Pytania na Wspolczesna Systemy Polityczne, Politologia WSNHiD, Licencjat, III SEMESTR, Współczesne systemy polityczne


1.Zdefiniuj pojęcia: ustroju państwowego, ustroju politycznego, ustroju społeczno-gospoodarczego.

Ustrój państwowy - to całokształt organizacji państwa i metod działania władzy państwowej.

Podział ustroju państwowego:

1. Ustrój polityczny

2. Ustrój społeczno-gospodarczy.

Ustrojem państwowym zajmuje się prawo konstytucyjne .

Ustrój polityczny - pojęcia w swojej polityce użył Arystoteles.

Ustrój Polityczny - to prawno-instytucjonalny wyraz struktury i funkcjonowania władzy politycznej. Niektórzy dodają, że są to też normy konstytucyjne które stanowią o granicach, celach czy metodach tej władzy.

Jeśli chcemy z analizować ustrój polityczny jakiegoś państwa albo porównać ustroje różnych państw to o musimy zobaczyć jaki jest status jednostki w tym państwie, kto jest suwerenem w tym państwie, jaka jest organizacyjna struktura władzy publicznej, jakie są zasady funkcjonowania tejże władzy publicznej, jakie są relacje miedzy organami bądź grupami władzy publicznej. Jeśli te elementy zbadamy to będziemy potrafic scharakteryzować ustrój danego państwa.

Ustrój społeczno- gospodarczy - są to:

- materialne warunki życia społecznego

- strukturę własnościową

- funkcjonowanie gospodarki i finansów publicznych

2. Wyjaśnij co to są: instytucje ustrojowe, zasady ustroju.

Instytucje ustrojowe - stanowią wyodrębnione i celowo powiązane ze sobą zespoły norm prawnych urządzeń materialnych i środków działania - służących realizacji władzy państwowej. U podstaw tak pojmowanej instytucji ustrojowej leżą pewne idee, które określają istotę i cel. Dzięki prawu , które nadaje tym ideom odpowiedni kształt, mogą one zaistnieć w danej dziedzinie stos. społ. Dzięki temu powstaje jakaś instytucja ustrojowa. Ale nie należy tego idealizować trzeba mieć świadomość , że mamy pewne idee i prawo tym ideą nadaje określony kształt. W rezultacie powstaje określona instytucja ustrojowa. Ale po jakimś czasie każda instytucja ustrojowa zaczyna iść własnym życiem. I często jest tak , że widzimy rażącą dysproporcję między założeniami a działaniem tej instytucji. Rzadko jest tak, że instytucja ustrojowa istnieje w niezmienionym kształcie.

Zasady ustroju (często są nazywana zasadami konstytucyjnymi) zasady ustroju to naczelne, najważniejsze rozstrzygnięcie, charakteryzujące ustrój państwowy, zawarte w konstytucji (jeśli państwo taką posiada) .Nie zawsze zasady ustroju są jednoznacznie i jasno wyrażone w konstytucji.

Nie zawsze jednak zasady ustroju są jasno wyrażone w konstytucji, czyli można powiedzieć , że z reguły są zawarte w konstytucji ale nie wprost, nie w postaci gotowych sformułowań. Zasady ustrojowe są b. ważne ponieważ tworzą to co można nazwać fundamentem prawa konstytucyjnego, rozstrzygają one o istocie i charakterze konkretnego państwa. Katalog(doktryna) zasad zawartych w tych konstytucjach jest różny ale istnieje pewne minimum zasad, których naruszenie bądź zmiana może spowodować zmianę ustroju.

3. Przedstaw jak może być pojmowane pojęcie konstytucja.

Konstytucja - trojakie rozumienie tego terminu:

  1. znaczenie socjologiczno-polityczne - konstytucja to faktyczny układ sił politycznych istniejących w danym państwie, który decyduje o treści prawa. Takie pojmowanie terminu konstytucja oznacza, że mamy do czynienia z konstytucją faktyczną. Tak pojmowaną konstytucje posiada każde państwo, niezależnie od systemu politycznego a także niezależnie od tego czy państwo posiada konstytucje pisaną czy nie. Np Wielka Brytania nie ma pisanej konstyt.Tworzą ją różne akty prawne.

