AFERA HAZARDOWA
I. Teoria podmiotowości politycznej
1. Kto jest uczestnikiem sytuacji politycznej ?
- Zbigniew Chlebowski
-Mirosław Drzewiecki
-Mariusz Kamiński
-Grzegorz Schetyna
-Ryszard Sobisiak (…z rodziną)
-Marcin Rosół
-Jan Kosek
-Jacek Kapica
* Mirosław Sekuła - PO - przewodniczący
* Bartosz Arłukowicz - Lewica - zastępca przewodniczącego
* Franciszek Stefaniuk - PSL
* Jarosław Urbaniak - PO
* Sławomir Neumann - PO
* Beata Kempa - PiS
* Zbigniew Wassermann - PiS
2.Jakie są główne cechy charakteryzujące aktorów ?
- Zbigniew Chlebowski
-Mirosław Drzewiecki - min sportu
-Mariusz Kamiński
-Grzegorz Schetyna
-Ryszard Sobisiak ( z rodziną)
-Marcin Rosół
-Jan Kosek
-Jacek Kapica
Ambitni, uwikłani, wpływowi, mający szerokie możliwości kontaktu, konkretni w odpowiedziach, niechętni wobec komisji, w razie możliwości - niewspółpracujący
* Mirosław Sekuła - PO - przewodniczący - rzeczowy,
* Bartosz Arłukowicz - Lewica - zastępca przewodniczącego
- charyzmatyczny, oddany sprawie,
* Franciszek Stefaniuk - PSL
* Jarosław Urbaniak - PO
* Sławomir Neumann - PO
* Beata Kempa - PiS -
* Zbigniew Wassermann - PiS
Nie zawsze przygotowani, zmęczeni pracą komisji, w związku z tym nie słuchający odpowiedzi, zdeterminowani, bezsilni w obliczu utrudnień, niedoinformowani, podatni na zarzuty ze strony przesłuchiwanych, dociekliwi, szczególnie wnikliwi
3. Kto podejmuje decyzje w imieniu aktorów?
Przesłuchiwani - główni zamieszani:
- sami w swoim imieniu
- decyzje wspólne w sytuacji historycznej będącej przedmiotem obrad
- rodzina, ustalająca wspólną wersję wydarzeń
Członkowie komisji:
- decyzje własne dotyczące własnego zachowania w czasie obrad komisji, zadawanych pytań
- uzgodnienia wspólne związane z przynależnością partyjną
Behawioralizm
1. Jakie są najważniejsze powody uczestniczenia aktorów w sytuacji politycznej ?
pełnienie stanowisk politycznych najwyższego szczebla
chęć zysku (materialnego- za prace w komisji/ związanego z możliwością kontynuowania swych przedsiębiorstw zw. Z hazardem; zysk w sensie pozycji politycznej, parcie na szkło, chęć popularności
nieumiejętność odpowiedniego zamaskowania działalności kumoterskiej przez głównych podejrzanych
wykorzystywanie prywatnych kanałów w osiąganiu zysku, w sposób powszechnie niepożądany
działalność ABW
„ponieważ nazywam się Sobisiak”
2. Jakie bodźce z otoczenia oddziałują na aktorów ?
Komisja
Media (nakręcanie sytuacji, parcie na szkło niektórych)
perspektywa wyborów (PO ^ przesłuchanie Tuska)
presja społeczeństwa nakierowana na efektywność ^ efektowność działać rządzących
powszechna opinia o nieskuteczności i bezcelowości działań, z którą komisja chce walczyć
rząd, premier Tusk
organizacje wspomagające prace komisji (wynikłe opóźnienia, braki dokumentów, kwestia dekodowania bilingów)
Główni uczestnicy tzw. afery
właśnie o możliwość zewnętrznego wpływu chodzi - kto na kogo go miał i w jaki sposób, próbuje odpowiedzieć cała komisja, dotychczas nieskutecznie
możemy założyć, że chodzi o wzajemną sieć powiązań businessmanów, którzy w celu ochrony własnych interesów wywierają na siebie milczącą nawet presję (jeśli jeden z nich popełni błąd, podejrzenia padną i na pozostałych - niekorzystne dla całego systemu)
rodzina
media
III. Instytucjonalizm
1. Jakie są instytucjonalne - formalne i nieformalne - uwarunkowania sytuacji politycznej?
ustawa o grach i zakładach wzajemnych tworzona przez Ministerstwo Finansów. Zniknął z niej zapis nakładający na właścicieli kasyn, salonów gier i automatów o niskich wygranych (m.in. jednorękich bandytów) 10% dopłat do każdego zrealizowanego zakładu lub gry.
