest to termin instrukcyjny dla organu procesowego.

€ Sąd rozpoznaje prośbę o ułaskawienie w takim samym składzie, w jakim orzekał. Chodzi nie o skład indywidualnie określony, tj. o ten sam komplet sędziowski, ale o skład ilościowy, np. jednego sędziego i dwóch ławników (art. 28 § 1 k.p.k.). Co do tego pierwszego, ustawodawca zawarł dyrektywę, by w skład sądu w miarę możności wchodzili sędziowie i ławnicy, którzy brali udział w wydaniu wyroku (art. 562 § 1 k.p.k.). € Jeżeli sąd orzekał jednoosobowo, prośbę o ułaskawienie rozpoznaje się w powiększonym składzie, tj. jednego sędziego i dwóch ławników (art. 562 § 2 k.p.k.).

€  Rozpoznając prośbę o ułaskawienie sąd w szczególności ma na względzie zachowanie się skazanego po wydaniu wyroku, rozmiary wykonanej już kary, stan zdrowia skazanego i jego warunki rodzinne, naprawienie szkody wyrządzonej przestępstwem, a przede wszystkim szczególne wydarzenia, jakie nastąpiły po wydaniu wyroku ( art. 563 k.p.k.). €Z tego wyliczenia jednoznacznie wynika, że priorytetowe znaczenie mają okoliczności, które zaszły po wydaniu wyroku, czyli te, które nie były brane pod uwagę przy orzekaniu. Ich zaakcentowanie nastąpiło przez użycie słów "a przede wszystkim".

€ €

€ Z prośbą o ułaskawienie postępuje się w następujący sposób:

a) jeżeli w sprawie, w której wniesiono prośbę o ułaskawienie, orzekał tylko sąd pierwszej instancji to:

- w razie wydania opinii pozytywnej, a więc zawierającej ocenę, że skazany zasługuje na ułaskawienie, sąd ten przesyła Prokuratorowi Generalnemu akta sprawy lub niezbędne ich części wraz ze swą opinią (art. 564 § 1 in principio k.p.k.),

- w razie stwierdzenia braku podstaw do wydania opinii pozytywnej nie przesyła akt sprawy Prokuratorowi Generalnemu, a pozostawia prośbę bez dalszego biegu (art. 564 §1 in fine k. p. k.). Jednakże w takiej sytuacji sąd jest zobligowany przesłać Prokuratorowi Generalnemu akta lub niezbędne ich części wraz z opinią, jeżeli tenże zażądał tego (art. 567 § 1 k.p.k.),

b) jeżeli w sprawie orzekał także sąd odwoławczy, sąd pierwszej instancji przesyła mu akta sprawy lub niezbędne ich części wraz ze swoją opinią, niezależnie od tego, czy jest ona pozytywna, czy negatywna (art. 564 § 2 k. p. k.),

c) sąd odwoławczy:

- przesyła Prokuratorowi Generalnemu akta sprawy lub ich niezbędne części wraz z opiniami w razie wydania opinii pozytywnej nawet wówczas, gdy sąd pierwszej instancji wydał opinię negatywną (art. 564 § 3 k.p.k.), jak też w wypadku wydania opinii negatywnej, jeśli sąd pierwszej instancji wydał opinię pozytywną (art. 564 § 3 k.p.k.), a także w razie wydania opinii negatywnej i takiej samej opinii sądu pierwszej instancji, jeżeli Prokurator Generalny zażądał przedstawienia sobie akt wraz z opiniami (art. 567 § 1 k.p.k.),

- pozostawia prośbę bez dalszego biegu, jeżeli wydał opinię negatywną i taką samą opinię wydał sąd pierwszej instancji (art. 564 § 3 in principio k.p.k.).

W tym ostatnim wypadku postępowanie o ułaskawienie kończy się definitywnie. Sprawa nie trafia do Prezydenta RP i w istocie nie może on skorzystać z prawa łaski, chyba że zleci Prokuratorowi Generalnemu wszczęcie postępowania o ułaskawienie ( art. 567 § 2 k. p.k.). €Opinia pozytywna - z mocy art. 564 § 4 k.p.k.- nie jest dostępna dla osób, które są uprawnione na podstawie art. 560 k.p.k. do złożenia prośby o ułaskawienie. Z treści tego przepisu w drodze rozumowania a contrario wynika wniosek, że osoby te mają prawo wglądu do opinii negatywnej.

€Ponowna prośba o ułaskawienie, wniesiona przed upływem roku od negatywnego załatwienia poprzedniej prośby, może być przez sąd pozostawiona bez rozpoznania ( art. 566 k.p.k.); jest to fakultatywne pozostawienie bez rozpoznania prośby o ułaskawienie.

€  Prokurator Generalny wszczyna z urzędu postępowanie o ułaskawienie:

a) z własnej inicjatywy (art. 567 § 1 k.p.k.),

b) na polecenie Prezydenta RP (art. 567 § 2 k.p.k.).

€ Wszczęcie postępowania z urzędu przez Prokuratora Generalnego nie jest uzależnione od prośby o ułaskawienie złożonej przez osobę uprawnioną. Może ona stanowić asumpt do podjęcia takiej decyzji, lecz nie jest to warunek sine qua non. € Podstawą wszczęcia tego postępowania może być jakikolwiek sygnał wskazujący na potrzebę - ze względów humanitarnych - ułaskawienia skazanego. Może to być informacja prasowa, wniosek osoby nieuprawnionej do złożenia prośby o ułaskawienie, organizacji społecznej, np. Towarzystwa Przyjaciół Dzieci, interwencja poselska lub senatorska itp.

€ Po wszczęciu postępowania Prokurator Generalny jest uprawniony do:

a) zwrócenia się do sądów o wydanie opinii w przedmiocie ułaskawienia. Prokurator Generalny ma pełną swobodę w zakresie wyboru sądu, od którego oczekuje opinii. W wypadku gdy w sprawie orzekał także sąd odwoławczy, może zażądać przedstawienia opinii przez oba sądy lub tylko przez jeden z nich; pierwszej albo drugiej instancji.

b) przedstawienia akt Prezydentowi RP bez zwracania się o opinię (art. 567 § 1); w takim wypadku przedkłada akta wraz z wnioskiem co do zakresu ułaskawienia.

Po otrzymaniu opinii w zasadzie do niego należy ocena, czy występować do Prezydenta RP z wnioskiem o skorzystanie przez niego z prawa łaski; nie jest związany treścią opinii. W razie uznania, że skazany zasługuje na ułaskawienie, przekazuje akta i opinie Prezydentowi RP wraz z umotywowanym wnioskiem, określającym proponowany zakres ułaskawienia.

Prokurator Generalny jest obowiązany wszcząć postępowanie z urzędu, jeżeli tak zdecyduje Prezydent RP. W razie otrzymania takiego polecenia Prokurator Generalny, po wszczęciu postępowania z urzędu, jest obowiązany zażądać przedstawienia sobie akt sprawy z opiniami sądów, a po ich otrzymaniu przedłożyć je Prezydentowi wraz ze swoim wnioskiem w przedmiocie ułaskawienia. Nie może poprzestać tylko na przedstawieniu akt sprawy bez opinii. €  Prezydent RP może zażądać od Prokuratora Generalnego przedstawienia sobie akt sprawy (art. 567 § 2 k.p.k.).

€ Wszczęcie postępowania o ułaskawienie nie wpływa de iure na wykonanie kary, lecz zmiana w tym zakresie może nastąpić na mocy postanowienia uprawnionego organu. Jest nim sąd wydający pozytywną opinię oraz Prokurator Generalny. Uprawnienia tego nie ma Prezydent RP, gdyż nie musi sięgać do tego środka, skoro może zniweczyć samą karę. Przysługuje ono tym organom niezależnie od trybu, w jaki zostało wszczęte postępowanie o ułaskawienie, tj. na prośbę ( art. 560 § 1 k.p.k. ) lub z urzędu ( art. 568§ 1 lub 2 k.p.k.). Zmiany w zakresie wykonania kary mogą polegać na:

a) wstrzymaniu wykonania kary,

b) zarządzeniu przerwy w jej wykonaniu.

Wstrzymanie wykonania kary polega na zarządzeniu czasowego zaniechania wykonywania kary, której jeszcze nie rozpoczęto wykonywać. Przerwa wykonania kary może objąć karę ograniczenia wolności (art. 63 § 1 k.k.w.) i karę pozbawienia wolności (art. 153 § 1 k.k.w.), a ma miejsce wówczas, gdy rozpoczęto już odbywanie kary. Wstrzymanie wykonania kary lub przerwa w jej wykonaniu następują do czasu ukończenia postępowania o ułaskawienie (art. 568 in fine).

Wydanie postanowienia o wstrzymaniu wykonania kary lub o udzieleniu przerwy w jej wykonaniu uzależnione jest od uznania, że występują szczególnie ważne powody przemawiające za ułaskawieniem; chodzi o realną perspektywę ułaskawienia skazanego. Powody te przesądzają też o wydaniu opinii pozytywnej. Nie każda jednak opinia pozytywna wymaga wstrzymania wykonania kary lub zarządzenia przerwy w jej wykonaniu. Może to mieć miejsce tylko w sytuacjach wyjątkowych, gdy dalsze wykonywanie kary może być niesprawiedliwe. Podstawowe kryterium powinno stanowić jednak przewidywane prawdopodobieństwo ułaskawienia skazanego i to w taki sposób, że dalsze wykonywanie kary mogłoby okazać się - w świetle aktu łaski - zbędne. €€

---