  2. konstytucja materialna - całokształt norm prawnych mających za przedmiot ustrój polityczny państwa, bez względu na ich charakter prawny i ich aktów prawnych które są zawarte. (mogą być zawarte w ustawach, w normach zwyczajowych prawa )

  3. konstytucja w znaczeniu konstytucja formalna - (najczęściej się z nią spotykamy) jest to akt pisany , ustawa zasadnicza zawierająca normy o najwyższej mocy prawnej, regulujące podstawy ustroju politycznego i społecznego. Jest ona uchwalona przez powołany do tego organ i jest zmieniana w poszczególnym trybie. Taką konstytucje w znaczeniu formalnym może stanowić jeden akt prawny albo więcej o szczeg. mocy prawnej ściśle ze sobą związ. i tworzących integralną całość np.: po transformacji w Polsce zanim została uchwalona konstytucja aktualnie panująca z 1997r mieliśmy do czynienia z małą konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej z 1992, mieliśmy do czynienia z ustawą konstytucyjną z tego samego roku o trybie przygotowania ustalenia konstytucji, i mieliśmy do czynienia z sytuacją, że mimo transformacji zostały utrzymane pewne ustalenia konstytucji z 1952r.

  1. Wyjaśnij co to znaczy, że konstytucja jest ustawą zasadniczą.

Konstytucja jest ustawą zasadniczą - oznacza to :

  1. obowiązuje ona we wszystkich rodzajach stosunków prawnych

  2. że jest bezpośrednio stosowana przez wszystkie rodzaje organów państwowych

  3. jednostka może wprost powoływać się na normy konstytucyjne.

Ale to jeszcze nie wystarczy;

Konstytucja jest szczególną ustawą zasadniczą bo:

  1. Jest zbiorem praw kardynalnych, stanowiących fundament społecznego i polit ładu, wyznacza pole

działania władzy oraz gwarantuje prawa i wolność jednostki

  1. zawiera ona podstawowe zasady dotyczące treści prawa, określa hierarchie aktów prawnych a także to co nazywamy trybem stanowienia prawa (kompetencje odpow. organów do wydawania aktów pranych).

  2. Oznacza to , że konstytucja zajmuje najwyższe miejsce w hierarchii aktów prawnych , tzn.; organy państwowe nie mogą oznaczać norm sprzecznych z konstytucją.

To że konstytucja zajmuje najwyższe miejsce w hierarchiach prawnych oznacza, że organy państwowe nie mogą oznaczać norm sprzecznych z konstytucją. To, że organy państwowe nie mogą oznaczać norm sprzeczn z konsty nazywa się - negatywny aspekt nadrzędności konstytucji.

Ale to , że konstytucja jest najwyższym źródlem prawa oznacza że organy państwowe w swojej działalności prawotwórczej powinny konkretyzować i rozwijać postanowienia konstytucji - pozytywny aspekt nadrzędnośći

5. Przedstaw sposoby definiowania systemu politycznego.

SYSTEM POLITYCZNY.- jest to pojęcie stosunkowo młode. Spojrzenie systemowe jest jednym ze spojrzeń znaczących w nauce i charakteryzuje się jedną podstawową cechą , - jest to spojrzenie, które spostrzega świat, politykę, w kategoriach związków i integracji.

Pod pojęciem systemów rozumiemy : zintegrowane całości których własności nie są prostą sumą własności poszczególnych części tych całości.

W działaniu systemów istotną rolę odgrywa proces który nazywa się transakcją . Transakcja to wzajemnie zależne i jednoczesne oddziaływanie na siebie wielu elementów składowych danej całości. W każdym systemie możemy wyróżnić poszczególne części ale cały ten system nie jest sumą tych części .

Ale nawet jak to wszystko dodamy to jeszcze nie będzie system. Można powiedzieć tak: Myślenie systemowe to myślenie w kategoriach procesów.

Co nazywamy systemami w stosunkach społecznych ? Systemami w stosunkach społecznych określamy współzależne duże społeczności, których przetrwanie wymaga podporządkowania normom stosunków międzyludzkich i regułom podziału pracy oraz egzekwującemu ich przestrzeganie i organizującemu współdziałanie kierownictwu.

DEFINICJE SYSTEMU POLITYCZNEGO.

Na gruncie socjologii amerykańskiej - mówi się, - że system polityczny to ogół struktur, procedur, i instytucji, które działają wspólnie aby znaleźć rozstrzygnięcie problemu.

We Francji definiuje ię system polityczny - jako całokształt wzajemnych politycznych powiązań istniejącym w globalnym systemie jakim jest społeczeństwo.

Wg prof. Łopatki - system polityczny to idee i warunki polityczne , organizacje i instytucje uczestniczące w kraju i organizujące to życie oraz normy regulujące i organizujące wcielenie w życie idei i wartości politycznych ale także regulujące strukturę i funkcjonowanie organizacji politycznych.

Wg Franciszka Ryszki -system polityczny to rzeczywiste zależności pomiędzy podmiotami działań politycznych wedle ich stosunków do władzy.

Nie trzeba zapamiętać powyższych wszystkich tych definicji.

