Komunikacja językowa to proces wymiany informacji między ludźmi za pomocą znaków językowych. Aktem komunikacji językowej nazywamy przekaz treści kierowany przez nadawcę (adresanta) do odbiorcy (adresata). Komunikatem nazywamy treść przekazywaną określonym kanałem komunikacyjnym np. dotykowym, wzrokowym, słuchowym (odpowiednio alfabetem Braille'a, gestykulacją, pismem, mową). Funkcje aktu mowy: - f. fatyczna - czyli funkcja mająca na celu utrzymanie kontaktu pomiędzy nadawcą a odbiorcą - f. informacyjna - gdzie najistotniejszy jest przepływ informacji - f. impresywna (perswazyjna) - gdy nadawca stara się wpłynąć na odbiorcę - f. performatywna - gdy wypowiedź wpływa na rzeczywistość (ogłaszam, przysięgam, ślubuję itd.) - f. poetycka - dotyczącą doznań estetycznych - f. ekspresywna - gdzie największą wagę przykłada się do wyrażenia emocji Wyznaczniki komunikowania: Aby miało miejsce co najmniej jedna osoba musi próbować przekazać wiadomość innym Dla samego komunikowania nie jest nieodzowny „właściwy” wybór Aksjomat metakomunikacyjny Watzlawika - człowiek nie może się nie komunikować Komunikowanie - także mimowolne przekazywanie informacji gdy obserwator uzna je za niosącą treść (np. komunikacja niewerbalna)	Tradycja socjopsychologiczna Komunikowanie jako wpływ interpersonalny Poszukuje uniwersalnych praw komunikacji Badania wpływu perswazyjnego - C.Hovland Trzy przyczyny zróżnicowania perswazyjnego: kto-co-komu (nadawca-przekaz-odbiorca) Dwa typy wiarygodności: - fachowość - wrażenie wiedzy (umożliwia szybsze osiągnięcie efektu lecz na krótko) - rzetelność - wrażenie wiary (>odwrotnie<) Tradycja cybernetyczna Komunikacja jako transmisja informacji Informacja to coś co redukuje niepewność - C.Shammon Zakłócenia, szumy - wróg informacji Trzy poziomy problemów w badaniu komunikowania: - kwestie techniczne; - kwes. semantyczne; - kwes. efektywności Tradycja retoryczna Komunikowanie jako kunsztowne przemawianie publiczne Cechy - mowa odróżnia człowieka od zwierząt (m. artykułowana) - efektywność rozwiązywania problemów publicznych - przemawianie - komunikacja jednostronna - przygotowanie retoryczne - potęga i piękno języka - sztuka, nie nauka - publiczna mowa - domena mężczyzn Tradycja semiotyczna Komunikacja jako proces dzielenia się znaczeniami poprzez znaki - znak - dowolny element zdolny do reprezentowania czegoś innego; kombinacja elementu znaczącego i znaczonego; odnosi się do czegoś innego niż on sam Język jest polisemiczny - może mieć wiele znaczeń (denotacja - słownikowe znaczenie; konotacja - znaczenie skojarzeniowe) Związek między słowem a rzecza jest wieloznaczny Semantyczny trójkąt Richardsa myśl-odniesienie >>>>>> słowo-symbol rzecz-odnośnik
Cechy języka jako instrumentu komunikowania: Dwoistość języka polega na tym, że składa się on z dwóch struktur - fonologicznej i gramatycznej. Podwójna organizacja języka umożliwia generowanie praktycznie nieskończenie wiele informacji. Dwoistość języka jest podstawą jego produktywności. Produktywność czyli możliwość wyrażania w danym języku zupełnie nowych komunikatów. Arbitralność języka polega na zerwaniu z obrazowością oznaczenia. Język nie zawiera wymogu jakiegoś ikonograficznego podobieństwa między nim a rzeczywistością, której dotyczy. Zdolność do wzajemnej wymiany oznacza możliwość przekazywania i odbioru informacji w ramach tego samego systemu. Efektem jest zrozumienie przez odbiorcę informacji, który posługuje się tym samym systemem języka co nadawca. Specjalizację języka można określić jako zdolność do wywoływania reakcji zgodnych z zamysłem osoby wykorzystującej język jako narzędzie wpływu. Przemieszczanie oznacza, iż za pomocą języka możemy komunikować o sprawach jakie wydarzyły się dużo wcześniej i w innym miejscu niż to w którym zachodzi proces komunikacji. Transmisja kulturowa - język jest uniwersalnym narzędziem umożliwiającym przekaz kultury w sensie jednostkowym i społecznym. Przyswajając język zapoznajemy się z dorobkiem kultury. Za R. Bellem można wyróżnić następujące orientacje teoretyczne badań nad językiem: Lingwistyczna - zajmuje się idealnym użytkowaniem języka, poszukuje ogólnych zasad obowiązujących w funkcjonowaniu wszystkich języków. Cybernetyczna - Centralnym punktem jest efektywność przekazu informacji od nadawcy do odbiorcy. Liczy się maksymalna efektywność komunikacji, która występuje gdy