komisja śledcza, tzw. hazardowa powołana uchwałą Sejmu z dnia 4.11.2009, jej pełna nazwa to „komisja śledcza do zbadania sprawy przebiegu procesu legislacyjnego ustaw nowelizujących ustawę z dnia 29 lipca 1992 roku o grach i zakładach wzajemnych i wydanych na ich podstawie przepisów wykonawczych w zakresie dotyczącym gier na automatach o niskich wygranych i wideoloterii oraz do zbadania legalności działania organów administracji rządowej badających ten proces”. Komisja ma sprawdzić przebieg prac nad nowelizacją w/w ustawy od 10.04.2003 - 9.10.2009. Komisja ma zakończyć swoją pracę do końca kwietnia 2010. W skład komisji wchodzi 7 posłów: Mirosław Sekuła (PO), Bartosz Arłukowicz (Lewica), Franciszek Stefaniuk (PSL), Jarosław Urbaniak (PO), Sławomir Neumann (PO), Beata Kempa (PiS), Zbigniew Wassermann (PiS).
Sejmowa komisja śledcza może być powoływana przez Sejm zgodnie z ustawą z 21.01.1999 roku. Sejm nadał komisji śledczej uprawnienia prokuratorskie, a członkowie komisji uzyskali w ten sposób prawo do przesłuchiwania świadków zgodnie z zasadami kodeksu postępowania karnego. Zakończeniem pracy komisji sejmowej jest sprawozdanie, które może skutkować pociągnięciem wskazanych w nim osób do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu. W skład komisji może wchodzić 11 członków, którzy powinni odzwierciedlać reprezentację w Sejmie klubów parlamentarnych i kół poselskich, mających swoich przedstawicieli w Konwencie Seniorów, odpowiednio do jej liczebności. Jeżeli komisja w trakcie postępowania uznała, że dokonane przez nią ustalenia uzasadniają postawienie osobom mającym związek z zakresem przedmiotowym jej powołania zarzutu popełnienia w sposób zawiniony czynu naruszającego Konstytucję lub ustawę, występuje ze wstępnym wnioskiem (postanowionym większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy liczby jej członków) o pociągnięcie tych osób do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu. Komisja po zakończeniu swej działalności przekazuje Marszałkowi Sejmu sprawozdanie ze swej działalności.
2.Jak podobny problem był rozwiązywany wcześniej ?
wcześniej istniało kilka komisji śledczych:
Komisja śledcza w sprawie afery Rywina (2003-2004) - Pracę komisji zakończył raport posłanki Anity Błochowiak, jednak Sejm przyjął raport posła Ziobry, który był najdalej idącym w oskarżeniach czołowych osób w państwie. Był to jeden z kilku raportów. Ziobro postulował w nim postawienie przed Trybunałem Stanu m.in. prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego i premiera Leszka Millera. Jednak po przejęciu władzy przez Prawo i Sprawiedliwość i objęcie stanowiska ministra sprawiedliwości przez Zbigniewa Ziobrę żaden z tych wniosków nie został zgłoszony.
Komisja śledcza w sprawie PKN Orlen (2004-2005) - komisja skończyła prace wraz z końcem kadencji Sejmu, w ramach której powstała. 16 czerwca 2007 wicepremier Roman Giertych, szef LPR zadeklarował, że LPR złoży w Sejmie wniosek o przywrócenie komisji śledczej w sprawie PKN Orlen. Nie było takiego wniosku, wkrótce Giertych opuścił koalicję rządową, a LPR po wyborach w 2007 r. nie znalazła się w sejmie.