DEFINICJA, KTÓRĄ BĘDZIEMY SIĘ POSŁUGIWAĆ>

System polityczny - to ogół organów państwowych partii politycznych, grup interesów, reguł i zasad na podstawie których one funkcjonują, relacji między nimi i funkcji jakie wykonują wobec otoczenia

  1. Wymień główne elementy systemu politycznego.

Możemy wyróżnić główne elementy systemów politycznych:

  1. jest to społeczność ( społeczność jest współzależna, składa się ona z grup, których interesy mogą być zbieżne ale mogą być różne,) to jest najważ. element !

  2. są organizacje artykułujące i reprezentujące interesy tych grup poprzez zdobywanie i sprawowanie władzy państwowe, bądź wywieranie wpływu na władzę państwową. ( są to bardzo różne organizacje , najważniejszymi wśród tych organizacji będą partie Polit.)

  3. instytucje władzy państwowej chodzi tu o inst. dysponujące monopolem uzgadniania interesów nie tylko środkami perswazji ale środkami przymusu. ( podstaw elementem jest perswazja, ale czasem to nie wystarcza, są ludzie wyjątkowo odporni na perswazję, pozostaje wtedy druga metoda (jeśli słowo nie wystarcza) można użyć siły a czasami wystarczy grożba użycia siły np. samoloty tureckei zapuszczają tylko silniki i od razu przypominają kto tu rządzi)

  4. formalne i zwyczajowe normy regulujące wzajemne relacje i funkcjonowanie wszystkich części składowych systemu.

  5. Idee i wartości polityczne

Najważniejszym elementem systemu politycznego jest społeczeństwo.

7 . Co to jest otoczenie systemu politycznego.

System polityczny nie działa w próżni , działa w jakimś otoczeniu Obejmuje dwie sfery : wewnętrzną i zewnętrzną.

Sferę wewnętrzną - to ekonomiczne, społeczne(struktura socjalna) i kulturowe przejawy funkcjonowania społeczeństwa( idee i poglądy które istnieją i konkurują ze sobą w społeczeństwie). To środowisko naturalne.

Sfera zewnętrzna - na nią składa się otoczenie danego państwa, charakter stosunków międzynarodowych. A w szczególności wzajemne relacje między systemem danego państwa a systemami innych państw i organizacjami międzynarodowymi.

Jaki jest związek miedzy pojmowaniem systemu politycznego a samym systemem?

Istota powiązań miedzy otoczeniem systemu politycznego a systemem politycznym polega na tym , że mamy do czynienia z dwu stronnymi powiązaniami. Z jednej strony to otoczenie zew i wew. zasila system polityczny ale z drugiej strony pozostaje też ten system Polit, pod jego oddziaływaniem. Można powiedzieć, że te dwustronne powiązania pozwalają jakby systemowi politycznemu przystosować się do zmieniających się warunków w jego otoczeniu. Trzeba tu umieć pogodzić wymogi centralnego kierowania państwem z dążeniem do autonomicznych systemów stanowiących to otoczenie. Jest to sytuacja taka która zmusza system polityczny biorąc pod uwagę otoczenie. do poszukiwania nowych rozwiązań. Takich rozwiązań, które zintegrowały by system z otoczeniem i które by zapobiegły destabilizacji.

8. Jakie funkcje spełnia system polityczny.

  1. funkcja regulacyjna -( oznacza sterowanie procesami wg reguł przyjętych w danym systemie politycznym)

  2. funkcja mediacyjne- ( sprowadza się do rozwiązywania konfliktów, do mediacji, sprzecznych interesów grupowych.

  3. funkcja adaptacyjną -( przejawia się w usprawnianiu działania instytucji wchodzących w skład danego systemu politycznego oraz w poszerzaniu bazy funkcjonowania systemu politycznego)

  4. funkcja innowacyjna- ( polega na wprowadzeniu do otoczenia systemu politycznego nowych reguł i mechanizmów działania)

Pod pojęciem funkcji systemu politycznego rozumiemy każde działanie zmierzające do podtrzymania istniejącego stanu jak i dalszego jego rozwoju.

9. Przedstaw znane tobie klasyfikacje systemów politycznych.

Można zwrócić uwagę na 3 próby.

I.Pierwsza najstarsza, najprostsza klasyfikacja wg Arystotelesa. Przyjął liczbę sprawujących władzę. Wyróżniał rządy jednostki, rządy niewielu, rządy wielu.

II klasyfikacja Max Weber - jako kryterium klasyfikacji przyjął rodzaj władzy w systemie politycznym albo rodzaj legitymacji na jaką powołują się rządzący .

Stworzył on 3 idealne typy władzy /czyli takie których nie ma w rzeczywistości/. Wzorce nie istniejące w rzeczywistości - on je stworzył o pewne uogólnienia i idealizację sytuacji empirycznej

1-typ racjonalnie legitymistyczny - jest to rodzaj systemu politycznego w którym sprawujący

władzę żądają posłuszeństwa wobec niej, opierając się na podporządkowaniu wynikającym z norm prawnych, legalnie określających zakres kompetencji jaką dysponuje.

