ORGANY ROŚLINNE

Budowa i funkcje korzenia

Budowa pierwotna korzenia

• Korzeń - organ podziemny o budowie osiowej, nigdy nie wytwarzający liści

• Czapeczka - miękisz, kierunek= grawitacja,

• Komórki inicjalne - (paprotniki - 1), odcinanie ku dołowi tkanki czapeczki, ku górze komórki strefy wzrostu na długość,

• Strefa różnicowania - tkanki tworzą budowę pierwotną korzenia

• Kora pierwotna - kom. Żywe, miękisz, dużo przestwór międzykomórkowych

• Endoderma (śródskórnia) - ścisłe komórki, transport H2O i asymilatów z kora pierwotna komórki bliżej centrum korzenia

• Walec osiowy (stela)

• Okolnica - młodsze partie - merystematyczna funkcja, starsze - zdrewniała

• Wiązka przewodząca - promieniste drewno, łyko z prokambium,

Budowa wtórna korzenia

• Następuje u nagozalążkowych i wielu dwuliściennych

• Z kambium i fellogenu - drewno wtórne i łyko wtórne

• Wzrost obwodu korzenia, pęknięcie otaczającej skórki

• Korkowica - [z fellogenu), funkcja ochronna]

Zróżnicowanie systemów korzeniowych

• Służy zwiększeniu zdolności chłonnych rośliny

• Mikoryza też ma to znaczenie, zewnętrzna - oplatanie, wewnętrzna - wnikanie do komórek

• System palowy - (nagozalążkowe i dwuliścienne), korzeń główny, boczne,

• System wiązkowy - (paprotniki, jednoliścienne, okrytozalążkowe), niektóre dwuliścienne, brak korzenia głównego, zespół równorzędnych

• Korzenie przybyszowe - bezpośrednio z łodygi i liści

Funkcje korzeni

• Przytwierdzanie do podłoża, wchłanianie

• Synteza związków (hormony)

• Współżycie z bakteriami

• Korzenie spichrzowe

• Korzenie czepne - pnącza i epifity

• Korzenie powietrzne - wchłanianie H2O z powietrza

• Korzenie oddechowe - pionowy w górę, bagna

• Korzenie podporowe - przybyszowe, wzmacnianie w podłożu

Budowa i funkcje pędu

Rodzaje pąków

• międzywęźle - odcinek pędu między węzłami; krótkopędy, długopędy

• pąki - merystem i zawiązki liści lub liście przekształcone w łuski,

• pąki wierzchołkowe - wzrost rośliny

• pąki boczne - (kąty liści), odgałęzienia pędu,

• pąki nieaktywne (spoczynkowe) rezerwa na przymrozki

• rozgałęzienia s. 90

Tkanki pierwotne łodygi

• wpływa na nie merystem wierzchołkowy łodygi

• skórka - budowa s. 81

• kora pierwotna - miękisz, Ew. kom. Wzmacniające - kolenchyma i sklerenchyma

• walec osiowy - elementy łyka i drewna

• zróżnicowanie na protoksylem - cewki i naczynia o małej średnicy, Metaksylem - duża

• układy cylindryczne - s. 91 (nieregularne tylko u jednoliściennych)

Tkanki wtórne łodygi

• różnice w budowie zielnych i drzew warunkują 2 różne merystemy boczne:

• kambium - w wiązce przewodzącej pomiędzy wiązkami, zewnątrz - łyko wtórne, wewnątrz - drewno wtórne, przerywają je promieniste pasma miękiszu, produkuje 2 rodzaje drewna w roku:

• drewno letnie - mniejsze średnice, grubsze ściany

• drewno wczesnowiosenne - większe średnice, cieńsze ściany,

• starsze - funkcja wzmacniająca, twardziel i Biela

• fellogen - pod skórką, zewnątrz - korek, wewnątrz - miękisz fellodermy, tworzą korkownicę (perydermę)

• może nastąpić odróżnicowanie na nowe komórki tego merystemu wtórnego

Funkcje liścia

• fotosynteza

• transpiracja (całą powierzchnia lub szparki)

• wzrost ograniczony

• podział na mikrofilne i makrofilne

• liścienie - liście zarodkowe, dużo spichrzu,

• liście dolne i liście właściwe - pod nimi, s. 71

• liście górne - związane z organami przykwiatowymi,

• okrytonasienne - liście z blaszki liściowej, ogonka i nasady

• nagonasienne - szpilkowe

• budwa liścia:

• skórka - aparaty szparkowe, dół liścia,

• miękisz asymilacyjny - palisadowy i gąbczasty,

• wiązki przewodzące - żyłki liściowe, unerwienie liści

• schemat s. 93

• ulistnienie: okółkowe, naprzeciwległe, skrętoległe

Nietypowe funkcje łodygi i liści

• rozłogi - płożące, rozmnażanie wegetatywne,

• kłącza - podziemne łodygi, nieograniczony wzrost

• bulwy pędowe - ograniczony wzrost

• cebule - skrócona łodyga, mięsiste liście, spichrz, przetrwalnik, rozmnażanie wegetatywne

• gałęziaki - podobne do liści krótkopędy, asymilacja (kaktusy)

• liściaki - kształt blaszki, uwstecznienie (akacja)

• ciernie - zdrewniałe twory, przekształcenie bocznych pędów lub liści

• Wąsy - przekształcone pędy boczne lub liści; czepne

Transport wody

• Zachodzi dzięki osmozie, transport bierny do komórki, w kierunku mniejszego stężenia i niższego potencjału chemicznego

• Obniżenie potencjału wody - podciśnienie lub rozpuszczenie substancji otoczki hydratacyjne (wytracanie energii kinetycznej)

• Białka transpiracyjne, tworzące kanały wodne, umożliwiają przenikanie wody przez błonę komórkową

• Turgor - stan napięcia, bo protoplast wywiera ciśnienie na ściany komórkowe i odwrotnie, sprawia zachowanie kształtu, podwyższony potencjał turgorowi przy ściskaniu wody

• Potencjał osmotyczny soku komórkowego jest zawsze ujemny,

• 
  
  pobieranie wody, gdy potencjał wody komórki < potencjał wody roztworu

Pobieranie i przewodzenie wody w roślinie

• Droga wody: korzeń - cewki - naczynia - pęd

• Utrata wody powoduje niski potencjał wody w roślinie

• Sezon wegetatywny - kilkaset więcej wody niż w roślinie

• Transpiracja szparkowa - przez aparaty szparkowe

• Otwieranie gdy napływa woda, zwiększenie turgoru,

• Mechanizm wzrostu uwodnienia komórek:

• Światło - pompa ATP H+, wytwarza się gradient protonów i polaryzacja elektrycznatransport K+ do komórek szparkowych,
  w komórkach szparkowych hydroliza skrobiiglukozajabłczan
  transport jonów:-potencjał wody, wzrost turgoru,
  otwarcie szparki - uwypuklenie zewnętrznych, cienkich ścian
  ABA - zamykanie aparatów szparkowych na wypadek niedoboru wody

• Transpiracja kutykularna - przez skórkę

• Przetchlinkowa

• Intensywna transpiracja zachodzi, gdy niski potencjał wody w atmosferze; przemieszczanie wody:
  gleba - roślina - atmosfera (najniższy)

• Zmiana ruchu z dyfuzyjnego do masowego zachodzi dzięki gęstemu użyłkowaniu liści

• Siła ssąca transpiracji spowodowana bezpośrednim lub pośrednim stykaniem

• kohezja - siły spójności wody, (przyłączanie dipoli)

Intensywność transpiracji

• zależy od wielkości powstałych szparek

• otwieranie szparek - światło i niedobór CO2

• czynnik: wilgotność względna atmosfery

• wzrost temperatury=obniżenie wilgotności=intensywna transpiracja

• wiatr

• niedobór wody

Parcie korzeniowe

• pompowanie wody przez korzeń do pędu

• gutacja - duża wilgotność,

• uzależnione od energii z tkanek (ciśnienie tłoczące ku górze, oddychanie)

Transport substancji w organizmach żywych

Przemieszczanie w ksylemie

• pobieranie za POM. Włośnikówplazmodesmakora pierwotna korzeniawalec osiowy

• szlak apoplastyczny - przez przestrzenie w ciele rośliny

• symplast - układ protoplastów wszystkich żywych komórek roślinnych, połączonych plazmodesmami

• transport asymilatów przez nośniki w błonie kom. Obmywanych komórek

Przemieszczanie we floemie

• liście to donory - dostarczyciele asymilatów

• akceptory - tkanki pobierające asymilaty

• rozwijający się liść - akceptor; dorosły - donor,

• asymilaty: plazmodesmawiązka przewodząca,

• załadunek floemu - aktywny transport cząsteczek sacharozy do komórek sitowych

• sacharoza obniża potencjał wodyosmozanadciśnienienapływ soku z kom do kom

• rozładunek floemu - pobieranie asymilatów przez nadciśnienie w kom. Sitowych donora

• prędkość: 20-200cm/h

4

---