Wykłady

STUDIOWANIE PEDAGOGIKI

7 kategorii pedagogiki:

• wątpliwości

• przygoda

• szukanie mistrzów

• kultura

• tajemnica

• etyczność

• arystokracja słowa

Przez uniwersytet poznajemy siebie bo uniwersytet to strefa wolnych myśli. Tu tworzy się ,,nową” wiedzę.

PARADYGMATY PEDAGOGICZNE

formy narracji w początkach refleksji pedagogicznej

• opowieść (mity, Iliada i Odyseja)

• Literatura mądrościowa (Biblia)

• refleksje filozoficzne

• systemy teologiczne

Początek pedagogice jako nauce dał Jan Amos Komeński w XVII w. Chciał one zebrać całą wiedzę w encyklopedii jednak on opisywał praktykę a nie teorię. Innymi prekursorami byli Kant i Herbart.

I wykład pedagogiki przeprowadził w Niemczech Kant. Uważał że trzeba nauki opartej na rozumie a nie na tradycjach. Herbart był I profesorem pedagogiki. Nawiązywał do tradycji neohumanistycznej oraz fizyki.

Cele wychowania:

• kształtowanie osobowości

• budowanie utopii

• naśladowanie Chrystusa

• pokonywanie wyzwań rzucanych przez świat przez edukację

Paradygmat pozytywistyczny

• źródłem poznania jest doświadczenie zmysłowe

• nauka poszukuje praw

• obiektywność naukowa to oddzielanie faktów i ocen.

• Pozytywny to znaczy realny, pożyteczny, ścisły, pewny, dodatni.

• Stosuje w badaniach metody doświadczalne nastawienie na praktykę.

Typy wiedzy

• empiryczna / analityczna

• hermeneutyczna / historyczna

• krytyczna

Typy nastawień

• techniczne

• praktyczne

• emancypacyjne

Typy działania

• teologiczne

• normatywne

• dramaturgiczne

• komunikacyjne

Odsłaniają one ukryte wymiary procesów edukacyjnych Szkoła może zniewalać ale i być narzędziem panowania. Założeniem szkoły jest zmiana społeczna. W centrum postępowania metodologicznego jest krytyka.

Pedagogika humanistyczna odwołuje się do

• narratywności kształcenia

• ludzkiej duchowości

• filozoficzno - teologicznych idei

• psychologicznych pojęć upodmiotowienia

• kategorii teorii krytycznej

FILOZOFICZNOŚĆ PEDAGOGIKI

PEDAGOGICZNOŚĆ FILOZOFII

Pedagogika i filozofia są na równi. Jedna na drugą wpływa.

Typy relacji między filozofią a pedagogiką:

• genetyczna - pedagogika zrodziła się z filozofii

• funkcjonalna - filozofia spełnia w pedagogice funkcję aksjologiczną czyli dostarcza informacji

• strukturalna - istnieje pewna struktura pedagogiki która należy do filozofii

• metodologiczna - każdy jest powołany do filozofii a szczególnie małe dzieci. Filozofia staje się perspektywą patrzenia na pedagogikę

Paideia = bildung (kształcenie)

filozofia to przemiana duszy. Chodzi w niej o myślową konfrontację ze światem

W kształceniu chodzi o to by znaleźć swój sposób na inicjację w kulturę. Obcowanie z wielkimi bulwarami kultury może nas uniewrażliwić na szczegół.

W filozofii liczy się szukanie prawdy i zadawanie pytań. Pedagogika to sumienie filozofii a filozofia dla pedagogiki to jej niepokój.

MITYCZNA STRONA WYCHOWANIA

Mit Mircea Eliade to opowieść o naszej egzystencji, naszym teraz, pokazuje co jest ważne i jakie obowiązują zasady.

Mity to symbole ujawniające to co w człowieku najbardziej elementarne. Są to „okna transcendencji” pozwalające dostrzec inny wymiar czasu. Każdy człowiek ma swoje własną enklawę w przestrzeni a także ma swoje czasowe przerwy sakralne.

Trzeba wiedzieć co jest dobre bo mit tak rozumiany to wychowanie moralne. Mit odsyła nas do źródeł gdzie się regenerujemy. Edukacja musi być inicjacją do nowego wymiaru.