Wniosek :władza wywodzi się z porządku władza prawnego i może być sprawowana przez osoby lub instytucje wyraźnie prawem określonym. Ten typ opiera się na władzy.

2-typ tradycjonalistyczny- ten opiera się na tradycji historycznej sankcjonującej zeczywistość.

3-typ charazmatyczny - rządzący wywodzą swoją legitymacje z prestiżu jednostek lub grup rządzących. Charyzma jest bardzo ważna. System różnych celów władzy, gdzie cele dzięki charyzmie znajdują się u władzy. Idee i władza nie mają charakteru stałego.

III klasyfikacja systemów politycznych:

- systemy demokratyczne, - systemy niedemokratyczne. My będziemy się posługiwać takim systemem.

Oba systemy można podzielić według: reżimu politycznego, zasad organizacji aparatu politycznego, struktury funkcjonowania państwa

1.Systemy demokratyczne ( wg starożytnej Grecji ,słowem t tym oznaczano rządy ludów demos - lud). Ale demokracja to nie tylko starożytna Grecja to również starożytny Rzym, później po 1000 lat demokracja odrodziła się w państwach - miastach średniowiecznej Itali1.

Współcześnie jak mówimy o demokracji to wyraża ona koncepcję polityczną. Artykułuje aspiracje jednostek i grup społecznych, które kiedyś nie uczestniczyły w życiu politycznym państw. Wielu mówi , że demokracja jest najlepszym systemem, ale dlaczego, bo jest najmniej złym. Fascynacja demokracją następuje wtedy gdy państwo wybija się z niedemokratycznego na demokratyczne, Ale po dwóch trzech latach ten stosunek do demokracji diametralnie się zmienia.

My nie będziemy się zajmować samą ideą demokracji ale raczej tym co się zmieniło w podejściu do demokracji po II wojnie Światowej.

Mankamentem jest to , że mniejszość musi się podporządkować większości. Pytanie czy większość ma zawsze rację?...Czym innym jest ideał demokracji do którego się dąży a czym inny jest realny ustrój demokratyczny w określonym państwie i w określonym momencie historycznym.

10. Na czym polegała reinterpretacja pojęcia demokracja po II wojnie Światowej?..

Po II wojnie Światowej następuje reinterpretacja pojęcia demokracja. Oznacza to przyjęcie pewnego zespołu realistycznych założeń, które wynikają z obserwacji rzeczywistości politycznej. Te założenia reguł podstaw ukształtowanej w koncepcji demokracji na przełomie 19/20 wieku, podważają tezę możliwości urzeczywistnienia rządów większości a więc tych rządów , które miałyby wyrażać wolę ludu lub narodu. Udział każdego z nas jeśli nie pełnimy żadnej funkcji w zakresie sprawowania władzy, sprowadza się do jednej rzeczy : do udziału w wyborach. I wtedy nasz wpływ się kończy. Możemy czekać do następnych wyborów. I nic więcej nie możemy zrobić , my nawet nie możemy odwołać naszych przedstawicieli.

Jeśli by z analizować główne wątki nad demokracją po II wojnie światowej to można by zauważyć , że można wyodrębnić dwa zasadnicze sposoby takiego , nowego jej definiowania.

Pierwszy sposób: jeśli chodzi o nauki prawne to w prawie traktuje się demokrację jako swoisty typ reżimu politycznego. A cóż to jest reżim polityczny? Jest to jeden z elementów formy państwa i jest to reżim który określa charakter stosunków między aparatem państwowym a ludnością. Reżim może być demokratyczny ( tj wtedy kiedy obywatele mają wpływ na określania celów dla państwa, obywatele mają wpływ na wybór określonych organów dla państwa, kiedy aparat państwowy rządzi w państwie w taki sposób jakby liczył się z obywatelami. Więc nauki prawne traktują demokrację jako swoisty typ reżimu politycznego .

Drugie podejście - występuje w politologii. Otóż w politologii pojęcie demokracji obejmuje:

Z tego widać , że jest zasadnicza różnica w pojęciu systemu demokracji przez prawo a przez politologię.

Co decyduje dzisiaj o demokratyzmie systemu politycznego?

O demokratyzmie systemu politycznego decydują tzw procedury polityczne a zwłaszcza zagwarantowanie możliwości odbywania cyklicznych , rywalizacyjnych wyborów.

Niektórzy powiadają, że istnieje tzw minimum proceduralne :

Wniosek: Demokrację należy traktować jako określony efekt polityczny polegający na ukształtowaniu relacji politycznych w taki sposób , który pozwala na złagodzenie napięć i antagonizmów pomiędzy poszczególnymi grupami społecznymi tworzącymi wspólnotę polityczną.

