W najogólniejszym sensie socjologia polityki jest częścią teorii socjologicznej, która wyjaśnia zjawiska walki o władzę i jej sprawowania, gdyż one stanowią istotę polityki (Reinhard Bendig, Seymour Martin Lipset)

Socjologia polityki zajmuje się badaniem zjawisk społecznych o charakterze politycznym.

Zakres :

• Badanie zachowań politycznych - wybory, strajki

• Badanie partii politycznych - funkcje itd.

• Badanie opinii publicznej

• Badanie stosunków międzynarodowych (państw, organizacji sieciowych, terroryzm)

SOCJOLOGIA POLITYCZNA

• Socjologiczne objaśnienie zjawisk władzy oraz interpretację ogólnej teorii socjologicznej, która problemom władzy nadaje uprzywilejowane miejsce

• Akcentuje znaczenie relacji między stosunkami władzy politycznej a strukturą i rozwojem społeczeństwa jako całości

↓

Socjologiczna teoria polityki

Ogólnoteoretyczna część socjologii stosunków politycznych

• Sposób rozumienia polityki i społeczeństwa w ich wzajemnym związku

SOCJOLOGIA STOSUNKÓW POLITYCZNYCH

• Szerszy przedmiot niż socjologia polityczna

• Wyodrębniona socjologii, wyjaśnia zjawiska władzy i jej wpływu na społeczeństwo i jego życie

SOCJOLOGIA POLITYKI

• Szersza dziedzina, której podstawą teoretyczną jest socjologia polityczna,

• obejmuje ogólne interpretacje teoretyczne i szereg twierdzeń szczegółowych

Jean Meynaud

1. nauka o polityce - całościowa analiza życia politycznego (szersza część)

2. socjologia polityczna - studia nad zachowaniem politycznym i biurokracja (węższa część)

Bendig i Lipset

Nauka o polityce

• wywodzi się od państwa

• bada wpływ państwa na społeczeństwo

socjologia polityczna

• wywodzi się ze społeczeństwa

• bada wpływ społeczeństwa na państwo

↓

Ujęcie behawioralne, instytucjonalne

Teoria dobra dla ubiegłego stulecia, teraz granice podziału wykonywania władzy zacierają się.

Socjologia polityki

• jedna z nauk politycznych, których dorobek stanowi podtawę empiryczną nauki o polityce

• jej dorobek stanowi podstawę teorii socjologicznej

Socjologia polityczna

• jedna z interpretacji teoretycznych, zespolona z innymi tworzy naukę o polityce

Socjologia polityki leży na pograniczu różnych dyscyplin. Są nimi: nauki społeczne, prawo, politologia, historia filozofii, ekonomia polityczna, stosunki międzynarodowe, geografia polityczna i biologia polityczna(koncepcja "instynktu terytorialnego" Ardreya).

Socjologia polityczna jest sposobem rozumienia relacji między polityką i społeczeństwem i jako taka należy do metodologicznych podejść nauki o polityce, jak socjologii.

Ekonomia polityczna

• nawiązuje do marksizmu

• rozwiązywanie problemów polityczno-gospodarczych

• nowoczesna teoria badania polityki

• Mitchell widzi przyszłość teorii polityki od socjologii polityki do ekonomii polityki

Socjologia polityki jest uważana za naukę historyczną, gdy interpretuje badaną rzeczywistość:

1. w procesie przemian

2. w kontekście historycznym, w którym badana rzeczywistość występuje

Do części szczegółowej socjologii polityki należą przede wszystkim:

1. socjologia ruchów politycznych i partii politycznych

2. socjologia państwa i jego poszczególnych instytucji (np. administracji publicznej, wojska, ciał pradstawicielskich)

3. socjologia zachowania politycznego

4. socjologia międzynarodowych stosunków politycznych

Każdy z tych działów może być uważany za samoistną dyscyplinę. Są one częścią pewnej szerszej całości, która stanowi połączenie ogólnosocjologicznej teorii polityki (socjologii politycznej) z socjologicznymi poddyscyplinami szczegółowymi zajmującymi się analizą stosunków politycznych.

Przedmiotem socjologii polityki jest badanie relacji między organizacjami politycznymi. Ważnym pojęciem jest tu władza, jej zdobywanie i sprawowanie.

