Władza w teorii P.Blau'a, pojęcia: reguła odwzajemniania i otrzymywania korzyści, złamanie społecznej zasady wzajemności, reguły wymiany sprawiedliwej.
Teoria wymiany społecznej powstała jako reakcja na funkcjonalizm, który koncentrował się na wpływie jakiegoś zjawiska na system. W skrócie, jest to zespół teorii opisujących świat społeczny jako układ wymian dóbr materialnych i niematerialnych pomiędzy jednostkami i grupami społecznymi. Każda interakcja między co najmniej dwoma podmiotami społecznymi ma charakter transakcji „coś za coś” i zawiera w sobie wolę osiągnięcia własnej korzyści (szacunek, posłuszeństwo, władza, pieniądze, satysfakcja).
Reguła odwzajemniania i otrzymywania korzyści: mechanizm dawania i otrzymywania rozpoczyna interakcję społeczną. Człowiek wyświadczający innej osobie korzystne usługi zobowiązuje ją. Ta osoba by się z owego układu wywiązać, musi się odwzajemnić swemu darczyńcy. Rodzaj dóbr jakie mogą stać się przedmiotem wymiany, uzależniony jest od łączących partnerów stosunków międzyludzkich.
Norma wymiany sprawiedliwej reguluje właściwy stosunek nagród do kosztów w danej relacji wymiany, i której zachwianie może prowadzić do zachowań agresywnych strony poszkodowanej.
Atrakcyjność społeczna czyli postrzeganie możliwości uzyskania nagrody. Jest to czynnik konieczny do zaistnienia stosunku wymiany, który opiera się na przeświadczeniu, że ludzie, którzy "udzielają nagród, będą z kolei otrzymywać nagrody jako zapłatę za dostarczone dobra. Są cztery typy (klasy) nagród: pieniądze, akceptacja społeczna, szacunek (poważanie) oraz uległość. Z nich największą wartość ma uległość, potem szacunek, akceptacja, zaś najmniej stosowną nagrodą w stosunkach wymiany społecznej są pieniądze.
Uległość jest najcenniejszą nagrodą ponieważ dla Blaua wiąże się nieodłącznie ze stosunkiem władzy, a ten z kolei niesie za sobą możliwość odmawiania nagród tym, którzy nie chcą podporządkować się normom.
Władza rodzi się wtedy, kiedy wartość świadczonych usług przewyższa wartość usług otrzymywanych w zamian.
Złamanie „społecznej zasady wzajemności” przynosi dezaprobatę i sankcje
49. Technika granfalonu, pułapka racjonalizacyjna, technika phantomu
(często spotykane przy sektach)
Technika granfalonu: Pojęcie zostało wprowadzone przez Kurta Vonneguta.
Istotą granfalonu jest odróżnianie „swoich” od „obcych”, przy czym obcy stają się jednorodną, pozbawioną cech indywidualnych masą. Dużo lepiej postrzegamy i oceniamy ludzi, którzy mają tę samą co my etykietę. Korzystamy przy tym z myślenia heurystycznego, dzięki któremu oszczędzamy czas i energię, ale jednocześnie pomijamy cenne informacje i zdobywamy uproszczony obraz rzeczywistości. Silna identyfikacja z grupą jest swoistym ułatwieniem czy uproszczeniem w poznawania świata, ale pomaga stworzyć spójny obraz własnej osoby (jestem taki, jak inni) oraz opanować poczucie zagrożenia (w razie czego nie jestem sam/sama). Aby podtrzymać poczucie własnej wartości i zredukować lęk członkowie zaczynają bronić interesów grupy, przyjmują jej światopogląd, symbole i rytuały.
Technika phantomu- brak
Pułapka racjonalizacyjna:
Spirala zobowiązań
Zwiększenie kosztów wycofania
Mechanizm odwzajemnienia
Odrzucenie przez świat zewnętrzny
W dużej grupie doświadczamy złudzenia bezpieczeństwa.
Wierzymy w jej wewnętrzną moralność.
Zbiorowo staramy się znaleźć logiczne wytłumaczenie podjętego działania (racjonalizacja).
Wroga - czyli m.in. inne grupy - postrzegamy jako słabego i głupiego.
W zbiorowiskach kładzie się silny nacisk na to, aby wszyscy członkowie dostosowywali się do wyznaczonych norm i nie różnili w poglądach.
Występuje zjawisko autocenzury myśli i idei, które odbiegają od wspólnych poglądów grupy.
Podjęte decyzje wydają się być konsekwencją jednomyślności grupy, choć bardzo często powstają po części w rezultacie nacisków.
W grupie pojawiają się członkowie, których zadaniem jest tłumienie niedogodnych informacji (tzw. mindguards).
51. Strategie postępowania jednostek w monopolu jednostronnym, pojęcie monopolu
Emmerson szczególną uwagę poświęcił takim formom wymiany wielostronnej jak: monopol jednostronny. Pierwsza z form (monopol jednostronny) dotyczy sytuacji, w której jeden aktor jest źródłem wartościowych nagród dla kilku innych aktorów (piękna kobieta i kilku adoratorów, producent rzadkiego dobra i jego odbiorcy, rząd i jego agencje). Operacje równoważenia zależeć będą w przypadku tej formy sieci od tego, czy istnieją alternatywne źródła nagród, czy aktorzy uzależnieni mogą się porozumiewać. Podział pracy jest jedną z wielu możliwości równoważenia monopolu jednostronnego: Jeśli każdy z aktorów podporządkowanych może dostarczać dominującemu różne zasoby to będą oni używać tych zasobów w wymianach i specjalizować się w dostarczaniu mu tych zasobów, zmniejszając tym samym jego dominację.
Ważną cechą monopolu jednostronnego, jest to, że jest on niezrównoważony i wobec tego jego struktura jest narażona na zmiany.
Różne sposoby równoważenia monopolu jednostronnego to np. (w wypadku braku komunikacji między aktorami):
- eksploatacja I typu („każdy B będzie wprowadzał do stosunków wymiany dodatkowe zasoby przy równoczesnym niezmienionym lub zmniejszającym się wykorzystaniu zasobów przez A”)
- eksploatacja II typu („im bardziej stosunek wymiany między A i wieloma przybliża się do postaci monopolu jednostronnego, tym mniej wartościowe są dla B zasoby dostarczane przez A w trakcie transakcji”)
Jeśli B mogą komunikować się, mogłyby one utworzyć coś w rodzaju koalicji i żądać od A, by zrównoważył wymiany ze zjednoczoną koalicją B. Jeśli pewien B może dostarczyć zasobów, których nie posiadają inne B, to może powstać podział pracy pomiędzy B.