Urazy i obrażenia sportowe układu mięśniowo- szkieletowego. Postępowanie lecznicze

Stłuczenie- contusio

Następstwo tępego urazu

Cechy:

- ciągłość skóry zachowana

- podbiegnięcia krwawe, wyle krwi (krwiak)

- obrzęk okolicznych tkanek

- ból i ograniczenie ruchomości (gdy dotyczy kończyny)

Postępowanie lecznicze

W rozpoznaniu należy wykluczyć uszkodzenie tkanek głębiej leżących. Leczenie zależy od rozległości stłuczenia:

- zimny okład, altacet (3 doby)

- lekki opatrunek uciskowy

- ew. unieruchomienie

- miejscowe środki zawierające heparynę (aescin, reparil itp.)

- ew. środki przeciwbólowe lub przeciwzapalne

- ew. zabiegi fizykoterapii poprawiające wchłanianie się krwiaka

- punkcja lub nacięcie skóry (ewakuacja krwiaka)

Rana- przecięcie ciągłości skóry

Cechy: krwawienie, ból

Rodzaje ran:

- głębokie otwarcie

- cięta

- miażdżona

- szarpana

- kłuta, penetrująca

- świeża, zestarzała

- powikłana, pierwotnie zainfekowana

Ważne - rozległość, głębokość, lokalizacja

Gojenie się rany (proces biologiczny)

Gojenie się przez: rychłozrost lub ziarninowanie

Fazy gojenia:

- zahamowanie krwawienia

- zapalenie do 3 dni

- migracja komórkowa

- tworzenie się blizny 7- 14 dni

- końcowy :remodeling”

Postępowanie lecznicze

Leczenie:

- opatrunek uciskowy (opanowanie krwawienia)

- dezynfekcja rany

- zaopatrzenie chirurgiczne (szycie, klamry metalowe)

- unieruchomienie

- ew. osłona antybiotykowa

- ew. środki przeciwbólowe

- dodatkowe zabezpieczenia (sportowcy)

Powikłania:

- zakażenie rany

- blizna tzw „szpetna”, bliznowiec

Uszkodzenia jednostki ścięgnisto- mięśniowej

• Zamknięte uszkodzenia tkanek miękkich

• Brzusiec mięśniowy - ścięgno mięśnia

• Ostre- przewlekłe (powtarzające się mikrourazy)

Miejsca uszkodzenia

• Początek mięśnia

• Brzusiec mięśniowy

• Połączenie brzusiec- ścięgno

• Ścięgno mięśnia

• Przyczep ścięgna

Najczęstsza lokalizacja

• Czworogłowy

• Przywodziciele uda

• Dwugłowy uda, półścięgnisty

• Mięsień i ścięgno- trójgłowy łydki

• Dwugłowy ramienia

• Prosty brzucha

Ostre obrażenia (stopnie I-III)

• Naciągnięcie (laesio)

• Naderwanie, częściowe przerwanie (ruptura incompleta)

• Całkowite przerwanie (reptura completa)

- naciągnięcie (naderwanie) lub ekscentryczne przeciążenie, najczęściej połączenia brzuśca ze ścięgnem (strain). Powodowane przez wewnętrzne siły powstające w mięśniu często przy zmianie ekscentrycznego i koncentrycznego jego napięcia

- stłuczenie- następstwo bezpośredniego urazu z zewnątrz, mięsień jest dociskany z dużą siłą do głębiej leżącego kośćca- uszkodzenie mięśnia oraz krwawienie wewnątrzmięśniowe

• Nagły ostry ból w momencie urazu

• Widoczne podbiegnięcia krwawe lub zniekształcenie obrysów

• Przy całkowitym przerwaniu trudności przy napięciu mięśnia

• Bolesność uciskowa i wyczuwalne miejsce uszkodzenia

• Dotyczy mięśni powierzchownie leżących

• Cechy charakterystyczne: krwiak i uszkodzenie mięśnia

• Krwiak wewnątrzmięśniowy lub między mięśniowy

• Objawy uszkodzenia podobne do „stain”

Wielofazowy biologiczny proces gojenia

Fazy gojenia: zapalenie, resorpcja krwiaka oraz równocześnie regeneracja i produkcja blizny tkankowej, modelowanie.

Postępowanie lecznicze- bezpośrednio po urazie i do 2-3 dni

• Opatrunek uciskowy- opaska elastyczna lub zmniejszyć krwawienie

• Chłodzenie (zmniejszenie bólu)

• Odpoczynek

• Kule do chodzenia

• ZAKAZ MASAŻU!!!