We współczesnych państwach kształt demokracji jest różny. \Otóż jest kilka cech, które pozwalają nam udowodnić, że w poszczególnych państwach stan demokracji jest różny:

Dzisiaj nie pyta się o to jak powinien funkcjonować system demokratyczny tylko jak rzeczywiście funkcjonuje .

11. Omów fale demokracji.( etapy)

W drodze od autorytaryzmu do demokracji wymienia się tzw. 4 fale demokracji:

  1. Pierwsza fala zaczęła się w końcu 18 wieku ( narodziny państwa konstytucyjnego) - 1918, 1919 w Europie. W ciągu tych 100lat w czasie pierwszej fali ukształtowały się :

Wtedy był na świecie już 26 państw demokratycznych. Z reguły jak coś się rozwija to potem następuje regres. Lata 1922 - 1945 to jest okres regresu demokracji. Następują narodziny faszyzmu. Przyjmuje się że już tylko 11 pąństw jest demokratycznych.

  1. Duga fala demokratyzacji -1945 -1960r - po zwycięstwie aliantów nad koalicja totalitarną następuje demokratyzacja dawnych państw totalitarnych : Niemiec, Włoch i Japonii, a także niektórych państw od nich uzależnionych. Obserwujemy narodziny rozwój procesu, który nazywa się dekolonizacja. Dekolonizacja wielu krajów Afryki i Azji umożliwiła wielu krajom przynajmniej przejściowo demokratyzacje wielu nowych niepodległych państw. Szacuje się że liczba państw demokratycznych wzrasta z 11 do 39r. .. Przełom lat 60 i 70 to kolejny regres. W tym czasie powstają dyktatury : Grecji, w Korei Południowej , Nigerii, na Filipinach a także w wielu krajach Ameryki Łacińskiej. W 1973r liczba państw demokratycznych spada do 29. .. .

  2. Trzecia fala demokratyzacji - w 1974r - 1989 - zapoczątkował ją upadek autorytarnych dyktatur Grecji i Portugalii . W rok później śmierć gen Franko - rozpoczyna demokratyzację w Hiszpanii . Koniec lat 70 to dekada demokracji w Ameryce Łacińskiej( np.: Ekwador, Peru, Argentyna, Urygwaj, Panama, Gwatemala….)

Fali tej sprzyja kryzys legitymacji państw autorytarnych . Przede wszystkim brak sukcesów rządów wojskowych które pojawiły się w wielu państwach. .

Demokracji sprzyja rozwój gospodarczy państwa i wzrost wykształcenia obywateli. W tym państwach z trzeciej fali demokratyzacji - na pewno dokonał się pewien postęp gospodarczy. Do lat 70- 20 wieku istniała silna zależność między wpływami religii protestanckiej a stabilnością demokracji. Stabilne odporne na autorytaryzm państwa ja USA , Wielka Brytania , Państwa skandynawskie, - to państwa gdzie kościoły protestanckie były dominującymi . Trzecia faza demokracji jest dziełem społeczeństw katolickich. Dodatkowym czynnikiem demokratyzacji była tez siła atrakcyjnych demokracji liberalnych zachodu. To się nazywa tzw efektem demonstracji. ( coś działa dobrze w innym państwowej to też chce się to) a jeśli do tego dodamy pomoc materialna, zachęty ..) Jeszcze jedna rzecz która ma wpływ na 3 falę demokratyzacji: to jest to co nastąpiło w dawnym ZSRR - dojście do władzy Gorbaczowa jego polityka pierestrojki , ( Gorbaczow jest autorytetem w świecie a nienawidzony we własnym państwie) .

  1. czwarta fala demokratyzacji - po 1989r -po upadku ZSRR i po transformacji ustrojowych państw uzależnionych od dawnego ZSRR. Tą falę zapoczątkowały w Polsce obrady okrągłego stołu, wiosną 89 a w Pradze tzw. aksamitna rewolucja .

12. Omów klasyczne zasady demokracji liberalnej.

Wszystkie państwa demokratyczne opierają się na podobnych zasadach demokracji liberalnej.

Pierwsza zasada: zasada suwerenności społeczeństwa obywatelskiego ( ta zasada jest realizowana przez powszechne, równe, bezpośrednie, tajne wybory parlamentarne jak i do władz samorządowych.

Druga zasada - pluralizmu - pluralizm występuje tylko w państwach w których :

Relacja między rządzącymi a opozycją ma jakby dwa obszary : sporów i rywalizacji -zadaniem opozycji jest totalna krytyka tych co mają władzę. Opozycja nie musi przedstawiać swoich programów. Między opozycją a obszarem sporów i rywalizacji , poza obszarem powinien istnieć pewien obszar współpracy oparty na zgodności poglądów co do zasad i podstawowych interesów państwa ( u nas na razie nie istnieje). Ten obszar powinien dotyczyć spraw, które są ponad polityką o dużej wyniosłości społecznej Np. co stoi na przeszkodzie aby opozycja i przedstawiciele władz usiedli i razem wspólnie się zastanowili jak powinien wyglądać zreformowany system zdrowia w Polsce. Czy przynależność do takiej czy innej partii jak się zachoruje - to czy potrzeby w kwestii zdrowia są różne?” Jak człowieka dopadnie choroba to czy jest w partii, czy nie.. chce być przyzwoicie leczony.

