Eksploatacja górnicza to zespół czynności mający na celu wydobycie kopaliny użytecznej z miejsca jej

występowania.

System eksploatacji powinien spełniać nast. .warunki:

-bezpieczeństwo załogi

-minimalne straty eksploatacyjne

-ciągłość produkcji -dużą wydajność pracy

-min. koszty produkcji

-wygodny i łatwy transport urobku

-właściwe warunki wentylacji

-łatwą dostawę materiałów ,podsadzki

-dobre odprowadzenie wody

-możliwość doprowadzenia energii el., sprężonego powietrza ,wody przepłuczkowej

-minimalizacja zagrożeń (zawałowe ,tąpaniowe ,pożarowe itd.)

Dobór systemów eksploatacji

Na dobór racjonalnego i technicznie uzasadnionego s.e. mają wpływ nast. czynniki :

1.Kszałt złoża

2.Kąt upadu złoża

3.Miąższość złoża

4.Własności skał otaczających

5.Struktura i tektonika złoża

6.Warunki hydrogeologiczne

7.Ochrona powierzchni.

8.Możliwość mechanizacji robót.

9.Występowanie ciśnień i zagrożeń tąpaniami.

10.Inne zagrożenia.

Elementy eksploatacji górniczej

-wykonanie robót przygotowawczych

-geometria systemu eksploatacji (sposób rozcięcia złoża)

-urabianie złoża

-ładowanie i transport urobku

-obudowa wyrobisk

-likwidacja przestrzeni wybranej

-przewietrzanie

-organizacja procesu produkcji

Prowadzenie robót przygotowawczych polega na wykonaniu wyrobisk chodnikowych

mających na celu rozpoznanie złoża i przygotowanie go do eksploatacji.

Rozpoznanie złoża polega na określeniu parametrów złożowych (tektonika, zaleganie,

miąższość, mineralizacja).Znając te parametry mamy podstawy do planowania

szczegółowych robót przygotowawczych oraz samej eksploatacji.

Zadaniem wyrobisk chodnikowych jest:

-transport urobku

-dostawa maszyn ,urządzeń i materiałów

-dostawa energii el.,sprężonego powietrza, podsadzki

-wygodny i bezpieczny dostęp załogi do przodków

-doprowadzenie świeżego powietrza i odprowadzenie zużytego

-odprowadzenie wody naturalnej i podsadzkowej

W zależności od miąższości złoża wyrobisko przygotowawcze może być prowadzone

w różnym usytuowaniu w stosunku do złoża.

W złożu cienkim:

1.z przybierką stropu

2.z pobierką spągu

3.z przybierką stropu i pobierką stropu

1 2 3

W złożu średnim: na całą miąższość wyrobiska.

W złożu grubym:

1.po spągu 2. przy spągu

3.pośrodku 4.przy stropie

5.pod stropem

<<<

1 2 3 4 5

PODZIAŁ ZŁÓŻ ZE WZGLĘDU NA NACHYLENIE:

1.poziome do 5

2.słabo nachylone 5-30

3.silnie nachylone 30-35

4.strome pow. 45

PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA MIĄŻSZOŚĆ ZŁÓŻ WĘGLA:

1.cienkie do 2 m

2.średnie 2-4 m

3.grube pow. 4 m

PODZIAŁ ZŁÓŻ RUD ZE WZGLĘDU NA MIĄŻSZOŚĆ:

1.cienkie do 3 m

2.średnie 3-5 m

3.grube pow. 5 m

Podział systemów eksploatacji dla złóż typu pokładowego ze względu na sposób

wybierania :

A. System ubierkowy

Polega on na tym , że przodek eksploatacji zajmuje całą szerokość przygotowanego

bloku i posuwa się w kierunku jego długości. W ślad za posuwającym się przodkiem

wybraną przestrzeń likwiduje się .

Systemy ubierkowe :

1.Ścianowe- gdy szerokość czoła przodka jest większa niż 40 m

2.Filarowo-ubierkowe - gdy szer. czoła przodka jest mniejsza od 40 m.

B. System pośredni(zabierkowo- ubierkowy)

Pole wybiera się zabierkami , a likwiduje jak ubierką.

Systemy pośrednie:

1.Jankowicki.

2.Miechowicki.

C. Zabierkowy

Polega na wybieraniu przygotowanej części złoża węższymi przodkami o szer. 4-8m.

Powstałe w ten sposób wyrobisko nosi nazwę zabierki .W klasycznym sys. zab. Do

wybierania następnej zabierki przystępuje się po zlikwidowaniu poprzedniej.

Syst. zabierkowe:

1.Zabierkowo-filarowe o szer. przodka 4-8 m. i długości <40 m.

2.Długich zabierek o szer. przodka 4-8 m. i długości >40 m.

3.Komorowe o szer. komory 5 m. i więcej .

4.Komorowo-filarowe o szer. filarów i komór 5 m. i więcej .