Postępowanie lecznicze po 48-72 godzinach

• Dążenie do uściślenia rozpoznania

• Powtarzane badanie fizykalne: pomiary obwodów, usg, mri

• Ustalenie rozległości uszkodzenia mięśnia oraz rozmiarów krwiaka

• Postępowanie jak w I fazie

Dalsze postępowanie lecznicze

• Leczenie usprawniające po wykonaniu leczenia operacyjnego lub jako kontynuacja leczenia zachowawczego

• Monitorowanie miejsca uszkodzenia i procesu gojenia się

• Ustalenie harmonogramu kinezyterapii, fizykoterapii, stopniowe obciążenie

• Powrót do sportu dopiero przy bezbolesnych ruchach i pełnej funkcji uszkodzonego mięśnia i całej kończyny

Powikłania:

• Niepełnej wartości blizna w miejscu uszkodzenia

• Przetrwałe zapalenia

Ścięgno mięśnia- możliwości uszkodzenia

• Szybkie i długotrwałe napięcie mięśnia bez odpowiedniej rozgrzewki

• Ścięgno jest słabsze od brzuśca mięśnia

• Wcześniejsze urazy lub przeciążenia ścięgna

• Doping- sterydy anabolizujące

• Powtarzające się mikrourazy

Ostre- częściowe lub całkowite urwanie

• Często występuje w zwyrodnieniach ścięgien

• Występuje u starszych sportowców po dłuższej przerwie w treningach

• Badminton, tenis, siatkówka, biegacze, skoczkowie

Tylko chore ścięgno ulega przerwaniu!!!

Postępowanie lecznicze

• Rozpoznanie: wywiad, badanie fizykalne- testy, usg, mri

• Leczenie: zachowawcze- operacyjne

• Leczenie usprawniające: kinezyterapia, fizykoterapia

Uszkodzenia przewlekłe

• Peritenonitis- zapalenie pochewki ścięgna (peritenon)

• Peritenonitis+ tendinosis- zapalenie pochewki i zwyrodnienie ścięgna

• Tendinosis- zwyrodnienie ścięgna

• Tendinitis- dotyczy ścięgna z procesem zapalnym jako odpowiedź na zwyrodnienie

Tendinopatia- ang tendinopathy

Entezopatia- przewlekłe uszkodzenie

• Dotyczy przyczepu ścięgnistego mięśnia do kości (napinanie, przeciążenie)

• Tworzenie tzw entezofilów (specyficzne wyrośla kostne)

• Lokalizacja: prostownik nadgarstka ( łokieć tenisisty), rozcięgno podeszwowe

• Leczenie trudne

Obecnie:

- leczenie przewlekłych uszkodzeń ścięgien u sportowców wyczynowych stanowi jedno z największych wyzwań dla ortopedii i traumatologii sportowej

Złamanie- uszkodzenie tkanki kostnej

Dane anatomiczne:

- kości długie: nasada, przynasada, trzon

- kości płaskie: czaszka, miednica, mostek

- kości kręgosłupa: kręgi

- część korowa i część gąbczasta

Złamanie- przerwanie ciągłości tkanki kostnej

• Uraz bezpośredni- uraz pośredni

• Ostre- przewlekłe

• Otwarte- zamknięte

• Niepowikłane- powikłane

• Jedno- wieloodłamowe

• Bez przemieszczenia- z przemieszczeniem odłamów

• Dzieci- młodzież- dorośli

Objawy kliniczne:

• Ból w miejscu urazu

• Obrzęk i zniekształcenie obrysów

• Ruchomość patologiczna

• Wyczuwalne trzeszczenie odłamów

• Bolesność przy ruchach

• Zaburzenia funkcji odcinka kończyny

Rozpoznanie: badanie fizykalne, badanie radiologiczne

Objawy klinicze w ciężkich złamaniach

• Krwawienie wewnętrzne (udo, ramie)

• Stopniowe pogarszający się stan ogólny

• Wstrząs urazowy

- tętno wysokie, słabe

-ciśnienie niskie

- chory blady, spocony

Sport: samochodowy, motocyklowy, kolarstwo, narciarstwo wyczynowe

Postępowanie przedlekarskie (koledzy, trener, masażysta)

• Unieruchomienie miejsca uszkodzenia kończyny

• Opatrunek jałowy lub uciskowy na ranę

• Bezpieczny transport do ośrodka medycznego

Postępowanie lecznicze

• Ustalenie ostatecznego rozpoznania: wywiad, badanie fizykalne, badania dodatkowe (radiologiczne)

• Leczenie zachowawcze: wyciągi, repozycje bezkrwawe, unieruchomienie, leczenie czynnościowe

• Leczenie operacyjne: repozycje krwawe, zespolenie kości, wewnętrzne (płytki, gwoździe śródszpikowe), zewnętrzne

• Leczenie usprawniające

Gojenie się złamania kości:

- wielofazowy proces biologiczny

- krwiak- organizacja krwiaka, tworzenie blizny, tworzenie kości ostatecznej (rola unieruchomienia, ukrwienia, białka, wapń)

- 6 tygodni- 6 miesięcy i więcej

Powikłania:

- zrost opóźniony

- zrost wadliwy (nieprawidłowa oś itp.)