Wyróżniamy następujące jej definicje władzy:

1. behawioralne - szczególny typ zachowania polegający na możliwości modyfikacji zachowania innych ludzi

2. teleologiczne - spełnianie pewnych celów, wytwarzanie zamierzonych skutków

3. instrumentalne - możliwość stosowania szczególnych środków, zwłaszcza przemocy

4. strukturalne - stosunek między rządzącymi a rządzonymi

5. władzy jako wpływu - wywieranie wpływu na innych

6. konfliktowe - możliwość podejmowania decyzji regulujących rozdział dóbr w sytuacji konfliktowej

Władza jest to możność rozkazywania w warunkach, w których ten komu się rozkazuje, winien jest posłuchu.

Elementy definicji władzy:

• co najmniej dwóch partnerów stosunku władczego

• rozkaz sprawującego władzę

• posłuch tego nad kim władza jest sprawowana

• normy społeczne

Władza a panowanie u Webera:

Władza- szansa przeforsowania swojej woli

Panowanie - urzeczywistniony potencjał przekonania (legitymizacja)

Władza polityczna ma miejsce wtedy, gdy przynajmniej jeden z podmiotów stosunku władzy ma realną możliwość podejmowania społecznie ważkich decyzji regulujących zachowanie przede wszystkim wielkich grup ludzi a także kiedy ma realną możliwość egzekwowania podjętych decyzji, aż do stosowania przymusu państwowego włącznie.

Zasadnicza różnica między władzą a władzą polityczną polega na tym, że ta druga zawsze łączy się z konfliktami w ramach wielkich grup społecznych wynikłymi na tle różnych dóbr materialnych i niematerialnych.

Do istnienia władzy politycznej konieczne są elementy co w przypadku każdej władzy i ponadto:

1. istnienie społecznego podziału między grupą sprawującą władzę a grupą, w stosunku do której władza jest sprawowana

2. istnienie przymusu jako podstawy sprawowania władzy

3. legitymizacja władzy - istnienie społecznie akceptowalnych norm na wykonywanie władzy

Kategorie władzy politycznej

Można wyróżnić następujące kategorie władzy politycznej:

1. Władza polityczna (węższe znaczenie) należąca do partii zwycięskiej (rządzącej) w wyborach.

2. Władza państwowa przysługuje wskazanemu konstytucyjnie podmiotowi - władza ustanowiona normami prawnymi.

3. Władza publiczna - kategoria prawno - socjologiczna, relacja między władzą państwową a władzą polityczną (partyjną).

Nosicielem władzy politycznej jest państwo, natomiast uczestnikami władzy są organizacje społeczne oraz obywatele.

3 funkcje władzy politycznej

- koordynacyjna- sprowadza się do ustalenia reguł gry dla podmiotów życia społeczno- politycznego

- dystrybucyjna- sprowadza się do tego że państwo dzieli społecznie pożądane wartości np. płaca, praca

- ochrona- władza polityczna stoi na straży istniejącego systemu politycznego

Konkretyzacją władzy jest rządzenie.

Rządzenie - jest to bezpośrednie kształtowanie podejmowanie i egzekwowanie decyzji przez uprawnianie do tego organy państwowe. Na kształt tych decyzji mają wpływ grupy formalne i nieformalne.

GRUPY INTERESÓW

Interes:

• dążenie, którego realizacja w określonych warunkach historycznych sprzyja zaspokojeniu maksymalnej liczby potrzeb.

• Obiektywna relacja między potrzebami a stanem rzeczy, w którym są one realizowane w wyniku określonych działań

Grupa interesu - grupa nie będąca aktorem politycznym, lecz chcąca wywierać wpływ na zarys polityki prowadzonej przez rządy, często pojęcie grupy interesu związane jest z lobbingiem.

Grupy interesu:

• reprezentują interesy określonych grup społecznych wobec innych osób,

• przekazują postulaty swoich członków ośrodkom decyzyjnym,

• oddziałują na rząd, parlament, partie polityczne, opinię publiczną i tym samym wpływają na polityczne rozstrzygnięcia.

Rodzaje interesów grupowych:

1. interesy klas społecznych - wynikają z ich miejsca w społecznym procesie produkcji i z ich stosunku do środków produkcji

2. interesy narodowości i grup etnicznych w państwach wielonarodowościowych

3. interesy grup regionalnych i społeczności lokalnych

4. interesy warstw społecznych, wynikające z różnic sposoby życia, wykształcenia, pracy

5. interesy grup demograficznych, wynikające z różnic wieku i płci

6. interesy grup wyznaniowych

7. interesy grupowe elit politycznych i biurokracji

---