W niektórych państwach rządzący i opozycja zgadzają się na remis w niektórych sytuacjach. Jeśli jest jakaś poważna kwestia. Kiedy wynik sprawy jest niepewny.

Remis to nie jest zwycięstwo ale to jest lepsze niż porażka.

Dzięki pluralizmowi możliwe są rządy alternatywne czyli płynna wymiana partii u steru władzy. Czyli możliwe jest zgodne z wola większości wyborców przechodzenie partii rządzących do opozycji i odwrotnie. Czyli możliwa jest taka płynna alternacja władzy.

3 Zasada - konstytucjonalizm - oznacza to że władza państwowa jest ograniczona przez konstytucję, i że ochrona wolności obywateli ma gwarancję wyższe i mocniejsze niż te które wynikają z ustaw zwykłych. Konstytucja jest gwarancją praw własności. Głównym zadaniem konstytucjonalistów jest ograniczenie włądzy państwa przez normy konstytucyjne i ochrona praw obywatelskich.

4 zasada - zasada podziału władzy - twórcą tej zasady był Monteskiusz - „ O duchu Praw” - jego fundamentalne dzieło . Mówimy tylko o pewnym wycinku poglądów Monteskiusza. Monteskiusz twierdził, że istnieją 3 pola aktywności którym odpowiadają trzy władze. Władza ustawodawcza , władza wykonawcza i władza sądowa.

Po drugie mówiła tak , że jeśli ma być zapewniona wolność polityczna to władze te powinny być rozdzielone. Zwracał uwagę, że tak właśnie jest w despocjach , że dwie albo 3 władze są w jednym ręku. Mówił tak: że jeśli idzie o władzę ustawodawczą, prawodawczą to winna być powierzona parlamentowi, jako przedstawicielstwu społeczeństwa, tym co maiło zniechęcać władzę ustawodawczą do wznoszenia się ponad władzę wykonawczą i sądową miała być jej struktura. Monteskiusz opowiadał się za parlamentem dwuizbowym. Izba pierwsza to maiła być tzw. izba ludowa , która miała być tworzona w wyborach cenzusowych, natomiast izba wyższa miała być izbą dziedziczną która miała reprezentować ludzi wyróżniających się rodem bogactwem i zaszczytami.

Monteskiusz opowiadała się także za krótkimi kadencjami izby ludowej, to miała być także gwarancja aby się ona nie wywyższała. Natomiast zewn. hamulcem dla parlamentu miało być jego zdaniem przyznanie monarsze prawa zwoływania i ograniczania posiedzeń parlamentu. Król mógłby także nie zatwierdzać ustawy , która godziłaby w władzę wykonawczą. Władza wykonawcza miała należeć do monarchy, który wykonywa by prawa przy pomocy mianowanych przez siebie urzędników i ministrów, władzę sądową miały sprawować wybierane na krótkie kadencje niezawisłe trybunały.

Monteskiusz mówił tak , że te 3 władze jednej strony miały być rozdzielone ale z drugiej strony miały być stopione ze sobą .Stosunek między tymi władzami nie miałby nic z separacją działania natomiast istota stosunku między tymi władzami polegałaby :- wzajemnym uzupełnianiu się ,- na wzajemnym kontrolowaniu się

- na wzajemnym hamowaniu się ( aby jedna władza nie mogła stanąć nad drugą). A jeśli idzie o władzę sądową to ta miała by być hamowana przez związaniu sędziów ustawą, oraz poprzez wymóg rotacji kadr wymiaru sprawiedliwości. Monteskiuszowska teoria podziału władzy w państwie miała jakby zastąpić absolutyzm królewski a od schyłku 18 wieku stała się jedną z klasycznych form ideologii mieszczańskiej.

Ta zasada dzisiaj oczywiści także występuje. Dziś z poglądów Monteskiusza zostało:

- dzisiaj przyjmuje się, że koncepcja podziału władzy ma 3 aspekty.

Aspekt 1 - aspekt funkcjonalny / przedmiotowym - działalność państwa zostaje podzielona na 3 funkcje ; Poszczególne władze wypełniają swoje funkcje w oparciu o kompetencje przyznane im przez konstytucje , uchwaloną przez suwerena stojącego ponad nimi. Te funkcje to : prawodawstwo a więc wydawanie ogólnie obowiązujących norm prawnych,

Wykonawstwo stanowiące realizację zadań państwa w odniesieniu do konkretnych przypadków za wyjątkiem kwestii spornych, sądownictwo polegające na rozpatrywaniu sporów.