EFEKT POGRANICZA Michał Bachtin - inspiracja

Pogranicze opozycyjne poglądy, obce punkty widzenia w stosunku do nas. Michał Bachtin mówił o spotkaniu drugiego czyli z innymi przekonaniami. Nie można wypowiadać się o rzeczach jeśli się nie odwołuje do dialogu kultury. Nasze słowa nie mają wtedy żadnego znaczenia. Żaden pojedynczy punkt widzenia nie wystarczy aby uchwycić prawdę. Jeden rozum nie jest w stanie tego ogarnąć. Dochodzimy do prawdy gdy dyskutujemy. Dialog jest wtedy gdy Np. wiemy co powie drugi (spotkanie z innym). Kultura musi mieć wewnętrzne granice bo inaczej jest martwa. (staje się jednostajna). Na granicy dopiero tworzy się coś nowego. Gdy konfrontujemy się z innym musimy się bronić. Efekt pogranicza to wzbogacanie własnej tożsamości w dialogu z innym bez okopywania się na własnych pozycjach. Interakcja pedagogiczna nie wytrzymuje różnic. Czasem efekt pogranicza jest szkodliwy więc nie zawsze warto go stosować. Aby istniała kultura musi ona mieć granice. Kultura masowa ujednolica całą naszą kulturę (syndrom człowieka masowego). Aby pojawił się efekt pogranicza trzeba najpierw człowieka poruszyć i dać mu jakieś wartości.

PEDAGOGICZNE MIESZKA CZŁOWIEK

parafraza zwrotu: Poetycznie mieszka człowiek, Heideggera.

Poezja uczy nas jak chodzić po ziemi.

Mieszkać to nasycić miejsce sensem. Zmagać się z jakością swojego życia, wyśrubować tę jakość.

Szkoła nie orientuje nas samych. Edukacja zawsze jest niedomknięta. Uczeń mam mieć świadomość że jeszcze dużo musi się nauczyć. Edukacja to styl bycia kiedy chcemy się kształcić.

Głębokie „mieszkanie” sprzyja podróżom

MISTRZ W HORYZONCIE NADZIEI

Być mistrzem to potrafić postawić właściwe pytania. W spotkaniu z mistrzem pojawia się nadzieja.

Marcel pisał że nadzieja to „oddech duszy”Nadzieja jest wtedy gdy nie mamy nad czymś władzy, wpływu. Nadzieja pojawia się u ludzi słabych i biednych.

Autorytet potrafi nas przenieść w sferę swojego zainteresowania. Jeśli mistrza pojmujemy w płaszczyźnie władzy wówczas zamykamy się. W spotkaniu z nim czujemy że nic nie potrafimy. Z autorytetem możemy się nie zgodzić.

Spotkanie z mistrzem to wyruszenie w drogę. Prawdziwego mistrza można przerosnąć. Mistrzem może być ten który jest przykładem, jest nad nami, wpływa na nas lub nami rządzi.

WYCISZENIE JAKO SKŁADNIK PAIDEI

wyciszenie: pozbycie się problemu, warunek pracy, zerwanie komunikacji, śmierć, brak obecności, izolacja, martwa wiedza, jałowa edukacja, spokój, skupienie, spotkanie samego siebie, uchwycenie nieuchwytnego.

Żyjemy w cywilizacji ryzyka, płynna rzeczywistość. Tempo zmian jest zbyt szybkie aby przystosować się i stąd właśnie biorą się nasze maski, iluzje, fałszywe kroki. Tracimy kontakt z wartościami i ważnymi rzeczami. Mit niesie znaczenie. Prędkość unicestwia mit czyli to co istotne. Brak zakotwiczenia na stałe. Przemijalność, chwila

Nie ma czasu pomyśleć tracimy przeszłość. Myślenie to zatrzymanie się. Nie można jednocześnie myśleć i działać. Czas wolny u Greków był przeznaczony na myślenie o pracy i samym sobie.

Dialog to naprzemienność milczenia i mówienia.

Wychowanie jest skuteczne gdy umiemy wyselekcjonować z naszego myślenia to co wartościowe.

Ćwiczenia

Tekst L. Witkowskiego „problem fenomenologii czytania”

Dlaczego czytamy:

• wiedza

• poszerzenie wyobraźni

• azyl

• empatia, rozwój uczuć

• przemiana życia

• przesłanie, wartości

• decentracja

• język

Relacja czytelnik - tekst:

• bitwa, walka

• wołanie

• ryzyko

Postawy wobec tekstu:

• Analityk

• Twórca

• Krytyk

• Pilot (krążenie nad tekstem, mamy inne wyobrażenie o całości po przeczytaniu pewnej ilości tekstu)

• Erudyta

• Traper (budowanie sieci znaczeń)

• Raper

• Fascynat

Tekst Mysłakowskiego „Pedagogika, jej metody i miejsce w systemie nauk”:

Podmiotem badań jest proces kształtowania się osobowości.

Współczynnik R - rzeczywistość, to jaki proces kształtowania się osobowości jest

Współczynnik I - intencje, to jak proces kształtowania się osobowości powinien wyglądać

Na naszą osobowość wpływa natura i kultura

Poziomy teorii pedagogicznej:

• potoczna - to co myślimy i jak to oceniamy

• tradycyjna - przekonanie że coś musi być i to jest, przekonanie np. że nauczyciel musi zachować autorytet

• pedagogika globalna - tworzenie globalnej wizji pedagogiki

• pedagogika naukowa - krytyczna, przeniknięta jest filozofią, podzielona społecznie czyli tworzą się specjalności

pedagogika - rozwój traktuje całościowo

Etymologia słów:

• pedagogika - (pais chłopiec, dziecko; ago - prowadzić) prowadzę dziecko

• wychowanie - (chów - hodowla) „hodowanie” dzieci. Inna teoria mówi że to słowo pochodzi od „chowania” czyli że wychowanie to wydobywanie czegoś co jest ukryte (schowane). Od XIX w. „hodowanie” dzieci to opieka nad nimi, karmienie itd. plus wychowanie duchowe. Przed XIX w. nazywano wychowanie edukacją

• edukacja - (ex - duco - wyciągać, wyprowadzać) wyprowadzanie na dobrą drogę

Subdyscypliny pedagogiki:

• historia wychowania

• pedagogika społeczna

• dydaktyka ogólna

• teoria wychowania

• pedagogika ogólna

• resocjalizacja

• pedagogika opiekuńczo - wychowawcza

• pedagogika wczesnoszkolna

• pedeutologia

Tekst Hessena „Pedagog”

Warstwy wychowania:

• biopsychologiczna (opieka „tresura”)

• społeczna (urabianie - wyrabianie odruchów, socjalizacja)

• duchowa/ kulturowa (wolny wybór, kształcenie)

Nauczycielowi potrzebna jest miłość CARITAS (do bliźniego) i miłość EROS (wiedzy).

Socjalizacja - przystosowanie do życia w społeczeństwie

Tekst Kowalika „Szkic o koncepcjach socjalizacji”

• nieograniczona determinacja - dostosowywanie się do społeczeństwa. Człowiek jest wytworem wpływów społecznych Metoda kar i nagród (socjalizacja pierwotna)

• ograniczona determinacja - dostosowywanie się do społeczeństwa ale tworzą się w nas kompetencje i one selekcjonują wpływy społeczne Naśladowanie wzorców - modelowanie (socjalizacja wtórna)

• funkcjonalna - wybór, interakcja, szukanie alternatyw dla życia społecznego (socjalizacja krytyczna)

Tekst Ablewicz „teoretyczne i metodologiczne podstawy pedagogiki antropologicznej”

Sytuacja wychowawcza charakteryzuje się odpowiedzialnością za kogoś. Musimy go słuchać i odpowiadać na jego potrzeby. W odpowiedzialności ważna jest prawda i dobro wychowanka. Wszystko co robimy musimy odnosić do wartości. Sytuacja wychowawcza to dialog między wychowankiem a wychowawcą. Prawdziwy nauczyciel to taki który ma coś istotnego nam do powiedzenia. Gdy wychowanek nie chce naszej wzajemności to zostaje tylko odpowiedzialność. Wzajemność znika.

Tekst Witkowskiego „w stronę zdecentralizowanego rozumienia świata”

Wir redukcji kulturowej - społeczeństwo redukuje kulturę tylko do zapotrzebowań masy. Społeczeństwo ma centrum które decyduje o tym co ma być a co nie. W kulturze nie ma centrum które decyduje o tym co jest dobre a co nie. Mogą być różne spojrzenia na kulturę. (nie współobecność) Społeczeństwo i kultura to przeciwstawne wektory. Społeczeństwo ogranicza nasz świat a kultura go rozszerza. Edukacja (kultura) to nie socjalizacja (społeczeństwo)

Transmisja - przekazanie. Charakterystyczny dla konserwatyzmu. Jest coś ważnego do przekazania i młodsze pokolenie musi tego się nauczyć.

Transgresja - Na podstawie kanonu tworzymy coś nowego. Charakterystyczny dla liberalizmu.

Transformacja - zmiana, selekcja tradycji. Charakterystyczny dla radykalizmu. Wybieranie tego co dla nas jest ważne a co nie.

Translokacja - przemieszczenie. Poszukiwanie tego co ważne wykorzystujące całą kulturę i potrafiące swobodnie ją zmieniać i kształtować.

Tekst Hessena „Ideał swobodnego wychowania”

Nie da się zlikwidować przymusu. Nie można żyć bez socjalizacji bo wtedy odtwarza się socjalizacja pierwotna. Czasem lepszy jest jawny przymus niż ukryty. Być sobą to mieć własną osobowość a nie stawać się automatem.

Tekst Fromma „ucieczka od wolności”

Ludzie boją się odpowiedzialności za swoje decyzje. Chcą buć od czegoś lub kogoś zależni. Im więcej mamy wolności tym mniej mamy bezpieczeństwa. Mechanizm ucieczki.

Konformizm - decyzje podejmuje grupa, wpisywanie się w grupę

Autorytaryzm - wyzbycie się własnego „ja” poddanie się komuś innemu. Składa się z masochizmu i sadyzmu

Ucieczka od problemu (destrukcja)

Metafizyka - pytanie o istotę bytu, czym jest rzeczywistość

Epistemologia - prawdziwa wiedza

Aksjologia - wiedza

	Metafizyka	Epistemologia	Aksjologia	Konsekwencje pedagogiczne
Idealizm (człowiek jest duszą)	Duch, wszystko co ponad realne, Idee - prawdy świata a empiria to pozór	Przypominanie sobie, wydobywanie	Obiektywne, uniwersalna prawda, Dobro i Piękno	Musi zorientować nas naprawdę. Pokazać nam idee a nie pozory. Troska o ducha. Nie dawać gotowych odpowiedzi. Nacisk na kulturę i wykształcenie ogólne
Realizm	Empiria, racjonalne myślenie, forma, istota rzeczy, kształt. Świat to jest to co na zewnątrz nas.	Trzeba poznać prawa rządzące światem poprzez zmysły a potem przez abstrakcję rozumową.	Do wartości dochodzimy przez poznanie świata. Człowiek jest istotą cielesno - duchową (zwierze myślące) zawsze jest obywatelem, istotą społeczną.	Trzeba poznać to co na zewnątrz czyli świat. Nauka logiki, racjonalnego myślenia. Nabywanie wrażeń zmysłowych, mamy z tym do czynienia najczęściej.
Naturalizm	Istnieje tylko natura i nic poza nią	Obserwacja, eksperyment, poznanie świata tylko poprzez zmysły	Natura jest dobrem to co naturalne jest dobre. Kultura jest nie potrzebna. Wartości obiektywne, człowiek jest częścią natury. Opozycja do idealizmu	Pozostawanie bez wpływów kulturowych . Wychowanie jak najbliżej przyrody. Trzeba poznać przyrodę poprzez doświadczenia. Zasada poglądowości - najpierw zmysły potem słowo. Naturalne pragnienie a nie przymus. Kara naturalna - ponoszenie konsekwencji swoich czynów
Pragmatyzm	Przyroda jest zmienna i może być zła. Świat jest mimo to naturą.	Empiryczne poznanie świata, rozwiązywanie problemów, świat poznajemy poprzez działanie i doświadczenia	Wszystko jest dobre jeśli jest użyteczne. Jeśli nie jest użyteczne nie ma wartości. Subiektywizm wartości, są one konwencją, człowiek działa i buduje (homo faber)	Liczy się to co pożyteczne nauczyć się działać w tym świecie, nauka poprzez prace, doświadczenia, rozwiązywanie problemów.
Egzystencjalizm	Rozwój człowieka jako jednostki, indywidualność	Poznanie poprzez zmysły	Rozwój człowieka, rozbudzanie jego kreatywności, nauka oparta na budzeniu zainteresowań, indywidualne podejście	Trzeba wzbudzić w uczniach chęć do nauki opierać się na jego zainteresowaniach i indywidualnie podchodzić do jego wychowania.

Tekst Baumana „edukacja: wobec wbrew i na rzecz ponowoczesności”

Wszystko się zmienia. Nie można się do wszystkiego przyzwyczajać. We współczesnym świecie tracimy znaczenia wartości. Nie można żyć tylko chwilą bo wpada się w pułapkę niepamięci. Nieaktualnych rzeczy trzeba się oduczyć ale nie można oduczyć się wszystkiego. Oduczać się czegoś aby spojrzeć na to z innej strony. Brak stereotypów, świeżość spojrzenia.

Deuterologia - nauka o tym jak się uczyć

Tekst Witkowskiego „typy dialogu w kulturze a strategie edukacyjne”

Dlaczego się komunikujemy:

• informacje

• utrzymanie relacji

• poznanie emocji

• poznać poglądy innych

Typy dialogu:

• dialog tego co słuszne - rozpoznanie prawdy, ustalenie jakiegoś stanowiska, kompromis

• dialog nakierowany na coś - poznanie innych poglądów, odkrywanie różnorodności

• dialog nakierowany na informacje - doskonalenie samego siebie, krytyka ale i wzbogacenie

---