- brak zrostu- staw rzekomy

- zapalenie kości

Złamania przewlekłe- stresowe- przeciążeniowe

• Sportowcy: biegi, narciarstwo biegowe

• Lokalizacja

- kość piszczelowa (44-50%)

- kość strzałkowa (12-16%)

- kości śródstopia(16-20%)

- kość udowa(6-8%)

• Leczenie: celem jest doprowadzenie do zrostu

Złamania: dzieci- dorastający (strefa wzrostu kości)

• Złamania „zielonej gałązki”, kość promieniowa, strzałka

• Złamania w strefie wzrostowej:

- uszkodzenie chrząstki wzrostowej

- zaburzenie wzrostu kości na długość

- dewiacja osi kości (koślawość, szpotawość)

• Sport: gimnastyka, łyżwiarstwo figurowe

Ważniejsze stawy człowieka

• Staw kolanowy- największy

• Bark- kompleks stawów

• Staw skokowy- kompleks stawów

• Staw biodrowy

• Inne stawy w obrębie kończyny górnej i dolnej

• Inne stawy np. kręgosłupa, miednicy

Budowa stawu- struktury anatomiczne

- końce kostne (panewka, głowa)

- jama stawowa

- torebka stawowa (włóknista, maziowa)

• Wewnątrzstawowe

- chrząstka stawowa

- łąkotki

- więzadła (kolano- krzyżowe, biodro- obłe)

- błona maziowa (fałdy)

• Zewnątrzstawowe

- torebka włóknista

- więzadła

- mięśnie

- naczynia, nerwy

- kaletki maziowe

Stabilizatory stawu

• Bierne

- chrząstka stawowa, łąkotki

- więzadła

- torebka stawowa

• Czynne

- mięsnie, ścięgna

Rodzaje obrażeń stawów

- skręcenia

- podwichnięcie, zwichnięcie

Skręcenie (distorsio)

- jest to obrażenie stawu powstające w yniku ostego urazu pośredniego, gsy siła urazu przekracza wytrzymałość aparatu torebkowo- więzadłowego, a zakres wywołanego ruchu w stawie jest większy od fizjologicznego. Cehcą charakterystyczną skręcenia jest występowanie w różnym stopniu uszkodzenia zewnątrzstawowego (torebka zewnętrzna, więzadła ) oraz uszkodzeń śródstawowych ( błona maziowa, łąkotki, chrząstka stawowa itp.)

Zwichnięcie (luxatio), podwichnięcie (subluxatio)

- zwichnięcie jest to uszkodzenie stawu objawiające się całkowitą, trwałą lub chwilową utratą kontaktu przez jego przeciwległe powierzchnie stawowe. Natomiast w podwichnięciu utrata ta nie jest całkowita.

Najczęstsze lokalizacje:

- staw ramienny

- staw barkowo- obojczykowy

- staw łokciowy

- stawy palców

- staw skokowo goleniowy

Zwichnięcie stawu biodrowego lub kolanowego: poważny uraz- ciężkie obrażenie- możliwość uszkodzenia wielu struktur anatomicznych- powikłania naczyniowo- rowowe!!!

Obrażenia stawów

- pomoc przedlekarska- zawodnik- kolega, trener, fizjoterapeuta- masażysta, pielęgniarka, inne przygodne osoby

- pomoc lekarska- lekarz zawodowy, lub obecny na treningu lekarz

- pomoc specjalistyczna- pogotowie ratunkowe, przychodnia, szpital

Obrażenia stawów

• Najistotniejszym jest ustalenie które struktury anatomiczne, w wyniku urazu czy schorzenia zostały uszkodzone i w jakim stopniu upośledzona jest funkcja stawu

• Postępowanie diagnostyczne zależy od wielu czynników i uwarunkowań w tym również od miejsca w którym wykonuje się badanie chorego oraz do czasu jaki upłynął od momentu urazu lub początku choroby

• Nie wszystkie elementy tego postępowania mogą być uwzględnione na przykład w warunkach ambulatoryjnych

Nie wolno rozpoczynać leczenia bez pewnego rozpoznania!!!

---