Aspekt 2 - -aspekt organizacyjny / podmiotowy - te trzy wymienione w aspekcie funkcje państwa zostają uporządkowane :

Aspekt 3 - personalny - podział władzy jest nieskuteczny jeśli ta sama osoba sprawowałaby te same funkcje zasada incompatibilitacji - zasada zabraniająca sprawowania jest samej grupie osób stanowiska w różnych organach państwowych , różne funkcje wiąże się z zasadą incompatibilacji.

Wniosek : dla właściwego funkcjonowania podziału władz konieczne jest równoczesne powiązanie tych trzech aspektów.

Z podziałem władz łączy się zasada wzajemnego oddziaływania różnych władz na siebie.

Oddziaływanie poszczególnych władz na siebie w różnych państwach demokratycznych przejawia się w rózny sposób.

Zasada ta oznacza, że z punktu widzenia podziału władz niedopuszczalna jest zarówno całkowita separacja trzech władz oraz, że zaprzeczeniem idei podziału władz jest także supremacja jednego organu lub grupy na pozostałymi.

Z realizacji zasady podziału władz wynika konieczność określenia wzajemnych stosunków pomiędzy organami państwa należącymi do poszczególnych władz a tym samym i systemu rządów tzn relacji pomiędzy tymi władzami.

Biorąc tak pojmowane systemy rządów traktowane jako relacja między tymi trzema władzami to możemy wyróżnić :

5 zasada - szczególny status obywatela w państwie - status zapewnia mu przynajmniej 3 podstawowe formy wolności wyboru

    1. prawo wyboru idei i opinii -

    2. prawo wyboru organizacji Politycznej i społecznej do której może on należeć lub z którą może się identyfikować.

    3. Prawo wyboru z zakresu i form aktywności politycznej przejawiającej się w tym, że nikt nie może zmuszać obywatela do aktywności politycznej a przepisy prawne chronią dobrowolność uczestnictwa w wyborach , w organizacjach protestach.

6 zasada - światopoglądowa , religijna , moralna neutralność państwa i prawa -

  1. Oznacza to że aparat państwa nie wyróżnia żadnego wyznania religijnego i żadnej koncepcji moralnej nawet gdyby były one popierane przez większość obywateli.

  2. Po drugie państwo i prawo traktują religijne moralne poglądy swoich obywateli jako ich sprawę prywatną o której jednak wolno im publicznie dyskutować.

  3. Po trzecie - państwo chroniąc prywatność wierzeń i przekonań religijnych ma obowiązek zapewnić warunki do debaty publicznej nad nimi ale w swoich decyzjach nie bierze pod uwagę wierzeń i przekonań. I wreszcie państwo neutralne nie daje pierwszeństwa żadnym wartościom religijnym i moralnym ale zwalcz wszystkich tych , którzy z ich powodów chcieli by kogoś dyskryminować lub obdarzać przywilejami.

13. Scharakteryzuj pojęcie „społeczeństwo Obywatelskie”

Społeczeństwo obywatelskie - było różnie określane; pojęcie jest stare -

Współcześnie - społeczeństwo obywatelskie to społeczeństwo dobrze zorganizowane i niezależne od ingerencji władz państwowych. To społeczeństwo, gdzie mediatorem w konfliktach interesów jest prawo.

Kilka form społeczeństwa obywatelskiego , które są wyrazem niezależności społeczeństwa obywatelskiego:

Wielość tych organizacji i wzajemna niezależność pozwala i umożliwia to połączenie tego co prywatne z tym co publiczne , bez zniszczenia osobliwych wartości zawartych z każdej z tych dwóch sfer życia ludzi. Istnienie społeczeństwa obywatelskiego jest możliwe tylko w państwie demokratycznym.

1.Społeczeństwo obywatelskie - społeczeństwo charakteryzujące się aktywnością i zdolnością do samoorganizacji oraz określania i osiągania wyznaczonych celów bez impulsu ze strony władzy państwowej. Prawdopodobnie terminu tego jako pierwszy użył Arystoteles, później posługiwali się nim niemiecki filozof Georg Wilhelm Friedrich Hegel i John Locke.

Społeczeństwo obywatelskie potrafi działać niezależnie od instytucji państwowych. Niezależność nie musi oznaczać rywalizacji społeczeństwa z władzą, która występuje zazwyczaj w państwach, w których ustrój polityczny jest sprzeczny z wolą większości obywateli.

Podstawową cechą społeczeństwa obywatelskiego jest świadomość jego członków o potrzebach wspólnoty oraz dążenie do ich zaspokajania, czyli zainteresowanie sprawami społeczeństwa oraz poczucie odpowiedzialności za jego dobro.