repertuar zdolności i umiejętności komunikacyjnych nadawcy i odbiorcy są identyczne. Orientacja ta zajmuje się także badaniem szumów. Etnologiczna - język jest „pomostem” między kulturą a członkami danej społeczności. Język narzuca człowiekowi sposób kategoryzacji świata, a tym samym określa procesy spostrzegania, porządkowania wiedzy, myślenia i mówienia o tym świecie. Socjologiczna - ustala relacje między strukturą społeczną i językiem. Przyjmuje się zależność, iż struktura społeczna wpływa na strukturę języka. Psychospołeczna - charakterystyczne właściwości tej orientacji: - nadawcę i odbiorcę wyrażeń językowych traktuje się jako aktywne podmioty kształtujące łącznie proces komunikacji językowej - wyjaśnianie procesu kom. Językowej polega na odwoływaniu się do właściwości lub procesów psychologicznych nadawcy i odbiorcy przekazu językowego.	Tradycja socjokulturowe komunikacja jako tworzenie i odgrywanie rzeczywistości społecznej ludzie tworzą i odtwarzają kulturę E. Sapior, B. Whorf - relatywizm językowy; język kształtuje percepcję rzeczywistości Proces komunikacji tworzy rzeczywistość, podtrzymuje ją, naprawia lub przekształca Tradycja krytyczna Komunikowanie jako wyzwanie rzucone niesprawiedliwemu dyskursowi Szkoła frankfurcka Piętnowanie trzech cech współczesnej cywilizacji: - kontrola nad językiem - rola mediów w przytępianiu wrażliwości na represje - ślepa ufność w metodę naukową Rozbieżność między głoszonymi przez polityków liberalnymi wartościami wolności i równości a niesprawiedliwą koncentracja władzy i nadużyciami Tradycja fenomenologiczna Komunikacja jako doświadczenie siebie i innych przez dialog Nacisk na interpretację własnych doświadczeń subiektywnych Trzy warunki porozumiewania się ludzi: - stosowność (zgodność myśli z działaniem) - bezwarunkowo pozytywny stosunek - pełne empatii zrozumienie Kryteria znaków: ikona - przypomina do pewnego stopnia swój obiekt, do którego się odnosi (np. fotografia) symbol - nie istnieje żadne podobieństwo między znakiem a przedmiotem; zdolność komunikacyjna symbolu to efekt umowy indeks (wskaźnik) - istnieje samodzielnie i łączy się z przedmiotem (np. dym jako wskaźnik ognia) Kody: system organizacji znaków kody zachowania i kody oznaczające: - k. zachowania - dotyczą sytuacji i roli społecznej - k. oznaczające - systemy złożone ze znaków c) kody są powiązane ze sobą (np. kodeks drogowy) analogowe - elementy działają w zespoleniu, trudne do odczytania, bywają wyrażane w k. cyfrowych cyfrowe - elementy składowe wyraźnie oddzielone od siebie
Kompetencja językowa wg. Chomsk'ego Umysłowa zdolność człowieka pozwalająca budować dowolną liczbę zdań ze skończonego zbioru elementów językowych oraz odróżniać zdania gramatycznie poprawne od niepoprawnych. Czynniki określające kompetencje językowe: - kreatywność; - gramatyczność; - akceptabilność (zdolność do rozróżniania poprawności językowej); - interioryzacja (nieuświadomiony proces uczenia się języka ojczystego) Koncepcja O.H. Mowrera Proces komunikacji językowej polega na przekazywaniu znaczenia od jednej osoby do drugiej. Przy czym podstawowa forma przekazu językowego - zdanie, nie jest bezpośrednio nośnikiem znaczenia. Znaki w zdaniu pełnią jedynie funkcję uczynnienia w umyśle odbiorcy znaczeni podobnego do, które istnieje w umyśle nadawcy. Komunikacja służy przede wszystkim organizowaniu wiedzy posiadanej przez ludzi. Koncepcja J. Ruesch'a Informacje pełnią funkcje kontroli zachowania, a więc badanie informacji i procesu ich wymiany pozwala na pełniejsze zrozumienie ludzkiego zachowania. J.Ruesch uważa, że proces komunikacji spełnia trzy funkcje: umożliwia przyjmowanie, ocenianie i przekazywanie wiadomości. Koncepcja H. Gilles'a Zmiany, które zachodzą w procesie komunikacji spowodowane są głównie motywacją osób, oznacza dostosowanie stylu mowy do postawy i działań w stosunku do partnerów komunikacji. Wzajemne upodabnianie się stylów mowy określa jako konwergencja, natomiast powiększanie rozbieżności w tym zakresie jako dywergencję. Koncepcja N.A. Rubakin'a W swojej koncepcji przypisuje podstawowe znaczenie pojęciu mnemy. Mnema to całokształt naszych doświadczeń. Wypowiadając określone słowo albo je percypując nie odnosimy tego do realnej rzeczywistości takiej, jaka ona jest, lecz do takiej, jaką się nam wydaje. Proces ten nazywa Rubakin projekcją słowa.	Krzysiek ; )

---