Każdy system może być prowadzony jako:

-poprzeczny-wybieranie w kierunku upadu lub wzniosu

-podłużny-wybieranie w kierunku nieciągłości

-przekątny-gdy kierunek postępu frontu tworzy kąt ostry z kierunkiem upadu.

Systemy do ekspl. węgla kam.

1.Sys ścianowe do ekspl złoża średniej grubości

a)z zawałem stropu

b)z podsadzką hydrauliczną

2.Sys ścianowe do ekspl złoża grubego (na warstwy)

a)wybieranie na warstwy sys ścianowym na zawał

b)wybieranie na warstwy sys ścianowym z podsadzką

c)wybieranie dwuwarstwowe kombinowane

d)wybieranie na warstwy równoległe do uławicenia z podsadzką

hydrauliczną(sys Kazimierzowski)

3.Sys pośrednie

a)Jankowicki

b)Miechowicki

Systemy do eksploatacji złoża rudy Cu:

A)Sys ekspl dla złoża cienkiego:

1.Sys ścianowy podłużny z zawałem stropu Ub kop Konrad

2.Sys ścianowy poprzeczny z podsadzką hydrauliczną kop Konrad

3.Sys zabierkowy poprzeczny i podłużny z zawałem stropu Zub

4.Sys komorowo- filarowy jednoetapowy z ograniczonym zawałem stropu J-Z

5.Sys filarowo-zabierkowy z ugięciem stropu S-2/1

6.Sys komorowo- filarowy dwuwarstwowy z utwierdzeniem filarów

resztkowych skałą płonną.J-Du

7.Sys komorowo- filarowy z aktywnym wykorzystaniem skały płonnejJ-Zk

8.Sys komorowo- filarowy S-4

2. Sys ekspl dla złoża średniego:

1.Sys komorowo- filarowy jednoetapowy z zawałem stropu z filarami

o wymiarach 5,0-7,0*5,0-7,0 m. J-2

2. Sys komorowo- filarowy jednoetapowy z zawałem stropu z filarami

o wymiarach 5,0-7,0*16 m. J-3

3.- - - 7.0-10*16 m. J-3S

4. Sys komorowo- filarowy jednoetapowy z filarami

o wymiarach 12-16*16-18 m. J-S

5. Sys komorowo- filarowy jednoetapowy z zawałem stropu z filarami

o wymiarach 7-10*7-10 m. JG-2

6.Sys komorowo- filarowy jednoetapowy dwuwarstwowy z zawałem stropu

JG-3 (7 m.)

7. Sys komorowo- filarowy z zawałem stropu i zmodyfikowanym usytuowaniem

filarów podporowych 6-10*12-28 m. J-Sp

8. Sys komorowo- filarowy z zawałem stropu z możliwością

lokowania skały płonnej w zrobach 17*17m. RG-11

9.Sys k-f dwuetapowy z pods hydr D-P I etap 20-40*40-60m.

II etap 20-40*4,0m.

10.Sys k-f jednoetapowy z zawałem stropu z szerokim otwarciem frontu J-O 5-10*5-16

11.S k-f z zaw stropu 1-etapowy z dodatkowym pasem ubierkowym J-P.

12.S k-f 1-etapowy z ograniczonym zawałem J-Z 6-9*10-16(3.5)

13. Sys k-f jednoetapowy z zawałem stropu z rozdzielnym wybieraniem złoża J-R

wym filarów 5-10*16-38m

C)Złoże grube:

1. Sys komorowo- filarowy z zawałem stropu i zmodyfikowanym usytuowaniem

filarów podporowych J-Sp

2. Sys komorowo- filarowy jednoetapowy dwuwarstwowy z zawałem stropu

JG-3

3.S k-f 2-warstwowy z pods hydr Lubin 1 L-1

4. S k-f 2-warstwowy z zaw stropu Rudna-10z R-10z

5.S k-f z upodatnieniem złoża i dodatkową ochroną stropu R-UO

6.S k-f 2-etapowy, 2-warstwowy z pods hydr Rudna 1 R-1

7. - - - Rudna 4 RG-4

8. S k-f 2-warstwowy z pods hydr Rudna RG-5

9.S ubierkowo-zabierkowy 2-etapowy, 2-warstwowy z pods hydr UZG

Zalety systemu ścianowego:

1.Dogodny rozkład naprężeń w górotworze,może być stosowany

prawie w każdych warunkać

2.Powoduje najmniejsze straty kopaliny użytecznej ,gdyż pozwala

wybierać złoże bez pozostawiania filarów,nóg,płatów itp.

