KREW

(brak grasicy, węzłów chłonnych, śledziony, chłonki, równowaga kwasowo- zasadowa, biosynteza immunoglobulin)

Na kolosa z Traczyka dodatkowo: rozdział z osoczem, tabelka ze składnikami osocza, hoemostaza, krzepnięcie, mechanizm wewnątrz i wewnątrzpochodny fibrynoliza (bez czynników, tylko etapy i główne enzymy), tabelka z wartościami referencyjnymi

bez czynników wzrostowych, równowagi kwasowo-zasadowej, bez chłonki i grasicy

Krew - płynna tkanka łącza wypełniająca łożysko krwionośne, zaopatruje inne tkanki organizmu w substancje odżywcze, tlen i ciepło stanowi zawiesinę krwinek i płytek krwi w płynnej substancji międzykomórkowej zwanej osocze.

Właściwości krwi:

• Lep kawy nieprzeźroczysty płyn

• pH=7,34

• słodkawy zapach, słonawy smak

• barwy czerwonej (hemoglobina) - tętnicza jasno czerwona, żylna ciemna czerwona (CO2)

• magazynowania głównie w śledzionie i wątrobie oraz tkance podskórnej; magazyny krwi, kiedy dochodzi do utraty krwi te narządy obkurczają się i dochodzi do wtłaczania krwi do naczyń,

• gęstość względna krwi jest większa u mężczyzn niż u kobiet

• gęstość względna krwinek jest większa niż osocza, co pozwala na ich opadanie

• gęstość obniża się po wypiciu dużej ilości płynów, zwiększa przy poceniu albo małym spożyciu płynów

• szybkość opadania krwinek = odczyn Biernackiego (OB)

Objętość krwi u osoby dorosłej to 5-6 L (8% masy ciała); 80ml/kg masy ciała

• 45% elementy morfotyczne

• 55% osocze

HEMATOKRYT- Hct = objętość krwinek/objętość osocza

• zależy od liczby erytrocytów i ich objętości; erytrocyty 99% elementów morfotycznych

• fizjologiczne obniżenie Hct- ciąża, intensywny wysiłek fizyczny

• wzrost Hct - wymioty, biegunka, niedotlenienie tkanek

Układ krwiotwórczy

1. tkanki hemtopoetyczne:

• centralne

• szpik kostny czerwony - wytwarza wszystkie elementy morfotyczne krwi

• grasica

• obwodowe

• węzły chłonne

• śledziona

• grudki chłonne pp

• tkanki obwodowe + grasica = limfocyty

Szpik kostny czerwony obecny w:

• nasadach kości długich

• jamkach kości czaszki

• mostku i żebrach

• trzonach kręgów

• kościach miednicy

• kościach stóp i dłoni

mielogram - rozmaz szpiku

Szpik kostny czerwony - podścielisko szpiku

• nakłucie najczęściej z kości biodrowej, mostka albo kości kręgów

• masa od 3-6%, ok 3,5kg; 1 kg - komórki jądrzaste krwi

• zatoki naczyniowe - szerokie naczynia włosowate szpiku (średnica 30 mcm)' prawie dojrzałe elementy morfotyczne = rezerwa szpikowa

• układ hematopoetycznych komórek pnia -> różne typy komórek krwi

• bariera szpikowa - mechanizm rozpoznawania dojrzałych komórek krwi od niedojrzałych (receptory powierzchniowe); jeżeli szwankuje to w rozmazie krwi pojawiają się komórki, które powinny występować w szpiku kostnym

Erytrocyty (krwinki czerwone)

• środek transportu dla tlenu i dwutlenku węgla

• duża powierzchnia dla wymiany gazowej

• brak jądra komórkowego

• zawierają hemoglobinę (ok 29 pg/erytrocyt)

• cytoszkielet erytrocytu zapewnia zdolność przepływu przez naczynia włosowate mniejsze niż średnica krwinki czerwonej; spektryna i ankiryna

• czas życia 120 dni

• nieprawidłowe erytrocyty fagocytuje śledziona

• w 0,33% roztworze NaCl (hipotonicznym) następuje całkowita hemoliza (rozpad krwinek czerwonych)

Retikulocyty - młode krwinki czerwone

• w szpikowych zatokach żylny i tworzą pulę rezerwy szpikowej; kiedy zmniejsza się objętość krwi to zostają uwalniane

• po utracie znacznych ilości krwi zwiększa się % retikulocytów

• stanowią 2% puli erytrocytów krążących we krwi

• większe i nie posiadają przejaśnienia w strefie centralnej, występują pozostałości siateczki śródplazmatycznej

Czynniki pobudzające erytrocytopoezę

2. Erytropoetyna (główny bodziec)

• glikoproteina syntetyzowana w 85% w nerkach (komórki śródmiąższowe okołokanalikowych naczyń włosowatych)

• 15% w wątrobie (hepatocyty okołożylne)

• Niewydolność nerek - rozwój anemii

• Pobudza ukierunkowane komórki pnia do wytwarzania erytrocytów

• Niedobór -> anemia

• Hemoproteina - czujnik tlenu; odtlenowana pobudza wydzielanie, a utlenowana hamuje wydzielanie erytropoetyny

• Wydzielanie pobudza:

• Hipoksja

• sole kobaltu

• androgeny

• aminy katecholowe

witamina B12

kwas foliowy

interleukiny

hormony tarczycy

hormony płciowe

Hemoglobina

• w biosyntezie niezbędne są jony żelaza, pozyskiwana przez białko osocza - transferrynę

• cząsteczka Hb wiąże 4 cząsteczki tlenu

• w spoczynku z krwi do tkanek przechodzi 250 mL tlenu na minutę

• całkowicie wysycony 1 g Hb zawiera 1,34 mL O₂

• Hb krwi tętniczej jest wysycona O₂ w 97%, a żylna w 75%

Hb = globina (4 łańcuchy polipetydowe) + 4 cząsteczki hemu (porfiryna + Fe²⁺⁾

Rodzaje Hb

• 97% Hb typu A₁ (2 α i 2β)

• pochodna - hemoglobina glikowana (do leczenia cukrzycy)

• 2,5% - Hb typu A₂ (2α i 2delta)

• 0,5% Hb płodowa F (2α i 2 gamma)

Katabolizm Hb

• odczepienie części globinowej -> aminokwasy

• żelazo ponownie wchodzi do syntezy z Hb

• hem -> biliwerdyna -> bilirubina -> wydalana z żółcią

Grupy krwi

• A: AA, A0; w osoczu przeciwciała B

• B: BB, B0; w osoczu przeciwciała A

• AB: AB idealny biorca, brak przeciwciał

• 0: 00 idealny dawca, przeciwciała A i B

Antygen A nie jest jednorodny, rodzaje: A1 i A2

Układy Rh

• Rh(+) 85% rasy białej w otoczkach erytrocytów ma antygen D

• Rh(-) 15% rasy białej otoczkach erytrocytów nie ma antygenu D

Leukocyty- zapewniają ochronę przeciwko infekcjom wirusowym, bakteryjnym i

pasożytniczym oraz nowotworowym

• diapedeza - przechodzenie przez ścianę naczynia do tkanek

• chemotaksja - migracja do miejsca zakażenia

• fagocytoza - pożeranie i trawienie obcych cząstek

• opsonizacja - opłaszczanie bakterii czynnikami osoczowymi, które wiążą się do receptorów błony fagocytu

Neutrocyty/neutrofile (granulocyty obojętnochłonne)

• tworzą pulę krążącą i marginalną - liczebność zależy od wielkości światła naczynia krwionośnego

• czas życia we krwi żylnej kilka godzin , potem przechodzą do tkanek (kilka dni)

• w czasie degranulacji ziarnistości uwalniają defenzyny - białka przeciwdrobnoustrojowe

• wybuch tlenowy, mieloperokydaza, laktoferryna, prowadzą do powstania utleniaczy - czynników bakteriobójczych

Eozynocyty (granulocyty kwasochłonne/eozynofile)

• inaktywują substancje wywołujące oczyn zapalny w warunkach fizjologicznych

• nasila odczyn zapalny podczas procesu patologicznego (mediatory zapalenia)

• aktywowane przez: histaminę, substancję uwalaniane przez pasożyty

• licznie występują w błonie śluzowej układu pokarmowego, oddechowego i moczowego

Bazocyty (granulocyty zasadochłonne, bazofile)

• uczestniczą w reakcjach anafilaktycznych i związanych z bezpośrednią nadwrażliwością

• pod wpływem IgE:

• ulegają degranulacji uwalniając z ziarnistości heparynę i histaminę

• uwalniają substancję odpowiedzialną za obkurczanie mięsni gładkich i zwężeń oskrzeli

Agranulocyty:

Limfocyty B - szpikozależne

• pod wpływem kontaktu z antygenem są zdolne do podziału mitotycznego, powstają wtedy z nich plazmocyty

• wytwarzają immunoglobuliny

• zawierają antygen głównego układu zgodności tkankowej

• komórki pamięci immunologicznej krążą we krwi wiele lat

• stanowią 10 - 20 % puli limfocytów

• uczestniczą w odpowiedzi immunologicznej typu humoralnego (dzięki temu, że

produkują immunoglobuliny)

• ochrona przed zewnątrzkomórkową flora bakteryjną (streptokoki, pneumokoki), krążącymi swobodnie lub rozpuszczonymi antygenami (leki, toksyny bakteryjne, cząsteczki wirusa)

Warunkują odpowiedź typu komórkowego - swoistym uczuleniem komórek (r.

odrzucenia przeszczepu, autoimmunologiczne), główny mechanizm obrony p/w infekcjom

wirusowym bakteryjnymi, i grzybiczymi

Limfocyty T

Limocyty T Cytotoksyczne (30%)

• niszczą komórki zawierające obce antygeny(wirusy, bakterie),

• ograniczają aktywność limfocytów B i T

Limfocyty NK - naturalne niszczyciele

• stanowią 15% limfocytów

• posiadają aktywność cytotoksyczną

• nie należą do LiT

• niszczą komórki nowotworowe

• wytwarzają perforyny - białka niszczące otoczkę wirusów

LiT pomocniczne (40%)

• aktywują limfocyty B i inne limfocyty T,

• wytwarzają inteleukiny, interferon gamma

Monocyty (należa do agranulucytów)

• żyją we krwi obwodowej do 3 dni

• pożniej przechodzą do tkanek lub szpiku kostnym czerwonym i funkcjonują w nich ok 3 miesiące

• makrofagi komórki gleju

• makrofagi otrzewnej

• makrofagi węzłów chłonnych

• makrofagi pęcherzyków płucnych

• komórki Browicza i Kupffera wątroby

• fagocyty mezangialne śledziony

Funkcje monocytów:

* uczestniczą w biosyntezie immuglobulin

* fagocytoza obumarłych tkanek, obcych antygenów

* reakcje przeciw- bakteryjne, -wirusowe i -grzybicze

* wytwarzanie czynników wzrostowych, mediatorów zapalenia

* uczestniczą w transporcie żelaza do tkanek

Trombocyty (płytki krwi)

• wytwarzane z megakariocytów w szpiku kostnym czerwonym, płucach i śledzionie (5-7%)

• stanowią fragment cytoplazmy megakariocytów, która oderwała się od nich w wyniku ich dojrzewania

• 25-30% znajduje się w śledzionie

• uczestniczą w hemostazie (krzepnięcie krwi)

• wydzielanie reguluje obecną we krwi trombopoetyna

ELEMENTY MORFOTYCZNE

Wykonanie rozmazu krwi:

1. Nakrapiamy kroplę krwi na szkielko podstawowe

2. Rozmazujemy, ciągnąc kroplę krwi za szkiełkiem

3. Preparat wybarwia się barwnikami May Grunwalda i Giemsy

Erytrocyty:

• kształt dwuwklęsłego dysku (średnica 7-8 mikrom)

• nie posiadają jądra komórkowego

• wybarwiają się na kolor czerwony

• ocena jakościowa (kształt, wielkość)

Leukocytogram- wzór odsetkowy krwinek białych

Wzór Schilinga - porządkuje krwinki białe według cech morfologicznych

Podział leukocytów (krwinki białe):

- płatowate jądro

- ziarnista cytoplazma

1. Granulocyty

• granulocyty obojętnochłonne - neurocyty; w cytoplazmie ziernistości o rozmazie 50-70%

• kwasochłonne - ezynocyty; w cytoplazmie ziarnistości w rozmazie 2-4%

• zasadochłonne - bazocyty; w cytoplazmie w rozmazie 0-1

Agranulocyty

• monocyty (2-8%)

• limfocyty (25-40%)

Neutrocyty segmentowe (podzielone)

• średnica 12-15 mikrom

• jądro składa się z 2-5 płatów

• chromatyna jądrowa zbita (jądro ciemnofioletowe); jądro wybarwia się na ciemnofioletowo

• cytoplazma szaroróżowa z ziarnistościami obojętnochłonnymi

• ziarnistości drobne, różnej wielkości, o zabarwieniu różowym, nie zakrywają cytoplazmy

Neutrocyty pałeczkowate (pałki)

• niedojrzałe neutrocyty segmentowe

• stanowią 3-5% w rozmazie krwi

• powstają z nich neutrocyty wielopłatowe

• jądro nie jest podzielone na płaty i przyjmuje kształt zniekształconych liter C, S, L, U

• cytoplazma i ziarnistości identyczne jak w neurocytach segmentowych

• jeżeli mostek łączący płatek jądra jest węższy niż 1/3 szerokości to komórkę zaliczamy do granulocytów z jądrem segmentowym

Wzór Arnetha

• dotyczy neurocytów

• pozwala oceniać ilość jądra komórkowego w 100 neutrocytach

• im więcej płatów tym komórka starsza

- 5% komórek z I płatem

- 35% komórek z II płatami

- 40% komórek z III płatami

- 16% komórek z IV płatami

- 4% komórek z V płatami

Przesunięcie wzoru w lewo (odmłodzenie linii neutrocytów):

* ciąża, pierwsze dni życia (pałki, metamielocyty)

* wysiłek fizyczny

* stres psychiczny

* stany zapalne, śpiączka, nowotwory

Przesunięcie wzoru w prawo = więcej segmentów = starsza komórka

Niedobór: wit B₁₂, kwasu foliowego

Granulocyty kwasochłonne (eozynocyty)

• średnica 12-16 mikrom

• jądro segmentowe dwupłatowe!

• struktura jądra dość luźna

cytoplazma różowa o odcieniu niebieskim; niewidoczna spod zakrywających ją ziarnistości

• ziarnistości okrągłe, duże: przypominają kuleczki lub pęcherzyki jednakowej wielkości, wypełniają cała cytoplazmę, barwią się w odcieniach czerwieni (od ceglastoczerwonego do brunatnego)

• jądro wybarwia się na fioletowo

Granulocyty zasadochłonne (bazocyty)

• średnica 10-16 mikrom

• jądro ma strukturę niewyraźną, przybiera różne kształty - wielopłatu, liścia koniczyny

• cytoplazma rożowo-fioletowa

• ziarnistości mają różny kształt i wielkość, rozmieszczone równomiernie, luźno w całej cytoplazmie, barwią się w odcieniach fioletu z czerwoną poświatą

Limfocyty

• średnica 9-12 mikrom

• jądro owalne lub okrągłe

• struktura jądra zbita

• cytoplazma limfocytów jest błękitna i otacza jądro wąskim rąbkiem

• Limfocyty nagojądrzaste - pozbawione rąbka cytoplazmy

Limfocyty olbrzymie

• średnica do 25 mikrom

• większe jądro niekiedy nerkowate z luźniejszą strukturą chromatyny, jaśniejsze

• cytoplazma jaśniejsza i szersza z ziarnistościami

Monocyty

• średnica 16-20 mikrom

• największe komórki krwi

• kształt nieregularny niekiedy okrągłe

• jądro o luźnej strukturze, nieregularne z zatokowymi wpukleniami

• cytoplazma niebiesko-szara z widocznymi wodniczkami

Trombocyty (płytki krwi)

• krwinki bezjądrzaste

• kształt owalny lub zbliżony do okrągłego

• cytoplazma (hialomer) niebieska z odcieniem różowym lub szarawym zawiera drobne, liczne, jasno fioletowe ziarnistości (granulomer)

---