Przykładowymi przejawami społeczeństwa obywatelskiego są:

14. Przedstaw pojęcie i gwarancje tzw państwa prawa.

W państwie powinni rządzić nie ludzie tylko prawo (Kant, Platon , Arystoteles- zwolennicy)

Koncepcja państwa prawa po raz pierwszy w tej współczesnej wersji pojawiła się w pierwszej połowie XIX wieku w Niemczech (w konstytucji Niemieckiej). Pojęcie państwa prawa - w XX wieku wykształciły się 2 rozumienia pojęcia państwa prawa:- o państwie prawa mówi się w sensie formalnym i w sensie materialnym

Pojęcie państwa prawa w sensie formalnym oznacza, że cała działalność państwa , jego organów opiera się na prawie ( zasada legalności) i na zasadzie podziału władz i ich wzajemnego kontrolowania się . Towarzyszą temu:

W sensie materialnym pojęcie to oznacza, że działalność państwa i jego organów opiera się na następujących ideach i wartościach

Państwo prawa to takie w którym:

Mieć prawo to nie znaczy móc z niego korzystać . Dlatego ważną rzeczą jest to co nazywamy gwarancjami państwa prawa.

Na straży państwa prawa stoją gwarancje instytucjonalne które można podzielić na trzy kategorie:

Gwarancje ustrojowe- są to gwarancje związane z cechami ustroju państwa

  1. Trójpodział władzy

  2. Istnienie legalnej opozycji

Legalna opozycja może :- publicznie kontrolować rząd,- może wpływać na treść prawodawstwa,

- może mobilizować krytyczne nurty opinii publicznej przeciw polityce rządów

- może przedstawiać pomysły innej niż rządowa polityki

- może wysuwać inne osoby do ról ważnych w strukturze państwa

- może wysuwać koncepcje innego ładu konstytucyjnego.

Dzięki wolności opozycji :-każda polityczna mniejszość ma szansę stania się rządzącą większością

- opozycja poszerza wolność wyborów (obywatele mogą wybrać jedną z alternatywnych propozycji)

-wolność opozycji staje się gwarantem zachowania wolności, zwłaszcza od nadużyć władzy i arogancji grup rządzących,.

Gwarancja zbiorową jest też status obywatele w państwie, iż prawa obywatela w państwie są niezbywalne i pierwotne, państwo jedynie je uznaje lecz nie może ich odbierać swoimi decyzjami.

  1. istnienie niezawisłych sądów - opiera się na 3 zasadach :

  • Odpowiednio mocne i stabilne regulacje chroniące własność prywatną ,

  • Istnienie praw wyborczych

    • Gwarancje legislacyjne - są one związane ze sposobami tworzenia prawa. Należą do nich:

    Gwarancje proceduralne - są to gwarancje związane ze stosowaniem prawa

    Parę takich gwarancji sobie wymienimy:

    Odpowiedzialność materialna skarbu państwa za szkody wyrządzone obywatelom przez funkcjonariuszy państwa

    15. Na czym polegają odpowiedzialność polityczna i odpowiedzialność konstytucyjna. (prawna)

    Odpowiedzialność polityczna - ustalona trafnie lub zwyczajowo zasada, według której osoba piastująca urząd państwowy zobowiązana jest ustąpić, lub może zostać odwołana w przypadku utraty zaufania podmiotu mianującego ją na ów urząd lub sprawującego nad nią kontrolę.

    Istotą odpowiedzialności politycznej jest ponoszenie konsekwencji za:, -Celowość, -Zasadność, -Trafność kierunków działań podejmowanych przez osobę jej podlegającą lub podejmowanych przez podporządkowane jej jednostki administracyjne.

    Odpowiedzialność polityczna nie ma charakteru prawnego i nie musi być związana z jakimkolwiek naruszeniem prawa. Może być ponoszona przed parlamentem - jest to wówczas odpowiedzialność parlamentarna. Tam, gdzie istnieje parlament dwuizbowy, rząd może ponosić odpowiedzialność przed dwiema izbami, częściej przed jedną - zwykle niższą.

    Odpowiedzialność prawna / konstytucyjna (starsza od politycznej) - przewidziane prawem konstytucyjnym postępowanie osób zajmujących wysokie stanowiska państwowe, egzekwowane za naruszenie konstytucji lub innych ustaw w związku z wykorzystaniem ich funkcji. Z reguły jedna z dwóch izb parlamentu ma uprawnienia do postawienia tej osoby przed trybunałem.

    Odpowiedzialność prawna jest zindywidualizowana, niezbędne jest stwierdzenie winy, kary mają charakter szczególny i dotyczą tylko tego rodzaju odpowiedzialności.

    Impeachment: