Wykład 27.04.09

1.Metody asymilacji wiedzy ( metody podające )

A .Pogadanka ( rozmowa nauczyciela z uczniami)

a)pogadanka wstępna ( przygotowanie uczniów do pracy )

b) pogadanka przedstawiająca nowe wiadomości ( rozmowa nauczyciela z uczniami aktywizująca ich do pracy; operacje myślowe: dedukcyjne i redukcyjne )

c)pogadanka utrwalająca ( operowanie materiałem przyswojonym uprzednio, ale w oparciu o konfrontację ze sobą oraz zintegrowanymi wiadomościami w większą całość )

B. Dyskusja ( wymiana zdań między nauczycielem i uczniami lub tylko między uczniami - własne poglądy na tle poglądów innych osób )

a)dyskusja rozwijająca się w toku wspólnego rozważania problemu przez klasę lub grupę uczniów

b)dyskusja ukierunkowana na kształtowanie przekonań młodzieży

c)dyskusja uzupełniająca własną wiedzę przez uczniów

C.Wykład ( bezpośrednie lub pośrednie przekazywanie wiadomości jakiemuś audytorium )

a) konwencjonalny ( treść przekazywana przez nauczyciela w gotowej do zapamiętania postaci )

b) problemowy ( ilustrujący jakiś problem naukowy lub praktyczny, tak jakby jego pojawienia się, kierunków i sposobów rozwiązywania oraz konsekwencji wynikających z tego rozwiązania )

c)konwersatoryjny ( polega na przeplataniu fragmentów mówionych wykładu z wypowiedziami słuchaczy lub z wykonaniem przez nich odpowiednich zadań teoretycznych czy praktycznych )

D.Opis - najprostszy sposób zaznajamiania uczniów z nieznanymi im bliżej osobami, rzeczami, zjawiskami przyrody, krajobrazami geograficznymi, wydarzeniami historycznymi ( zaleca się wprowadzenie opisu, gdzie nie można wprowadzić pokazu )

E.Opowiadanie - polega na przedstawieniu jakiejś akcji - rzeczywistej lub fikcyjnej, która przebiega w określonym czasie ( często należy wzbogacać opowiadanie elementami opisu i rozumowania ).

F. Praca z książką - opanowanie sposobów posługiwania się książką oraz wykorzystywaniem środków masowych tj. czasopisma, TV, radio, nagrania płytowe i kasetowe.

a) uczenie się z podręcznika - w celu zdobycia lub utrwalenia pewnych wiadomości oraz przyzwyczajenie uczniów do wyodrębniania informacji najważniejszych

b) sporządzanie notatek - np. w formie konspektu lub planu ( układanie planu wymaga wyodrębnienia w całości tekstu logicznie uzasadnionych części oraz nadania im trafnych tytułów )

c)posługiwanie się lekturą uzupełniającą - wymaga większej samodzielności ucznia, krytycyzmu a także wyrobienia polemicznego ( tj. umiejętność dostrzegania problemów, wyodrębniania różnych stanowisk wobec danego problemu, doboru przez różnych autorów argumentów przemawiających za jakimś rozwiązaniem i samodzielne poszukiwanie własnych argumentów )

2. Metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy ( metody problemowe )

• umożliwiają funkcjonowanie wiedzy biernej przekształcając ją w wiedzę czynną

• sprzyjają wykrywaniu nowych wiadomości i stosowaniu ich w praktyce

A. klasyczna metoda problemowa : 4 etapy

1. wytwarzanie sytuacji problemowej

2. formułowanie problemów i pomysłów ich rozwiązań

3. weryfikacja pomysłów rozwiązania

4. porządkowanie i stosowanie uzyskanych wyników w nowych zadaniach o charakterze praktycznym bądź teoretycznym

B. Metoda przypadków - polega na rozpatrzeniu przez niewielką grupę uczniów opisu jakiegoś przypadku i rozwiązania jakichś trudności w celu wyjaśnienia tego przypadku

• pojedynczego zdarzenia

• istota metody przypadków sprowadza się do analizy, a następnie do dyskusji nad przedstawionym przez nauczyciela na piśmie, na taśmie magnetofonowej lub magnetowidowej opisie zdarzenia ( przypadku ) odnoszącego się np. do działalności produkcyjnej, działalności usługowej, stosunków międzyludzkich itd.

Fazy :

F0 - przygotowanie opisu przypadków

• wyjaśnienie celu i tematu zajęć

• wyjaśnienie istoty metody przypadków ( zdarzeń )

F1 - prezentacja opisu zdarzenia

• wstępna analiza zdarzenia

• uzupełnienie informacji ( pytania, odpowiedzi )

F2 - analiza opisu zdarzenia

• selekcja informacji na ważne i drugoplanowe

F3 - propozycja rozwiązań

• wybór rozwiązania optymalnego i jego uzasadnienie

F4 - ocena trafności stawianych pytań

• ocena prawidłowości wnioskowania

• podkreślenie momentów mających najwyższą wartość dydaktyczną

Źródła opisu przypadków

1. Opracowanie własne prowadzącego zajęcia

2. Dłuższe cytaty z literatury przedmiotowej

3. Doniesienia i anonse prasowe

4. Fragmenty audycji radiowych i TV

5. Fragmenty materiałów filmowych

6. Przykłady opisów zdarzeń opracowane na różnego rodzaju kursach szkoleniowych

7. Przykłady opisów zdarzeń podanych w literaturze pedagogicznej.

100. Metoda sytuacyjna - polega na wprowadzaniu uczniów w jakąś założoną sytuację, za której takim lub innym rozwiązaniem przemawiają jakieś racje za i przeciw, zadaniem uczniów jest zrozumieć tę sytuację, podjąć decyzję w sprawie jej rozwiązania a następnie przewidzieć skutek tej decyzji oraz innych ewentualnych decyzji.

- przedstawienie złożonej sytuacji, za rozwiązaniem której przemawiają jakieś racje za i przeciw. Opis sytuacji może zawierać kilka, kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt stron, a więc jest znacznie obszerniejsza od przypadków.

- Istota met. Syt. Sprowadza się do analizy opisu sytuacji dokonanej odpowiednio wcześnie przed zajęciami, a następnie do dyskusji nad zawartym w tym opisie problemem, na przyjęciu określonego rozwiązania podjęciu stosownej decyzji.

Ogniwa ( Fazy ):

F 0 - przygotowanie opisu sytuacji przez nauczyciela

- przekazanie opisu sytuacyjnego uczącym się do zapoznania się

- analiza opisu sytuacyjnego przez uczenie się wraz z wszystkimi załącznikami

F 1 - wyjaśnienie istoty metody sytuacyjnej

- dyskusja nad problemem (i) zawartym w opisie, zgodnie z treścią pytań sformułowanych w zakończeniu tekstu

F2 - wybór wspólnego rozwiązania lub podjęcie określonej decyzji

- uzasadnienie dokonanego wyboru rozwiązania lub podjęcia decyzji

F3 - ocena prawidłowości wnioskowania uczących się

- podkreślenie momentów mających dużą wartość dydaktyczną

500. Giełda pomysłów ( burza mózgów ) - polega na zespołowym wytwarzaniu pomysłów jakiegoś zadania w jak największej liczbie najbardziej zaskakujących - co stwarza atmosferę swobody i współzawodnictwa.

W czasie dyskusji winny być przestrzegane pewne reguły:

1. Bez skrępowania należy zgłaszać nawet wydający się „ na pierwszy rzut oka” najbardziej absurdalny i niedorzeczny pomysł

2. proponowanych pomysłów nie należy ( w momencie ich zgłaszania ) uzasadniać.

3. Zgłaszanych pomysłów nie można komentować.

4. Dopuszcza się zmienianie, uzupełnianie i rozwijanie pomysłów zgłaszanych przez innych ale bez ich oceniania.

5. Dopuszcza się możliwość, już po zamknięciu listy pomysłów, dokonania uzasadnienia złożonych propozycji rozwiązań problemu.

6. Zgłaszanie pomysłów może odbywać się w formie pisemnej - anonimowo.

7. Zgłaszane pomysły są skrupulatnie rejestrowane.

E. Mikronauczanie - metoda twórczego uczenia się złożonych czynności praktycznych

F. Gry dydaktyczne - zawiera pierwiastek zabawy . Zabawa jest wykonywanym działaniem dla przyjemności. Gra jest odmianą zabawy, która polega na postrzeganiu dokładnie sprecyzowanych reguł.

a) metoda inscenizacji - polega na odgrywaniu roli w sytuacji fikcyjnej lub realnych

w tej metodzie uczący przyjmują na siebie role osób występujących w tym zdarzeniu. Role te grane są jednak w warunkach sztucznych i zwykle przydzielane są tylko części grupy, pozostali zaś pełnią rolę obserwatorów. Potrzebny jest scenariusz, rekwizyty, ustalone dialogi.

Faza 0 - przygotowanie scenariusza

• rozdanie ról

• przygotowanie rekwizytów

• przeprowadzenie próby generalnej bez udziału widowni

Faza 1 - wyjaśnienie przez nauczyciela uczącym się metody inscenizacji

• oddzielenie widownie i ukierunkowanie obserwacji prezentowanej scenki

Faza 2 - inscenizacja

• dyskusja nad problemem przedstawionym w scence ( skeczu )

• przyjęcie wspólnej oceny tego problemu

• uzasadnienie uzgodnionej oceny

Faza 3 - ocena inscenizacji ( ról, sposobu prezentacji treści, ostrości problemu, samego scenariusza ) dokonania przez widownię wspólnie z nauczycielem

• ocena przebiegu i wyniku dyskusji dokonana przez nauczyciela

b) metoda symulacji ( naśladownictwa ) - polega na odtwarzaniu bardziej złożonych sytuacji problemowych wymagających samodzielnego rozwiązania ( np. symulacja bitew )

Faza 0 - przygotowanie ogólnego planu działania lub programu na trenażer

• przydział zadań lub sprawdzenie programu ( trening wstępny )

• wyjaśnienie zasad gry

Faza 1 - symulacja ( przedstawienie modelu rzeczywistości ) lub demonstracja czynności przez nauczyciela

• szukanie związków i relacji pomiędzy elementami modelu lub nauka czynności

Faza 2 - porównanie wyników symulacji z rozwiązaniami faktycznymi lub wykonanie samodzielne czynności przez uczącego się

• ocena wyników symulacji lub wykonanych czynności

GRY DECYZYJNE

Faza 0 - sformułowanie przez nauczyciela problemu

• opracowanie przez nauczyciela warunków wyjściowych

• przydział ról uczącym się oraz przekazanie im warunków wyjściowych

Faza 1 - szczegółowe wyjaśnienie zasady gry w tym ponowne omówienie warunków wyjściowych

• prowadzenie dialogów ( przetarg argumentów ) i prezentacja pomysłów rozwiązania problemów zgodnie z kompetencjami wynikającymi z przydzielonych ról.

Faza 2 - przyjęcie decyzji odnośnie do tej strategii działania

• podjęcie kilku decyzji wykonawczych ( operacyjnych )

Faza 3 - ocena postaw i zachowań grających przez nauczyciela

• ocena przyjętych decyzji przez nauczyciela

GRY PSYCHOLOGICZNE

pomagają w rozwijaniu umiejętności indywidualnych i grupowych, budzą wrażliwość na problemy innych, przełamują bariery między ludźmi, są okazją do ekspresji uczuć, a także do szukania nowych sposobów zachowania.

• gry służące rozwojowi społecznemu

• gry służące rozwojowi osobistemu

• gry na koncentrację

• gry wprowadzające ( np. w środowisko grupy )

dyskusja dydaktyczna - sposób transmisji wiedzy w relacjach nauczyciel - uczeń - jest metodą o ugruntowanej tradycji

rodzaje:

• dyskusja związana z wykładem

• dyskusja okrągłego stołu

• dyskusja wielokrotna zwana także grupową

• burza mózgów, czyli giełdę pomysłów, czyli sesję odroczonego wartościowania

• panel ( dyskusja panelowa )

• metaplan

c) działania terapeutyczne - polegają na tym, aby jakiś stan zachowań ( uczuć, postaw ), który jest w uczniach, doprowadzić poprzez podmiotowe ich działanie do stanu, który ma być - więc który jest pożądany.

---