3.Umożliwia kompleksową mechanizację procesu urabiania ,ładowania i odstawy

a tym samym uzyskania dużej koncentracji wydobycia i wydajności

Wady:

1.Straty produkcji powodowane awarią urządzenia w ciagu technologicznym

2.Trudne ,a czasem niemożliwe przechodzenie dużych uskoków

Systemy ścianowe do ekspl złoża średniej miąższości:

A)Z zaw stropu

B)Z pods hydr A B

1.miąższość złoża ,m. 0.6-4.0 1.8-3.5

2.upad do 25 do 20

3.geometria ,m.

a.długość ściany 40-200 40-250

b.szerokość otwarcia

(od calizny do linii zawału) 4-8 6-10

c.wyprzedzenie między ścianami 15-30 >10

4.urobienie strug, wgłębiarka, kombajn

5.transport przenośnik zgrzebłowy

6.obudowa stojaki drewniane ,metalowe, ob osłonowa ,zmechan.

7.likwidacja przest wybranej zawał podsadzka

8.sposób prow ściany podłużny ,poprzeczny poprzeczny

Sys ścianowy do wybierania złoża grubego na warstwy:

A)Wybieranie na warstwy sys ścian z zaw stropu

B)Wybieranie dwuwarstwowe kombinowane

C)Wyb na warstwy równoległe do uławicenia

D)Wyb warstwami poziomymi ukośnie do uławicenia

a)miąższość f)wyprzedzenie między

b)nachylenie złoża ścianami w warstwie

c)liczba warstw g)-„- w warstwach

d)grubość warstw h)obudowa

e)długość ściany i)likwidacja pustki

j)sposób wybierania

	2A	2B	2C	2D
a	3,5 +	3,8-3,7	4,0 +	14-20
b	do 15	do 15	do15	15-35
c	2 ,3 dow	2	2, 3 dow	dowolna
d	1,8-2,2	1,8-2,2; 2-3,5	2,0-3,5	1,8-2,0
e	60-150	60-160	60-120	40-120
f	15-30	>10;15-30	>16
g	25-30		30-60	>10
h	stoj, stal osłonowa	podporowa	podporowa	Podporowa
i	samocz zaw stropu	pods i zaw stropu	podsadzka	podsadzka
j	z góry na dół	z dołu do góry	z dołu do góry	z dołu do góry

SYSTEM	Janowicki	Miechowicki
miąższość	1,5-4,0 m	1,5-4,0
nachylenie	15°-35	pow 45
szer zabierki	4-8 m	4-8 m
liczba zabierek	1,2,3,4	2

ZŁOŻE CIENKIE ŚREDNIE 2-6 m:

Wybiera się na całą grubość. Urabianie krótkimi otworami strzałowymi

wierconymi prostopadle do czoła przodka. Stosuje się systemy krótkofrontowe:

zabierkowe i komorowo-filarowe. Sys. długofrontowe :ubierkowe.Likwidacja

wybranej przestrzeni :z zawałem stropu, z podsadzką płynną, z podsadzką płynną

betonową

ZŁOŻE O MIĄŻSZOŚCI 6-10 m:

Wybieranie na warstwy. Stosowane systemy:- zabierkowe z zawałem stropu,

-zabierkowe z podsadzką płynną, - komorowo-filarowe(z zawałem lub podsadzką).

ZŁOŻE GRUBE O MIĄŻSZOŚCI DO 20m.:

Systemy wybierania:- komorowy na warstwy z podsadzką płynną, -zabierkowy

na warstwy z zawałem, -zabierkowy na warstwy z podsadzką ,

-chodnikowo-podpałkowy.

dł.ściany 40-70 m, wyprzedzenie pow. 10 ,szer. wyrobiska

przygotowawczego 3-3,5 m

Systemy do ekspl rudy cynku i ołowiu:

1)Sys ścianowy z zawałem stropu.

2) Sys ścianowy z podsadzką hydr.

3) Sys ścianowy podłużny dwuwarstwowy z podsadzką hydr.

4)Sys komorowo-ubierkowy na warstwy.

5)Sys dwuskrzydłowy zabierkowy z podsadzką utwardzaną i hydr

parametry przodka: dł. 50 m, szer. 4 m, wys. 5.5m,

pozostawiony filar 6 m wys.

6) Sys dwuskrzydłowy zabierkowy z podsadzką hydr lub suchą

parametry przodka: dł. 50 m, szer. 3 m, wys. 4.7m,

pozostawiony filar 4 m wys.

7) Sys komorowy z podsadzką hydr.

parametry przodka: dł.30- 50 m, szer. 3 m,

szerokość filarów 5-8 m

8)Sys komorowo-filarowy

szer komory 4 m., przecinki 4 m., filar 3*3,

9) Sys komorowo-filarowy

1.filary 5*5 2.filary 4*4

10) Sys komorowo-filarowy z pozostawionymi słupami podporowymi

wyrobisko przygotowawcze:

1.dł 100 m., szer 50 m., wys 4-8 m.

2.komory: co 12 do 16 m., szer 5.5 m., wys 4-8 m.

3.przecinki 6 m. ,kąt 110°

11) Sys komorowo-filarowy

filary: 6*6 spąg, 5*5 strop

komory: 4 m. spag, 5 m. strop

wys do 5 m., do 6.5 m

12)Sys komorowo-filarowy z zawałem, w wersji długich zabierek

w układzie skośnym

---