IV. Teoria racjonalnego wyboru
1. Jakie scenariusze wydarzeń są preferowane przez poszczególnych aktorów ?
Jeśli weźmiemy pod uwagę komisje hazardową jako całość wówczas scenariusz jaki ona preferuje to przede wszystkim rozwiązanie, wyjaśnienie afery hazardowej. W swoim sprawozdaniu zapewne nie wykażą nic nowatorskiego. Prace komisji, a dokładniej zeznania świadków wskazują, że żadnej afery nie było. Komisja zakończy swoją pracę bez oskarżania kogokolwiek. Jedyna osobą, do której będą mieć jakiekolwiek zastrzeżenia może być Marcin Rosół. Jednak istnieje jeszcze jeden scenariusz preferowany przez komisję, a dokładnie jej dwóch członków, posłów PiS, którzy już dziś zapowiadają, że stworzą własny raport, gdyż sprawozdanie całej komisji na pewno nie będzie zgodne z ich przekonaniami.
Poszczególni aktorzy w całej aferze:
politycy PO - chcą wyjaśnienia sprawy, ale uważają, że nie ma i nie było afery hazardowej.
Politycy PiS, w tym głównie Mariusz Kamiński - również chcą wyjaśnienia sprawy, ale ich zdaniem afera hazardowa była i jest aferą PO i to PO musi ponieść za to konsekwencje.
Pan Sobisiak - nie poczuwa się do winny, a poza tym nikt nie jest mu w stanie nic udowodnić, więc wg niego, nic mu nie grozi.
V. Realizm
1.Kto dysponuje i jakimi instrumentami w sytuacji politycznej?
Komisja śledcza - instrumenty związane z wypełnianiem kontrolnej funkcji parlamentu, przyrządy potrzebne do pracy śledczych i wyjaśniających (gromadzenie dokumentów, przesłuchania, wyjaśnienia), także możliwość oddziaływania poprzez media zarówno całej komisji jak i pojedynczych członków (transmisja telewizyjna, wywiady)
Aktorzy polityczni uwikłani, bądź podejrzani:
Premier - instrumenty związane z jego funkcja, a także możliwość wyjaśnień podczas przesłuchania, podobnie media, formalny i nieformalny wpływ,
Ministrowie, szef klubu parlamentarnego - instrumenty wynikające z funkcji, media, formalny i nieformalny wpływ, przesłuchanie,
Urzędnicy - funkcyjne, formalny i nieformalny wpływ, media, przesłuchania + dodatkowe instrumenty dostępne organom śledczym (policja, CBŚ, CBA)
Osoby prywatne, biznesmeni - przesłuchanie (możliwość wyjaśnienia, odpowiedzi na pytania), media i przekaz medialny, nieformalny wpływ,
Inne siły:
sejm - instrumenty związane z kontrolą polityczną wyższych stanowisk w państwie, więc komisja śledcza, ale i np. wotum nieufności względem rządu, ministrów bądź premiera,
media - zarówno, jako „tuba” dla aktorów bezpośrednio uwikłanych w sama aferę bądź jej rozwiązywanie, oraz same media jako niezależny podmiot, gdzie zarówno istnieje możliwość kształtowania społecznego obrazu afery, komisji i aktorów, jak
i samodzielne wyjaśnianie sprawy (dziennikarze zajmujący się służbową wnikliwym badaniem prac komisji oraz samodzielnym poszukiwaniem wyjaśnień)
2.Jaki jest stosunek sił poszczególnych uczestników?
Komisja - silna pozycja wynikająca z bycia formą realizacji funkcji kontrolnej parlamentu, istotna wydaje się być postawa posłów koalicji (zarówno w Izbie poselskiej jak i komisji), gdyż opozycja oczywiście będzie zainteresowana wyjaśnieniem sprawy, lecz także w jak największym stopniu skompromitowaniu ekipy rządzącej. Stąd też w przypadku istnienia woli politycznej organy ścigania i śledcze razem z samą komisją śledczą posiadają nadrzędną pozycję względem wszystkich uczestników sytuacji z racji działania w imieniu i obronie prawa (zasada konstytucyjna państwa prawnego).
Pozostali aktorzy:
Premier i ministrowie - duże możliwości wpływu formalne i nieformalne), stąd duża siła, jednak ograniczona kompetencjami parlamentu,
Urzędnicy - podobna sytuacja jak powyżej,
Osoby prywatne - ich siła wynika z możliwości nieformalnego wpływu, przekazu medialnego, niechęci współpracy
VI. Postmodernizm
1.Jakimi pojęciami operują poszczególni aktorzy?
Komisja + aktorzy polityczni + media (zależny od stosunku do sytuacji) - afera, przeciek, służalczość polityków, niejasne interesy i powiązania, nielegalny lobbing, patologia lub gdy stosunek negatywny: brak afery i przecieku, patologia instytucji, farsa, rozgrywki opozycji, brak profesjonalizmu służb, golf. Często stosowane są określenia typu: nie wiem, nie pamiętam, nie mam wiedzy, nie było to przedmiotem mojego zainteresowania, nie mogę ujawnić ze względu na tajemnice państwową. W przypadku pana Sobiesiaka bardzo często występowało: odmawiam odpowiedzi.
2.Jakie są linie argumentacyjne?
Członkowie komisji należący do PiS oraz Mariusz Kamiński + szeroka opozycja - afera jest realna, dotyczy powiązań polityków PO ze światem biznesu, do tego przeciek o działaniach CBA, wina wszystkich podejrzanych ze szczególnym uwzględnieniem samego Premiera
i jego byłych ministrów oraz pana Chlebowskiego, a także rzecz jasna pana Sobiesiaka,
Pozostali członkowie komisji - afera raczej nie jest czymś faktycznym, niejasne i dwuznaczne działania błędem, ale nie przestępstwem, ewentualny przeciek,
Politycy PO oraz biznesmen z rodziną - afera to fikcja, błędy i niedopatrzenia urzędników
a także koleżeńskie kontakty z biznesmenami niefortunne, ale bez podłoża przestępczego, odpowiedzialność tylko polityczna, lecz nie tylko strony oskarżonej, ale także nieprofesjonalnych służb (odwołanie Kamińskiego)
Marcin Rosół - zawsze pomaga jak może, nic nie wiedział o interesach Sobiesiaka, jest niewinny
VII. Probabilizm
1. Jaki jest możliwy rozwój wypadków ? Jakie jest prawdopodobieństwo poszczególnych scenariuszy ?
Komisja nie wyjaśni afery hazardowej, ponieważ uzna, że takiej afery nie było. Jedyne co, to stwierdzi kto był źródłem przecieku o akcji CBA. Takie rozwiązanie sprawy spowoduje, że politycy PO, zamieszani w aferę, utrzymają swoje członkostwo w partii i klubie parlamentarnym, ale na wysokie stanowiska polityczne raczej już nie wrócą - PO będzie dbała o wizerunek. Osobą, która najbardziej straci na aferze będzie Marcin Rosół, któremu już teraz prokuratura przychyla się do postawienia zarzutów o przekroczenie swoich uprawnień. Tak więc największym przegranym będzie Marcin Rosół. Takie scenariusz spowoduje, że PO nie straci zbyt wiele w sondażach, co nie zaszkodzi jej kandydatom w wyborach prezydenckich i jeśli do kolejnych wyborów parlamentarnych nie wybuchną żadne nowe afery, ona też nie wpłynie na ich przyszłą porażkę.
Komisja uzna że afera hazardowa była, ale nie jest w stanie w 100% dojść do prawdy jak wyglądała praca nad ustawa hazardowa, ponieważ świadkowie mają problem z pamięcią i nie potrafią sobie przypomnieć najważniejszych rozmów i spotkań.
Komisja stwierdzi, że afera była, przedstawi wniosek postawienia odpowiednich osób przed Trybunałem Stanu, bądź zarzuci im działalność niezgodna z prawem. Następnie raport trafi do Sejmu, gdzie może nastąpić problem z jego przyjęciem, z powodu przewagi PO i PSL. Zakończy się to wyciszeniem afery i nie postawieniem nikomu zarzutów, oczywiście nie wliczając w to Marcina Rosoła, ale nim zajmuje się już prokuratura.
W zasadzie powtórzenie poprzedniego z tym, że raport zostanie przyjęty przez Sejm, a osobom winnym w aferze postawi się konkretne zarzuty.
Mateusz Kościelny, Monika Kulka, Iga Marcinowska
2